Tíminn - 15.08.1952, Side 5

182. blað.
TÍMINN, föstudaginn 15. ágúst 1952.
5.
ERLENT YFIRLIT:
Ráða svertingjar örslitum?
Vel getur svo farið, að lirslit forseíakosn-
Yfirburðir Sðltl- Ínganna í U.S.A. velíi á afstaðu jieirra
vinnunnar
Föstud. 15. ágúst
Morgunblaðið' heldur því á-
fram í forustugrein sinni í
gær að lemja höfðinu við
steininn og neita því, að sam-
vinnufyrirkomulagið sé sér-
stakt rekstrarform. Það bind-
Eitt af því, sem varð þess vald- og Sparkman nokkurn veginn ó-
andi, að Eisenhower sigraði Taft skiptir, er. það þýðir, að þeir veröa
á flokksþingi republikana, var sú öruggir með kiörmennina þaðan.
skoðun fulltrúanna, að Eisenhower Afleiðing þessa virðigt hinsvegar
ætti meira persónulegu fylgi að ætla að verða sú, að republikanir
íagna í suðurríkjum Bandaríkj- gerist afhuga því að láta Eisen-
anna. Suðurríkin hafa jafnan íylgt hower ieggja verulega vinnu í það
demokrötum, unz nokkurt los að vinna sér fylgi í suöurríkjun-
komst á þetta í seinustu forseta- um. í stað þess verði lögð á það
Ur sig enn við þá fáránlegu' kosningum vegna tillagna Trum- méiri áherzla að vinna bonum
fullyrðingu, að ekki séu til' ans forseta um m. réttindi blökku fylgi svertingja í norðurrikjunum.
önnur rekstrarform en einka 1 mönnum tii handa hvarvetna í _
rekstur og rikisrekstur í h^ndaríkjunum. Hörðustu and- t rslitavald svertingja.
Mhl trevsfist hn ekki til stæðingar Trumans í suðurríkjun- Seinustu árin hafa orðið miklir
neita beirri staðrevnd qfi'stðr 1 um höíðu Þá sérstaka írambjóöend túferlaílutningar hjá svertingjum
ta þeirn Staóreynd, að StOl ,ur og fengu kjörmenn sina kosna i Bandaríkjunum. Þpir hafa flutt
hluti verzlunannnar se rek. í þremur fyikjum. uPP úr þessu
inn af samvinnufélögum og kom það til tais hjá ýmsum íor-
einnig margháttaður iðnaður. ■ kólfum republikana, aö reynt yrði
inda. Þessari fjarstæðu hefir
verið svo oft hrundið, að það
ríkjunum. Þpir hafa flutt j
frá suðurrikjunum til norður- og
vesturríkjanna í stórum stil. Árið
1940 var talið, að 2,9 milj. svert-
ingja í Bandaríkjunum væru fcú-
settir utan suðurríkjanna. Nú gru
þeir hinsvegar taldir 4,7 miljönir.
í
Hins vegar heldur það því, að koma á bandálagi milli þeirra
fram, að þetta sé ekki að,°s afturhaldssamari demokrata í
marka, því að þessi rekstur,suðurríkjunum; M«rihiuti repu- -----
hafi notiö óeðlilegra skatt- ðlikana var Þ“an hugmynd Þ° and Aða'le^ þeir búsettir í stór-
hiunriinda pg pólitískra hlunn ^ þess “S Þeirrí trú £r 1 Z
seglin, að republikanar hefðu þús. í Chicago, 380 þús. í Phila-
möguleika til að ná meirrihluta deipía, 300 þús.’ í Detroit, 225 þús.
Atvinnuleysið og
áróður stjórnar-
andstæðinga
Nýleg Norðurlandablöð
herma, að Svíar búist við að
eiga að stríða vifr nokkurt at_
vinnuicysi í vetur, einkum
muni erfitt að útvega öllum
! skógarhöggsmönnum nægan
starfa yfir vetrarmánuðina.
