Tíminn - 11.11.1954, Qupperneq 5

255. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 11. nóvember 1954.
i-i-i- -
5
Fimmtud. 11. nóv.
Löggæzla á
samkomum
Tveir þingmenn Framsókn
arflokksins, þeir Karl Krist-
jánsson og Vilhjálmur Hjálm
arsson, hafa borið fram þings
áiyktunartillögu um löggæzlu
á samkomum.
Er tillagan svohljóðandi:
„Alþingi felur ríkisstjórn
inní að taka til rækilegrar
athugunar, hvað hægt sé að
gera af hálfw hins opinbera
til þess að halda uppi
traustri reglu á mannamót
um og samkomum í byggð
arlögwm, þar sem nú ei ann
aðhvort ekki starfandi lög
reghtlið eða ófullnægjandi.“
Það er alkunna, að drykkju
skapur hefir færzt í vöxt upp
á síðkastið og hefir það haft
í för með sér stóraukna þörf
á löggæzlu við samkomur.
Sérstaklega á þetta þó við
um þá staði, þar sem fjöl-
menni safnast saman til
dvalar um lengri eða skemmri
tíma, t. d. í ýmsum verstöðv
um um síldveiðitímann og
endranær. Löggæzla er sjald
an fullnægjandi á þessum
stöðum og það hefir þær af-
leiðingar, að samkomur verða
stjórnlausar og á stundum
jafnvel líkari orrustuvelli en
skemmtisamkomum. Að vísu
hefir ríkisvaldið lagt til
nokkurt lið til löggæzlu á
slíkum stöðum en hvergi
nærri fullnægjandi. En þó að
vandræði hafi hlotizt af
vegna skorts á löggæzlu í
kaupstöðum og verstöðvum,
þá ær það aðeins önnur hlið
málsins.
Nú er svo komið, að víða
f sveitam, sérstaklega þó f
hlhwm þéttbýlli héruðum í
nágrenni stórra kawpstaða,
er nær ógerlegt að halda
samkomur vegna óspekta
ölvaðra manna. Eru þar oft
ast á ferðinni aðkomu-
menn, sem virðast lifa eftir
reglunni gömlu „þar sem
enginn þekkir mann, þar er
gOtt að vera“ o. s. frv.
Þetta á sér einkum stað á
sumrum, þegar vegir eru upp
á það bezta. Safnast þá oft
fjöldi fólks á samkomur í
sveítum bæði heimamenn og
aðkomnir. Alltof oft verður
þá sú raunin á að fáir óeirð
arseggir hleypa öllu í upp-
nám með ófriði. Eyðileggja
þeir skemmtanir fyrir öðr-
um samkomugestum og stór
skemma oft hús og húsmuni.
Gegn þessu standa þeir, er
samkomurnar halda uppi
varnarlausir. Oft er langt að
sækja lögreglu til Reykjavík
ur eða annarra kaupstaða.
Hefir það mikinn kostnað í
för með sér og auk þcss er
ekki alltaf hægt að fá lög-
gæzlumenn þó reynt sé.
Er þe'tta þfví hið r.-.eota
vandamál allra, er s rtmkom -
ur halda í sveitum.
? í þessu sambandi er ekki
úr vegi að geta þess, að f
Borgarfirði hefir verið kom
ið app héraðslögregla. Er
því þannig fyrirkomið, að
sýslumaður gefur leyfi til
samkomuhalds og sér jafn-
an um, að þeir er samkom
nua halda geti fengið lög-
reglwmenn, misjafnlega
l'adlir frá iVeiv York Y.
Javits og Rooseveit
New York 5. nóv.
í kosningunum í Bandaríkjunum
á þriðjudaginn var, komu engin
úrslit öllu meira á óvart en ósigur
Franklíns Roosevelts yngra. Hann
var frambjóðandi demokráta sem
dómsmálaráðherra í New York.
Flestir spádómar voru á þá leið.
að hann myndi fá mun fleiri at-
kvæði en Harriman, sem var rikis-
stjóraefni demokrata, og aðrir
frambjóðendur þeirra í fylkisstjóra
kosningunum. Úrslitin urðu hins
vegar þau, að hann var sá eini,
sem tapaði. Roosevelt fékk nær 200
þús. atkv. minna en Harriman.
Sigurvonir Roosevelts yngra voru
byggðar á ýmsu, en þó fyrst og
fremst á því, að hann var sonur
frægra foreldra. Ekkert nafn þykir
eins sigurvænlegt í kosningum i
New York og nafnið Roosevelt
Yngri Roosevelt minnir jafnframt
mjög á glæsileik föður síns í sjón
og framkomu. Sérstaklega er haft
orð á því, að hann hafi erft hið
fræga og geðþekka bros föður síns.
