Tíminn - 08.12.1953, Page 5

279. blaff.
TÍMINN, þriðjuðaginn 8. ðesember 1953.
5
Þriðjud. 3. des.
Stoinar fjaðrir
Það birtist nú glöggt í Mbl.,
aö Sj álfstæðismenn finna,
að ekki er um auðugan garð
aö gresja, þegar lýsa skal af
rekum bæj arstj órnarmeiri-
hlutans í Reykjavík. Þess-
vegna er það nú aö verða að
aliðja Mbl. á hinum pólitíska
vetvangi að reyna að fegra
bæj arst j órnarmeirihlutann
með stolnum skrautfjöðrum,
Sogsvirkjuninni og hitaveit-
unni.
Um bæði Sogsvirkjun-
ina og hitaveituna er það að
segja, aö bæjarstjórnarmeiri
hlutinn reyndi að tefja þess-
ar framkvæmdir eins lengi
og hann gat og þoröi. Sigurð
ur Jónasson hélt árum sam-
an uppi baráttu í bæjar-
stjórn Reykjavíkur fyrir virkj
un Sogsins gegn harðvítugri
andstöðu íhaldsmeirihlut-
ans, sem taldi að fram-
haldsvirkjun Elliðaánna væri
alveg nægjanleg fyrir Reykja
vík. Það var. ekki fyrr en einn
af bæjarfulltrúum Sjálfstæð
isflokksins Hjalti Jónsson,
neitaði að taka þátt í þessari
andstöðu lengur og hótað
með því að hjálpa íhaldsand
stæðingum til þess að gera
Sigurð Jónasson að borgar-
stjóra, er Sjálfstæðisflokkur
inn lét undan sjga ,og féllst
á að stuðla að virkjun Sogs-
ins. Þannig var hann þving-
aður til að fallast á fram-
kvæmd þess máls, sem Mbl.
reynir nii að telja aðra helztu
skrautfjöður hans.
Þótt Sjálfstæðisflokkurinn
væri þannig neyddur til að
fallast á fyrstu virkjun Sogs
ins eftir margra ára and-
stöðu gegn henni, fór samt
fjarri því, aö afstaöa hans
hefði breyst að ráði. Hann
hélt áfram að vera sama kyrr
stöðuaflið- í raforkumálunum.
Hann lét það viðgangast af-
skiptalaust, að öllum stríðs-
gróðanum væri eytt, án þess
að nokkrum eyri af honum
væri varið til framhaldsvirkj
unar Sogsins. Það var fyrst
eftir að Framsóknarmaður
var orðinn raforkumálaráð-
herra í ársbyrjun 1947, að
hafist var handa um að
vinna að framhaldltvirkjun
Sogsins og í framhaldi af því
ákveðið að nota hluta Mars-
hallfjárins til þeirrar fram-
kvæmdar. Forvígismenn R-
víkurbæjar höfðu hinsvegar
ekki meiri áhuga fyrir því
máli en .sv.o, aö fyrsta fjár-
veitingin, er þeir báðu um af
Marshallfé, var til Faxaverk
smiðj unnar í Örfirisey. Það
töldu þeir nauðsynlegra fyrir
tæki en nýju Sogsvirkjunina.
Svo á að bjóða Reykvíking-
um upp á það fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar 1954, að
bæjarstjórnarmeirihlutinn í
Reykjavik hafi haft forustu
um virkjunarframkvæmdirn-
ar viö Sogið!
Um hitaveituna gildir þetta
sama. Ýmsir bændur byrjuðu
á því að nota heita vatnið til
upphitunar. Bjarni Ásgeirs-
son á Reykjum notaði það
fyrstur manna við gróður-
húsarækt. Héraðsskólar voru
reistir á „heitum“ stöðum
gegn mögnuðum fjandskap
Sjálfstæðismanna, er gerðu
lítið úr þessum þægindum.
Jónas Jónsson flutti tillögu
um byggingu sundhallarinn-
ar í Reykja-vík og Framsóknar
Ásmundur P. Jóhannsson
Síðastliðinn 23. október
andaðist í Winnipeg Ásmund
ur P. Jóhannsson. Var hann
einn af merkustu íslending-
um vestan hafs. Ásmundur
var fæddur 6, júlí 1875 að
Haugi í Vestur-Húnavatns-
sýslu, sonur Jóhanns Ás-
mundssonar bónda þar og
fyrri konu hans Guðrúnar
Gunnlaugsdóttur hreppstjóra
á Efra-Núpi í Miðfirði.
