Tíminn - 02.10.1953, Blaðsíða 5

222. blað.
TÍMINN, föstudaginn 2. október 1953.
5

F&stnd 2. ohi.
Stjórnarskiptin
í Danmörku
Eins og skýrt var frá í frétt
um í gær, hefir danski Al-
þýðuflokkurinn myndað
minnihlutastj órn ef tir að
samningaviðræður höfðu
staðið yfir milli flokkanna í
nokkra daga eða síðan kosn-
ingar fóru fram 22. f. m.
Fyrir kosningarnar sat að
völdum minnihlutastjórn
vinstri flokksins og íhalds-
manna. Eftir kosningarnar
höfðu þeir flokkar samanlagt
72 þingsæti, en Alþýðuflokk-
urinn 74. Alþýðuflokkurinn
gerði þá kröfu til þess, að
stjórnin segði af sér, en hon
um yrði falið að mynda
stjórn. Eriksen forsætisráð-
herra taldi hinsvegar ekki
rétt að stjórnin segði af sér
fyrr en búið væri að ganga
úr skugga um afstöðu smá-
flokkanna, og fyrst og fremst
radikalaflokksins, sem er
stærstur þeirra. Hann hefir
14 þingmönnum á að skipa.
Alls er þingið skipið 175 þing
mönnurn, auk fulltrúanna
frá Færeyjum og Grænlandi.
Þótt radikali flokkurinn
hafi aldrei verið stór flokkur
liefir afstaða hans oftast ver
ið sú, að hann hefir haft úr-
slitin á þingi Dana seinustu
40 árin. Svo var það einnig
að þessu sinni.
Radikali flokkurinn lýsti
því strax yfir , að hann
myndi ekki styðja sam-
stjórn vinstri flokksins og
íhaldsflokksins. Jafnframt
lýsti hann yfir því, að hann
teldi æskilegast að mynduð
yrði meirihlutastjórn
þriggja flokka, þ. e. Alþýöu-
flokksins, radikala flokksins
og vinstri flokksins, og væri
hann fús til þátttöku í slíkri
stjórn. Yrði þessu hinsvegar
hafnað af Alþýðuflokknum
eða vinstri flokknum, myndi
radikali flokkurinn ekki
taka þátt í neinni stjórn, en
væri hinsvegar fús til að
veita málefnalegan stuðning
á þingi hvort heldur væri
minnihlutast j órn Alþýðu-
flokksins eins eða minni-
hlutastjórn vinstri flokksins
eins.
Þegar hér var komið,
kynnti Eriksen forsætisráð-
herra sér það, hvort íhalds-
menn vildu veita minnihluta
stjórn vinstri manna stuðn-
ing og reyndust þeir ófúsir
til þess. Jafnframt tilkynntu
Réttarsambandið og komm-
únistar, að þeir teldu eðli-
legri minnihlutastjórn Al-
þýöuflokksins en vinstri
flokksins. Eftir að þetta lá
fyrir, lýsti Eriksen forsætis-
ráðherra yfir því, að hann
teldi samstjórn vinstri
manna og íhaldsmanna eða
minnihlutastjórn vinstri
flokksins útilokaða að sinni
og afhenti því konungi lausn
arbeiðni sína.
Konungur fól þessu næst
Hans Hedtoft, formanni Al-
þýðuflokksins, að mynda
nýja stjórn. Hann bauö radi
kalaflokknum þátttöku í
stjórninni, en því boði var
hafnað. Hedtoft myndaði þá
minnihlutastjórn Alþýðu-
flokksins eins.
Líklegt virðist, að minni-
hlutastjórn Alþýðuflokksins
verði veik stjórn og hún
komi litlu eða engu fram á
Aukning hitaveitunnar og
og bætt nýting hennar
Öimur af tillögum Þérðar Björnssonar um
liitaveitumálið á bæjarstjórnarfundi í gær
Á- bæjaýstjórnarfundi í gær (
^ lagði Þórður Björnssen fram
, tillögu þess efnis, að bærinn
, tæki lán til að koma hita-1
I veitunni i sem flest hverfi
I bæjarins. Jafnframt flutti |
i hann aðra tillögu, er einnig
fjallaði um bætta og aukna
nýtingu hitaveitunnar. Hljóð
ar hún á þessa leið:
I
„Bæjafstjórn er ljóst, að j
það er ekki'aðeins til hagsbóta
og þægihda fyrir bæjarbúa, í
að sem flestir þeirra verði að- 1
njótandi hitaveitunnar, held
ur er það einnig í þágu fyrir
tækisins (áuknar tekjur) og
í þágu allrar þjóðarinnar
(gjaldeyrissparnaður).
