Tíminn - 20.08.1954, Blaðsíða 5

185. blað.
TÍMINN, föstudaginn 20. ágúst 1954.
5
Föstud. 20. ágúst
Samvinna sunn-
lenzkra bænda
ERLENT YFIRLIT:
Deilan um Formósu
íróður koiMiminista um iimlimun fonaósu
í Kínaveldi vekur sívaxamli ugg.
Þegar útflutningur lifandi
Þegar Munchensáttmálinn hafði Sheks, en ekKi rekíngstjórnina. Af
verið gerður haustið 1938, létu Hitl- þeim ástæðum m. a. eru þeir and-
er og fylgismenn hans svo ummælt, vígir því, að hún taki sæti Kína
að þeir myndu ekki gera meiri í S. Þ. Með því að herða áróður-
landakröfur og í trausti þessa létu ' inn um Formósu, telja kommúnist
Chamberlain og ýmsir forustumenn ■ ar sig geta gert þennan ágreining
fjár til Bretlands tók að Breta og Frakka svo ummælt, að Breta og Bandaríkjamanna enn
þverra, urðu miklar breyting- I ”nú væri tryggSur friður um vora ; meiri. . ... .
ar á búskanarifLffi bfpnrio vírt-! daSa“- Aðeins fáar vikur höfðu Þ° Jafnvel þott siðan skýrmgm se
. . c,? _ liðið, þegar nazistar undir forustu rétt, er þessi áróður kommúnista
ast hvai a landmu. Varð það Hitlers hófu þann söng, að enn talinn mjög hættulegur fyrir frið-
pa smásaman almennt, að ættu þjóðverjar eina kröfu- óupp- inn í Suðaustur-Asíu. Með því að
bændur létu ær ganga með fyiita, en það var að endurheimta krefjast einhliða innlimunar, tor-
dilka, en fráfærur lögðust nið Danzig. Sú krafa þeirra leiddi til velda kommúnistar að hægt sé að
ur. Bar þá nauðsyn til að síðari heimsstyrjaldarinnar ári koma á málamiðJun. Mikill áróð-
seinna.
Þessir atburðir rifjast óþægilega
upp um þessar mundir. Varla voru
undirskriftir vopnahiéssamning-
anna í Indó-Kína þurrar orðnar,
þegar kínverskir kommúnistar tóku
vinna markað fyrir saltað
dilkakjöt erlendis, en slíkra
markaða var þá einkum að
leita á Norðurlöndum, og í
fyrstu aðallega í Danmörku.
ur þeirra getur lika æst svo upp
almenningsálitið heima fyrir, að
þeir telji sér ekki annað fært en
að standa við hin stóru orð og láta
herinn gera innrás á Formósu.
En skilyrði þess, að selja kjöt- ! að°bera fram kröíuna
um innlim-
ið með sæmilegum árangri [ un Pormósu í Kínaveldi.
var að tryggja sem bezta verki
un og gæði vörunnar. Kinda- ; Skilyrðislaus krafa um
kjöt hafði að vísu lengi verið innlimun.
saltað hér á landi og nokkuð |
Flótti Chiang Kai Sheks
til Formósu.
Það eru nú liðin um fimm ár
síðan, að Chiang Kai Shek settist
I að á Formósu. Fram undir alda-
( Chou En-lai lét svo ummælt í mótin 1900 hafði Formósa verið
til útflutnings. En með ört fyrstu rægUnni, sem hann hélt eft- , kínverskt skattland eða nýlenda.'
