Tíminn - 13.09.1953, Blaðsíða 5

206. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 13. september 1953.
Jón Leifs, tónskáld:
Sunntifl. 13. ágtíst
Hugsjónir
rætast
Mesta Bistahátíð heims
Beðið eftir flugfari. 1
Margir íslendingar hafa komið :
til Edinborgar í ferðum sínum |
landa á milii. Um fleiri manns- j
aldra námu íslandsförin hér stað- j
j ar, og farþegarnir höfðu færi á að J
Fyrir hálfri öld sá Einar skoða borgina. Mörgum þótti hún ;
Benediktsson hina miklu sýn drufa1^ og stundum leiðinleg. - j
við Dettifoss. Og skaldið kvað . borgin%æri vöknuð af löngam j
— við fossmn:
svefni. Undirritaður þurfti nýlega 1
„Hve mætti bæta lauds og lýðs vors
kjör
að b:ðá í- Skotlandi eftir flugfari
heim og :vildi því ekki láta færi ó-
. , , ............ notað til að kynna sér listahátíð
að leggja á bogastreng þinn krafts.ns ^ sem haldin er síðla sumars þar
or’ í borg árlega síðan 1947. Er skjótt j
að nota máttinn rétt j frá að segja, að stórkostlegri há- j
í hrapsins hæðum, tíð hefir hann hvergi kynnzt fyrr, i
svo liafin yrði í veldi fallsins skör. j þrátt fyrir þrjátíu ára búsetu er- j
Og frjómögn lofts má draga að blómi j lendis og -ferðalög um helztu menn 1
0„ bjork(' ingárlöricl - á meginlandi Evrópu.
iá, búning hitans sniða úr jökuls j ...
klæðumJ ar hafðl;:,beltlð mor beztu viðtokum £ri til ars t varasjób- hátMarhtnar. fram, — frá Rómabsrg, Vínarborg,
Tt._ „T,.,; i-f H j Enda þótt miðar væru löngu upp- Er ekkert til sparað til að gera Lundúnum, og voru Karajan, Furt-
' . . .. j seldir, gerðu forstjóri hátíðarinn- hana sem glæsilegasta, enda þótt wángler, Gui, Previtali, Sargent og
og josu •en. .a í íums.ns ejiuno. • ar> Mr. john Reid, listaráðuautur- jafnall verði nokkur greiðsluhalli Boult meðal stjórnenda.
við hjartaslog þins afls . segulæðum. . inn Mr. Jan Hunter og blaðafull- a hátiðinni sjálfri. Telja menn að I Pjöldi heimsfrægra einsöngvara
. . , , |fro1 hennar Mr. Carver, allt sem hun færi Bretlandi meiri gjaldeyr og einleikara komu fram á sér
Á þriðja Og fjórða tug aldar-. í þeirra yaldi stóð, til að kynna mér istekjur en nokkuð annað fyrirtæki stökum hljómleikum. — Bæði smá-
innar byrjaði hugsjón skálds- ( há,tíðina þessa fáu daga, sem ég þar j jandi. ir söngflokkar og stórir voru til
simskeyti frá stjórn hátíðarinn- - ÞJóðdánsasythng að kvoidiagi í nagrenni Edinborgarkastala
aðstoðar við ýmsa tónleika og
héldu einnig sjálfstæða hljóm-
leika.
