Tíminn - 06.03.1953, Blaðsíða 3

54. blað.
TÍMINN, föstudaginn 6. marz 1953.
Ólafur
fyrrum
Tiiorlacius
héraðslæknir
; I.
t Ólafur Jón Thorlacius var
“fæddur hinn 11. marz 1869
.í Saurbæ, í Eyjafirði. Foreldr-
-ar han;i-.vöí-iT sera Jón Thor-
.laáus ícknarprestur í Saur-
-bæ'-og sí9ari .kona hans, Krist
?ín Rannveig Tómasdóttir,1 athygli sökum fríðleika og
r.(systu;rdóttir Jónasar Hall- | yndisþokka, og allt fram til
ígrímssonar skálds) frá Steins elliára hefir hin sama birta
ýstöðum í Öxnadal, Ólafur ^ verið yfir samveru þeirra og
Jmun vart hafa verið eldri en samstarfi. Að koma til þeirra
þriggja vetra, er faðir hans að Búlandsnesi og einnig síð-
:fé]l frá, bg flúttist hann þá 'ar í Reykjavík, var alltaf eins
-jneð móður . sinni fyrst að 0g að koma heim til sín. Á
Melgerði í Eyjafirði og síðar Búlandsnesheimilinu voru
að Möðruvöllum í Hörgárdal. einnig, þegar ég man fyrst
Jjagðl-fFú'Krrstín -mikið kapp eftir mér, tvær gamlar kon-
já að mennta son sinn. Fylgd- Ur, mæður hjónanna. Þær
#st hun lengst af með honum Voru ólíkar að útliti, og ef til
Já námsferli hans, utan lands vill að gerð, en samrýmdari
Jog innae.;Ólafnji; .Thorlacius (tengdamæður á sama heimili
^var brapftekráðúr' úr Möðru- mun sjaldgæft að hitta fyrir,
ivallaskóla 1883, varð stúdent 0g munu þær hafa miðlað
-1889. Sturídaði hann fyrst h.inum yngri af lífsreynslu
-nám við Kaupmannahafnar- ' Sinni og þekkingu. Önnur
Íháskólá Ög' síðári við Lækna- þeirra, frú Eggerz, var stund
-skólann og varð kandídat ár- um nætursakir hjá foreldrum Þejr voru mönnum því meira las Ólafur læknir þær, eins anda, sem ríkt hafði á Bú-
ið 1896. Eftir það var hann mínum, að gamni sínu, og Vir-gj sjfkum, sem þeir °g aðrir lesa skáldsögur, og landsnesi.
eitt ár á sjúkrahúsi (fæðing-1 man ég, að það voru miklar þekktu þá bet'ur heilbrigða. reiknaði dæmin sér til Ekki fór andstreymi eða
ardeild) . í Káuprríannahöfn. ánægjustundir fyrir mig, þeg Qg um imkninn a Búlands- skemmtunar. Ég hygg, að erfiðleikar alveg framhjá dyr
Hann hóf læknisstarf sitt í ar hún sagði mér sögur. Það nesi mátti segja fullum fet- hann hafi átt næmleik góðs um þeirra Ólafs og frú Ragn-
Keflavík, 1 annars manns, VOru sögur eftir hana sjálfa. um ag hann%inan<?raði sig stærðfræðings fyrir því, að hildar. Tvær dætur, er báð-
stað, en var þar stutt. Auka-1 „Vitleysa, s,em ég bjó til ekk\ fra fólkinu, heldur tók stærðfræðilegar úrlausnir ar hétu Kristín, misstu þau
læknir - í Suður-Múlasýslu handa krökkunum mínum, þáft í félags- óg starfslífi geta verið ýmist fagrar, ungar. Ragnhildur dó upp-
varð frann 1897, . eri héraðs- þegar þeir voru litlir“, sagði byggðarlagslns með þeim fyndnar eða skemmtilegar, komin eftir langvarandi van
læknir í Berufjarðarhéraði hún. hætti, að fáir hafa betur gert. engu síður en réttar. heilsu, bráðgáfuð stúlka og'
1900--1928. Flutti hann þá til Heimilið á Búlandsnesi var Óla’fur Thorlacius var ekki Þó að mér af sérstökum á- ’ vel menntuð. Þá var það og
Reykjavíkur óg varð eftir skemmtiiegt heim að sækja, aðeins gildur bóndi, og fram stæðum hafi orðið svo skraf- þungt áfall, er Sigurður skóla
litsmaðui Tneð beiklahælum ekki agejns af þvf) ag gest- faramaður um búnaðarmál, drjúgt um Ólaf lækni sem stjóri, sonur þeirra, féll frá
ng berklavornum, en lyfsoljj- rignin átti þar engin tak_ gem byg?ði upp bæ sinn> slétt stærðfræðing, ber ekki að á bezta skeiði ævinnar. En
' “ " ' '■ þessar raunir stóðust þau
hjónin með mikilli bjartsýni
og innra þreki. Loks varð
sjálfa lífsskoðunina með
þeim hætti, að það hrikti í
öllum innviðum hugar míns.
