Tíminn - 07.11.1954, Blaðsíða 6

S
TÍMINN, sunnudaginn 7. nóvember 1954,
252. blað.
SKRIFA
OG SKRAFAÐ
Frumvarp landbúnaðar-
ráðherra.
Undanfarna daga hafa orð
iö nokkrar umræður ur. ný-
taýlamálið og ræktunrr- og
byggingamál sveitan1 a í sam
loandi við umræður ,im frum-
varp frá landbúnp arráðherra
um framlenginer á framlagi
ríkisins til bycgingarsjóðs og
ræktunarsjóðs. Var það áður
bundið við' .0 ár og var því
útrunnið r árinu 1956, en nú
er gert :■ ,ð fyrir að ákvæðin
gildi 1' árum lengur eða til
ársin: ,966. Þarf enginn, sem
þekkn' til, að efast um nauð-
syi . jessa. Stórfelldar fram-
kv. mdir í sveitum landsins
(tera kröfu til mikils fjár-
magns og þær framkvæmdir
eiga áreiðanlega eftir að fara
vaxandi á næstu árum.
í sambandi við umræöur
um þessi mál hafa gerzt þeir
hlutir, sem að vísu eru ekki
óvanalegir, að bæði kommún
ístar og Sjáífstæðismenn hafa
reynt að < igna sér frumkvæði
þeirra. Eett þykir því að rifja
upp ’ .tckur atriði úr sögu
þess; ra mála til þess að eng
fnr. jurfi lengur að ganga
þes; dulinn, hverjar staðreynd
írnar eru í þessu efni.
6yggingar- og
landnámssjóður.
Frumvarp til laga um bygg
ingar- og landnámssjóð var
fyrst borið fram á Alþingi ár
ið 1925 af Jónasi Jónssyni.
íhaldsflokkurinn sýndi mál-
inu fullan fjandskap og dag-
að það uppi á því þingi. For
maður íhpJdsflokksins, Jón
Þorláksson, lýsti afstöðu sinni
til málsins á þessa leið i þing
ræðu:
„Ég hef fyrir mitt leyti
enga trú á stofnun nýbýla í
sveitum fyrst um sinn. Fé
sjóðsins á að veita mönnum
að láni vaxtalaust. Þetta er
gjöf. Fátækrastyrk eða
sveitarstyrk mætti líka kalla
það. Ég held, að fáir dugn-
aðarmenn gerðust til að
sækjast eftir þessum sveitar
styrk. Það er reynsla allra
tíma, að engin menning
þrífst meðal þeirra, sem ald
ir eru á ölmusugjöfum.
Ég kem ekki með neina
uppástungu af því að ég á
ekki sæti í þessari deild. En
hitt dreg ég engar dulur á,
að það teldi ég bezt farið,
að frumvarp þetta ætti sem
skemmstan aldur“.
Málið var aftur borið fram
á þingi 1926 en allt fór á sama
veg. Leið nú fram til ársins
1928, að Framsóknarflokkur-
inn hafði tekið við völdum.
Þá var frumvarpið enn borið
fram, í þetta sinn af ríkis-
stjórninni. Hafði milliþinga-
nefnd fjallað um málið ásamt
fleiri málum landbúnaðarins
og var frumvarpið í samræmi
við tillögur hennar. Náði
frumvarpið. samþykki þings-
ins, enda var íhaldið þá orðið
í minnihluta.
Síðan hafa íhaldsmenn við
hvert tækifæri reynt að eigna
sér þetta mál eins og reyndar
fiest þau mál, er til framfara
horfa.
Nýbýlalögin.
Þá skal aðeins vikið að ný-
býlalögunum.
Frumvarp um þaö efni var
fyrst borið fram 1931—32 af
Steingrími Steinþórssyni og
Sveinbirni Högnasyni. Árið
1933 bar Eysteinn Jónsson
fram þingsályktunartillögu
uni að ríkisstjórnin léti at-
Túnin stækka óðfluga með tilkomu nýrra véla og öflugri
stuðningi ræktunarsjóðs við nýræktarframkvæmdir
huga þetta mál og hrinda því
síðan í framkvæmd.