Auk hinna eiginlegu tónleika var
hljómlistin veigamikill þáttur í
mörgum leiksýningum. Ballettflokk
ins að rætast með virkjun hafði færi á að dveija í Edinborg.
fallvatna hér á landi. Þessum Gat és Þannig kynnt mér marga Tónleikar.
framkvæmdum var haldið á- j hijómleika og margar sýningar, Hátiðin hefir svo mikið á hoð.
fram fimmta tug aldarinnar,* sa™a ,daginn’ en a Þ° t ef , e 1 stólum, að enginn maður getur!
en mestar hafa þær þo orðið i stl.nr, - 1iver1,im stað Auk hess kynnt sér það allt’ jaínvel Þott &yn nsar'
nu í upphafi hins sjötta tug-|var mér |,ittur aðgangur að tveim a“ar SirthUte-
ar. Jafnframt hafa verlð (klúbbum, þar sem þátttakendur há leikai! sýningar og skemmtanh’.JHá-
byggð nokkur hundruð lltllla tíðarinhar hittust. tiðastjórnin hefir frá upphafi kost ‘ ar frá Spáni, Bretlandi og Amer-
vatnsorkustöðva víðsvegar um j að kapps um að draga saman íku sýndu listir sínar með aðstoð
land og framleiðsla rafmagns Endurfædd borg. 1 þarna á einn stað úr öllum áttum , mikilla hljomsveita, hver flokkur
rneð aðstoð innfluttra orku- j Ekki þarf lengi að dvelja í Ed- allt það bezta, sem til er í tónlist- fyrir sig með sjálfstæða sýningu.
gjafa færst í aukana, þar sern Ínborg til.að sjá, hversu gerbreytt arflutningi og leiklist í heiminum. | Óperur voru fluttar eftir Mozart,
ekki var annars kostur. Þó á hún er. Kastalar og hús, er áður Hún hefir ekki horft í að kosta Rossini, Stravinsky o. fl. Sömu verk
það enn langt í land að þjóð-' óuldust augum gesta í mistri og beztu hljómsveit Vesturheims til in voru stundum sýnd á hverjum
h,, notfifnc« rlrínrmim, ^ lélegri birtu, sjást nú að kvöldlagi að koma fram á hátíðinni með því. degi eitt í hvoru leikhúsinu.
m uu bjdi LiauiuM uidumimi -j t1rini ,:stTOnT1(i li&hritjS!l -RrM-trin aíwsí „k íoita oincyrino-,, h=,- «, I Leikrit voru svnd. hæcii Erö
rætast á heimilum smum við,
hin daglegu störf.
Á víðavangi
Blaðaummæli um
nýju stjórnina.
í skini listrænna ljósbrigða. Borgin skilyrði að leika eingöngu þar og
j er eins og leiksvið í höndum full- koma hvergi fram annars staðar í
komins ljósameistara og leikstjóra. Evrópu í heilt ár. Þetta varð dýr-
— Öll samkomuhús bæjarins með asti liður þessarar hátiðar til þessa,
Þegar ákveðið var fyrir ( öllum húgsanlegum fundarsölum en gaf Edinborgarhátíðinni þegar
þrem árum að nota möguleika j hafa verið tekin í þjónustu hátíð- nafn umfram allar aðrar listahá-
ríkisins til fjáröflunar erlend- arinnar, .Menn geta daglega valið tíðir. í þetta sinn var höfuðáherzla
is til að byggja hinar nýju um allt að tlu mismunandi atriði hátíðarinnar íögð á fiðluverk frá
StÓl’U aflstöðvar Við Sog Og að sió eða heyra. Eitthvað er til öllum tímum og á að sýna þróun
Laxá, þótti ýmsum það "sem Ifyrlr allran Smekk- Um sextlu Þus-,íiðlunar °e /iðlulelks íram 111
’ , .. . ... und utanbæjargestir sækja hatíð- vorra daga. A hatíðmni komu
vonvar vafasom raðstofun að(ína árlega> en hún stendur yfir fram heimSfrægir fiðluleikarar
verja svo miklum fjármunum þrjár vikur, venjulega frá 20. á- ’ (Menuhin, Stern, Rostal o. fl.) fiðlu
til áframhaldandi fram- j gUSt til ÍO. september. Um fjórði flokkar og stofuhljómsveitir frá
kvæmda á þessum stöðum í hluti gestanna eru útlendingar j Ítalíu, Austurríki, Þýzkalandi og ’ Alþýðuskemmtanir.