En þetta samtal ýtti mjög
undir löngun mína til að
hugsa sjálfstæit, og er ég þó
ekki viss um, að læknirlnn
Það voru ánægjulegir tímar. Lafi vitað fyrir víst, hve við
Ólafur var stærðfræðingur lá, að hann umturnaði öllu
af lífi og sál. Hjá honum mínu sálarlifi á þessari kvöld
kynntist ég dásemdum þess- stund. — Þegar ég mörgum
arar vísindagreinar, sem sam árum seinna kom heim, sem
einar svo undarlegar andstæð aðstoðarprestur föður míns,
ur, sem fremst má verða, var Ólafur læknir í þann veg-
raunhæfni guðfræðinnar, há inn að flytja til Reykjavíkur.
fleygi heimspekinnar, feg- Þá er mér tvennt minnisstætt
urð skáldskaparins, hagnýti — uppörvunin, sem ég fékk
verkfræði og viðskipta. Hálfa t'rá lækninum eftir . mína
dagana sat ég við skrifborðs- fyrstu predikun i Djúpavogs-
enda læknisins, og stundum kirkju og einnig hitt, að hann
Sigurður sonur hans við hinn gaf mér eina reiðhestinn, sem
endann, en læknir var ýmist ég hefi átt um dagana.
hjá okkur og fylgdist með, Þegar Ólafur fór að austan,
eða brá sér frá, til annarra söknuðu hans allir, og jafn-
starfa. Ég vissi til þess, að þeg an áttu hinir gömlu sveit-
ar út komu reikningsbækur, ungar athvarf hjá þeim hjón
til kennslu í æðri skólum, um, og fundu þar hinn sama
stjéri 1929—1939,. og jafh- mörki heidur iíka vegna þess, aði túihð og lét sér annt um skilja það svo, að hann hafi
framt eftirlitsmaður lyfja- hve hressiiegur og ánægjuleg búfjárrækt. Hann tók virkan verið einhæfur maður eða
ur blær var þar yfir öllu. bátt í framfaramálum hér- einhliða. Þvert á móti. Hann
búða. Hann var 1. þm. Sunn
mýlinga 1903—1907. —
Hinn 2. sépt. 1898 kvænt-
ist hann eftirlifandi konu
-ginni, Ragnhildi Pétursdótt-
ur, kaupmanns frá Akureyj-
um
Börn þeirra urðu sjö alls, og
Læknirinn var spaugsamur aðsins, enda mörg ár í hrepps var maður víðlesinn, hafði Ólafur læknir fyrir því áfalli,
og hafði fyndni og gaman- nefnd, skólanefnd og um yndi af sögu og fögrum bók- að taka þurfti af honum fót-
yrði á reiðum höndum við skeið sýslunefndarmaður. A1 menntum, og lék a_uk þess (inn á gamalsaldri, en það var
sjúka og heilbrigða. Sum til- þingismaður var hann eitt vel á harmonium. Á mann- (síður en svo, að hann léti
svor hans eða spaugsyrði kjörtímabil. Þegar Kaupfé- fundum var honum létt um.Það buga sig. Hann var svp
Fnðrikssonar Eggerz. geymast lengi megai kunn- iag Bcrufjarðar var stofnað, mál. Hann flutti ræður sínar; gæfusamur, að geta búið í
hpir-Q nrAn cn aiis nor ugra þessi hressandi glað- með mjög almennri þátttöku smekklega og áheyrilega, og/skjóli sona sinna og tengda-
dætra. Synirnir eru Erlingur
llf^ f ^eim S™- En værð einkenndi hann, hvar af hálfu bænda og verka- naut hann þá oft góðs af
auk þess voru- tvo born að sem hann kom; og hafði góð mannai var iæknirinn á Bú- hinni léttu kímnigáfu sinni.
mestu leyti alm upp hjá áhrif á Sjukiinga hans. Get landsnesi einn af frumkvöðl- Sama var að segja um einka-
Pe-• 1 ég um það borið af eigin um málsins. — Það þekktist viðræður við Ólaf lækni
bílstjóri í Kópavogi, Birgir
skrifstofustjóri og Kristján
íulltrúi í stjórnarráðinu. Sú
ardag, 28. febr., á 84 aldurs
ári.