Árið 1935 voru lögin um ný-
býli og samvinnubyggðir sett
að frumkvæði ríkisstjórnar-
innar. Samkvæmt þeim lög-
um var stofnaður nýbýlasjóð
ur, sem veitir lán til nýbýia-
hverfa og einstakra nýbýla.
Hefir sjóðurinn veitt mörg-
um ungum mönnum ómetan-
legan stuðning við byggingu
nýbýla. Eru nú risin upp víðs
vegar um land fjöldi nýbýla,
sem reist hafa verið fyrir
stuðning hans.
íhaldið enn.
Á stjórnarárum Framsókn-
arflokksins 1934—39 var veitt
fé til þessara sjóða eftir því
sem þröngur fjárhagur ríkis-
ins leyfði.
Árið 1940 krafðist Jakob
Möller fjármálaráðherra Sjálf
stæðisflokksins þess, að fram
lög til jarðræktar og til bygg-
ingar og landnámssjóðs yrðu
lækkuð verulega en Fram-
sóknarmönnum tókst að
koma i veg fyrir það eftir harð
vítug átök.
Allir þekkja hvern hug
nýsköpunarstjórnin bar til
landbúnaðarins, enda voru þá
bæði byggingar- og ræktunar
sjóður nær óstarfhæfir vegna
fjárskorts. Steingrímur Stein
þórssyni fulltrúa Framsóknar
flokksins í Nýbyggingarráði
tókst að koma því til leiðar, að
flutt var frumvarp á Alþingi
1946 um hækkað framlag til
sjóðanna, sem fyrr eru nefnd
ir. Var það raunar aðeins leið
rétting til samræmis við
aukna dýrtíð í landinu. Varð
þetta frumvarp að lögum en
nýsköpunarstjórnin lét hjá
liða að tryggja fé til þessa
aukna framlags og varð það
verkefni Framsóknarflokksins
að berja það í gegn í þriggja
flokka stjórninni, sem þá tók
við.
Síðan hefir starfsemi þess-
ara sjóða aukizt og eflzt og
enda hafa Framsóknarmenn
ávallt sett það efst á dagskrá
að tryggja starfsemi þeirra.
Fjármagn til
landbúnaðarins.
Meðal annars hefir flokkur
inn haft forgöngu um það, að
tryggja sjóðunum og landbún
aðinum almennt aukið fjár-
magn. Hefir hann oft orðið
að heyja erfiða baráttu fyrir
þessu og nægir í því sambandi
að minna á baráttuna um mót
virðissjóðinn, sem lauk P’r.s
og kunnugt er með því, að
flokknum tókst að tryggja, að
helmingur hans rynni til land
búnaðarins og framkvæmda
hans. Ýmsar fleiri aðferðir
hefir flokkurinn haft til að
útvega landbúnaðinum aukið
fjármagn, t. d. var 16 milljón
um af tekjuafgangi rikissjóðs
varið til láns fyrir Búnaðar-
bankann. í gengislögunum
1950 voru 14 milljónir af geng
ishagnaði varið tii landbúnað
arins.
Rekstrarlán fjárbænda.
Þá hefir flokkurinn tekið
upp baráttu fyrir stórmerku
máli, sem fjölmargir bændur
bíða eftir með óþreyju að
verði komið í höfn. Það er um
rekstrarlán til sauðfjárbænda.
Árlega eru margar milljónir
króna veittar sem rekstrarlán
til sjávarútvegs og iðnaðar.
Þykir þetta alveg sjálfsögð og
eðlileg ráðstöfun til að létta
undir með rekstri þeirra. Hing
að til hefir landbúnaðurinn
verið ^lgerlega utanveltu í
þessu kapphlaupi og sjá þó
allir menn, að nákvæmlega
hið sama gildir um fjárbónd-
ann og smáútvegsmanninn í
þessu efni. Fraipsóknarflokk-
urinn hefir tekið upp baráttu
fyrir þessu máli og mun fylgja
henni fram unz fullur sigur
er unninn.