Svíar eru, serh kunnugt er,
ein hin auöugasta þjóð í Norð
urálfu. Þeir hafa nú hin síð-
ari misseri búið við hagstæð-
an verzlunarjöfnuð, ágætt
verð á framleiðsluvörum sín-
um og almenna hagsæld. En
ýmsar atvinnugreinar þeirra
. eru mjög bundnar árstíðum
og þeir hafa enn ekki Ieyst þá
; þraut, að forða nokkru at-
j vinnuleysi í mesta skammdeg
inu. Það er rétt að vekja at-
. . , ... . . hygh a þessu af þvi að svo er
crs er nu ospart geíið 1 skyn, að ' , , _
haivi muni vinna aö því að tryggja aö heyra a . sumu .folkl- að
svertingjum fu!l réttindi í öllum nokkurt atvinnuleysi á erf;ð-
fylkjum Bandarikjanna og megi asta árstímanum hér á landi
treysta honum betur til þess en sé nánast sérstætt fyrirbrigði
Stevenson, er sé háður .fylgi suð- fyrir ísland og a.m.k. þekkist
urríkjanna. Nýlega hafa svo fjórt- það ekki | janflj, sem iýtur
Ealph Bunche, einn af kunn-
ustu forvígismönnum svert-
ingja í Bandarikjunum. Hef-
ir liann verið sæmdur friðar-
• verðlaununi Nobels.
* “ 111 uiiuiu, O.U imoguieiiva. Lii ao na meumuuui aeipia, 300 þus. 1 Detroit, 225 þus. 6 1„iísfrio.„r rætt „ ’ J
ætti að vera orðið óþarft aö í ýmsum fylkjum suðurríkjanna, í Boltimore og 170 þús. í Los Ange við Eríenhower i bækrítöðvum f°rSJa Jafnaðarmanna, cnda
seu okkar erfiðleikar flestir
svara lienni. Samvinnufélög- Það ýtti undir þessa trú, að Eisen- ias, Svo að nokkrar tölur séu nefnd
in njóta engra sérstakra hower hefur notið mikilla persónu ar.
skatthlunninda, þvi aö það legra vinsælda þar’ eins °| viðar 1 Ef athuguð eru úrslitin í sein- sfefnu' h7ns 7 þeium'’'málum.
j Bandarikjunum. Su skoðun var ustu forsetakosningum I Bandaríkj
I því almennt um það leyti, er flokks unum (1948) kemur það í ljós, að
| þing republikana var haldið, að munurinn á fylgi flokkanna í ýms
ur, sem þau endurgreiða fé-, Eisenhower kynni aö takast að um stærstu fylkjunum, er mest á- ... ... ,
lagsmonnum sínum, sé ekki vinná suðurríkin af demokrötum, hrif hafa á úrshtin eru innan Við fœn* að steína hans og Trumans fil meira oryggis, skortir enn
Skattlagður. Það þarf ekki'einkum ef flokksþing demokrata 5%. Republikanar únnu þá í New sé hin sama 1 Þessum malum- verulega á, að hin harðbýlu
heldur annaö en að vitna til 'héldi fast við steínu Trumans i York-fylki, Pennsylvanía, New Harm^ hefir ^ valið kosningastjóra )önd geti á öllum tímum árs-
þess, að samvinnufélögin eru 1 blökkumannamálinu. j Jersey, Delaware, Mich'igan, Indí-
eru vitanlega engin slík hlunn |
indi þeim til handa, þótt arð-
hans og' lýst því yfh' eftir fund ,
inn, að þeir séu vel ánægðir með vondri rikisstjorn að kenna.
