Tíminn - 13.09.1953, Blaðsíða 4

TÍMINN, sunnudaginn 13. september 1953.
206. bla&
------~i
Aðalfundur stéttar-
sambands bænda
Sagt frá störfum og ályktunum fundarins
NiSurlag.
Garöar Halldórsson haíði
::ramsögu fyrir eftirgreindum
'illögum:
a. Fundurinn ítrekar fyrri
samþykktir aðalfundar stétt
irsambandsins um aö stjórn
pess og Framleiðsluráðs vinni
•itullega aö því að framleiö-
índur garðávaxta, gróður-
húsaafurða og eggja njóti
sömu verndar í lögum og
framleiðendur mjólkur og
íjöts.
b. Til vara óskar fundurinn
pess eindregið að landbúnað
trráðuneytið hlutist til um í
íamráöi við Framleiðsluráð
->g sölufélag garðyrkjumanna
ið geymslum fyrir garðá-
/exti og grænmeti verði kom
::ð upp sem allra fyrst, á
iielztu markaðsstöðum á
andinu.
e. Vegna óvenjulega mik-
illar kartöfluuppskeru á þessu
lausti, beinir fundurinn
óeim eindregnu tilmælum til
andbúnaðarmálaráðherra, að
aann leggi fyrir grænmetis-
ærzlunina í samráði við
Framleiðsluráð, að viðhafa
ið þessu sinni sölujöfnun á
íartöflum, milli helztu fram
leiðsluhéraða landsins, og
alutist til um, að grænmet-
sverzlunin kaupi nú í haust
ítóraukið magn garðávaxta,
oar sem vitað er að hægt er
ið skapa geymslumöguleika
A skömmum tíma.
Allir liðirnir samþykktir
neð samhljóða atkvæðum.
Svohljóðandi greinargerð
íylgdi c-lið tillagna þeirra,
pr Garðar hafði framsögu
::yrir;
Fundurinn telur að veru-
íeg hætta sé á að einhver
hluti kartöfluframleiðslunn-
ar í ár verði ónýtur vegna
ónógra geymsluskilyrða, og
ié því brýn þörf á áð fram-
íeiðendur þeirra hafi sem
afnasta möguleika til afi
koma þeim í verð.
Til þess að ná því marki,
öendir fundurinn á eftirfar-
andi leiðir;
1. Aflað sé öruggra upplýs
nga, þegar að uppskeru lok-
nni, um birgðir sölukart-
aflna á helztu framleiðslu-
svæðunum. •
2. Grænmetisverzlunin
lagi innkaupum sínum og
milligöngu um kartöflusölu
ipannig, að sem jafnast gangi
alutfallslega á kartöflubirgð
irnar á öllum framleiðslu-
svæðunum og hafi um það
samráð við Framleiðsluráð.
3. Þeir aðilar, sem taka
kartöflur af framleiðendum,
iil sölumerðferðar, sendi
Grænmetisverzluninni og
Framleiðsluráði söluskýrsl-
ar t. d. mánaðarlega.
Ályktanir verðlags-
nefndar.
Þá voru teknar fyrir álykt-
anir verðlagsnefndar. Fram-
sögumenn voru þeir Jóhann-
es Davíðsson og Jón Gauti
Pétursson.
Jóhannes Davíðsson hafði
orð fyrir eftirgreindum tillög
um:
I. Fundurinn álítur órétt-
mætt að miða laun bænda
við kaup algengra verka-
manna, og beinir því til
stjórnar stéttarsambandsins,
að vinna að því, að tekið sé
tillit til þess, að bóndinn ber
ábyrgð á og stjórnar marg-
brotnum og vandasömum at-
vinnurekstri, jafnhliöa því
sem hann vinnur á búi sínu.
í öðru lagi verði í verðlags
grundvellinum reiknaðir full
ir vextir af þeim höfuðstól,
sem bundinn er í rekstri bús
ins.
II. Stéttarsambandsfund-
urinn beinir því til Fram-
leiðsluráðs, að þess sé vel
gætt í verölagningu búvar-
anna að fullt samræmi sé
þar á milli.
