Tíminn - 23.08.1952, Side 4

r»q
TÍMINN, laugardaginn 23. ágúst 1952.
189; biað.
Dr. Benjamín Eiríksson:
Iðnaðurinn
Hólmjárn segir svo um
söluskattinn: „Söluskattur-
inn er ákaflega óhagstæöur
fyrir alla landsmenn, en kem
ur þó harðast niður á inn-
iendum verksmiðjuiðnaði“,
(bls. 22). Þetta er sannað með
eftirfarandi tölum:
i kr. en 3 kr. renna sem styrk-
Söluskattur af toilverði allar innfluttrar vöru .... 7,7% ur tij framleiðandans.
— af smásölu úr búð ........................... 2,0%
2. grein
og toliarnir
Samtals 9,7%
Söluskattur af innlendri verksmiðjuvöru:
— af tollverði erlendra hráefna ............ 7,7%
— af fullgerðri vöru frá verksmiðju ........ 3,0%
— af vörum í smásölu .................... 2,0% honum svo orð:
in við aðrar þjóðir hefir leitt
Itil þess að fólkið hefir flutzt
úr heimilisiðnaðinum í aðra
framleiðslu, þar sem náttúru
1 vöruskiptaþj óðirnar geta -selt
(og vilja selja eru einmitt vö’r-
j ur af því tagi, sem hinu tqlj-
I verndaði iðnaðúr frámléiSÉl’.
Þó heimta sum blöðin í senn
laukin innkaup í vöruskiptum
j (vegna útflutningsverzlunar-
innar) og aukinn styrk handa
hinum tollverndaða HjSnaði;
til þess að framleiðá 'sámsköit ‘
ar vörur.
Samtals 11,7%
Seinasta talan virðist eiga mikill munur hvort tollur er
ið vera 12,7%. En það er 20% að viðbættu 50% álagi,
Með eða móti?
Menn gætu að óreyndu skilyrðin eru betri, borið sam' Tollar á Norðurlöndum.
haldið að þrátt fyrir allt og an við aðstæður annarra | Af Norðurlöndunum þrem-
allt væri þó tilgangur Hólm- þjóða tii sömu framleiðslu. ur, Danmörku, Svíþjóð og
járns deginum ljósari. En svo Stórkostlega aukin verka- 1 Noregi, er Noregur eina land-
er ekki. Um tollana farast skipting og bætt tækni hafa íö sem hefir nokkra verulega
!aukið afköstin og tekjurnar. ’ verndartolla. Og þessir tollar
vkki aðalatriðið. Þessi 7,7%
greiðast aðeins af broti af
kostnaðarverði fuliunnu vör_
unnar. Sé hráefnið t. d. einn
tjórði vörunnar, þá á að
standa tæp 2% þar sem*stend
ir 7,7%, ef á að leggja saman
tölurnar og bera saman við
söluskattinn af innfluttu vör-
mni, eins og höflmdurinn
gerir. Útkoman yrði þá 7% en'arverðu ályktunum sínum.
þ. e. 30% í allt, eða hvort
tollurinn er 20% og 50% þ. e.
70%.
íslenzkir tollar.
Höfundinum er ljóst aö ís_
lenzku tollarnir voru upphaf
lega se.ttir til þess að afla rík
inu tekna. Af þessu dregur
hann eina af hinum eftirtekt
„Tollamálin íslenzku virð- Og .þessi miklu afköst byggj- eru í þeim tilfellum, sem ég
ast þurfa eins og svo margt ast á því að við getum ein_'þekki til, langtum lægri en
annað sem viðkemur efna- beitt okkur að fVamleiðslu ‘ tilsvarandi tollar á íslandi.
hagsstarfsemi þjóðarinnar, þar sem aðstaða okkar er Það er sameiginlegt þessum
lagfæringar við. Vegna þess hlutfallslega góð. Borið sam-’iöndum, að tollarnir eru yfir
að þeir eru fyrst og fremst an við framleiðsluafköst ann’ieitt vörúmagnstollar (spe-
arra þjóða, þá eru afköst okk cific) en ekki verðtollar (ad.
ar góð í framleiðslu afurða,1 valorem), gagnstætt því sem
sem ekki er alltaf hægt að er á íslandi. Þessir tollar eru
selja nægilegt magn af inn-'á ýmsan hátt óhentugir þeg-
anlands. Lífskjör þjóðarinn-1 ar miklar verðbreytingar eiga
ar byggjast því á framleiðslu! sér stað. Hin mikla gildis-
fyrir erlenda markaði. Við rýrnun peningaffha síðan fyr
ekki 12,7%.
