Tíminn - 24.12.1953, Page 3

293, blag.
TÍJMINN, fimmtíidaginn 24. desember 1953.
A finnskym
Sigurhur Einarsson:
Efiir Baidor Óskarsson
Undanfarin ár hafa margir
íslenzkir námsmenn dvalizt
vi‘ö lýðháskóla á Norðurlönd-
um á vegum norrænu félag-
anna. j fyrra.vetur kom fyrsti
narræni nemandinn hingað
til lands og í vetur munu fleiri
dveljast við íslenzka héraðs-
skóla. Hér fer á eftir frásögn
íslendings, sem dvelur við
íinnskan lýðháskóla í vetur.
ýagga lýðháskólans.
Árið 1838 reit danskur
menntamaður, Grundtvig að
nafni, bækling um hugmynd
ina að háskóla alþýðunnar.
Tilgangurinn var að veita
dönskum æskulýð almenna
menntun og félagslegt upp-
eldi. Hugmyndin fékk byr und
ir vængi, en vegna ýmissa
hræringa í innanlandsmálum
Danmerkur varð ekki úr fram
kvæmdum fyrr en 1844, er
fyrsti lýðháskólinn tók til
starfa í Rödding við Kongeá,
landamæralækinn milli Dan-
merkur og Þýzkalands. Vagga
lýðháskólans stendur því í
Danmörku.
Síðar breiddist þetta náms
kerfi til hinna Norðurland-
anna og ávann hvarvetna
hylli og traust alþýðunnar,
sem sá dyrnar opnast og nýja
möguleika blasa við. Lýöhá-
skólarnir störfuðu til að byrja
með hvarvetna á svipuðum
grundvelli. Veigamesti þáttur
inn var ef til vill að blanda
geði við náungann og ræða
hin félagslegu vandamál. Um
neins konar sérmerintun var
ekki að ræða, en flestum
reyndust þeir þó eins konar
lykill til‘ framtiðarinnar.
Lýðháskólar í Finnlandi.
Elzti lýðháskólinn í Finn-
landi er í Borgá, fæðingarstað
Rennebergs. í fyrstu var þar
aðeins tíu vikna námskeið,
sem skólastjórinn, J. E. Ström
borg, stóð fyrir. Brátt risu þó
fleiri slíkar stofnanir víðs veg
ar í landinu. Má þar nefna
Mellersta Nylands ’Folkhög-
skole í Esbo, stofnaðan 2. nóv.
1891 og Kronsby Folkhögskola
í Österbotten, einum degi síð-
ar. Það var því sænska þjóðar
brotið í Finnlandi, sem reið á
vaðið og enn hafa finnsku
Svíarnir fleiri lýðháskóla mið-
að við fólksfjölda, eða 19 af
80. Sænsk tunga og sænsk
menning hafa markað mörg
eftirminnileg spor í Finnlándi
og er þar nokkurs konar tengi
liður milli hinna Norðurlanda
búanna og þessa annars fjar-
skylda en vinsamlega fólks.
Ábolands Folkhögskole.
Ábolands Folkhögskole í
Pargas er sjöundi í röðinni af
finnlenzkum lýðháskólum
hvað aldur snertir, stofnaður
1893 og fyllir því 60 ár í vetur.
Hér er um sænskan skóla að
ræða frá upphafi vega og hing
að koma aðeins sænskumæl-
andi nemendur, þótt finnskan
sé ein af aðalnámsgreinum
skólans. Þetta gamla mennta
setur stendur á fallegum
hólma i finnska skerjagarðin-
um, skammt austan við Ábo.
Umhverfið greinist af ótelj-
andi vötnum, en hólmar og
eyjar þaktar skógi. Næsta
kauptún er Malmen, og þar
er stærsta sementsverksmiðja
landsins, sem teygir reykháfa
sína hátt yfir skógartoppana.