stað þess að sinna þörf þeirra Öll gistihús eru yfirfull, en meiri- Bretlandi. Mest fannst undirrit- 1 Nýtt fyrirbrigði á þessari há-
byggðarlaga í sveit og við sjó, jhluta gestanna er komið fyrir á uðum koma til strokhljómsveitar (tíð var, hvernig allur almenningur
sem enga höfðu raforkuná • heimilum og annast hátíðanefnd- þeirrar, sem nefnist „Vitruosi di sogaðist inn í hátíðahöldin. Mestr
eða ófunnægiandi Þetta var in stran8t eftirlit með leiguher- Roma“, en í henni eru aðeins 13 J ar lýðhylli nutu skrautsýningar
‘‘ Ja ' 1 bergjum.. Með hagfræðilegri rann-' menn. Hikar undirritaður ekki við J skozka hersins við upplýstan kast
jsókn hafa menn komizt að raun ' að telja leik hennar fullkomnasta ' alann á hverju kvöldi með full-
l’étt- Um, að ’-gestirnir skili árlega um samleik, sem hann hefir nokkurn' skipaðri hljómsveit af sekkjapíp-
Leikrit voru sýnd, bæði gömul og
ný, og sum þeirra tvisvar á dag.
(Menn gátu hlustað á hljómleika
kl. 11 að morgni, leiksýningu eft-
ir hádegið og aftur hljómleika eða
leiksýningu um kvöldið sama dag.)
— „Kamelíufrúin" var leikin á
frönsku með flokki frá París. „Old
Vic“ flokkurinn frá London sýndi
„Hamlet“.
Listsýning var að þessu sinni að-
eins helguð einum listamanni:
Renoir.
þó á þeim tíma óhjákvæmi-: sók°J ha’fa
legt OU uj ÓÖhclgSlega létt , uni, Sð gi.;(„;ju anc^a UUI sem lltimi Iienr IlUHtyUlll ; mjuuio,uu tll ou 1...J.ijj.j.
mætt af ýmsum ástæðum. | þi-emur milljónum punda eða sem tíma heyrt. Þegar jafnvel „kontra- ' um og trumbum og með þjóðbún-
glím
Auklling orkuveranna við Sog svarar 135 milljónum íslenzkra bassinn" leikur eins og sjálfur ingum og þjóðdönsum. — Auk þess
var m. a. skilyrði þess, að króna í eyðslufé vegna hátíðarinn Paganini, þá fer nú skörin að fær- j voru sýndir bæöi þar og annars
hægt væri að reisa hin lang- ar. Ábyrgðarfé fyrir hátíðina ast upp á békkinn. — Plokkur þessi , staðar ýmsir þjóðlegir leikir,
þráðu mahnvirki í Gufunesi,1 sjálfa, nemur árlega sextíu þús- fer í hljómleikaferö til Ameríku í ur og aðrar íþróttir
sem á komandi árum munu unóum punda og er lagt fram frá næsta mánuði. Skyldi ekki vera
drao.a *__* frjómögn lofts að Þæjarstjórn, listaráði ríkisins og hægt að fá hann til að staldra við
blómi og björk“, svo að not
uð séu orð skáldsins um
ýmsum éinkafyrirtækjum, er hagn- á Islandi í 2—3 daga um leið og
ast af: hátíðinni. Stundum þarf halda hér hljómleika?
ekki að grípa til allrar þessarar j Mannmargar frægar sinfónískar
vinnslu tilbúins áburðar. j upphæðár, sem yfirfærist þá frá i hljómsveitir komu þarna einnig
Þessum framkvæmdum er _________________________________________________________________
nú senn lokið. En hver á að
verða næsti áfanginn? Sumir sama skyni skuli með lögum
munu segja, að hann eigi að hækkuð um meira en helm-
vera fullnaðarvirkjun Sogs-J ing frá því sem þau eru nú.Er
ins. Og víst er þess full þörf, Jgert ráð fyrir, að 25 millj.