Tvítugur lauk Ásmundur
trésmíðanámi og fékkst um
skeið við smíðar á ýmsum
stöðum í Húnavatnssýslu og
átti m. a. heima á Blönduósi.
Eitt sumar dvaldi Ásmundur
við smíðar hjá Þorláki bónda
í Vesturhópshólunr og kynntj
ist þá Jóni Þorlákssyni síðarj
ráðherra, og hélst með þeim!
góð vinátta æ síðan. Jón
sagði mér að Ásmundur hefði;
þá þegar rúmlega tvítuguiy
að aldri verið álitinn harð- i
duglegur maður og notið mik
ils trausts þeirra, er hann
þekktu.
Árið 1899 giftist Ásmundur
Sigríði dóttur Jónasar bónda!
Guðmundssonar á Húki í
Vesturárdal og konu hans
Helgu Stefánsdóttur. Sigríð- j
ur var ágætiskona, prýðilega
gáfuð eins og hún átti ætt
til, glaðlynd og hafði, eins og
Ásmundur, óbilandi starfs-
þrek, þar til sjúkdómur,
lamaði það á síðustu árum
ævi hennar. Þau hj ón eign- ,
uðust 3 syni, Jónas Walter,
Kára Wilhelm og Gretti Leó,
sem allir eru myndar menn.1
Grettir er, svo sem kunnugt
er, ræðismaður íslendinga og
Dana í Winnipeg og hefir
leyst það starf mjög vel af
hendi. Sigríður kom þrisvar
sinnum heim til íslands með
manni sínum og dvöldu þau
hjónin hér á landi nærri heilt
ár 1930. j
Á uppvaxtarárum Ásmundj
ar lifði alþýða manna í Húna
vatnssýslu ekki viö nein sæld
arkjör. 1882—1'90 voru harð-
indaár og fóru þá margir úr,
sveitum norðanlands vestur
um haf. j
Hinum framtakssama unga
manni mun ekki hafa sýnzt
vera miklir möguleikar til að
neyta sinna miklu krafta hér,
á landi eins og þá stóðu sak-,
ir og fluttist því til Kanada
árið 1900. Heldur var köld að-
koma fyrir landnemana þeg-
ar vestur kom. Fyrsta vetur-
inn fékk Ásmundur aðallega
vinnu við snjómokstur en
brátt komst hann í vinnu
við byggingar og sýndi þar
svo mikinn dugnað að hann
fékk fasta vinnu og fór síð-
an að vinna á eigin reikning
og gerðist athafnamikill bygg
ingameistari í Winnipeg. Ár-
ið 1907 kom Ásmundur fyrst
heim til íslands og var þá
orðinn sæmilega stæður mað
ur fjárhagslega. Þegar Ás-
mundur kom heim aftur árið
1913, og tók þá meðal annars
myndarlegan þátt í stofnun
Eimskipafélags íslands, var
hann talinn vera orðinn mjög
vel fjáður maður. Hafði Ás-
mundur því á rúmlega 12 ár-
um aflað sér bæði fjár og
frama í fjarlægu landi og
kunnu þau hjón þó varla orð
í málinu þegar þau komu
fyrst til Winnipeg. Var það
nnkil þrekraun, sem þau stóð
ust vel. En Ásmundur var
ekki eingöngu góður fjárafla
maður, heldur var hann einn
ig góður fjárgæzlumaður.
Margir Vestur-íslendingar
höfðu á ýmsum tímum grætt
mikið fé, en þeim hélzt ekki’
ávallt jafn vel á fénu eins og
þeir höfðu verið duglegir og
heppnir að afla þess. En hag
ur Ásmundar mun hafa eflzt
jaínt og þétt meðan hann
haíði heilsu og óskerta starfs
krafta.
Ásmundur var góðum gáf-
um gæddur, fríður sýnum,
rúmlega meðalmaður á hæð,
þéttvaxinn, enda rammur að
afli á yngri árum. Ásmundur
elskaði fsland og íslenzk
þjóðræknismál voru honum
hjartfólgin. Vann hann þrot
laust að þeim málum vestan
hafs og var óspar á fjárfram
lög til félagastarfsemi, blaða
útgáfu og annarra þjóðrækn-
ismála íslendinga vestan
hafs. Hin stórkostlega gjöf
hans til stofnunar og við-
halds kennarastóls í íslenzk-
um fræðum við Manitoba-
háskóla, mun lengi halda
uppi nafni hans.
Ásmundur var glaðlyndur
maðrr og hafði mikið yndi
af að fagna gestum á heim-
ili sínu, einkanlega þeim, sem
heiman komu af íslandi.