Sannleikurinn er auðvitað sá,
Stevenson hefur vel gert sér að Þott þjóðfélagshættir
ljósa þá hættu, sem hér er á ferö- hinna vestrænu lýðræðis-
um. Hann hefur komið því á fram þjóða hafi mjög þróast í átt
stærstu skattgreiöendurnir í j
rnörgum byggðarlögum lands! Stevenscn öruggur í
ins. Um hin pólitísku hlunn- suðurríkjunum,
indi samvinnufélaganna þarf
heldur ekki margt að ræða,
j ana, Connecticat og Maryland með
atkvæðamun, er .var innan við 5%
| af öllu atkvæöamagninu. Demo-
A flokksþingi demokrata geröi kratar unnu hinsvegar Kaliíorníu,
sá ótti líka talsvert vart við sig, að Illinois og Ohio með atkvæðamun,
. . , fylgi þeirra í suðurríkjunum væri j er var innan við 5% af atkvæða-
þvi að þau hafa engin venð, j f nokkurri hættu. Flokksþingið magninu. í lllinois var atkvæða-
hvorki i sambandi við leyfis
veitingar eða annað. Þvert á
móti hefir réttur þeirra við
slikar leyfisveitingar oft ver-
ir fyrir borð borinn, t. d. í
sambandi við veitingu inn-
llutningsleyfa. Hitt er rétt að
vegna íhlutuuar Framsóknar
manna hefir aðstandendu’m
Mbl. yfirleitt ekki tekist að
skerða eins mikið réttindi
samvinnufélaganna og þeir
hefðu annars kosið.
Rekstur samvinnufélaganna
hefir eflst og váxið, þótt hann
hafi engra sérstakra hlunn.
inda notið. Það hefir stafað
af skipulagslegum yfirburð-
um hans. Fólkið hefir fundið,
að úrræði samvinnunnar Kefauver.
myildu reynast því hagfelld-1 Seinustu fregnir frá suðurríkj-
ust, og þess vegna fylkt sér unum benda !íka til þess, að demo
um samvinnufélögin í sívax- kratar muni fylgja Þeim steyenson
lýsti sig þó fylgjandi stefnu Trum munurinn aðeins 33 þús. atkvæði,
ans í blökkumannamálinu, en gerði í Kaliforníu 18 þús. og í Ohio 7
það þó tæpast eins afdráttarlaust þús.
og það hefði ella gert. Til þess að í Þessar tölur sýna, að haldi svert
koma til móts við suðurríkjamenn ingjar nokkurn veginn hópinn í
var svo Sparkman öldungadeildar- j þessum ríkjum, eru þeir liklegir til
maður frá Alabama valinn varafor , þess að geta ráðið. úrslitum kosn-
seti. Vinni demokratar. sigur. verð inganna í þessum fylkjum flestum
ur Sparkman fyrsti suðurríkjamað ' eða jafnvel öllum, en úrslit sjálfs !
urinn, er verið hefir varaforseti forsetakjörsins munu einmitt fara j
síðan borgarastyrjöldin var háð. | eftir því, hver úrslit verða í þeim. j
Val Stevenseon sem varaforseta- Það er i þeim, sem úrslitabaráttan .
efnis féll suðurríkjamönnum bet- J mun standa, því að í ílestum hinna j
ur í geð en ef Harriman eða Kef . fylkjanna er það' nokkurnveginn
fauvei hefði orðið fyrir valinu. Að , vitað fyrirfram hver.nig leikar
vísu hefur Stevenson lýst yfir! muni fara.
fylgi við stefnu Trumans, en þó j
með þeirri varfærni og lægni, að Keppnin um svertingjanna.
það hefur ekki skapað jafnmikla j Af þessum ástæðum -virðist nú
andúð suöurríkjamanna gegn hon- , hka vera að hefjast mikið kapp-
um og gegn þeim Harriman og hlaup milli Eisenhowers og Steven
son um fylgl svertingja í norður-
sinn, Wilson V. Wegott, úr róttæk- ing yeitt öllum þegnum sín_
ari armi demokrata. Jafnframt hef um næ atvinnu við arðbær
ír hann boðað ymsa af áhnfambnn - , . „. ... .