að Sogið verði fullvirkjað sem króna verði árlega varið til
fyrst, enda þarf að vinna að þessara framkvæmda fyrst
því, að svo megi verða. Enjum sinn. Jafnframt er fyrir-
næsta átakið verður að vera hugað að gera ráðstafanir til
í þágu þeirra byggðarlaga,1 að lækka orkuverðið hjá þeim,
sem hingað til hafa orðið út- j sem verða að sætta sig við
undan í þessum málum. Sú dýrt bráðabirgðaástand i þess
þörf, sem þar er fyrir hendi, Jum efnum fyrst um sinn.
verður að vísu ekki leyst tilj Þau verk, sem nú verða haf-
hlítar á skömmum tíma. En' in, hljóta að verða með ýmsu
þessar framkvæmdir verður móti. Sumsstaöar þarf að
að hefja með þeim hraða, að byggja orkuver og veitur út
sýnt verði, að lokatakmarkið! frá þeim. Á öðrum stöðum
unandi rafvæðing allra byggð
arlaga á íslandi í sveit og við
sjó.
í öllum byggðum landsins,
Nýju ríkisstjórninni er að
vonum misjafnlega tekið af
dagblöðum bæjarins. Þar
sem flest þeirra sjást lítið
utan Reykjavíkur, þykir
elcki úr vegi að rifja upp
nokkur atriði úr dómum
þeirra.
Morgunblaðið og Vísir
taka stjórninni að sjálf-
sögðu vel og leggja mesta
áherzlu á, að hún vilji auka
frjálsræði í viðskiptum.Mbl.
birtir stuttaraleg eftir-
mæli um Bjarna Benedikts
son sem utanríkisráðherra,
en getur hins vegar ekki um
brottför Björns Ólafssonar,
nema sem frétt.
Þá segir Mbl., að Sjálf-
stæðismenn ýmsir hafi vilj
að kosningar í haust, því að
þeir hafi trúað, að Sjálf-
stæðisflokkurinn myndi þá
fá meirihluta. Því trúir vit
anlega hver, sem vill, hvort
forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins hefðu látið ógert að
knýja fram kosningar, ef
þeir hefðu verið trúaðir á
meirlhlutasigur sinn!
Dómur Alþýðublaðsins.
Samhliða tónlistarhátíðinni voru
ýms önnur atriði sýnd þar í borg
— bæði í beinu og óbeinu sambandi
við hátíðahöldin. Mest áberandi
var ef til vill kvikmyndahátíðin, en
daglega voru sýndar verðlauna-
kvikmyndír frá ýmsum iöndum.
Sérstök garðyrkjusýning dró einn-
ig að sér marga gesti.
Ekki má gleyma klúbbum þeim,
er tóku við gestum og veittu beina.
Þar stóð fólk stundum í biðröðum
, . . , , , „ ., til að komast inn og fá sér máltíð
sem her eiga hlut að máh, eða drykki
en samkvæmissalir voru
mun verða fylgzt af mikilli at- J þar vel fallhir til alls konar stefnu-
hygli með því sem gerist í,móta.
þessu stóra máli. Menn vita
Alþýðublaðið segir, að
meiri íhaldssvipur sé á
nýju stjórninni en á fráfar
andi stjórn, þar sem Her-
mann Jónasson, er sé vel
frjálslyndur, hafi vikið úr
henni, og Steingrímur Stein
þórsson, sem einnig sé
frjálslyndur, hafi þokað úr
sæti fyrir Ólafi Thors.
Blaðið fer heldur vinsam
legum orðum um hinn nýja
utanríkisráðherra og telur
hann frjálslyndan mann.
Það dregur hins vegar i
efa, að hann fái miklu á-
orkað til úrbóta, því að viss
öfl í ríkisstjórninni muni
ekki telja sér hag í því að
ástandið í varnarmálunum
batni.