Ásmundur bjó síðari hluta
ævi sinnar á 910 Palmerston
Avenue í Winnipeg og hygg
ég að þeim fjölmörgu íslend-
ingum heiman af íslandi
sem heimsóttu hann og
dvöldu hjá honum þar, verði
lengi minnisstæð hin mikla
og innilega gestrisni, sem
menn urðu aönjótandi á því
heimili. Reyndist hann mörg
um, sem til hans leituðu, hin
mesta hjáiparhella.
Gestrisni norðlenzkra
bænda, og þá ekki
sízt húnvetnskra, hefir
löngum verið rómuð. Fylgdu
bændur gestum oft langt á
leið, er þeir fóru. Þegar ég
var gestur Ásmundar og Sig-
ríöar í Winnipeg árið 1933,
sagðist Ásmundur vilja fylgja
mér dálitið á leið, eins og títt
væri í Miðfirði, og skrapp
með mér suður til Chicago,
sem þá var 26 klukkustunda
ferð í hraðlest! Sigríður,
kona Ásmundar, dó 1934, en
árið 1937 giftist Ásmundur
síðari konu sinni, Guðrúnu
Eiríksdóttur, dóttur íslenzks
bónda í Nýja-íslandi, hinni
ágætustu konu, sem reyndist
Ásmundi mjög vel, annaðist
og hjúkraði honum með af-
brigðum vel í hinni löngu
banalegu hans.
Allir þjóðhollir íslendingar
vilja halda sem lengst og
sem bezt við tengslum milli
heimaþjóðarinnar á ísl. og
þeirra dætra hennar og sona
er búa vestan hafs. Hið
mikla þjóðræknisstarf Vest-
ur-íslendinga hefir jafnan
hvílt á herðum tiltölulega
fárra manna. Með fráfalli Ás
mundar Jóhannssonar er
slitin gild taug milli Vestur-
og Austur-íslendinga.
Sigurður Jónasson
Enskaknattspyrnan
Úrslit s. 1. laugardag.
1. deild.
Bolton—Huddersfield 0—0
Burnley—Sunderland 5—1
Charlton—Manch. City 2—1
Liverpool—Blackpool 5—2
Manch. Utd.—Sheff. Utd. 2—2
Middlesbro—Arsenal 2—0
N e wcastle—Chelsea 1—1
Preston—Aston Villa 1—1
Sheff.. Wed.—Cardiff 2—1
Tottenham—Wolves 2—3
W.B.A.—Portsmouth 2—3
2. deild.
Birmingham—Everton 5—1
Fulham—Lincoln 4—1
Leeds—Hull 0—0
Leicester—Brentford S—0
Luton—Bury 3—2
Nottm. Forest—Oldham 1—1
Plymouth Doncaster 0—0
Rotherham—Derby 5—2
Stoke—Bristol R. 3—2
Swansea—Blackburn 2—1
West Ham—Notts Co. 1—2
Getraunimar
Svo virðist sem allmikið
muni um heimavinninga á 39.
seðlinum. Má þar helzt til
nefna Aston Villa, Hudders-
field, Portsmouth, Everton og
Notts County. Tottenham
hefir tapað 8 af 10 leikjum
úti. Chelsea hefir fengið flest
sín stig heima, en Manch. Utd.
hefir gert flest jafntefli af 1.
deildarliðunum. Liverpool hef
ir tapað öllum sínum útileikj
um. Sunderland hefir fengið
10 af sínum 13 stigum heima,
en Charlton aðeins náð 6 stig
um úti.
Kerfi 24 raðir.
(Framhald á 7. síðu.)
menn komu því máli í höfn,
þrátt fyrir andstöðu íhaldsins.
Með þessum aðgerðum öllum,
var búið að opna svo augljós-
lega augu Reykvíkinga fyrir
möguleikum og nauðsyn hita-
veitu í Reykjavík, að ekki var
hægt fyrir bæjarstjórnar-
meiirhlutann að standa gegn
því máli. Hann tók það því til
bragðs að látast vera því fylgj
andi. Framkvæmdin fór hon-
um hins vegar þannig úr
hendi, að hitaveitan varð
mörgum sinnum dýrari en
hún hefði þurft að vera, ef
henni hefði verið hraðað hæfi
lega. Þá hefði verið hægt að
ljúka henni fyrir stríðið í
stað þess að hún var byggð,
þegar verst var ástatt á stríðs
árunum. Stafaði þetta af því,
að forráðamenn Reykjavíkur
vildu ekki fá ríkisábyrgð á
láni til hennar og voru því
misserum saman að reyna að
fá lán upp á eigin spýtur, en
vitanlega mistókst það. Þessi
bjánalegi metnaður, sem átti
að auglýsa hina „ágætu fjár-
málastjórn" Reykjavíkurbæj-
ar, varð þess valdandi, að
framkvæmd hitaveitunnar
drógst þangað til að stríðið
var skollið á.
