Tíminn - 11.08.1954, Qupperneq 2

TÍMINN, migvikudaginn 11. ágúst 1954.
177.HbIáð.
í hinu mikla bifreiðasafni Daimler-Benz
í Stuttgart er margt frægra farartækja
Stöðugt er unnið að endur
byggingu í Þýzkalandi og
með þessu ári að telja getur
Stuttgart á ný státað af ein-
stæðu bílasafni í elztu bif-
reiðaverksmiðju, sem vitað
er um. Er hér um að ræða
Daimler-Benz verksmiðjuna
í Stuttgart-Untertiirkheim.
Verksmiðjan, sem er ein af
fimm, þar sem 35 þúsund
manns vinna, skemmdist
mjög mikið eftir styrjöldina,
en bílasafnið var vel geymt
í sprengjuheldum kjallara
undir sjálfri verksmiðjunni.
Nú er að fullu lokið við að
endurbyggja Daimler-Benz
og safnið dregur þegar að
sér þúsundir ferðamanna,
sem án endurgjalds fá yfir-
sýn yfir núverandi og fyrr-
verandi bifreiðasmíð.
Verksmiðjan framleiðir aðeins
mjög vandaðar bifreiðavélar og ligg
ur ekki iangt frá miðhluta Stutt-
garts í Mercedes Strasse og er safn
inu komið fyrir á fyrstu hæð bygg-
ingarinnar. Hér er um stórt safn
að ræða, allt að því hundrað bílar
frá fyrstu tíð til vorra daga, og
íyrsta tíð þýðir í þessu tilfelli frá
þvi fyrir aldamótin síðustu.
Fyrsti vísirinn.
Strax og komið er inn í hina
þöglu sali, þar sem bifreiðar tróna,
eem eru milljóna króna virði, væru
þær til sölu, vekur einkennilegt
skrapatól mesta athygli. Þetta ó-
kennilega farartæki ber með íér
ýmis einkenni nútíma bifhjóls. Og
það er líka fyrsta bifhjólið, sem
augum varð litið af mönnum. Hjól-
ið var smíðað af Gottlieb Daiml-
er í litlu verkstæði, sem enn er
varðveitt í úthverfi Stuttgart.
Þetta gerðist árið 1883 og farar-
tækið, sem árið ól af sér, var fyrsta
teikn þeirrar nýaldar, sem var að
renna varðandi farartækin og bif-
vélina. í þessu fyrsta bifhjóli var
einsstrokksvél, er gekk fyrir benz-
ini. Daimler voru ljósir þeir mögu-
leikar, sem þessi litla vél færði
honum upp í he'ndurnar, enda
byggði hann benzínvélar með það
fyrir augum, að hægt væri að nota
þær f hestvagna, sporvagna, land-
búnaðartæki og margt fleira.
Útvarpið
| ~$$$S5555555$$55$S555555555S555555555555$55555555555555555555$555$S5«Í5S
Keflavík •• Atvinna
Oss vantar deildarstjóra fyrir aðra matvörubúð
vora í Keflavík, einnig skrifstofustúlku. Vélritunar-
kunnátta æskileg.
Nánari upplýsingar á skrifstofu vorri.
Kaupfélag Suðurncsja
MARGRET SIGVALDADÓTTIR,
Barmahlíð 25, Reykjavík, lézt að kvöldi 9. þ. m. að
Kjörseyri.
Vandamenn.
Þetta er fyrsta bifhjólið, sem smíðað var af Daimler 1883.
Var hjólið smíðað í litlu verkstæði í Stuttgart. Hjólinu svip-
ar að nckkru leyti til bifhjóla í dag, þótt þessi fararskjóti
þyki að sjálfsögðu ekki fær til neinna stórræða.
Utvarpið í dag:
Fastir liðir eins og venjuiega.
19.30 Tónleikar: Óperulög (plötur)
20.20 Útv.sagan: „María Grubbe"
eftir J. P. Jacobsen; XV.
20.50 Léttir tónar. — Jónas Jón-
asson sér um þáttinn.
21.35 Vettvangur kvenna. — Sig-
ríður Einars frá Munaðarnesi
flytur frásögu: „í síldarvinnu
á Raufarhöfn" og les frum-
ort ljóð.
22.10 „Á ferð og flugi“; XXII.
22.25 Kammertónleikar (plötur).
23.00 Dagskrárlok.
Útvarpið á morgrun:
Fastir liðir eins og venjulega.
20.30 Erindi: Heimur og líf (Árni [
Óla ritstjóri).