Sú ályktun, að söluskattur
nn sé innlenda iðnaðinum ó-
hagstæður er því röng. Þá er
>ao og ekki heldur rétt aö
iliar tollabreytingar hafi
ærið í hækkunarátt. Árið
1950 var verðtollsálagið lækk
iö úr 65% í 45%.
Annað dæmi.
í skýrslu Hólmjárns eru
íokkrar töflur. Fyrsta tafl-
m heitir „Tollur á efni til
á Noröur-
Hann ályktar: þá eru tollarn
ir fjáraflatollar (finanstoll-
ar). En þetta er ekki rétt.
Munurinn á fjáraflatolli og
verndartolli er fyrst og
fremst sá, að fjáraflatollur-
inn leggst nokkurn veginn
jafnt á vöru sem framleidd
er í landinu og innflutta vöru.
Hér á landi eru slíkir tollar
fjáraflatollar, þá auka þeir
dýrtíðina, stuðla að verð-
bólgu, með öllum þeim ófarn
aði sem af slíku leiðir, veikja
samkeppnismátt okkar við
aðrar þjóðir, og hindra eðli-
lega þróun heilbrigðra at-
vinnuvega í landinu. Hin
mikla tollahækkun, sem
stöðugt og nú alveg nýlega
hefir átt sér stað er því mjög
varhugaverð“ (bls. 21. Letur-
br. B. E.).
„Þeir“ (tollamálin?) eru
ekki fjáraflatollar eins og höf
undurinn segir, heldur vernd
artollar. Þegar höfundurinn
var að skrifa um Bretland, þá
styrktu tollarnir samkeppnis
aðstöðu útflutningsframleiðsl
gætum flutt fólkið yfir í aðra
framleiðslu eða beint þangað
aukningu verkafólksins, með
nógu háum tollum og inn-
flutningshöftum. En þetta
myndi þýða lægri afköst og
lakari afkomu. Það er til-
gangslaust að reyna að fara
í kringum þessa staðreynd.
Auk þess er svo sú mikilvæga
staðreynd, að hinar vernduðu
atvinnugreinar myndu í flest
um tilfellum byggja fram-
leiðslu sína á innfluttum véi-
unnar, nú veikja þeir hana.. _
til, þ. e. hin svokölluðu framÍÞetta síðara er mikilvægt ogjum og innfluttum hráefnum.
leiðslugjöld af innlendum • rétt, hin fyrri staðhæfing: En innflutningurinn hvílir á
tollvörum. Það er rétt í þessu1 röng. Þetta er sér í lagi þýð-,j útflutningnum. Við höfum því
land eru tveir dálkar, annar
:?yrir þungatoll (vörumagns-
toll), hinn fyrir verðtoll. í
verðtollsdálkinum fyrir Sví-
þjóð kemur nokkrum sinnum
fyrir „100 kr.“ en yfir dálkin
im stendur „%“. Flestir
nyndu hnjóta um „100 kr.
orósent. Viö „kæliskápar“
(í töflu yfir „efni til raf-
tækjagerðar") stendur að
pungatollur sé 0.10 kr. pr. kg„
)g verðtollur „100 kr.“, (en
yfir dálkinum er „%“).
Athugun á sænsku toll-
skránni (útg. 1950), sýnir að
i kæliskápum er tollurinn 10
sr. pr. hverjar 100 kr. verð-
nætis, þ.e. það er 10% verð-
tollur en enginn vörumagns-
;ollur (þungatollur). Á bls. 27
'i tollskránni stendur eftirfar
andi skýring: „Þar sem fyrir
framan (þriðja) dálkinn
stendur „1 st.“, „100 lítrar“,
iða ,;100 kr.“ þýðir þetta að
ællurinn reiknast samkvæmt
slíkum grundvelli en ekki eft
ir þyngd miðað við 100 kg“.
Hólmjárn hefir samiö töflur
sinar án þess að kynna sér
nægilega sænsku tollskrána.
Eitt dæmi til.
Eftirfarandi dæmi er úr II.
töflu.