Það eru nú liðin 10 ár síð-
an hitaveitan komst upp,
en samt er hún enn ókomin
í mörg bæjarhverfi og megnið
af heita vatninu rennur nið-
ur til ónýtis mestan hluta
ársins: Gleggra dæmi um
slóðaskap bæjarstjórnar-
meirihlutans er tæpast hægt
að hugsa sér. Tillögur Þórðar
Björnssonar í bæjarstjórn-
inni um að koma hitaveitunni
í fleiri bæjarhverfi, hefir bæj
arstjórnarmeirihlutinn svæft
með hinni gamalkunnu að-
ferð, þ. e. að vísa þeim til bæj-
arráðs.
Þannig eru afskipti bæjar-
stjórnaríhaldsins viðkomandi
Sogsvirkjuninni og hitaveit-
unni. Það hefir barizt gegn
þessum framkvæmdum með-
an það gat og síðan tafið fyrir
þeim með alls konar slóða-
skap. Samt hyggst það að
nota þessar framkvæmdir
sem helztu skrautfjaðrir sín-
ar í næstu bæjarstjórnarkosn
ingum. Slíkur stuöningur sýn
ir betur en nokkuð annað, hve
fátækt bæjarstjórnaríhaldið
er að góðum málefnum og
framkvæmdum, sem það hef-
ir beitt sér fyrir.
Deildakeppnin er nú hálfn
uð, örfá lið hafa þó leikið
færri eða fleiri leiki en 21.
Að hálfnaðri keppninni eru
Úlfarnir orðnir efstir i 1.
deild, og má búast við að
um áramót verði þeir nokkr
um stigum á undan næstu
liðum. Leikur Úlfana gegn
Tottenham var sá 18. í röð,
sem liðið leikur án taps, og
er það bezti árangur, sem
það hefir nokkru sinni náð.
Það hefir unnið alla heima-
leiki sína. Framverðirnir,
Wright og Slater voru beztu
mennirnir gegn Tottenham
og höfðu algjör yfirtök á
miðjunni.. Þó leið allur fyrri
hálfleikur án þess að mark
væri skorað. En á 53. mín.
skoraði Tottenham og var
Bennett þar að verki. En það
varð aðeins til þess, að Úlf-
arnir urðu ásæknari og fljót
lega skoruðu Wilshaw og
Broadbent. Töttenham tókst
að jafna, en rétt fyrir lokin
skoraði Hancocks sigurmark
ið.
Mjög óvænt var, að WBA
skyldi tapa heima fyrir
Portsmouth, og má segja að
óheppni hafi þar mestu ráð-
ið um. Strax á 8. mín. skor-
aði Gordon fyrir Portsmouth,
og leið hálfleikurinn án þess
að fleiri mörk kæmu. Þó var
WBA nálægt því undir lokin,
en þá" áttu framherjarnir
þrjú stangarskot m. a. En
það merkilega skeði, að
Portsmouth bætti við marki
fljótlega í s. h. og skoraði
Harris. WBA jafnaði, en á
síðustu sek. hitti bakv. WBA
knöttinn illa, Gordon náði
honum og skoraði sigurmark
ið. Þetta „kikks“ kostaði WB
A forustuna.
Fyrstu 20 mín. gegn Liver-
pool léku leikmenn Black-
pool eins og Ungverjar væru
að verki. Leikmenn Liverp.
komu varla við knöttinn, en
þrátt fyrir fimm opin tæki-
færi skoraði Taylor aðeins
eitt mark fyrir Blackp. Liv-
erp. jafnaði fyrir hlé, og í
byrjun síðari hálfleiks bætti
liðið tveimur mörkum við,
drifið áfram af hrópum 50.
þúsund áhorfenda. Taylor
tókst að skora aftur, en lið-
ið var komið úr jafnvægi, og
Liverp. bætti við tveimur
mörkum undir lokin. Arse-
nal, sem hafði hlotið 11 stig í
síðustu sex leikjum, beið
lægri hlut fyrir Middlesbro,
og voru það rétt úrslit eftir
gangi leiksins. Snillingurinn
Mannion leikur nú aftur með
Middlesbro eftir meiðsli, og
hefir það gjörbreytt liðinu.
Auk þess eru tveir nýliðar,
20 ára báðir í liðinu, mjög
góðir Middlesbro skoraði
(Framhald á 7. sISu.)