Tíminn - 19.12.1952, Blaðsíða 5

289. blað.
TÍMINN, föstudaginn 19. desember 1952.
Nauðsyn fjölþættari
aívinnuvega
Þrælatök þau, sem Bretar
beita okkur nú í sambandi
við fisksöluna, hafa stórum
aukið erfiðleika okkar í þeim
efnurn og voru þeir þó ærnir
fyrir. Salan á hraðfrysta fisk
inum hefir hvergi nærri auk-
ist í samræmi við hina stór-
auknu framleiðslu, er m. a.
stafar af því að togarafisk-
ur hefir verið hraðfrystur í
miklu stærri stíl á þessu ári
en nokkru sinni fyrr. Um ára
mótin verður að líkindum
þannig ástatt, að allt að því
helmingur framleiðslunnar á
hraðfrystum fiski verður ó-
seldur. Saltfisksalan hefir
gengið tiltölulega betur, en
ekki munu hins vegar veru-
legar horfur á því, að hægt
sé að auka hana að ráði, a.
m. k. að óbreyttu söluskipu-
lagi. Þegar það bætist svo við,
að bezti ísfiskmarkaðurinn
óndi og rithöfundur
Að kvöldi dags: Björn J.
Blöndal, Laugarholti.
Ic iðir
. kostnað heimilisins. Hálauna
og einhleypt fólk
! menn
að (kynni hinsvegar að hafa ein-
„Danskir bændur vita allt um
búskap, ekkert um annað. ís-
lenzkir bændur vita ekkert
um búskap, allt um annað“.
Enda þótt að öfgar séu í þess
ari samlíkingu, er þar nokk
Þessa dagana stendur ís
skiptum og samlífi við móður lenzka þjóðin á vegamótum
náttúru. Bóndinn finnur mátt Það er um tvær leiðir
sinn og meginn í erfiði sveita | velja í f járhagsmálum og ^ hvern afgang. Málin væru
Samlíking á dönskum og ís lífsins. Honum birtist vinnu- ; launamáium. Annars vegar því leyst á þann vcg, að þeir,
lenzkum bændum er höfð eft | gleðin í eigin verkum. Að er ieið áframhaldandi dýrtíð ' sem betur mega, fengju
ir dönskum mennta- og stjórn j kvöldi erfiðisdagsins fer ar og aukinnar verðbólguJ kjarabætur á kostnað hinna,
málamanni. Hún hljóðar svo: (ánægjukennd um þreytta Kommúnistar segjast ekki'sem þurfa að sjá fjölskyldu
vöðva. Hann gleymir óhöpp- ‘ sætta sig við neitt annað. borgið af litlum launum.
um í bj artri trú á, að ekki Þeir viðurkenni ekki annan Grimmilegast bitnar þó
tjói að gráta heldur safna liði. samningsgrundvöll en hækk- verðbólguleiðin á þeim, sem
Þegar tíðarfar gerist gráleitt að grunnkaup og dýrari illa hafa heilsu til að vinna
og illt er Vissan um, að öll él þjónustu. |fyrir sér og styðjast við eign
birta upp. Vorið kemur í allri | Hins vegar er sú leið, að (ir sínar að einhverju leyti.
urn sannleik að finna. Hvaðjsinni dýrð, þegar þess tími' auka kaupmátt launa og Þeirra hlutur versnar óðum
sem búskaparviti íslenzkra er inni. Það kemur með sól snúa hjóli verðbólgunnar við. eftir því sem verðlag hækk
bænda líður, er staðreynd að! og yl, svanasöng í heiði, lömb Jafnframt séu gerðar ráð'staf ar og ætti raunar ekki að
margir þeirra eru gjörfróðir j sem leika um blómgaða bala, anir t*1 að bæta kjör fjöl-
um marga aðra hluti en bú- | gróðrarilm úr jörðu og angan skyldumanna, einstærða
skap. Má þar nefna sögu.'úr lofti. Bóndinn íinnur hið mæðra og ekkna og alls lág-
nána samstarf, sem hann á launafólks. Á þeim grund-
með skapara himins og jarð-j velli 8'erir ríkisstjórnin tillög
ar. Sköpunin er eilíf í jarðar- ur um að leysa verkfaUið.
gróðri og búfé og hvergi full- j Þetta tvennt er nú að
komnari. Dýr og jurtir merkjvelia- Hvora leiðina á heldur
urinnar og fuglar himinsins fara.
fylla sveitalífið unaði, hverj-j Almenn kauphækkun hlyti
um þeim, sem vill sjá, heyra a® leiða til aukinnar dýrtíð-
og skynja. Þannig er bónd- ar °8 vaxandi framfærslu-
inn Björn J. Blöndal. Hann , kostnaður. Öll þjónusta verð
hefir auk þess öðlazt þá náðar ur dýrari Þegar kaupgjald
gáfu, að geta miðlað öðrum hækkar. Fyrir Þá, sem þurfa
skáldskap og stjórnmál. Auk
þess hafa á öllum öldum ís-
landsbyggðar verið afburða
skáld og snjallir rithöfundar
innan raða íslenzkra bænda.