Vaxandi útflutningi, varð að fr undirritun vopnahléssamning- Höfðu íbúarnir unað hinni kín-1
Vinna íslenzka kjötiliu það á-■ anna í Indó-Kina, að næsta tak-' versku yfirstjórn illa og tóku því (
lit erlendis, að eftirspurnin1 mark Kínverja væri að „frelsa“ þar af leiðandi allvel, er Japanir (
ykist. Þá var það að bændur Formósu. Yfirmaður kínverska neyddu Kínverja til að afsala sér
Sunnanlands stofnuðu Slát-' hersins hélt ræðu um líkt leyti, þar þar yfirráðum. Japanir fóru svo
urfélag Suðurlands árið 1907 isem hann hvatti herinn tU þess.að með völd þar m loka fari heims-1
vera við þvi búinn að eiga sinn styrjaldarmnar og urðu allmiklar
þátt í því verki að frelsa For- framfarir þar í tíð þeirra, svo að
mósu. í kínverskum blöðum er tek- lífskjör eru þar almennt betri en 1
ið öfluglega undir þetta og þó eink í Kína. Á stríðsárunum síðari of- |
um eftir að sendinefnd brezka uðu Churchill og Rooesvelt Chiang
Verkamannaflokksins kom til Kína. Kai Shek því, að Formósa skyldi
Bersýnilega er ætlunin sú að gera aftur lögð undir Kína, ef Banda- •
henni það vel ljóst, að kínverska 1 menn sigruðu í styrjöldinni. Hefir J
stjórnin líti á þetta sem „mál mál þessi verzlun þeirra Churchills og
anna.“ 1 Roosevelts oft verið gagnrýnd, því |
Athygli hefir það vakið, að rétt' að hún var gerð án vitundar og '
brautryðjandi í því að koma!effir að nefndin kom til Peking, vilja Formósubúa sjálfra. í sam-1
upp sláturhúsum hér á landi íét Chou En-lai svo ummælt í ræðu,1 ræmi við þetta loforð, tók stjórn
Og tryggja viðhlítandi verkun' að Kínverjar gætu ekki sætt sig Chiang Kai Sheks við yfirráðum
Sláturfjárafurða fyrir erlend-|við neitt annað en innlimun For-jþar í stríðslokin, en formlega voru
an og innlendan markað svo mósu í Kina °s su tillaga- að For", henni þó ekki afhent þau. Þegar
og sölu þess. Það hefir unnið mósa væri sett undir verndal=æzlu chianS Kai Shek beið ósigur fyrir
að því að tryggja bændum f‘Þ".7æn algerlega
Hvað gengur að
Alþýðumanninuni?
Alþýðublaðið birti nýlega
grein úr Alþýðumanninum á
Akureyri, þar sem deilt er á
utanríkisráðherra. Tímanum
þykir því rétt að birta svar-
grein Dags við þessari grein
Alþýðumannsins og fer hún
hér á eftir:
„Alþýðumaðurinn 10. þ. m.
ræðst með ósköpum á utan-
ríkisráðherrann fyrir að hafa
ekki birt samkomulagið, sem
gert var milli stjórna íslands
og Bandaríkjanna 26. maí s.l.,
i varðandi varnarsamninginn
og framkvæmd hans. Ásak-
anir þessar eru settar fram í
síðari hluta greinarinnar á-
samt tilheyrandi’ dylgjum í
garð ráðherrans fyrir „svik“,
Síðan Eisenhower kom til valda, ‘ „vísvitandi blekkingar,“ „af-
glöp“ o. s. frv. Virðist ritstjór-
inn þá vera búinn að gleyma
því, að hann hefur sjálfur í
fyrra hluta greinarinnar,
nefnt flest þau atriði, er um
un Eisenhowers nokkra gagnrýni á var. samið’ fer Ilar sýnilega
forseti bandarisKa. flotanum .yrir-
skipun um að hindra bæði árás
á Formósu og árás frá Formósu á
meginlandið. Jafnframt tóku Banda
ríkjamenn smám saman að veita
Chiang Kai Shek aukinn stuðning.
hefir þessi stuðningur verið auk-
inn. Jafnframt hefir fyrirskipun-
inni til bandaríksa flotans, verið
breytt þannig, að honum ber að
hindra árás á Formósu, en ekki á-
rásir þaðan. Vakti þessi ráðstöf-
Sláturfélagiö er elzta sam-
vinnufélagið, sem nú er starf-
ándi á Suöurlandi. Það hefir
unnið sunnlenzkum bændum
gagn, sem seint verður í töl-
um talið.