Til að ná því marki, að hita
veitan nái til eins margra
bæjarbúa pg kostur er, þarf
bæði að'riýta sem bezt það
heita vatn, sem fyrir hendi
er, og auká vatnsmagnið.
Fyrir því samþykkir bæjar-
stjórn eftlrfarandi:
1. Tvöfalt pípukerfi verði
haft í nýlagningum hitaveit-
j unnar og athugaðir verði
, möguleikar á endurnýtingu
i afrennsljsýatnsins, t. d. með
I því að nöta það til næturhit-
j unar. t
j 2. Varastöðin við Elliðaár
j verði látin verá hitaveitunni
I til aðstoðar eins fljótt og auð
ið er.
3. Rannsókn fari fram á því
hvort rétt sé að breyta alveg
■i um einangrun hitaveituæða
i sökum of ;mikils hitafalls í
þeim. Eeggur bæjarstjórn
I áherzlu á að allt verði gert,
I sem unnt er, til að endurbæta
í svo einangrun hitaveituæða
að hitafall í þeim verði ekki
| meira en gert var ráð fyrir í
upphafi við undirbúning hita
veitunnar.
4. Unnið verði markvíst að
því að endurbæta tengingar
i götukerfa hitaveitunnar.
j 5. Hitavpitustjóri hraði því
' að rannsajka, hversu mikið
hitaveituvatn mun sparast
J við tvöfalda glugga í húsum.
’ Jafnframt felur bæjarstjórn
bæjarráði að gera tillögur til
Norræn stefnuskrá
í bindindismálum
bæjarstjórnar um það á
hvern hátt bæjarfélagið get-
ur greitt fyrir húseigendum
að setja tvöfalda glugga í hús
sín.
6. Hitaveitustjóri og bygg-
ingarnefnd vinni að því að
ofnar verði stækkaðir og ofna
stærðir samræmdar innan ein
stakra húskerfa, bæði gam-
alla og nýrra.
7. Hitaveitustjóri fram- (
kvæmi athugun á öðrum þeim
atriðum, en að framan grein- !
ír, sem fram komu í álitsgerð '
hitaveitunefndar, dags. 27. j
júlí 1952 og benda til, að unnt
sé að nýta núverandi vatns-
magn hitaveitunnar betur en
nú er gert.
8. Vatnsgeymir verði byggð
ur við Rauðarárveitu og sí$an
tengd fleiri hús við hana.
9. Hitaveitustjóri láti at-
hugun fram fara á því, hvort
tiltækilegt sé að taka vatn
hitaveitunnar af stærri skrif-
stofubyggingum í bænum.
10. Hitaveitan hefji skipu-
lagsbundna upplýsingá- og
fræðslustarfsemi fyrir al-
menning um allt það, sem
lýtur að aukinni og sem
beztri nýtingu heita vatns-
ins.
11. Hitaveitustjóri hraði
rannsóknum á hitamagni
Þvottalauganna og athugun-
Um á möguleikum þess að
hita allt Laugarneshverfi upp
með vatni þaðan.
12. Bæjarráð athugi í sam-
ráði við hitaveitustjóra mögu
leika á því að hitaveitan fái
keypt eða leigð ný hitarétt-
indi í nágrenni bæjarins.
13. Haldið verði áfram með
auknum krafti að fram-
kvæma boranir eftir heitu
Vatni hvarvetna þar sem bú-
ast má við auknu vatnsmagni.
Sérstaklega verði athugað að
framkvæma nýjar jarðboran
ir á Iíklegum stöðum i bæjar
landinu.
14. Hafinn verði undirbún-
ingur að því að unnt sé fyrir
hitaveituna að dæla meira
vatnsmagni en nú er hægt úr
Mosfellsdal til bæjarins".