20.55 Útvarpshljómsveitin; Þórar-
inn Guðmundsson stjórnar.
21.10 Upplestur; „Lög og létt hjal
í útvarpssal", norsk gaman-
saga, þýdd, staðfærð og flutt
af Ragnari Jóhannessyni skóla
stjóra.
21.30 íslenzk tólist: Sönglög eftir
Friðrik BjarnaSon (plötur).
21.45 Náttúrlegir hlutir: Spurning-
ar og svör um náttúrufræði
(Guðmundur Þorláksson cand.
mag.).
22.10 „Á ferð og flugi“, frönsk
skemmtisaga; XXIII. (Sveinn
Skorri Höskuldsson les).
22.25 Sinfónískir tónleikar (plötur).
23.00 Dagskrárlok.
Annar maður nieð
sömu hugmyndir.
En það ‘voru fleiri en Daimler,
sem höfðu nýjar hugmyndir í koll-
inum, er áttu eftir að umturna
öllum venjulegum lögmálum um
hreyfiafl og þó einkanlega mögu-
leika á nýtingu þess hreyfiafls, sem
vitað var að hægt var að virkja,
ef lagi og hugvitssemi var beitt.
Ekki langt frá byggði annar Þjóð-
verji benzínvél, sem var næstum
eins í öllum aðalatriðum og vél
Daimlers. Maður þessi hét Carl
Benz og þekkti hann ekkert til
Daimlers og hafði ekki hugmynd
um þær tilraunir, sem Daimler var
að gera um sama leyti. Upp úr
þessu urðu svo kynni á milli þess-
ara tveggja hugvitsmanna og þeg-
ar þeir fóru að ráðslaga í samein-
ingu, fór að komast skriður á mál-
in. Voru gerðar það örar og mikl-
ar endurbætur á vélunum, að hið
opinbera hafði varla við að fylgj-
ast með. Þetta samstarf Benz og
Daimlers renndi fótum undir stofn
un elztu bifreiðaverksmiðju, sem
sögur fara af og sem enn þann dag
i dag ber nafnið Daimler-Benz.
Hver var Mercedes?
En bifreiðar þessarar verksmiðju
heita Mercedes og þykir það máske
nokkurri undrun sæta, þar sem
það nafn er ekki að finna í verk-
smiðjuheitinu, né að það sé for-
nafn annars hvors uppgötvarans.
Þá sögu er að segja af þessu nafni,
að það er nafn dóttur Daimlers
gamla. Þegar Daimler og Benz
höfðu gert drög að nýjum árgangi
í byrjun þessarar aldar, sem þeim
fannst vera fegurri bifreið, en þeim
hafði tekizt að byggja fram að
þessu, vantaði þá tilfinnanlega
nafn. Þeir veltu þessu lengi fyrir
sér, því þetta átti umfram allt að
vera gott nafn. Daimler átti unga
og óvenju fagra dóttur. Hún hét
Mercedes og að lokum þótti það
nafn eitt vera nógu gott fyrir þessa
tifreið. Og þannig vildi það til,
að þær þúsundir vagna, sem nú
renna daglega eftir færiböndum
DaimleiBenz verksmiðjanna, bera
nafnið Mercedes-Benz.
Bifreið keisaraynjunnar.
Svo aftur sé snúið til safnsins,
má þar sjá hverja kunna bifreiöa-
gerðina af annarri. Bifreiðunum er
að nokkru raðað upp eftir aldri.
Fyrst sjást hestvagnar með vélum,
síðan kerruvagnarnir. Þar næst
koma hinir íburðarmiklu skraut-
vagnar er urðu undanfari þess bif-
reiðalags, sem við þekkjum í dag,
og var frábrugðið gamla laginu með
vél að framan og tilheyrandi vél-
arhúsi, er í einn tíma var gert
sem mest úr, þótt nú sé farið að
minnka það. Innan tíðar koma svo
gúmmíhjólin, fyrst þau þéttu og
síðan þau loftfylltu, er enski dýra-
læknirinn Dunlop fann upp og
Michelin fullkomnaði. Þarna sjást
einnig brunabílar, og hefir hug-
myndaflugið fengið að leika nokk-
■ uð lausum hala við smíði þeirra.
Fræg er bifreið keisaraynjunar,
sem er einna líkust dagstofu að inn
an. Hafði frúin heilt tækjaborð sér
til dundurs, en frá því gat hún
gefið ökumanninum merki þess
| efnis, hvort hún vildi fara hraðar
eða hægar, eða beygja til hægri
eða vinstri. Fljótlega fer að bera
á kappakstursbílum í safninu, til
að byrja með nokkuð rómantískir
og óhentugir, en innan fárra ára
1 fá þeir á sig rétt lag, verða stöðugt
lægri á hjólum og með aflmeiri
1 vélar. í safninu er að finna vagn,
sem vann fyrstu verðlaun í kapp-
! akstri og komst hraðast 120 km á
; klukkustund — árði 1906.