Ræðumaður er hann ágætur Hann
reyndist vel í hernum á stríðsár-
unum og heflí síðan starfað sem
lögfræðingur og þingmaður og
getið sér allgott orð við þau störf.
Bæði hann sjálfur og margir sam-
herjar hans hafa látið sig dreyma
stóra drauma um framtíð hans.
Hann vildi verða ríkisstjóraefni
flokksins í kosningunum nú og
heföi sú áætlun heppnazt, var ekki
langur áfangi eftir upp í forseta-
stólinn.
Hamingjan var Roosevclt yngra
hins vegar ekki hagstæð að þessu
sinnji. Flq'kksforingjarnir í New
York snerust gegn honum sem rík-
isstjóraefni. Hann hafði oft verið
þeim óþægur og því var grunnt
á því góða milli hans og þeirra.
Þeir munu ekki heldur hafa treyst
honum eins vel og Harriman til
að fá fylgi óháðra, efnaðra kjós-
enda, en þeir gátu ráðið og liafa
gennilega ráðið úrsiltum ríkisstjóra
kosninganna. Auk þess var hann
ekki eins reyndur starfsmaður og
Harriman.
Niðurstaðan varð sú, ,að Roose-
velt lét sér lynda að verða dóms-
málaráðherraefni demokrata. Hann
og vinir hans treystu á, að það
gæfi honum tækifæri til að sýna,
að hann hefði meira fylgi en nokk
ur annar demokrati í New York-
fylki. Það gat mjög styrkt hann
til þess að vera kjörinn forseta-
efni flokksins síðar. Jafnframt
fengi hann tækifæri til þess sem
dómsmálaráöherra að láta allmikið
á sér bera.
, Republikönum var það mikið j
mun að stöðva sigurgöngu Roose-
velts yngra. Eftir mikla leit, fengu
þeir Jakob Javits til að verða keppi
marga eftir því, hve fjöl-
mennt er gert ráð fyrir að
verði á samkomunni.
Kostnaður við þessa lög
gæzlu er greiddur að nokk
ru af sýslunefnd en að öðru
leytij af þeim aðfilum, er
samkomur halda.
Hefir þessi skipan gefið
mjög góða raun og hafa sam
komur í Borgarfjarðarhéraði
verið með öðrum og ánægju
legri brag, síðan héraðslög-
reglan tók til starfa. Virðist
þessi skipan, sem Borgfirð-
ingar tóku upp algerlega af
eigin hvötum, geta vísaö leið
um þá aðferð, sem bezt muni
eíga við í þessum málum, eft
ir því sem aðstæður leyfa.
Þetta mál er að verða eitt
stærsta vandamál í félags-
naut hans. Hættulegri keppinaut
fyrir Roosevelt hafa þeir sennilega
ekki getað fundið.
Javits er Gyðingur, 51 árs gam
all. Hann hefir lengi starfað sem
lösfræðingur og hlotið mjög gott
orð í því starfi. Hann hefir fylgt
þeim málum fast eftir, sem hann
hefir tekið að sér, en jafnframt
hlotið viðurkenningu fyrir heiðar-
leika og réttsýni. Fyrir nokkrum
árum síðan bauö hann sig fram
í einu traustasta kjördæmi demo-
krata í New York og vann sigur,
þótt allir teldu honum ósigur vis-
an fyrirfram. Á þingi heíir hann
reynzt mjög frjálslyndur, t. d. allt
af staðið fast með má'um verka-
lýðsféiaianna. Ef dæmt væri eftir
atkvæðagreiðslum hans á þingi,
mætti telja hann einna lengst til
vinstri í vinstra armi demokrata.
Andstaða hans gegn flokkssamtök
um demokrata í New York (Tamm
any Hall) mun hafa ráðið mestu
um það á sinum tíma, að hann
skipaði sér í flokk republikana.
Hins vegar hefir hann gætt þess
að koma fram sem óháður repu-
blikani og oft verið grunnt á því
góða milli hans og Deweys rikis-
stjóra af þeim sökum. Kunnugir
telja því, að Dewey hafi orðið aö
brjóta ’odd af oflæti sínu, er hann
átti þátt í því, að Javits var val-
inn frambjóðandi republikana sem
dómsmálaráðherra. Þetta val kom
líka mjög á óvart og er talið vafa
samt, að Roosevelt hefði geíið kost
á sér, ef hann hefði haft vitneskju
um að Javits yrði keppinautur
hans.