um svertingja á fund sinn. I storf' A ÞV1 hefir oft orðlð lnls
T „ . . . _ ..__.! brestur og svo er enn. Fjöl-
Liklegt er enn talið, að svertingj „ , , _
ar í norðurríkjunum muni reynast t niemrnm starfshopum verð-
demokrötum trúir áfram, þrátt, ur ekki í skyndingu svipt i
fyrir áróður republikana. Þeir telja milli starfsgreina enn sem
sig eiga demokrötum mest að þakka ' komiff er algerlega misfellu-
og þeir líta heldur ekki eingöngu laust. Þannig er þaff meff skóg
á sérstöðu kynbræðra sinna í suð- arhöggsmennina í Svíþjóff og
(Framhald a tí. síðu)
Raddir nábúanna
AB ræðir í forustugrein í
gær um kosningu á fulltrú-
um tií Alþýðusambandsþings,
er verður h.aldið í nóvember
í haust. Það segir m.a.:
þannig er þaff meff síldveiffi-
mennina okkar og bygginga-
mennina, sem hafa öruggasta
atvinnu yfir sumarmánuff-
ina. Þegar landiff er allt snævi
huliff og dagsbirtan þverr,
verffur erfitt aff finna næga
atvinnu handa öllum, einkum
í þéttbýlinu, og þó sérstak-
lega ef veður eru erfið eins
og veriff hefir tvo síffastliðna
vetur. Menn verða að minn-
ast þessara staðreynda þegar
rikjunum, og þó einkum eftir, að
ljóst virðist orðið, að fúðurríkin
muni fylgja demokrötum áíram.
andi mæli.
Það er alveg sama, þótt
Mbl. haldi áfram að þræta' irtækjanna og eykur áhuga þótta fárra einstaklinga, er ^
og þræta, þá getur það ekki þess fyrir því, að reksturinn 1 geta farið með hann eins og!
dulið þessa staðreýnd fyrir gangi vel. | þeim sýnist, án tillits til þjóð j
neinum. Þaö er líka jafn til-j Mörg fleiri séreinkenni þess arliagsmuna. Fyrir þá, sem!
gangslaust fyrir það að ætla ara ólíku rekstrarforma; vilja sporna gegn slikri ó-1
að halda því fram, aö sam- mætti nefna, t. d. varðandi ’ reiðu og öryggisleysi, — en
vinnufyrirkomulagið sé ekki atvinnuöryggi. Þess eru ekkijekki vilja þó fallast á stór-1
sérstakt rekstrarform og frá- ófá dæmi, að einkaatvinnu- j aukinn ríkisrekstur, — er því
brugðið bæði ríkisrekstri og rekendur hafi flutt sig með ekki um annað að ræða en ‘
einkarekstri. Einkafyrirtækj- mikla fjármuni frá stöðum,' stuðla að því, að úrræðum1
um er stjórnað af hinum fáu þar sem þeir ráku um skeið samvinnunnar verði beitt i
eigendum þeirra með gróða- umfangsmikinn atvinnurekst sívaxandi mæli. Þar geta ýms
sjónarmið fyrst og fremst ur. Oft hafa þeir þá skiliö at- mismunandi form komið til
fyrir augum. Ríkisfyrirtækj- vinnulífið eftir í hálfgerðri greina, þótt meginatriðið sé
um er stjórnað af forstjórum rúst. Þaö hefir einmitt orðið hið sama, þ.e. sameign og sam
þeirra og ráöherra þeim, sem hlutverk samvinnufélaganna vinna. j
þau heyra undir hverju sinni. ekki óvíða að hjálpa til við j Vafalaust er heppilegt, að
Samvinnufyrirtækjum er hins ' uppbyggingu atvinnulífsins, þetta gerist á grundvelli þró-!
ekki byltingar. ■
' „Það er sorgleg staðreynd, þeg-
ar svo mikið veltur á því, að
vernda og tryggja hag alþýðu- ! þeir ihuga hvernig forffa megi
heimilanna, þá skuU þessj ofluga atvinnule i £em nokkuð he£
hreyfmg vera svo klofm og sund . ,v ,
urþykk sem raun ber vitni. Það lr horlð a her á landl siðustu
er sorgleg saga, að rifja upp,, misserin. I þessu efni er lioll-
‘ast að líta á staðreyndirnar
og aöstööuna — gera gjarn-
an samanburö á ástandinu
hér og affstöðunni og því, sem
gerizt hjá nágrönnum okkar
— en lenda ekki í þeirri fall-
gröf, sem blöð stjórnaránd-
stöffunnar búa grunnhyggn-
jiim mönnum, aff ailir erfiffleik
ar séu ríkisstjórninni aff
kenna og þeirri stjórnar-
stefnu, sem stuðningsflokkar
ríkisstjórnarinnar standa aff.