Ásamt kaupfélögunum norð
anlands, sem hófust handa
um sama leyti, gerðist það
sínum tíma.
Ráðagerð Chiang Kai Sheks var
upphaflega sú, að her hans gerði
innrás í Kína, þegar búið væri að
þjálfa hann. Jafnframt mun hann
hafa gert sér vonir um, að hægt
yrði að halda uppi skæruhernaði
í Kína. Það er nú yfirleitt talið úti
lokað, að Chiang Kai Shek geti
heppnast þessi ráðagerð. Her hans,
i eftir skýrslu ráðherrans í rík-
isútvarpinu 27. maí, sem jafn-
framt var birt í blöðum. En
skýrsla ráðherrans var efnis-
legur útdráttur úr orðsend-
ingum, sem fóru milli ríkj-
anna á venjulegan hátt, þar
sem m. a. var vitnað til fund-
argerða samninganefndanna.
Hér var ekki um að ræða eitt
sem telur um 400 þús. manns, er , -
orðinn allvel þjálfaður og skipu- tiltekið skjal tíl birtingar, en
lagður og sæmilega vopnum bú- [ yfirlýsing ráðherrans birt með
inn. Kommúnistar hafa hins veg- j samkomulagi aðtía og án mót-
ar 4—5 millj. manna her á megin- mæia, hefir auðvitað sama
sannvirði fyrir íramleiðsluna,
og fyrir þess tilverknað eru
sunnlenzkir bændur nú sjálfir
eigendur þeirra sláturhúsa,
frystihúa, búða o. s. frv., sem
með þarf til starfseminnar.
Tuttugu árum eftir að Slát-
urfélag Suðurlands tók til
starfa hófst enn nýtt tímabil
í framleiðslumálum bænda
óviðunandi kommúnistum í Kína, flutti hann
frá sjónarmiði Kínverja. Attlee leyfarnar af her sínum þangað og
hafði einmitt- varpað fram slíkri J allmargt fólk fleira. Alls er talið,
tillögu nokkru áður en hann fór
að heiman.
Áróður, sem er hættulegur
fyrir friðinn.
Nokkur ágreiningur er um það
hjá blaðamönnum, hvað kínverskir
kommúnistar ætlast fyrir með því
að hefja nú þennan áróður um
að um ein milljón Kínverja hafi
flutt til Formósu í lok borgara-
styrjaldarinnar í Kína, þar af her-
menn 400—500 þús. íbúar á For-
mósu, er voru fyrir, munu hafa
verið 6—7 millj.
Vonlausar fyrirætlanir
Chiang Kai Sheks.
Kínverskir kommúnistar
höfðu
á-Suðurlandi. I þetta sinn var únnlimun Formósu. Sumir telja, að
það mjólkurframleiðslan, sem þetta Sé raunverulega undirbúning ‘ ekki bolmagn til að gera árás á
var að færast í aukana Og 1 ur að innras Þeirra á Formósu. Aðr [ Formósu í kjölfar Chiang Kai
irnma hnrfti í vorft fvrir 1 ir telja, að tilgangurinn með þessu Sheks. Hins vegar undirbjuggu þeir
ur o-rjóníabúin gömlu sem sésá’aðaukaágrehlingmilliBreta!árás næstu misserin og stóð
’ . 1 .. ... , ’ , og Bandankjamanna. Bretar hafa Chiang Kai Shek mjög höllum fæti
unniö iiolðu smjor Ul' sauða- vjgurkennt kommúnistastjórnina í til að mæta henni, því að hann
Og kúamjólk eftir aldamótin peking og viðurkenna þvi ekki ^ fékk þá takmarkaðan stuðning
gátu ekki innt þetta hlutverk ^ iengur stjórn Chiang Kai Sheks á Bandaríkjanna. Þetta breyttist hins
af hendi við breyttar aðstæð- ( Formósu. Bandaríkin viðurkenna | vegar, þegar kommúnistar éðust
ur. Enn á ný var vandinn, hins vegar enn stjórn Chiang Kai inn í Suður-Kóreu. Þá gaf Truman
leystur með samvinnu bænd-
ánna. Mjólkurbú Flóamanna
var byggt og tók til starfa fyr-[ið Þar mjög vaxandi síðan um( stöðu í þessum efnum, og
ir 25 árum, árið 1929. Það var 1930, einkum Kaupfélag Ár- | skipting samvinnustarfsem-
landinu. Innrás af hálfu Chiang
Kai Sheks væri vonlaust ■ rirtæki,
nema hann fengi mikla hjálp frá
öðrum, en enginn virðist líklegur
til að vilja veita hana.