Umræðurnar um varnarmálin
Stjórnarandstaðan á flótta ..
Umræður um utanríkismál.
Undanfarið hafa staðið yfir
umræður á Alþingi um utan
ríkismál. Ails staðar um heim
vekja umræður um utanríkis
mál viðkomandi þjóða mikla
athygli almennings. í þessu
efni eru íslendingar engin
undantekning. Fjöldi fólks
sótti þingpalla meðan umræð
ur fóru fram og útdrættir þeir
úr umræðuunm, sem birzt
hafa í blöðum, hafa verið lesn
ir og ræddir af miklum áhuga.
Af hálfu Framsóknarflokks
ins tóku þátt í umræðunum
þeir Hermann Jónasson alþm.,
formaður flokksins, og dr.
Kristinn Guðmundsson, utan
rikisráðherra.
Gerðu þeir báðir glögga
grein fyrir þeim umbótum,
sem flokkurinn hefir komið
fram á varnarmálunum síðan
hann tók við meðferð utanrík
ismála.
Bágborinn málflutningur
stjórnarandstæðinga.
Það vakti athygli manna,
hve hógværir stjórnarand-
stæðingar voru í umræðunum.
Einar Olgeirsson spilaði að
venju sína gömlu plötu með
ræðu um hernám, einræði,
spillingu og þess háttar, sem
Einar og aðrir kommúnistar
hafa flutt ár eftir ár í öllum
útvarpsumræðum, utan þings
og innan og oft endranær.
Kom ekkert nýtt fram í ræð
um hans.
Þjóðvarnarmenn hræddir.
Gils Guðmundsson var hins
vegar á flótta, flótta frá þeim
vonda draumi, að nú er verið
að vinna að endurbótum á
skipulagi varnarmálanna, sem
bætir að miklu leyti úr þeim
göllum, sem hafa verið á sam
skiptum landsmanna við her-
inn. Slíkar endurbætur eru
eitur í beinum Þjóðvarnar-
manna, því ef ádeiluefni á
varnarmálin hverfa, hvað á
þá Þjóðvörn að gera?
Óttinn kvelur nú Þjóðvarn
á næsta leitþmetorð og völdin
næsta leiti, metorð og völdin
há í flokknum reynast aðeins
stundarfyrirbrigði, bóla, sem
springur. Þess vegna er Bergi
og Gils órótt þessa dagana.
Úrbætur núverandi ráðherra.
Engum, sem fylgzt hefir
með þróun varnarmálanna,
getur dulizt, hve gagngerum
endurbótum Framsóknarflokk
urinn uhdir forystu utanríkis
ráðherra, dr. Kristins Guð-
mundssonar hefir komið á í
þeim málum.
Takmarkaðar hafa verið
ferðir varnarliðsmanna út af
samningssvæðunum.
Áður voru hömlur engar á
ferðum hinna erlendu verka
manna og litlar á ferðum
hermanna. Nú er haft
strangt eftirlit með ferðum
allra varnarliðsmanna, jafnt
hermanna sem verkamanna
og f jöldi þeirra, er fararleyfi
fá, takmarkaður við ákveðna
lága tölu.
Hamilton félagið hverfur
úr landi um áramót n. k. og
með því erlendir verkamenn.
Við störfum þess tekur ís-<
lenzkt félag, íslenzkir aðal-
verktakar, sem mun hafa f
sinni þjónustu innlenda
menn, sem hlotið hafa tækni
þjálfun. Er í ráði að 50—60;
íslenzkir menn njóti tækni-
menntunar á vegum Banda-
ríkjanna nú á næstu mánuð
um. Eru 12 þeir fyrstu þegar,
farnir utan. Ber Bandaríkja
stjórn allan kostnað af dvöl
þeirra erlendis. Bráðlega
munu hefjast framkvæmditl
á vegum íslenzkra aðalverk-
taka á Keflavíkurflugvelli.