þingi, nema með samþykki
radikala.'og vinstri. manna,
því að radikalir munu vart
ganga lengra í málefnaleg-
um stuðningi við hana en svo
að vinatri flokkurinn geti
einnig á'.þaö fallist. Þá að-
ferð hafði hann líka í tíð
fráfarandi stjórnar, þvi að
hann veitti henni yfirleitt
ekki málefnalegan stuðning,
nema Aiþýðuflokkurinn gerði
það einnig. Samkvæmt þessu
má telja, að stjórnarstefn-
an í Danmörku verði í megin
atriðum; svipuð og hún hefir
verið undanfarið, a. m. k. að
því leytiy er þingmál varðar.
Varðandi utanríkismálin
hefir Hedtöft lýst yfir því, að
kjósendurnir hafi í kosning
unum lýst sig eindregið fylgj
andi þátttöku Danmerkur í
Atlantshafsbandalaginu, þar
sem þeir flokkar, er stóðu að
henni, hafi fengið yfirgnæf-
andi meirihluta. Stefnan í
utanríkismálum og varnar-
málum verði því byggð á
þeim grundvelli, sem þar
hafi verið lagður. Danir vilji
ekki sýna neina sérdrægni
og óhollustu í því samstarfi,
og þeir muni ekki láta áróð-
ur og blekkingar kommún-
ista hafa nein áhrif á ákvarð
anir sínar. Hinsvegar muni
þeir að sjálfsögðu gæta rétt-
ar síns og ekki taka á sig
skuldbindingar, sem ekki
samrímist jafnhliða hags-
munum Danmerkur. Að ó-
breyttum ástæðum verði
eteki leyfðar bækistöðvar fyr
ir erlent fluglið í landinu, en
hinsvegari afsíali Danir sér
samt engum rétti til að
þiggja slíka eða aðra aðstoð,
ef það verði talið nauðsyn-
legt.
Þá hefir Hedtoft lagt á-
herzlu á það, að stjórn hans
sé minnihlutastjórn og
störf hennar muni einkenn-
ast af því. Hún verði að
semja um hvert einstakt mál
og verði að slaka meira og
minna á stefnu sinni hverju
sinni. Þótt þessi kostur sé
ekki góður, sé hann samt
betri en aö skorast undan á
byrgðinni og stuðla þannig
að glundroða og ringulreið 1
stjórnmálalífi landsins.
Aðalályktun norræna bind
indisþingsins, sem haldið var
i Reykjavík 31. júlí til 6. á-
gúst, var þessi:
„Norræna bindindisþingið
hefir athugað ástandið í á-
fengismálum Norðurland-
anna fimm. Sums staðar
standa nú fyrir dyrum breyt-
ingar á áfengislöggjöfinni,
og hefir þingið íhugað, hvaða
ráðstafanir beri að gera útaf
því. En þó að nokkur munur
sé á áfengislöggjöf land-
anna, er þingið einhuga um
að halda fast við þá norrænu
stefnuskrá í áfengismálunum
er fram kom og samþykkt
var 1947. Norræna bindindis-
þingið skorar því á forvígis-
menn bindindismálsins á öll-
um Norðurlöndum aö beita
áhrifum sínum á áfengislög-
gjöf lands síns í fullu sam-
ræmi við þessa stefnuskrá.“
Auk þess samþykkti þingið
einróma sérstaka ályktun um
sterkt öl:
„Um hið áfenga öl skal tek
ið fram, að vegna þeirra upp-
lýsinga, er komið hafa fram
í fyrirlestrum og umræðum
á þinginu, þá er það vilji
þingsins, að komið verði á lög
gjöf, sem rækilegast takmark
ar eða stöðvar alveg fram-
leiðslu, sölu og veitingar á-
fengs öls.“
Stefnuskrá sú, er vísað er
til í áfengismálum frá 1947,
var samþykkt á XVII. nor-
ræna bindindisþinginu í
Stokkhólmi, og fer hún hér á
eftir:
„Markmið: Áfengislaus Norð
urlönd.
Leið að markinu: Jafnt og
stöðugt minnkandi áfengis-
neyzla.
Sérstakar ráðstafanir í
þessu skyni:
1. Rannsókn með aðferðum
nútímavísinda á afleiðingum
áfengisneyzlu, ráðum til að
draga úr henni og tjóni af
hennar völdum.
II. 1. Aukin bindindis-
fræðsla í háskólum, kennara-
skólum og öðrum skólum og
fyrir hermenn.
2. Víötæk barátta fyrir bind
indi, með stuðningi ríkisins,
og með fyrirlestrum, ritgerð-
um, blaðagreinum, útvarpser
indum og kvikmyndum.