Æskilegasta Iausnin.
í seinni tíð hefir Chiang Kai
Shek látið her sinn halda uppi á-
rásum á siglingaleiðum, við Kína
og einnig að gera minniháttar
strandhögg á meginlandinu. Þetta
veldur að sjálfsögðu gremju komm
únista. Fyrir vesturveldin er það
vaxandi vandamál, hvað gera
skuli við Chiang Kai Shek og her, varnarliðsins, að þessar regl-
hans, því að af honum stafar nú ur yrðu ekki birtar opinber-
veruleg stríðshætta. Sú hætta er lega í einstökum atriðum,
ekki aðeins fólgin í því, að komm- [ enda þótt þær tækju gildi, og
únistar freistist til að gera innrás,' þöttj ekkj ástæða til að halda
heldur að Chiang Kai Shek kunni þyí tu streitU) þar sem regl.
að gera mnrás á megmlandið sem urnar sjálfar eru aðalatriðið
orþrifaraðstofun 1 trausti þess, að
Bandaríkin séu nauðbeygð til að en ekkl blrtln£ Þelrra- En
hjálpa honum. j stjórn varnarliðsins færði
I Frá sjónarmiði Bandaríkjamanna íram fyrir ósk sinni ástæður,
og flestra Vestur-Evrópumanna er er ekki varða fslendinga, held
gildi sem skjal væri. Má vera,
að ritstjóri Alþýðumannsins
hafi ekkí áttað sig á þessu.
Það eina, sem rétt er hjá
Alþýðumanninum, er, að regl-
urnar um takmarkaðar ferðir
varnarliðsmanna hafa ekki
verið birtar í einstökum at-
riðum. Um þær var ekki gert
milliríkjasamkomulag, heldur
formlega samið um þær við
stjórn varnarliðsíns. Þess var
sérstaklega óskað af stjórn
samvinnufélag, sem byggði nesinga, sem nú er eitt
mjólkurbúið og hefir rekið stærsta og öflugasta kaupfé-
það síðan. Þetta félag er hlið- lag landsins, og hefir staðið
stætt Sláturfélaginu, en starfs fyrir miklum framkvæmdum í
svæði þess hefir verið bundið almannaþágu. En á Suður-
við láglendið austan fjalls. landi hefir sú aðgreining sam
Síðan 1929 hefir mjólkurfram
leiðslan og starfsemi mjólkur
búsins stöðugt farið vaxandi.
Fyrsta árið sem það starfaði
allt árið tók það á móti rúml.
einni (1,2) milljón kg. af
mjólk, en árið, sem leið (1953)
tók það á móti 2iy2 miUj. kg.
Mjóíkuríögin, sem sett voru á
Alþingi, á sjötta starfsári
Flóabúsins urðu mjólkurfram-
leiðslu Suðurláglendisins mik
ill styrkur, eins og afurðasölif
löggjöfin raunar er enn þann
dag í dag.
Einnig á öðrum sviðum sam
vinnumálanna hafa sunn-
lenzkir bændur látið myndar-
lega til sín taka síðustu ára-
tugina. Kaupfélögin hafa ver-
vinnustarfsins haldist sem til
var stofnað með Sláturfélag-
inu 1907. Afurðasölufélögin,
Sláturfélagið og Mjólkurbú
Flóamanna, sjá um vinnslu og
sölu afurðanna. En kaupfé-
lögin annast innkaupin. Af-
urðasölufélögin starfa sem
framleiðendafélög, kaupfélög
in sem neytendafélög. Kaup-
félögin eru fjölmennari, því
að í þeim er fólk úr öllum
stéttum. En bændurnir vel
flestir eru í hvoru tveggja fé-
lagsskapnum. Annars staðar á
landinu er það algengast, að
sama samvinnufélag annist
bæði vörukaup og afurðasölu.