II.
Ólafur andaðist á Lands-
árum mínum var ég töluverð- að embættismennirnir væru an og alvöru með þeim hgetti, hafði ríkt á Búlandsnesheim-
ur Lazarus með köflum. utanveltu við velferðarmál hvort tveggja naut sín.
I Læknisstarf Ólafs var unn alþýðunnar. Vegna hins mikla aldursmun
iið við sömu skilyrði og þá var Á Djúpavogi voru menn yf- ar, sem á okkur var, er þess|hinir yngri hlúðu öldruð-
jtítt hjá héraðslæknum í stór- irleitt samrímdir og vel sam- varla að vænta, að ég kunni um foreldrum sem bezt mátti
Mér er mikill vandi á hönd um héruðum. Það mun oft- taka í flestum hlutum. Meðal fnll skil á innri mótun hans
um að rita um Ólaf Thorla- ar en einu sinni hafa komið unga fólksins ríkti fróðleiks- framan af ævi. Hefi ég þar
Sius lækni. Hann var svo fyrir, að Ólafur framkvæmdi fýsn o? menntaáhugi, sem orðið að geta mér til um
miklu eldri en ég, að fyrri stóra skurði við hin frum- hinir e’-dri örfuðu eftir föng- margt. Og þó var Ólafur lækn
reynslu, því að á bernsku- ekki á þeim kanti landsins, Hann gat fléttað saman gam j eindrægni, sem frá upphafi
ilinu, hélt áfram að tengja
allan þennan hóp saman, og
verða.
Þegar ég nú lýk þessari rit-
smíð, finn ég bezt, hve fá-
tækleg hún er, og hvers þessi
hluti ævi hans er mér lítið stæðustu skilyrði. Fæðingar- um. Á vetrum kom fólk hvað h líklega fyrsti maðurinn, er
kunnugur, nema af slitróttri læknir þótti hann svo góður, til annars og minnist ég þess, talaði við mig eins og full-
sögn annarra,_ eins og geng- að til þess var tekið. Auðvit- að í stcrum samkvæmum var orðinn mann. Mér verður
ur og gerist. Á síðasta hluta að er oft erfitt fyrir alþýðu eitt o? annað til skemmtun- hugsað til þess, að við urðum
ævi hans eigum við að vísu manna að dæma um, hvað er ar haft, sem glæddi áhuga samferða frá Búlandsnesi til
heima i sömu borg, en ann-, vandasamast, og hvað bezt okkar yngri manna á bók- Djúpavogs á kyrru vetrar-
ríki, ys og þys höfuðborgar- unnið, þegar læknar eiga í menntum og listum. Sama kvöldi. Þá ræddum við um
innar er nú orðinn með þeim hlut, en eitt geta menn bor- var að segja um ungmenna- !
endemum, að beztu vinir ið um, án þess að sérfræði félagið og fundi þess, eftir,
sjást aðeins endrum og eins. jkomi til greina. Það er góð- að það var stofnað. Læknir-j
■— Miðhlutinn úr ævi Ólafs. vilji mannsins og áliugi á inn var einn þeirra, sem
læknis er aftur á móti svo ná- | starfinu. Og þess minnist ég studdi okkur yngra fólkið eft
tengdur bernsku minni og.jafnan, hve þakklátir sveit- ir föngum. Einu sinni tók
uppvaxtarárum, að þeirra j ungarnir voru Ólafi lækni fyr hann saman leikrit úr skáld-
tíma get ég aldrei minnzt, jir það, hve fljótur hann var sögunni „Manni og konu“, og
án þess að mynd hans og til, ötull til ferðalaga og hve lékum við það við góðan orð-
annt hann lét sér um sjúk- 'stír á Djúpavogi. Og þess
lingana og allar aðstæður minnist ég eitt sinn, að leik-
gamli vinur minn hefði verið
maklegur frá minni hendi.