Mcrcedesinn hans Hitlers.
Á upphækkuðum palli stendur
mjög falleg og ríkulega búin svört
bifreið með tólf strokka vél, sem
byggð var 1937. Hún var gerð sam
kvæmt sérstakri beiðni og er enn
með fallegustu .vögnum, sem gerðir
hafa verið. í stríðslok tók banda-
ríski yfirmaðurinn á hernámssvæði
Bandaríkjanna bifjreiðina í s:na
þjónustu. Notaði hann bifreiðina
bæði til einkaþarfa og einnig op-
inberlega, unz hann fór frá Þýzka-
landi. Þá óskaði hann þess að bif-
reiðin yrði látin á Daimler-Benz
safniö í Stuttgart. Var þessu boði
að sjálfsögðu tekið með þökkum.
Það mundi kosta ærið fé að byggja
sams konar bifreið og þessa í dag.
Engin veit hvað orðið hefir af
Mercedes bifreið þeirri, sem Hitler
hafði til afnota. Á myndum sést
han nalltaf standadni við framrúð-
una í stórum, opnum Benzvagni.
Þessi vagn er nú týndur og tröll-
um gefinn. Verið getur að hann
hafi eyðilagzt með öllu í stríðslok
og þótt einir tólf Bandaríkjamenn
haldi því fram, að þeir eigi þessa
brynv.örðu bifreið leiðtogans, þá er
ekki talið að hún hafi flutzt til
Bandaríkjanna.
Bifrcið með vængi.
Stærsta bilinn á safninu er að
finna meðal kappakstursbifreiö-
anna. Hann er tíu metrar á lengd
og er mjög straumlínulagaður. Það
átti að aka þessum bíl á saltslétt-
hann alltaf standandi við framrúð
að var með að ná um sjö hundruð
kílómetra hraða á honum á klst.
Hann er með sex hjólum, fjórum
að aftan, hefir hliðarstýri, eins og
flugvél og er með stutta vængi,
sem eru til þess að halda honum
niðrl á afturhjólunum, þegar kom
ið er á fulla ferð. Það átti að setja
flugvélarmótor í bílinn, en úr þvi
varð aldrei og stendur hann vélar-
laus í safninu. Stríðið batt enda á
frekari aðgerðir og nú hafa þau
hraðamet, sem þessi bifreið átti
(vræulancislciðangui*
(Framhald af 1. síðu).
grammófónn með fjölbreyttu
safni af hljómplötum.
Lítið var drukkið, en oft
dansaðir skozkir Hálanda
dansar, en ágæt líkamsæfing
er að dansa þá, segja leiðang
ursmennirnir.
Ekki varð vart neinna telj-
andi leiðindi. Menn undu glað
ir við sín störf og höfðu um
margt að tala, þegar stundir
voru frjálsar. Láta þeir mjög
af hinum sérstæðu töfrum
heimskautslandanna.
Flestir leiðangursmanna
voru ungir og ógiftir, en fá-
einir þeirra voru fjölskyldu-
menn og má geta nærri að
fagnaðarfundir verða við
heimkomu þeirra eftir svo
langa útivist.
Frá vísindalegu sjónarmiði
mun hafa orðið mikill árang
ur af dvöl leiöangursmanna
í Grænlandi. Enda var hér
um vandlega undirbúinn og
vel hæfan leiðangur að ræða,
en Bretar standa framarlega
á þessu sviði sem fleirum.
Útför frií Guiinhildar
FriðfiimsdóttiBr í dag
Útför frú Gunnhildar Frið
finnsdóttur, Gunnarsbraut
34, konu Stefáns Runólfs-
sonar frá Hólmi, fer fram í
dag og hefst með húslcveðju
að heimili hennar kl. 1,15 e.
h. Minningargrein um hana
mun birtast hér í blaðinu á
morgun.
að setja, verið sett af öðrum.
Þannig á liver bifreið í Daimler-
Benz safninu í Stuttgart sína sögu,
stundum sorgarsögu, en flestar eru
sögurnar um nýja áfanga í hraða
og aukinni aksturshæfni.
ÍVAR HLÚJÁRN. Saga eftir Walter Scott. Myndir eftir Peter Jackson