í þessu efni virðist ekki vera
um mikla afturför að ræða,
a. m. k. ekki hvað snertir
bænda-rithöfunda. Nægir í
þessu sambandi að nefna
fjóra menn, sem allir eru virk
ir og býsna snjallir rithöfund
ar. Það eru: Eyjólfur Guð-
mundsson, Hvoli í Mýrdal, Ás
með hinu ritaða orði af skynj
un sinni á fegurð tilverunn-
geir Jónsson frá Gottorp, Bene ar- Það gerir hann af þeirri
bregst, má öllum vera ljóst, .. . . > - , ,, . . „ . .
að þaö eru ekki smávaxnir Jlkt G^ason fra Hofteigx oB|snHld i bók sinm Hammgju-
við er að B;,orn J- Blondal. Laugarholti J----------- 1--------- ----
erfiðleikar, sern
glíma í fisksölumálunum.
AÖ sjálfsögðu verður
aö
1 Borgarfirði. Þessir bændur
hafa í ritum sínum reynzt
svo snjallir um meðferð ís-
vænta þess, að við þessum erf lenzkrar tungu að af ber.
iðieikum verði brugðist af Langskólagengnir „vísinda-
fullum manndómi og fram- menn« j norrænum fræðum
takssemi. Allt veröur að gera, við Háskóla íslands mega
sem unnt er,til þess að knýja sannarlega gæta sín á ritvelli
það fram, að Bretar falli fra við hlið þeSsara bænda. Þessu
hmum ranglátu ofbeldisað- J til staðfestingar vil ég benda
gerðum smum og leyfi okkur a ritdóm Benedikts frá Hof.
ísfisksolur með svipuðum tel t um bók þeirra norrænu
hætti og hmgað' til. Jafn- fræði er nefnist Á góðu
framt verður svo að hefjast dæ?ri út kom fyrir stuttu
handa um að yinna ny3a íðan f tilefni 65 ára afmælis
markaði og bæta framleiðsl-' Si ðar Nordals_
una, svo sem kostur er. Með . ___ „ ____
shku átaki ætti að vera hægt Björn j Blöndal er bor
að na miklum arangri. | firzkur bóndi. Hann hefir
En þrátt fyrir það, þótt byggt smekklegt nýbýli við
þetta væri gert, er það heita laug í Bæjarsveit. Erfið
ómuflýjanleg nauðsyn leikar og áhyggjur nýbýlings-
fyrir þjóðina að gera sér ins og einyrkjans hafa ekki
ljóst, að hún má ekki byggja | gert Björn bölsýnan. Hann sér
afkomu sína eins fullkom- og skynjar dásemdir sveita-
lega á fiskframleiðslunni og (lífsins svo vel og gagngert, að
fisksölunni og nú er gert.' erfiðleikar þess hverfa eins og
Sjávarútvegurinn getur ver dögg fyrir sólu. Sannur bóndi
ið góður atvinnuvegur með skynjar fegurð lífsins. Hann
öðrum, en hann er hins veg veit, að hvergi birtist hún í
dagar, sem út kom fyrir tveim
ur árum, og nú í bókinni Að
kvöldi dags, að hverjum, sem
les, má vera unun ein að þeim
lestri.
í þessari nýju bók talar
Björn enn sem fyrr við steina
og jurtir, dýr og fugla á því
fagra huldumáli, sem því mið
ur of fáir reyna að skilja. Enn
þurfa að fjölyrða um það.
Það er þegar fengin svo mik-
il reynsla af slíkri þróun, að
fáum munu þykja sómi að
neinu af slíku.