Er samningum um það efni
nú lokið fyrir skömmu og
undirbúningur fram-
kvæmda hafinn.
Allar stöðvar Bandaríkja-
manna verða hér eftir lokað-
ar og öll umferð inn á varnar
svæðin og út af þeim undiE
ströngu eftirliti.
Allir sjá, að lítið gagn er a3
takmarka ferðir hermanna úti'
af varnarsvæðunum, ef íslend
ingar fá að leika lausum halá
um þau að vild. Þess vegná
hefir verið sett reglugerð, sem
takmarkar ferðir íslendingá
inn á varnarsvæðin við það
allra nauðsynlegasta. Er þetta
nauðsynleg ráðstöfun til þess
að hindra óþörf samskipti
landsmanna við hinn erlenda
her.
ÞINGMAL:
Frumvarp Hermanns Jónas-
sonar um iðnskóla í sveit
Frumvarp það, er Hermann
Jónasson flytur um iðnskóla í
sveit var til 1. umr. á Alþingi.
í gær. Fylgdi framsögumaður
því úr hlaði með ræðu.
Eins og skýrt hefur verið
frá áður, flutti Hermann frum
varp um iðnskóla í sveit á þing
unum 1945 og 1946. í hvorugt
það skipti náði frumvarpið
fram að ganga, en var síðan
tekið upp á þingunum 1947 og
1948 í allbreyttri mynd, og
var Hannibal Valdimarsson
þá meðflutningsmaður Her-
manns um málið.
Að þessu sinni er frumvarp-
ið flutt nær óbreytt frá því
sem var 1948, enda að vand-
lega athuguðu máli komið í
það horf, að allvel hæfi þeirri
hugmynd, er fyrir flutnings-
manni vakir.
INNTÖKU SKIL YRÐI.
Nemandi í iðnskóla í sveit
skal, samkv. frv. hafa hlotið I
eink. við miðskólapróf verk-
námsdeildar í héraðsskóla eða
gagnfræðaskóla, ellegar aö
hann geti sannað, að hann
hafi fengið hliðstæða undir-
búningsmenntun.
HLUTVERK.
Skólanum er einungis ætlað
að einbeita sér að því hlut-
verki að gera nemendur sína
sem allra færasta í húsasmíði.
FRÆÐILEG KENNSLA.
Eftirtaldar fræðilegar náms-
greinar verða kenndar: ís-
lenzka, reikningur, verkteikn-
ing, bókfærsla. Auk þess skal
nemendum gefinn kostur á
kennslu í íþróttum og söng. i
d
KJÖR NEMENDA. *\
í aðalatriðum eru kjöriis
þau, að nemendur vinna £
þágu skólans allt að 7 klst. á
dag meðan unnið er úti við
eða aö húsabyggingum. Hins
vegar er skylduvinna nem-
enda í verkstæðum skólans að
vetrinum ekki nema 4—5.
stundir á dag, en við það bæt-
ist bóklegt nám 2—3 stundir,
á dag. Vinni nemandi um-
fram þetta, skal greiða honum
kaup skv. verkamannataxtá
fyrra árið og verkamanna-
kaup með 15% álagi seinná
námsárið. Auk þess hafa nem-
endur frítt fæði, húsnæði,
ljós, hita, þjónustu og
kennslu, og kemur það á móti
skylduvinnu þeirra í þjónustu
skólans, skv. framansögðu.
Mun láta nærri, að náms-
kjör þessi svari nokkurn veg-
inn' til þeirra kjara, er iðn-
nemar hafa hjá meisturum
skv. gildandi lögum.
:
UMRÆÐUR. «.
Við umræður um málið í
fyrradag tók einnig til máls
Ingólfur Jónsson, iðnaðarmála
ráðherra, og gat þess, að hanis
hefði í undirbúningi frumvarg
CFramhald & 8. BÍ5u.>