Báöir liðirnir samþykktir
með samhljóða atkvæðum.
Jón Gauti Pétursson hafði
framsögu fyrir eftirfarandi
ályktun:
„í tilefni af ákvörðun
Framleiðsluráðs í s. 1. des.
um verðlækkun á mjólk tek-
ur aðalfundur stéttarsam-
bandsins 1953 fram, að hann
jtelur það geta skapað var-
hugavert fordæmi, einkum í
sambandi við lausn í vinnu-
jd.eilum, að stjórn Stéttarsam
bandsins samþykkti lækk-
un á afurðaverði landbúnað-
' arins frá gildandi verðlags-
'grundvelli. Jafnframt telur
fundurinn það óheppilegt, aö
bændastéttinni var ekki
1 strax skýrt frá ákvöröun
I þessari og þeim málavöxt-
um, sem þar aö lutu, því það
hefði komið í veg fyrir ýms-
I an framkominn misskilning
í sambandi við þetta mál og
sætt menn betur við mála-
lokin.“
Eftir miklar umræður tók
verðlagsnefnd þessa tillögu
aftur, en tillagan var tekin
upp af einum fundarmanni,
og var þá lögð fram við hana
svohljóðandi dagskrá af Hall
dóri frá Staðarfelli:
„Þar sem meirihluti verð-
lagsnefndar hefir að athug-
uðu máli, tekið aftur tillögu
um þetta efni, sér funduriinn
ekki ástæöu til að taka um
það ákvörðun og tekur því
fyrir næsta mál á dagskrá.“
Dagskráin samþ. að við-
höfðu nafnakalli með 29:12
atkv. 6 greiddu ekki atkv.
Ályktun
allsherjarnefndar.
Allsherjarnefnd lagði þá
fram sínar ályktanir. Frsm.
Magnús Björnsson, Bjarni
Halldórsson og Benedikt
Kristjánsson.
Magnús Björnsson talaöi
fyrir eftirfarandi tillögu:
„Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1953, finnur á-
stæðu til að beina þvi til
stjórnar sambandsins, að
vinna að því við Trygginga-
ráð og siðan löggjafarvaldið
að tryggingarnar eða ríkis-
sjóður leysi sveitarfélögin að
öllu undan framfærslu geð-
veikissjúklinga og fávita.“
Samþykkt samhljóða.
Benedikt Kristjánsson
hafði framsögu fyrir eftir-
greindri tillögu:
„Aðalfundur stéttarsam-
bands bænda 1953 ítrekar þá
áskorun til stjórnar stéttar-
sambandsins og stjórnar Bún
aðarfélags íslands, aö athug
að verði hvað því veldur aö
einstöku bændur víðs vegar
á landinu hafa dregist aft-
ur úr í búnaðarumbótum,
hin síðari ár, og gera róttæk
ar ráðstafanir til bráðra úr-
bóta.“
Samþykkt með samhljóða
atkvæðum.
Bjarni Halldórsson hafði
framsögu fyrir eftirfarandi
ályktunum:
„Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1953, felur
stjórn sambandsins að vinna
af alefli að því við Alþingi
og ríkisstjórn, að framlög til
raforkumála verði aukin svo
að raforkuþörf dreifbýlisins
verði fullnægt á næstu 6—10
árum. Jafnframt felur fund-
urinn stjórn sambandsins að
gæta þess vel, að allar fram-
kvæmdir í raforkumálunum
verði bændum sem hagan-
legastar.“
Samþ. með samhlj. atkv.
„Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1953 skorar á
stjórn sambandsins að hlut-
ast til um það við lánsstofn-
anir:
1. að bændum verði veitt
reksturslán til 6 mánaða,
hliðstæð þeim, sem útgerð-
armönnum er veitt.
2. Að stofnlánadeild land-
búnaöarins við Búnaðarbank
ann, verði með fjárframlög-
um gert kleiít að sinna hlut-
verki sínu.