Það verður .örlagaríkt hvor
leiðin verður valin. Almenn-
ingur telur áreiðanlega að
annað væri heppilegra en sú
Ieiðin, sem kommúnistar við
urkenna eina. Væntanlega
verður hamingja ÞJöðarinn-
ar svo mikil, að hin betri
leiðin verði valin, aftur hefj-
ist eðlilegt athafnalíf í land-
sem fyrr hrífur Björn lesand-j fdgurkinn. hess er skammt
ann með sér í æfintýraheima j að minnast, aö frá hans
íslenzkrar náttúru. Strengir ( hendi kom ieikrit, sem byggt
þeirrar hörpu eru stilltir og j var á íornsögum og var ekki
einir að vinna fyrir mörgum ‘ inu með bættum kjörum
myndi þetta oft reynast svo, þeirra, sem einkum þurfa
að þeir gætu ekki látið kaup- leiðréttingar á sínum málum,
hækkun sína endast til að en snúið sé frá gengislækk-
borga aukinn framfærslu- unarvegi verðbólgumanna.
Yngvildur fögurkinn
Sigurjón Jónsson kemur á-j En heiftarverk og hefndir
reiðanlega ýmsum á óvart kalla á ný ofbeldisverk og
með sögu sinni um Yngvildi, meira hatur, meiri fólsku og
stundum raunar þandir, en : tilkomumikiðT
bresta hvergi. Hann sér svo1 hann
undramargt og svo undur fag1
urt, sem öðrum er meinað að
sjá. Hann skilur hinar svo-
nefndu skynlausu skepnur.
Hann neitar að þær séu skyn
lausar. Mér liggur við að
segja, hann sannar, að' þær
séu það ekki, heldur oft miklu
vitrari en hin viti gædda vera.
meiri harma. Þannig heldur
sagan áfram. Menn fullnægja
réttlætinu á víxl til að bjarga
sóma sínum. Hryðjuverkun-
Þar virtist’um fjölgar. Harmarnir vaxa.
hafa misst efnið úr Svo segir Svarfdæla frá og
höndum sér. Yfirleitt munu enn fylgir höfundur þræði
margir hafa haldið, að Sig-
urjón hefði lifað sitt feg-
hennar.
Yngvildur
fögurkinn er
ursta sem rithöfundur og hin stolta og stórláta kona,
ætti ekki eftir að gera sér sem metur sóma sinn í aug-
fleira til fremdar en oröið
væri.
Svarfdælasaga er blandin
fornri kyngi og er meö köfl-
ar alltof ótryggur til þess
að byggt sé á honum einum
saman. Til þess er hann of
háður aflabrögðum og mark
aðssveiflum. Framtíðar-
lausn bessara mála hlýtur
því að verða sú, að jafn-
framt því, sein sjávarútveg-
inurn sé haldið vel í horf-
inu, sé lagt stóraukið kapp
á útþenslu og eflingu ann-
arrá átvihnugrcina, svo að
afkoma þjóðarinnar bygg-
ist á fleiri og traustari stoð-
um en hingað til.
Því miður hefir þessa skiln
ings ekki nægilega gætt að
undanförnu. Nýsköpunar-
stjórnin taldi engan atvinnu
veg þurfa að efla, nema sjáv-
arúty.egipn. Landbúnaður-
inn vár álvég hafður útund-
an. Allar méfriháttar rafvirkj
anir voru hafðar útundan.
Ekkert vár hirt um að koma
fótuin undir stóriðju í land-
inu. Allur sá mikli stríðs-
gróði, er þjóðin átti, þegar
nýsköpunarstjórnin kom til
valda, fór út í veöur og vind,
fullkomnari dýrð en í sam-
um heimsins flestu fremur.
til að hefna harma sinna og
Hún kallar á hjálp guðanna
styðja sig til að ráða af dög-
um þann mann, sem fær
hana naúðuga. Bænheyrslu
fær hún, en guðirnir krefj-
ast líka sona hennar allra til
arholti. Hann finnur og skrif (yíst er hún og Svarfdæla öll' endurgjalds. Mörg kona hef-
ar að slíkar dásemdir hins lif skáldlegt viðfangsefni fyrir; ir fyrr og síðar fórnað son-
(Framhald á 6. síöu.)
A síðkvöldum vorsins fyllir um ramlega rnögnuð saga og
söngur sólskríkjunnar, hnegg ógnþnmgin. Yngvildur fög-
hrossagauksins og dýrðarsöng urkinn er ógleymanleg per-
ur lóunnar sál bóndans í Laug 1 sdna en örðug til skilnings.
miðað er við núv. skraningu' orkuverln við Sogið og Laxá
krónunnar.