Hér er ferðazt jafnt á láði
og legi, næstum hver fjöl-
skylda hefir eigin vélbát til
Ábolands Folkhögskole.
umráða og daglega bruna þess Þar ráfa háfættir cg horna
ir litlu farkostir aftur og fram mikiir c-lgir, sumir meinlausir
um sundin. Þegar hafgolan og aðrir mannýgir.
hreyfir vængi sína, hysja Par
gasbúar segl að rá og er það Fiölbreytíar námsgreinar.
falleg og hressandi sýn, er há Folkhögskolan sameinar
mastraðar -skútur leggjast bcknám og verknám. Stúlkur
undan vindi á björtum söl- læra hjúkrun, veínað og
skinsdegi. klæðagero, en piltar trésmíði,
Nemendur skólans eru 37 að járnsmíði og verktækni. Auk
tölu, þar af 21 stúlka. VSld þessa íá aliir jiokkra tilsögn i
konunnar er mikið, entía læt matreiðslu. þetta gerir
ur hún að sér kveða hér ekki námio nýtilegra og íjölbreytt
síðu’r en annars stáðar. Fasta’ara. Mörgum eru verknáms
Heígað móður minni,
Maríu Jónsdóííur frá Arngeirssíöðum
Við móðurkné drukkum vér orkzi vors anda
og cdlan vorn þrótt.
í aldanna reynslu við ættjarðarbarminn
var ævinnar vizka sótt.
Vér berum þinn yl í blóðsins varma
og brjóstsins dýpstu taug.
Og hœst ber það allt, sem heyrir þér3 móðir,
við horfinna daga sjónarbaug.
Svo margt skein oss gióbros af gleðinnar vörum
í gengimii för.
En svalur er gustur á sóllausu liausti
og sveigir broadföia stör.
Én safafersk rís hún og sumargrœn ögrar hún
svéllanna frostbláu gjörð.
| — Svo stöndum vér ævinnar siórhríðardaga
\ með styrkar rœtur í lifandi jörð.
* Hvert orð, sem þú tjáðir, livert atlot og ráð
hvert ákall um náð,
] varð lifandi fræ, sem þín fórnandi hönd
| til farsældar oss hafði stráð.
| Þótt of mikið fœrist á auðn vorrar hörku
j af öllu því aóða, er þú hafðir sáð,
jj Þín heiíaga fórn varð þó Jijarta vors eggjan,
í þín hönd sú, er barg vorum sigri og dáð.
| - ■ ,
í Þannig horfi ég hijóður á mynd þína, móðir,
kennarar við skólann eru 5, ’ stundirnar jafnvel þær Í mér fimist. seni vor
auk fjögurra stundakennara.' skemmtiiegustu, því að ekki Í hvélfist angandi OQ blátt yfir œvimiar slóðir,
Þetta virðist í fljótu bragði' eru allir jafn hneigðir til bók | þú átt þar hvarvetna maríc þitt og spdí'.
nokkuð mikið, þar sem nem-' arinnar. Fjölbreytnin hefir V * — • - -- ■» - -...
endur eru eins og fyrr getur för með sér ao flestir finna
aðeins 37, en ástæðan er ein- j eitthvert uppáhaldsverkefni,
faldlega sú, að skólinn starfar sem þeir geta svo sinnt nán-
frá morgni til kvölds. Kennsla j ar, er íæri gefst-Þannig kemst
fer aðaliega.fram í fyrirlestra einn lengra i járnsmíði en ann
formi, en ber á engán háttjar og þriðji hefir aflað sér
svip af þeirn yfirheyrslum, J meiri söguíróöleiks en geng- I
sem ennþá_ loða svo mjög viðjur og gerist.
skólalíf á íslandi. Eins cg einj Bókasafnið hér er eitt hið
fjölskylda sitjum við i gamal stærsta, sem til er við iýð-
f Nú mætast, er kveldar, á krossgötuni hjartans
I í kyrrlátri sátt, bæði fortíð og nú.
\ Og síðasta áfangann sé ég í fjarska
1 við sólskin af von þinni og íifandi trú.
Holti, 10.—11. des. 1953.
dags skólastofu og íátum hu
ann reika. Kenriarinn velur
umtalsefni, skýrir frá*stað-
reyr.dum og leiðir fram spurri
ingar; nemendurnir punkta um.
niður öll aðalatriöi og gefa
umræðunni andlag.
háskóla í Finnlandi, fjölbreytt
og vel skipulagt. Til gamans
má geta þess, áð í einni hillu
eru 38 bindi ai aifræðiorðabók
Félagslií á skóíanum.
Á miovikudagskvöldum hafa
nemendur málfundi og ræðá
Sairsbönd viö affra skóla
og söguleg verðmæti.