En víðátta og fjölmenni Suð-
urlands skapar sérstaka að-
innar hefir þar unnið sér
sögulega hefð.
Afurðasölufélög bændanna
á Suðurlandi hafa unnið sunn
lenzkum landbúnaði ómetan-
legt gagn. En marga erfið-
leika hafa þau átt við að
stríða, og stundum hefir and-
að köldu í þeirra garð. Sú var
tíðin, að stærsta blað höfuð-
staðarins skoraði á Reykvík-
inga að hætta að kaupa land-
búnaðarafurðir af Árnesing-
um. Sú var tíðin, að stjórn-
málaflokkur sá, sem mestu
ræður í Reykjavík, stofnaði til
mjólkurverkfalls, sem aðal-
lega var beint gegn Mjölkur-
búi Flóamanna. Mjólkin, sem
þaðan kom, var þá kölluð
„samsull,“ þótt henni væri þá
safnað saman af mun minna
svæði en nú. Sú tíð er liðin,
og þeir, sem áður veifuðu
stríðsöxinni, aka nú með
blíðu brosi yfir Ölfusárbrú.
það óæskileg lausn, að Formósa
verði lögð undir Kína. Þeim tillög-
um hefir því verið varpað fram,
m. a. af Attlee, að Formósa yrði
lögð undir gæzlu Sameinuðu þjóð-
anna fyrst um sinn, en ibúar henn
(Framhald á 5. síðu.)
Langt síðan gefið
netir a sjo tra
Stöðvarfirði
ur Bandaríkjamenn eingöngu
og hermál þeirra. Hinu má
svo gera ráð fyrir, að reglur
þessar verði flestum kunnar
að efni til áður en langt líður,
eða jafnskjótt sem menn gera
sér fyllri grein fyrir þeirri
breytingu, sem orðið hefir, og
er mjög mikil frá því sem áð-
ur var. Þess má geta, að vega-
bréfseftirlitið á Keflavíkur-
flugvelli hefst innan skamms,
þar sem undirbúningi er að
verða lokið, og eins má gera
ráð fyrir því, að fljótlega
hef jist framkvæmdir við hina
umsömdu girðingu um völl-
inn.
Sögusagnir um, að Hamilton
hafi stóraukið eða sé í þann.
veginn að stórauka f jölda er-
lendra starfsmanna, eru með
öllu tilhæfulausar, en félagið
Frá fréttaritara Tímans
á Stöðvarfirði.
Ekki gefur til sjósóknar frá
Stöðvarfirði um þessar mund,
ir og hafa menn ekki komizt
til veiða um nokkurt skeið.
Sjómenn t'elja þó aflavon, þeg
ar gefur að nýju. Afli var á- [ vmuur að því af kappi, að
gætur hjá Stöðvarfjarðarbát- j 13nka áður gerðum verksamn-
um um tíma í sumar. jingum sínum hér samkvæmt
Flestir stunda landbúnað samkomulaginu, áður en það
öðrum þræði í Stöðvarfirði, þó fer héðan. Ekkert er kunnugt
að þeir stundi sjó með. Hey-,um Þa®* a® Reginn h. f., sem
skapurinn hefir gengið heldur er a®lIr að Aðalverktökum h.f.,
illa í sumar, en þó eru nú loks hatr fengið erlent lánsfé að
orðin allgóð og mikil hey hjá einhverju leyti, en þótt svo
þeim, sem hafa getað notað væri, verður ekki' séð, að það
þurrkdaga þá, sem gáfust. . Þurti a® valda neinni hneyskl
1 G.F. l Framhald á 6. síðu.