Alþýðublaðið segir síðan,
„að stjórnin sé skilgetið af-
kvæmi þeirrar sundrungar,
sem ríkir milli frjálslyndra
kjósenda í Iandinu.“ Kon\-
múnistar haldi einangruð-
um undir merkjum sínum
stórum hópi manna, sem
eigi þar alls ekki heima. —
Stofnun og starfsemi Þjóð-
varnarflokksins hafi enn
aukið þennan glundroða. —
Meöan slíku haldi áfram,
þurfi íhaldið ekki margt að
óttast.
Umsögn Þjóðviljans
og Frjálsrar þjóðar.
Hliðstæður.
Forráðamenn hátíðarinnar höfðu
hinar beztu endurminningar um
sé ekki allt of fjarri. Þess
vegna hefir það nú, fyrir at-
beina Framsóknarflokksins,
þarf að leggja línur út frá
orkustöðvum, sem þegar hafa
verið byggðar. En víða í strjál-
verið tekið upp í hina nýju býli veröur hagkvæmara að
stjórnarsamninga, að öflun j komu upp einkastöðvum, og
tiltekins fjármagns (100, til þess þarf að auka lánsfé
millj. kr.), sem taka þarf að,eða aðra aðstoð meir en gert
láni til raforkuframkv. dreif, hefir verið. Aðferðirnar verða
býlisins skuli sitja fyrir öðru J mismunandi eftir staðháttum,
og að framlög af ríkisfé í en takmarkið hið sarna: við-
það að vísu, að getu fámennr-
ar og fátækrar þjóöar eru tak-
mörk sett og að ekki er hægt
að gera allt í einu. Það munu iheimsókn. borgarstjóra Reykjavík-
menn og sætta sig við, ef'uru á *at,lðma f/r!r Þ,rem .ámni’
, . ,, , ’ Virtust þeir hafa fullan hug a sam-
stefnan er óhvikul og afiam vinnu við nágrannabæinn Reykja-
er haidið án hiks. Islenzka vik , framtíðinni, ef óskaS yrði.
þjóðin hefir þegar unnið stór- nema um samkeppni milli bæjanna
virki, sem annara þjóða mönn gæti verið að ræða. Hver veit?
um sýnist ganga kraftaverki | Bærinn Bergen í Noregi hafði
næst, með því að gera akfært j Grieg-hátíð í fyrsta sinn i fyrra-
um mikinn hluta hins víðáttu sumar’ mi°s í líkingu við Edinborg
mikla lands á fáum áratugum.
Og fleira hefir hér gerzt í
svipaða átt. Slíkir atburðir
endurtaka sig, ef þjóðin og
forysta hennar er framsækin,
og vill byggja land sitt og
nema. _
arhátíðina. Hyggst bæjarstjórnin
í Bergen að halda einnig þessa há-
tið árlega í framtíðinni í kring
um afmælisdag Griegs. —
Röðin er komin að Reykjavik
1954, þegar halda skal tónlistar-
hátíð hér í umboði Norræna tón-
skáldaráðsins.
Þjóðviljinn kallar nýju
stjórnina nýja hernáms-
stjórn og öðrum slíkum
nöfnum. Hann veitist sér-
staklega að Hermanni Jón-
assyni og lýsir honum sem
miklum afturhaldsmanni,
Hann fagnar brottför,
Björns Ólafssonar. Verður
því helzt á Þjóðviljanum
skilið, að hann telji þessá
stjórn betri en hina fyrri,
enda hafa forsprakkar kom
múnista jafnan haft mikl-
ar mætur á Ólafi Thors.
Frjáls þjóð segir, að frjáls
lyndir menn eigi að svara
hinni nýju ríkisstjóm
með því að ganga í Þjóð-
varnarflokkinn. M. ö. o., að
leiðin til þess að vinná
gegn íhaldinu, sé að auká
sundrungu vinstri aflanna!.
Spakleg ályktun það! ,