Þessi tafla er um fataiðnað,
og er við hana at-
hugasemd neðanmáls. „Toll-
ur á tilbúnum fatnaði í Sví-
þjóð, bæði nærfatnaöi og
ytri fatnaði, er tollurinn af
dúkum, efninu sem það er
unnið úr + 50 — 175% af
innflutningsverði (faktura-
pris“, Tölurnar virðast eiga
að lesast: að viðbættum 50 til
175%.
í tollskránni er þetta orðað
þannig, að tollurinn sé sá
sami og af dúkum „med til-
lágg av 50%“ o.s. frv. Þetta
myndi ég þýða þannig að við
bótin sé 50% á tollinn ekki
innflutningsverð. En það er
farið hringinn, og erum aftur
komnir að mikilvægi útflutn-
ingsframleiðslunnar. Hinar
,hjá Hólmjárni, að mennirnir, ingarmikið fyrir þann iðnað
‘aftækjagerðar“ á Norður-jsem setja & tollana gera þaðj— fiskiðnaðinn — sem fram
löndunum fimm. Fyrir hvert j þeim tiigangi að afla ríkinu j leiðir til útflutnings, og stór-
tekna, en það breytir ekki j iðju sem er aö risa upp (áburð j vernduðu atvinnugreinar
þeirri staðreynd að þeirjur, sement). Það er rétt aðjhækka verðlagið og fram_
ganga þannig frá tollalöggjöf háir tollar og tollahækkanir
inni, að tollarnir eru yfir-jeru þjóðinni til tjóns. Hinir
leitt verndartollar. Hefðu lágu
mennirnir sem þetta gera unn stafa
ið verk sitt í þeim tilgangi
að setja verndartolla, þá
efast ég um að þeir hefðu
tollar nágrannanna
ekki af því að þeir
kunni ekki að skipa málum
sínum, heldur af því að þeir
kunna það svo vel. Þessar
haft tollana eins háa og þeirjþjóðir eru einhverjar tekju.
eru. Það er einmitt af því að
þeir sjá ekki framtíðina nógu
vel og hættuna sem í verndar
tollunum felst, að þeir á sín
um tíma setja jafn háa tolla
og þeir gera.
Þá gerir Hólmjárn mikið
veður úr því, aö hráefni og
vélar eru venjulega hvort-
tveggja tollað. Það er rétt, að
þetta er óskynsamlegt, ef iðn
aðurinn framleiðir til út-
flutnings, en það gerir meiri
hluti iðnaðarins, þó ekki sá
iönaöur, sem Hólmjárn er
talsmaður fyrir. En þetta fyr
irkomulai? sannap ekki að
tollarnir séu ekki verndartoll
ar. í fyrsta lagi er tollurinn
af hráefnunum yfirleitt lægri
en af fullunnu vörunni. Og í
öðru lagi liggur það í hlutar-
ins eðli, að hráefnið er aldrei
nema brot af verði fullunnu
vörunnar. Tollur sem er 20%
bæöi af hráefni og fullunn-
inni vöru getur þýtt mikla
tollvernd, þar sem 20% toll-
ur reiknast aðeins af litlum
hluta andvirðis vörunnar ef
hún er framleidd innanlands,
en af öllu verði hennar, að
viðbættum flutningskostnaöi,
sé hún innflutt. Auk þess sem
hærri söluskattur reiknast
svo af því veröi að viöbættum
tollinum. í báðum tilfellum
greiðir neytandinn sama verð
ið fyrir fullunnu vöruna. Sé
varan innflutt greiðir hann
t. d. 4 kr. í ríkissjóö, sem líann
annars yrði að greiða sem
skatt til ríkisins á annan
hátt. Sé varan framleidd inn
anlands fær ríkið kannske 1
hæstu í heimi. Danir eru tald
ir hafa lægustu tolla í heimi
og svipað má segja um Svía.
Norðmenn hafa lítið eitt
hærri tolla en Svlar á þeim
vörum sem þeir tolla.
Almennt um tollapólitik.
ÁÖur en ég ræði frekar
skrif Hólmjárns um tollapóli-
tík á Norðurlöndunum, þykir,
mér rétt að segja fáein orð um
tollapólitík almennt, enda
þótt sumt verði að bíða úm
hríð.