Þangað til kosningabarátta hófst
í haust, var Javits ekki mikið þekkt
ur utan kjördæmis síns og menn
gerðu sér því ekki almennt ljóst,
hve hættulegur keppinautur Roose-
velt hafði fengið. Javits sótti kosn-
ingaáróðurinn af miklu kappi og
gerði m a. mjög, mikið að því aö
halda smáfundi á göturn og gatna
mótum, þar sem hann gaf kjós-
endum kost á að spyrja sig spjör-
unum úr. Hann gerði mikið að því
að gera samanburð á störfum sin-
um og reynslu annars vegar og
Roosevelts hins vegar og verður því
ekki neitað, að sá. samanburður
var honum hagstæður Þess gætti
hann vel að forðast órökstuddar
persónulegar árásir og getsakir. M.
a. lýsti hann yfir því, að hann vildi
ekki taka þátt í persónulegum á-
rásum á Harriman, en þær voru
ein helzta uppistaðan í má’flutn-
ingi Ives og Deweys.
Þeir, sem sáu þá Roosevelt og
Javits í sjónvarpi, munu vafalaust
ailir viðurkenna, að mikið skorti
á, að Javits væri jafnoki keppi-
nauts síns að gjörfuleik og glæsi-
mennsku. Hins vegar væri ekki
fjarri að komast svo að orði, að
lífi dreifbýlisins. Mál, sem
engfa bið þolir en krefst nú
skjótrar úrlausnar.
Tillaga þeirra Karls og Vil
hjálms er orð í tíma talað
um þetta mál. Ríkisvaldið get
ur ekki vanrækt löggæzlu í
sveitum og smákaupstöðum
á sama tíma og lögregluliði
Reykjavíkur fjölgar jafnt og
þétt.
Aldarandinn hefir breytzt
Okkur þýðir ekki að hjakka
í sama farinu í þessum mál
um frekar en öðrum. —
Þjóðin verður að horfast í
augu við þá þróun, sem orðin
er og hegða sér í samræmi
við það, þó að hún sé ekki
alltaf á þenn veg, sem við
heföum ósfkað. og æskilegt
hefði verið.
Franklin D. Roosevelt og
Eíhel c ú Pont
rneðan glæsileiki Rooseveits vakti
aðdáun, vakti framkoma Javits
tiltrú. Hún bar þess vott, að þar
væri á ferðinni einbeittur maður,
ötull og óháður. Sigur sinn á hann
vafalaust þessu aö þakka.
Sumir andstæðingar hans telja,
að sigur sinn eigi hann því að
þakka, að Gyðingar í New York
hafi fyikt sér um hann. Úrslitin
sýna þó, að Roosevelt fékk meira
fylgi en Hariman í þeim borgar-
hlutum, þar sem Gyðingar eru fjöl
mennastir. Sennilegasta skýringin
á sigri Javits er vafalaust sú, að
óháðir frjálslyndir kjósendur hafa
talið hann reyndari og hæfari mann
en Roosevelt til að fai'a með hið
vandasama embætti dómsmálaráð-
herrans.
Því er yfirleitt haldið fram, að
ósigur Rooseveits muni mjög tor-
velda skjótan frama hans. Þó getur
það farið nokkuð eftir þvi, hve vel
hann - tekur ■ ósigrinum. Javits er
hins vegar talinn maður, ei' sé lík-
legur til að koma mjög við sögu í
framtíðinni; Margir telja, að hann
eigi gftir að verða helzti forustu-
maður repubiikana í New York,
þar sem ósigur Ives hafi bæði þok
að honum og Dewey til hliðar. At-
hyglisvert er, að þeir tveir repu-
blikanar, sem unnið liafa mesta
persónulega sigra í þessum kosn-
inruni, Javits í New York og Case
i New Jersey, eru báðir frjálslyndir
og ákveðnir andstæðingar Mac-
Carthys. Yfirleitt virðist það ein-
kenna kosningaúrslitin, að frjáls-
lyndu mennirnir í báðum flokkun-
um hafi staðið sig betur en hinir
aíturhaldssömu.
Þ. Þ.
AEfaristafEan
(Framhald af 3. síðu).
eldra fermt á þessu hausti.
Hr. Beckmann hefir áður
oert marga. ágæta kirkju-
muni. Skírnarfont í Búða-
kirkju í Fáskrúðsfirði, sk.írn
prfont í Ólafsvíkurkirkju,
ljósasúlur í Fríkirkjunni í
Reykjavík, Akranesskirkju
og Gaulverjarbæjarkirkju. -
Minningartöflu í Búðakirkju
á Snæfellsnesi. Öll lofa verk
þessi meistarann og ekki sízt
altaristafla sú, sem hér um
ræðir.