III. Fjárhagslegur stuðning
ur til bindindishreyfingarinn
ar frá ríki og bæja- og sveita
félögum.
IV. Háir skattar séu lagðir
á áfenga drykki.
V. Unnið skal í.tíma gegn
drykkjuskap þeirra, sem hafa
tilhneigingu til ofdrykkju, eft
ir því sem unnt er, en ekki
með allsherjarskömmtun
áfengis.
VI. 1. Komið sé algerlega í
veg fyrir, að einstaklingar
geti hagnazt á meðhöndlun
áfengra drykkja.
2. Veitingastaðir, þar sem
áfengi er ekki haft á boðstól
um, njóti fjárhagslegs stuðn-
ings.
3. Aukin framleiðsla og
neyzla góðra óáfengra
drykkja.
4. Áfengisauglýsingar séu
bannaðar.
VII. 1. Áfengi sé aldrei
haft um hönd í samkvæmum,
sem kostuð eru af almannafé.
2. Banna skal veitingar
áfengra drykkja í sambandi
við opinbera dansleiki, í nánd
við almenna skemmtistaði, al
menningsgarða, íþróttavelli
eða aðra slíka samkomustaði
æskulýðsins.
VIII. 1. Ákvæði skal setja
í lög og reglugerðir um tilbún
ing, sölu og veitingar áfengra
drykkja, að sölu og veitingum
áfengis sé þannig hagað, að
neyzlan verði sem minnst og
að af henni leiði sem minnst
tjón.
2. Sveitafélög og bæjafélög
fái óskoraðan rétt til þess að
banna vínsölu innan síns um
dæmis.
3. Bann sé lagt við sölu
áfengis í nánd við sumarbú-
staði og í íbúðahverfum.
4. Útsölutími áfengis sé
hafður sem stytztur.
IX. Þjóðfélagið verður að
krefjast algers bindindis af
hálfu þeirra manna, sem
stjórna samgöngutækjum eða
vinna við þau, og þeirra, sem
gegna herþjónustu. — Þetta
gildir og um öll önnur störf.
þar sem áfengisneyzla er sér-
staklega hættuleg.
X. Milliríkj asamningar
mega ekki skerða sjálfsákvörð
unarrétt þjóða um skipun
áfengismála.
XI. 1. f áfengislöggjöfinni
skulu refsiákvæði og uppljóstr
unar sett þann veg, að sem
sterkust vörn sé gegn afbrota
hneigð manna á því sviði, og
létti sem bezt framkvæmd lag
anna.
2. Stofnanir ríkis og bæja
og sveitafélaga, sem skipaðar
eru til þess að sjá um, að
áfengislöggjöfinni sé fram-
fylgt, skulu haga starfi sínu
þannig, að lögin nái þeim til-
gangi sínum, að áfengisneyzl
an verði sem minnst.
XII. Ríkisvaldið verður að
taka í taumana gegn skemmti
(Framhald á 7. slðu.)
Ófæra á Hafn-
arfjarðarleið
Allir, sem fara til Hafnar-
fjarðar eða suður í Fossvog,
þekkja ófærukaflann frá
Miklatorgi og upp að Öskju-
hlíðinni. Þarna er oft svo
vondur vegur, að menn stór-
undrast langlundargeð bíl-
stjóranna að vilja leggja bif-
reiðar sínar í jafn vonda með
ferð.
Þolinmæði þeirra og hóg-
værð er mikil, að geta þagað
yfir þessu ár eftir ár, án þess
að beita samtökum sínum og
fá veginn byggðan upp og mal
bikaðan.
Enn meira undrunarefni er
þó, að Reykvíkingar almennt
undir forustu Sjálfstæðis-
manna, skuli sætta sig við
þann molbúahátt, sem aug-
lýstur er í þessum vegar-
spotta.
Þetta er fjölfarnasti vegur
fyrir lifandi og dána Reykvík
inga og má vera mikil þolraun
þegar ástvinir eru fluttir síð-
asta spölinn frá heimili sínu,
að þurfa að hossast með þá'
yfir þessa ófæru, þótt ekkert
sé hugsað um líðan okkar,
sem enn lifum.
En vegir ráöamanna Reykj a
víkur eru stundum órann-
sakanlegir. B. [