Hver og einn getur t.d.
gert sér það í hugarlund.
hve miklu betur þjóðin
væri nú á vegi stödd, ef
sementsverksmiðja
verið byggð í staðinn fyrir
síldarverksmiðjurnar, sem
og áburðarverksmiðjan ver-
ið byggð. Sn það er þó ekki
nema upphaf þess, sem koma
spakvitran rithöfund. — j um sínum þannig með ýms-
Fremstu snillingar hafa þarjum hætti, því að hefndar-
söguefni, sem þeir myndu fá (hugurinn leiðir beinlínis til
sig fullreynda við. Hvernig þess. Það er ekki fyrr en
mun þá Sigurjóni Jónssyni löngu síðar, er hinn kristni
takast að gera því efni skil?
Saga Sigurjóns hefir feng-
skal. Framtlð þjóðarinnar eiMð góða dóma og hún verð-
mjög undir því komin, að .skuldar það. í fyrri hlutan-
hefði íhenni Þeppnist á næstu ár-' um er Klaufi önnur aðal-
11 um að beizla vatnsorkuna í persóna sögunnar. Á honum
miklu stærri stii en áður og hefir höfundur tekið snilld-
Áki lét reisa. Sementsverk-| siðan á henni stór-, artökum og gert þar átakan-
s! aukmn íðnað og iðju. Takist, lega táknmynd. Klaufi verð-
þetta ekki, er næsta ólíklegt, I ur í höndum hans tákn hins
að íslendingar komist af því! frumstæða og hálfvillta
stigi að vera ölmusuþjóð. jmanns. Hann er einfaldur en
Hér er tvímælalaust um að á sér þó hugboð náttúru-
ræða eitt allra stærsta verk-barnsins. Hann óttast vit og
smiðja myndi hafa sparað
árlega gjaldeyrisútgjöld,
er nema tugum milljóna
króna, auk þess, sem þá
hefði verið fært að halda
uppi miklu meiri bygging-
arstarfsemi í landinu en
ella, og jafnvel verið hægt
að hefjast handa um að
steypa þjóðvegi í stórum
stíl. Síldarverksmiðjur Áka
hafa hins vegar ekki gefið
annað af sér en tapið.
siður hefir haft áhrif á Yng-
vildi fögurkinn, aö viðhorf
hennar breytist. Sú hugar-
farsbreyting virðist fremur
stafa frá persónu Þorvaldar
víðförla en guðfræði hans.
En það breytir engu. Yng-
vildur fögurkinn tekur
kristna trú, fyrirgefur Karli
rauða, enda veit hún að hún
hefir unnið bæði sjálfri sér
og öðrum tjón er hún spillti
sættum manna fyrir metn-
aðar sakir.
Segja má, að það sé veila
í bók Sigurjóns, að aftur-
hvarf og siðaskipti Yngvild-
ar sé ekki fullskýrt sálfræöi-
lega. Annars má lengi deila
um það, hvort andleg hvörf
ar kunna að vera í þeim efn~|og grimmt en hrekklaust og
Þetta er aðeins lítið dæmi jum. Valdhafar landsins verðajtrútt og gætt þrá eftir rétt-
af mörgum. Núverandi stjórnjað vinna að því með fyllstu j læti og mildum friði. En of-
er fyrsta ríkisstjórnin, semjatorku og einlægni að.beldið' vekur hatur og Klaufi
án þess að nokkúö færi af jher hefir verið á síðari árum, Itryggja þjóðinni þetta fjár-1 hlýtir ráðum þeirra, sem
honum til umræddra fram- er hefir sýnt réttan skilning magn og athuga til þrautar hann lítur upp til sakir vits-
kvæmda. Þó nam hann rösk-jí þessum efnum. Fyrir for-
um 1200 milljónum króna, ef göngu nennar hafa nýju
efnið, sem leysa þarf a kom- • kunnáttu en er svölun í því
andi árum. Það verður ekki að beita jötunafli sínu og
leyst, nema kostur veröi á hefna sín. En hann þráir
nægu erlendu fjármagnl til'frið, blíðu og réttlæti. Og
umræddra framkvæmda. Hér hann á í brjósti sér dreng-
í blaðinu hefir áður verið ' skap og göfgi. Hann er mann
rætt um þær leiðir, sem fær-jdýrið, tortryggið, heiftrækið veröí yfirleitt fullskýrð. Hins
vegar er Yngvildur fögurkinn
sjálf íslenzka þjóðin, stórlát
og vel aö sér gjör, en ofurseld
hörmum og blóöhefnd með-
an hún lýtur hinum forna
sið og hlýtur ekki frið fyrr en
andi góðvildar og sáttfýsi
(Framhald á 6. síðu.)
sérhverja leið, sem getur leg muna
ið að þessu marki. 'hans.
og verður dauðasök