Siik rausn og höfðingsskap
ur hlýtur að vera nýstofnuð
um og fátækum söfnuði til
mikíllar hvatningar og gleði.
Fyrir hönd Kópavogssaín-
aðar flyt ég gefandanum
inniiegar þakkir fyrir þessa
íögru og dýrmætu gjöf.
Það er von mín sem hans
að hún verði til mikillar bless
unar, — túlki mál trúarinn-
ar og auki veg kristninnar á
ókomnnm tímum.
Giainar Árnason.
Maraþonhlaup
Alþýðuflokksins
Það hefir löngum verið svo
með hrokagikki, að hroki
þeirra héfir orðið því meiri,
sem þeir hafa sokkið neðar
í eymd og volæði.
Þessi hefir líka orðið raun
ín á um Alþýðuflokkinn ís-
lenzka á síðustu árum. Þrátt
fyýir minnkandi fylgi liefir
hann stöðugt reynt að þakka
sér allt, sem til úrbóta hefir
verið gert, þótt hann hafi
hvergi nærri komið. Nú, þeg-
ar hann fyrir heimskulegt
kapphlaup við kommúnista
um fylgi og vegna taumlausr
ar ásóknar foiringja flokksins
í feitar stöður, er orðinn nær
ódeili en þó klofinn, þá stend
ur hann beinstífur og læzt
vera mikil hetja og heíjar-
karl, sem geti lagt íhaldsskess
una á klofbragði, ef hann vilji
það við hafa.
En hann gleymir því, að
engir hafa legið hundflatari
í skítnum fyrir fótum íhalds
ins en hann. Muna kratar
ftkki eftir nýsköpunarárunum
eða árunum 1947—49, þegar
ráðherrar Alþýðuflokksins í
þriggjaflokkastjórninni
fylgdu íhaldinu í auðmýkt og
undirgefni í öllum málum,
þegar í odda skarst með því
og Framsóknarflokknum.
Nei, Alþýðuflokkurinn er
vissulega engin hetja í bar-
áttunni við íhaldið heldur hið
gagnstæða. En á einu sviði
er hann sannarleg hetja, en
það er við að tryggja foringj
um sínum feit embætti. Þá
baráttu hefir hann háð með
beztum árangri allra ís-
ienzkra stjórnmálaflokka.
Á sunudaginn er Alþýðu-
blaðið að feta í troðna slóð
kcmmúnista og Þjóðvarnar-
manna með því að lepja upp
fleipur þeirra um það, að
samningar þeir, er gerðir voru
á síðast liðnu vori milli
stjórna íslands og Bandaríkj
anna um fyrirkomulag varn
armála séu lítils virði fyrir ís
lendinga. Er flokkurinn þar
aftur kominn á harðasprett í
kapphlaupinu við kommún-
ista.
Meðal annars tyggur hlaðið
upp þá staðhæfingu Gils Guð
mundssonar að samningurinn
sé ógildur, vegna þess, að
hann hafi aðeins farið fram
með nótuskiptum milli stjórn
anna. Annað hvort talar blað
ið þarna gegn betri vitund
eða þá að skriffinnar þess eru
svo skyni skroppnir, að þeir
bera ekki skyn á þá hluti, sem
þeir skrifa um.
Allir, sem fylgzt hafa með
samningum þjóða, vita, að
mikill fjöldi milliríkjasamn-
inga er gerður á þennan hátt
og er hann af öllum talinn
jafngildur hátíðlegri undir-
skrift.
Alþýðublaðið reynir að læða
því inn, að erlendir verktak
ar eigi eftir sem áður að hafa
með höndum verk á varnar-
svæðunum. Þessi áróður blaðs
ins er hreinn uppspuni. Ham
iltonfélagið hverfur úr landi
upp úr áramótum n. k. og þá
taka íslenzkir verktakar við
öllum þeirra störfum. Hafa
samningar þega,r tekizt um
fyrstu framkvæmdir á vegum
hins nýja íslenzka félags. Rík
isstjórn íslands hefir úrslita
vald um hverjar framkvæmd
ir skuli leyfðar og getur sett
bann við framkvæmdum, ef
ekki er farið eftir ákvæðum
samningsins.
í samningnum er gert ráð
fyrir að íslenzkir og amerísk-
(Framliald á 7. slðu).