Stundum' faf a nem en dur
kynnisferöir og heimsækja
ífcúa annarra iýóháskóla, sem-
svo vanalega endurgjaltía
i ýmiss konar vanóamál Kenn e8 heimSókn hingaö. Þann.
arar taka þátt í umræðumim. ig hafa skólarnir sambönci í
Þá koma hi-ngað gamlir nem
hver við annan; kynni takast,
i endur og aðrir nágrannar skól mega! nemenöa og baö lel5ir:
ans. Oft heyia mælskumenn ■ J
svo aí sér fleiri forvitnisferð-
snarpar orustur og orðaleikir . . . i e
„... ^ .... . n, pví að rnargt er að skoða' |
fijuga milli borðanna. Ein- . 1 ,. . i i
° * .. . . , , . i earði nágrannans. Hónferð- > ?
hvers staðar nrmst þo fundar . ,, , i
i ... . m u . jir til Abo eru og tiðkaðar. 5
stjori með hamar að vopm, ■ .v ° . I j
‘sem hann notar til að löggilda Þá, erpailf “erKasta '
ákvarðanir fundarins og £aín Fmnlanos, sem geymir
kveða sér hljóðs, ef honum K0;S af fræ^sfu verkum
þykir gáski unglinganna œálararis Gallen Kallela, j
_________________________ . . cpm ViPÍrlrf.nr' rr á Jslaiiai af
keyra úr hófi fram. Undirbún sem er
ingsnefnd hvers fundar skipa s-r'ingn Þsun> senl
haldin | |
sex nemendur og einn kenn-;var a verkum hans í Reykja-j|
ari til skiptis. Sama nefnd sér ■vik fyrir noarum árum. — ( |
einnig um útkomu skólablíðs j Abo-dóirikirkja og kas.ali eruj »
ins, „Venner emellan“, sem °§ byggingar, sem vert er að, .
lesið er upp í lok hvers mál- kynnast. Kastalanum hefxr^
fundár. Þar gagnrýna hemend nu verið breytt í safnhús, en.
ur kennara sína og ýmsa til-,vi® riarni eru tengdar minn- j
högun við skólann, en þeir.inSar um sænsk yfirráð í
gefa aftur svör og skýringar. | Finnlandi. .
Allir eru góðir félagar eftir I Tíminn Ixður fljótt á lýð-
sem áður. Vináttunni vill eng- j háskólanum. Þar leggur æsk
inn kasta í kekki. ~ jan framtíðaráætlanir, og
Vetraríþróttir stunda nem- ’margir komast þar fyrst að
endur af kappi. Skólinn lánar , fu'Iri niöurst.öðu um ævi-
út skíðicg jaínvel skauta, sem ! starfið sem bíður. Mót á með
koma í góðar þarfir, er ís legg- j al manna mætti kalla þaö,
ur á vötnin. Þá leika strákárn * sem fer hér íram.
ir „íshockey“ og aðrar álíka
kúnstir. Skógarnir hér eru vin
sælt skíðaland, en krefjast
mikillar svighæfni, þótt nokk
uo skorti á brattar brekkur.
Islenzkir liéraðsskólar
og lýðháskoiarrii’r.
íslenzk hliðstæða norrænu!
Framii. á 9. síðu.
Pált H. Jónsson:
arminning
Stephan G. Stephansson
„Þótt þú lazigförull legðir“
þína leið niður dalinn og ýttir frá strönd,
þótt þú bærir í brjósti
hina brennandi þrá út í fjarlæg lönd,
þóít þín eldbrunna eyja
hefði ekkert það landrými er hentaði þér,
hefir alárei neitt œttland
fóstrað anda svo líkan og nátengdan sér.
Þótt þú gengir sem gestur
yfir grjótin og sandana í Mjóadal,
og þótt sandbylur svartur
hafi sviðið þín hjarðlönd og blómavál,
þó að eyðijörð aðeins
geymi árdags þíns slóðir varð raunin sú:
það var enginn, sem átti
jafn ótvírœtt heima á Fróni sem þú.
Þótt þú veldir þér vegi
yfir vestursins fangvíða, mistraða land,
hvolfdist Jiugar þíns Jiiminn
yfir hájökla í austri og Sprengisand,
mitt í niðdimmri náttkyrrð
barst þér norðlenzku dalanna élfarfall,
þótt þú Klettafjöll Jclifir
Var þó Káldbákur íslands þíns víðsýnis fjall.
Þótt þú værir að verki
sérJivern vinnudag langan á framandi slóð,
var þín andvaka íslenzk
svo sem eðli þitt, hjarta þitt, mál þitt og Ijóð.
„Þótt þú langföruli legðir“
þína leið út í fjarskan varð raunin sú:
það mun áldrei neinn eiga
meir óívírætt Jieima á Fróni en þú.