En hvað um það. — Ég hefi
viljað með þessum orðum
lýsa þökk minni til þessa
ágæta manns, — þökk, sem
CFramh. a 6. si5u»
Sextug:
Sigríður Guðmundsdóttir
minning sé þar hluti af sjón-
deildarhringnum, landslag-
inu og lífihú yfirleitt. Og þeg, þeirra. Maður nokkur, sem nú listaráhuginn hafði tekið okk
ar ég rifja þetta allt saman
upp fyrir mér, fyllist hugur
‘minn.þakklæ.ti;. .
er miðaldra, og hafði í æsku ur þeim tökum, að við fórum
sinni búið við fátækt og erf- að æfa sjónleik, áður en slátt
iðleika, sagði einu sinni við ur var úti, og unglingarnir
Faðir minn var prestur á' mig: „Alltaf var eins og létt- frá Djúpavogi og Hálsþorpi, ____
pjúpavogi, Ólafur læknir á'ara væri uppi yfir, ef Ólaf mættust á læknissetrinu eft- j forefdra sinna, en stundaði
^Úlandsnesi,- og er aðeinsllækni hafði borið að garði.“,ir vinnutíma og voru þar að nám í tvo vetur við Kennara
Sextug er í dag frá Sigrið-
ur Guðmundsdóttir húsfrú
Hlíðarvegi 6, ísafirði.
Frú Sigríður er fædd að
Lundum í Stafholtstungum í
Mýrasýslu 6. marz 1893, og
er dóttir Guömundur Ólafs-
sonar bónda þar og Guðlaug
ar Jónsdóttur konu hans. |
Sigríður ólst upp á heimili
skólann í Reykjavík, þegar
hún var um tvítugt. Veturinn
tuttugu mínútna gangur á j Nú á dögum þarf að hálf- leikæfingum fram eftir nótt-
jnihi—Oft'voru-eíaglegar sam- knýja unga lækna til að unni, eins þeir, sem áttu að
göngur milli heimilanna. Og'verða héraðslæknar utan vera komnir á engjarnar að j 1926—27 var hún við nám í
Súlandsnesheimilið verður j Reykjavíkur. Það mál kann morgni. Mundi einhvers stað- ! Tárna lýðháskólanum í Sví-
gllum minnrsstætt,' sem eittjað hafa margar hliðar, en ar hafa þótt hart að gengið og ! þjóð. Síðar varð hún mat-
Sinn kynntust því. Þar var engu að síður verður þetta nokkur átroðningur á heimili i ráðskona við héraðskólann
Dúið rausnarbúi, og venju- j vandamál til þess að vekja að hafa slíkt í frammi. Aðjað Hvítárbakka í Borgarfirði
íega margt_ í heimili. Börnin j athygli á þeim heiðri, sem hin slíku var ekki spurt á. Búlands og þvottaráðskona við Klepps
spítala í Reykjavík.
Sumarið 1931 giftist Sig-
ríður, Kristjáni Jónssyni frá
Garðsstööum. Eiga þau einn
son, Einar Val 18 ára.
Eftir að Sigríður fluttist til
ísafjarðar hefir hún tekið
goru mörg, vinnuhjúin glatt j ir gömlu héraðslæknar áunnu nesi. Læknishjónin lögðu
Ög gott fólk,-X)g. hjónin svo
gamrýmd, að ég á erfitt með
gð hugsa mér betra hjóna-
hand.,-.en þairra.. .Þegar þau
voru ung og nýtrúlofuð í
Reykjavík, höfðu þau vakið
sér með brautryðjendastarfi blessun sína yfir þetta allt.
sínu. Þeir byggðu upp hin I Einhver nánustu kynni
nýju læknishéruð, og á þeirra
reynslu grundvallast hinar
stórstígari framfarir í heil-
brigðismálum þjóðarinnar.
mín af Olafi lækni stóðu í
sambandi við undirbúning
undir Menntaskólapróf, en þá
kenndi hann mér stærðfræði
virkan þlátt í félagsmálum
kverína þar vestra. Hefir m.
a. verið formaður kvenna-
sámbands Vestfjarða í tólf
ár, mætt á þingum Kvenfé-
lagasambands íslands og ver
(Framh. á 7. síöu)