3. Að starfsfé veðdeildar
Búnaðarbankans verði aukið
í þeim tilgangi, að þeim
mönnum, sem eru að byrja
búskap, verði veitt lán til
jarðakaupa með 214% vöxt-
um til 20 ára.
4. Að Búnaðarbankinn
stofnsetji útibú, annað á
Austurlandi en hitt á Vest-
fjörðum eins fljótt og mögu-
legt er.
Samþ. með samhlj. atkv.
II. — a. Aðalfundur Stéttar-
sambands bænda felur stjórn
sambandsins að hlutast til
um að athugað verði hvernig
lánastarfsemi landbúnaðar-
ins er fyrirkomið í nágranna
löndunum.
b. Að athugað verði hvað
helzt er hægt að gera til þess,
að stuöla að því að sparifé
verði geymt og ávaxtað heima
í héruðunum í sparisjóðum.
Samþ. með samhlj. atkv.
Auk þessa lagði nefndin
fram eftirfarandi ályktanir:
1. Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1953 beinir
þeirri áskorun til stjórnar
sambandsins, að hún beiti
sér fyrir því að hlutafé á-
burðarverksmiðju ríkisins
verði aukið verulega og Bún-
aðarfélagi íslands og Stéttar
sambandi bænda verði gef-
inn kostur á að eignast þessa
hlutafjáraukningu. Ennfrem
ur heimilar fundurinn stjórn
sambandsins að útvega fé til
hlutaf j árkaupanna.
2. Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1953 heimilar
stjórn sambandsins að verja
allt að 30 þús. krónum til
þess aö kaupa fyrir osta frá
mj ólkurbúum landsins og
senda þá sem gjöf á jarð-
skjálftasvæði Grikklands.
Báðar þessar ályktanir
voru samþykktar með sam-
hljóða atkvæðum.
Ályktanir fjárhags-
og reikningsnefndar.
Að síðustu lagði svo Fjár-
hags- og reikningsnefnd
(Framh. & 6. slðu).
Helgi Seljan hefir kvatt sér
' hljóðs og ræðir um berjaferöir og
kurteisi:
„A hverju sumri flykkjast kaup-
' staðabúar í berjamó. Oft er þröngt
um berjaland í landi kaupstaðar-
ins sjálfs cg verða þeir, sem þessa
: lostætu ávexti girnast, þá að leita
' á náðir bænda í nágrenninu. Marg
ir bændur eiga gnótt berjalands,
sem þeir láta oft ónotað að mestu.
Er þá ekki nema sjálfsagt, að hin-
ir landiausu íbúar kauptúnanna
fái að njóta þess, sem annars eyði
ieggst. Enda er það staðreynd, að
bændur, a.m.k. hér á Austurlandi,
eru mjög greiðviknir í þessum .sök
um og leyfa fólki, sem á annaö borð
biður leyfis að tína í landi síun ó-
hindrað. En því er þetta greinar-
korn ritað, að mjög vill á bresta
um kurteisi berjafólks kauptún-
anna.
Mikill fjöldi þess veður um berja
lönd bænda eins og sína eign og
kemur ekki til hugar að biðja leyf-
is, hvað ekki eru þó stór útlát hjá
flestum. Þetta er slík ókurteisi og
ósvífni við bændur, að furðu sæt-
ir. En þetta hefir komizt í þvílíka
tízku á síðustu árum, að bændur
eru hættir að kippa sér upp við
það, enda ófúsir að skipta orðum
við slíkan lýð, sem oft sýnir hort-
ugheit og þenur sig, ef að er fundið.
Hvernig ætli kaupstaðabúum yrði
við, ef farið væri inn í garða
þeirra með rupli og ránum? Mundu
þeir ekki álíta, að ósiðaður lands-
hornalýður hefði þar verið á ferð?
Ég læt lesendur um það að svara
spurningunni. Á síðustu árum hef
; ir notkun svokallaðra berjatína far
| ið mjög í vöxt. Flestir, sem til
þekkja, segja, að hér sé hinn mesti
vágestur á ferðinni. Þar sem tínt
hefir verið með tínum þessum ár-
lega, hefir brugðið svo við, að ber
hafa nær horfið. Má þar auðvitað
mest um kenna misbeitingu þess-
ara áhalda.