Vandinn er ekki svo auffleyst-
ur, aff ekki þurfi annað en
hvernjg kommúnistar klufu
hreyfinguna og hvernig þeir
hafa rekið klofnings- og svika-
starfsemi sína í þágu hinna er-
lendu húsbænda sinna ár eftir
ár, samtökunum til ómetanlegs
tjóns. Þegar nú þjóðinni er orðið
ljósara en nokkru sinni, hvers
eðlis starfsemi kommúnista er,
og hún hefur svipt þá öllu trausti
og áhrifum, er það alþýðusam-
tökunum enn nauðsynlegra en
nokkru sinni að uppræta komm
únismann úr röðum sínum.
Kosningarnar í verkalýðsfélög
unum, sem fram fara milli 20.
september og 13. október, eru
tækifæri sem alþýðunni býð'st til
vegar stjórnað af trúnaðar- þar sem einkareksturinn hef- unar, en
mönnum, sem félagsmenn ir látið slíkar rústir eftir sig. j*Það kemur Jpví mjög til at- ■
hlutaðeigandi félags sjálfir j Reynslan sýnir það í sívax- 'hugunar, hvort það ætti ekki
velja og geta haft stööugt andi mæli, að það er ótryggt að ven fyrsta skrefið í mörg-1
-samband. og samráð við. Sam- fyrir almenning að eiga at-jum tilfellum, að fulltrúar J
vmnureksturinn er því yfir- j vinnuöryggi sitt að mestu und ' vinnunnar fengju sæti í
leitt í miklu betri og nánari ir einkarekstrinum, þar sem | stjórir fyrirtækjanna, ásamt Þjóðviljinn birtir eínnig for
tengslum við' fólkið en bæði1 hann er háður duttlungum og
einkareksturinn og ríkisrekst j gröðavonum fárra manna. —
skipta um mann í ráðherra-
að hrinda kommúnistum af liönd' stól til þess að færa allt til
um sér og binda endi á áhrif . betri vegar. Síldin gengi ekk-
þeirra í hreyfingu’.mi. Kommún- 1 crt frekar á miðin og skamm.
istar munu án efa beita öllum j jggjg 0g hríðarnar yrðu ekk-
brögðum og blekkingum, sem | ert mjukhentari vig okkur
þeir kunna, til að halda 1 ahnf: „ ,,
sín í hreyfingunni. En þeim fjölg ’ lott Stefan J«hann fenS1 að
ar nú meö degi hverjum, sem jhaða S1£ 1 núðaisol raffherra-
skilja hið rétta eðli þeirra og tlóms. Það er sjálfblekking aff
átta sig á því, að áhrif þeirra1 ætla, að hægt sé aff henda
hafa verið', eru og munu ávallt öllum erfiffleikum þjóffarbú-
verða verkalýðnum til tjóns eins. j skaparins a bak við einstaka
Þess vegna er tími til kominn að ^ stjórnmálamenn. Þeim erf-
iffleikum verður ekki bægt á
burt í cinni svipan og
urinn. Samvinnureksturinn
veitir fólkinu aðstöðu til að
ráða meiru um starfsemi fyr-
Það er ekki heldur heppilegt,
að gróðinn, sem atvinnurekst
urinn skapar, sé háður geð-
úppræta þau að' fullu og' öllu“
aldrei
fulltrúum fjármagnsins. Þann ustugrein um Alþýðusam-j nema með þrotlausu starfi
ig yrði vafalaust dregið úr á- bandsþihgið í gær og bendir allra stétta þjóðfélagsins.
hættunni, er fylgir því að hún til, að kommúnistar ætli
láta sjónarmið fjármagnsins að sækja kosningarnar af
eitt ráða. 1 miklu kappi.
Stjórnarandstæffingar mikla
nú mjög fyrir sjónum manna
(Framhald á 6. síðu).