Nútíma þjóðfélag byggist á
verkaskiptingu, einkum það
íðnaðarþjóðfélág, sem tals-
menn iðnaðarins eru fulltrú-
ar fyrir. Til þess að fá háar
tekjur þarf há afköst. En mik
il afköst sýna menn ekki
nema þeir framleiöi hluti,sem
þeir hafa góð skilyrði til að
framleiða. Fyrst og fremst
þarf sæmileg náttúruskilyrði,
og svo þarf að vera hægt að
framleiða í nógu stórum stíl.
Verzlunin er skipti á afurðum
fyrir afurðir annarra. Verka_
skiptingin, sem er undirstaða
velmegunarinnar, og verzlun
in, eru tvær hliðar á sama
máli.
Við lesum stundum skrif í
blööum um það, að þjóðin
liafi alltaf verið iðnaðarþjóö,
að heimilisiðnaöurinn hafi
alltaf yerið stór þáttur í efna
hagslífi þjóöarinar. Þetta er
rétt. En við vitum líka að eft
ir fyrstu þúsund árin í land-
inu hafði þjóðinni ekki fjölg
að, fyrst og fremst sökum fá-
tæktar og harðréttis. Verzlun
leiöslukostnaðinn og baka því
útflutningsframleiðslunni ó-
talda erfiðleika. Hinn vernd-
aði iönaður hefir síður en svo
upp á sérstakt atvinnuöryggi
að bjóða. Iðnaðarþjóðirnar
þekkja atvinnuleysi og gjald-
eyrisskort eins og aðrir, og
þaö jafnt hvort þær hafa háa
tolla eða ekki. Hækkun tolla
er flótti úr öskunni í eldinn.'
Niðurstaöan er sömu vanda-
málin og áður, og þar að auki
lakari afkoma. Allt þetta er
nágrönnum okkar mæta vel
kunnugt.
Við þetta má bæta því, áð
seinustu dagana hefir verið
kvartað yfir því í blöðunum,
að viö kaupum of lítið í vöru
skiptum. En vörurnar sem
ir stríð gerir það að verkum
aö vörumagnstollarnir hafa
í rauninni stórlækkað. I.íta
má svo á að verðlag í þessum
löndum hafi um það bil tvö-
faldast. Hinsvegar hefir verð
lag á innfluttum vörum hækk
að langtum meir. Tollur, sem
er 10 aurar pr. kg. lækkar í
rauninni um helming þegar
varan tvöfaldast í veröi, ef sú
hækkun er hluti almennrar
hækkunar verölagsins. Þaö er
augljóst að þetta er breyting
á tollum, sem orðið hefir án
aðgerða löggjafans, og ekki
í samræmi við tilganginn þeg
ar hann setti tollalöggjöfina.
Á Norðurlöndum eru þvi uppi
fyrirætlanir um breytingar á
tollunum. í fyrsta lagi'er ætl
unin að breyta almennt vöru
magnstollunum í verðtolla,
vegna þess að þeir eru hag-
kvæmari þegar gildi pening
anna breytist mikið (en ekki
vegna þess að verðtolli sé
„auðveldara að beita sem
verndartolli“ eins og Hólm-
járn segir, bls. 7). í öðru lagi
er tilætlunin að „bæta úr“
j þeirri stórfelldu lækkun
' tolla, sem orðið hefir vegna
hækkunar vöruverðsins, þar
sem tollarnir eru yfirleitt
vörumagnstollar. En í flest-
um tilfellum er hin ráöagerða
hækkun talsvert minni en
sem svarar til hækkunar
verðs á innfluttu vörunum.
Þetta á einnig við um hækk-
un tolla í Noregi, nema helzt
hækkun tolla á vefnaðarvöru.
V.V.V.V,V.VV.V.V.V.VV.,.W.,AV.V.,.VA%%W.VV.W,'»
i TILKYNNING
frá Rauða Krossi íslands
Börn á vegum R.K.I. sem eru á Silungapolli koma
í bæinn kl. 11 þann 30. ágúst og þau börn sem eru í
Laugarási koma kl. 6 þann 30. ágúst. AÖstandendur
mæti á planinu hjá Arnarhólstúni til aö taka við börn
unum.
W.WAVAVAV.VV.VAVWWAW.VWAVAXVW.'WV.^
Nýr silu
Klotbúðin Borg

Laugaveg 78.
GERIST ASKRIFEIVDUR AÐ
IIMAMJM. - ASKRIFTASIMI
2S23.