Af þessum sökum hafa margir
bændur bannað berjafólki alger-
lega að nota berjatínur við tínsl-
una. Hafa margir sinnt þessu og
enda verið Ijós sú nauðsyn, að
hætta þessum aðferðum, þó fljót-
virkar séu. Aðrir í flokki hinna ó-
siðuðu láta slík bönn sprottin af
nauðsyn sem vind um eyrun þjóta.
Tíurnar eru faldar, þegar bónd-
in nálgast og orðbragðið hjá berja
j fóikinu likast og er hjá börnum á
: götunni. Til að fyrirbyggja mis-
, skilning, vii ég geta þess, að hér
á Reyðarfirði hafa engin brögð
verið að þessu, en því meiri spurn-
ir hef ég haft af þessu í nærliggj-
andi sveitum.
Ein sagan, sem ég heyrði, hljóð-
' aði á þá leið, að mikill fjöldi berja
fólks fór í berjamó í landi bónda
‘ eins, sem margoft hafði bannað
fólki að t'na með berjatíum, en
annars leyfði fólki tinslu með glöðu
geði. Allt fólkið var með tínur, en
þegar bóndinn átti leið þar hjá
voru allar tínurnar settar niður og
faldar. Bóndinn ávarpaði fólkið
( kurteislega og sagðist ætla að biðja
það, að tína ekki með tínum. „Kem
. ur þér það nokkuð við?“ kallaði
munnhvöt stúlka. „Ég á þó landið,
sem þið eruð í. Eiginlega fyndisfc
mér nú viðkunnanlegra, að fólls
bæði leyfis“, anzaði bóndi. „Hvem
andsk.... ert þú að rífa þig. Við
spyrjum engan leyfis. Haldið þið,
að þið séuð einhver stórmenni,
bændurnir hérna í Breiðuvík?"
Þessu fylgdi hlátur margra við-
staddra, en bíndi sá, að hér voru
ekki siðaðir menn á ferð og fór
, burt til að komast hjá frekari ill-
deilum. Þegar, er bóndinn var
: horfinn, hófst tínslan aftur af fuli
! um krafti og hinar fljótvirku tín-
| ur óspart notaðar. Getur nokkr-
um heilbrigðum manni til hugar
komið að mæla þessu bót?
Hcr er verið að traðka niður
eignarétt bóndans, allar kurteisis-
reglur og almennir mannasiðir
víðs fjarri. Auðvitað er þetta ekki
almennt svona, en dæmin eru þó
mýmörg. Ég vil þar af leiðandi
brýna kurteisi og tillitssemi við
bændur fyrir kaupstaðarbúum, þó
ekki væri til annars en bændur
fengju aðra hugmynd um þá en
nú er. Engum heiðvirðum kaup-
túnsbúa kemur til hugar að sví-
virða eignarrétt bóndans. Þeir vita,
að bændum svíður það sárt engu
síður en þeim, ef komið er til móta
við þá með leiðinlegum kjafthætti
og ósvífni, þegar þeir sýna tillits-
semi og velvild. En því heiti ég, að
heyri ég margar slíkar sögur, skirr-
ist ég ekki við að skýra frá fleirl
ferðum þess fólks, sem heldur, að
bændum komi land sitt ekki við og
kann ekki undirstöðuatriði al-
mennrar kurteisi. Treysti ég mái-
gagni bænda, Tímanum, til þess
að láta mál þetta til sín taka, því
mál er að þessum ófögnuði linni.“
Ilelgi hefir lokið máli sínu.
"1
Starkaður. j
;
i
Hafnarfjöröur
!
Fulloröinn raann eða ungling vántar til blaðburðar í i í
HAFNARFIRBI
UPPLÝSINGAR:
Afgreiðsla TÍ3IANS
Sími 2323 eða hjá Þorsteini Björnssyni, sími 9776
i
Ungling
vantar til að bera út blaðið við HÁALEITISVEG
Afgreiðsla TÍMANS
Sími 2323
j
i!
í