Tíminn - 18.01.1955, Blaðsíða 3

13. blað.
TÍMINN, þriðjudaginn 18. janúar 1955.
s,
/ sLend.in.gaþættir
Sextug: Halldóra Jóna ívarsdóttir
Það var vorið 1909, við
barnapróf í Saurbæ á Rauða
sandi, að við Jóna ívarsdótt-
ir vorum saman í herbergi að
reikna dæmi, sem fyrir okk-
ur voru lögð. Að sjálfsögðu
liefir mitt dæmi verig miklu
áuðveldara viðfangs, þar sem
ég var 5 árum yngri. Eftir
skamma stund skilaði Jóna
sínu dæmi rétt reiknuðu og
vel útfærðu og hlaut lof próf
dómarans, síra Þorvaldar ja-
kobssonar. En það gekk öllu
lakar hjá mér. Ég gat að vísu
reiknað dæmið í huganum og
skrifað svarið, en ég gat engu
oðru skilað, né gert grein fyr
ir reikningsaðferðinni. Mér
ér enn í minni niðurlæging
min og öfund til Jónu frænku
minnar, sem aðeins mátti
Iita til mín mildum augum
meðaumkunar.
Og nú er Jóna í Kirkju-
hvammi sextug í dag.
Hún hefir átt þar heima
frá fæðingu, var önnur hönd
foreldra sinna, meðan þeirra
naut við, en síðan hefir hún
verið húsmóðir fyrir heimili
þeirra systkina, sem nú eru
aðeins tvö þar eftir, ívar í-
varsson, kaupfélagsstjóri og
Jóna.
í Kirkjuhvammi þykir mér
fegurst bæjarstæði, sem ég
hefi séð á landi hér, að und-
anteknum Hamragörðum und
ir Eyjafjöllum. Stakkaleiti,
Hefeuhólar, Ki'pkjuhvamms-
höll og Virki mynda hlýjan
faðm um þessa litlu bújörð.
En þetta er aðeins svipur
þeirrar alúðar og hlýju, sem
systkinin í Kirkjuhvammi
lrafa borið til alls og allra,
manna og málleysingja.
Jóna hefir séð og skilið þýð
ingu þessarar fegurðar. í
stað þess að halda út í heim-
inn og vinna sigra í reikn-
ingsþrautum mannlífsins með
frábærum gáfum sínum og
hæfileikum, valdi hún sér
þjónustu kvenlegrar um-
hyggju og fórnfýsi, gróður-'
setningu mannlegra dyggða.
Þótt Jóna hafi ekki gerzt
víðförul, munu fáar konur
henni fróðari við sömu að-
stöðu, enda er hún bókhneigð
með afbrigðum. Glöggskyggni
hennar á menn og málefni
er sérstæð.
Ekki hefir Jóna gifst né
eignast börn og er það svo
að segja það eina, sem að
henni má finna. Og þó er
vandséð hvort þá væri hún
hin sama Jóna og hún er. í
umgengni við börn er mildi
hennar og umhyggja með
eindæmum. Móðurhugur
Romarsýningin
Yfirlýsing frá félag-
iim „ÓitáfSir lista-
nicnii
a
hennar til eigin barna hefði
ekki getað orðið meiri, en
hann hefir verið til vanda-
lausra barna.
En hvað liggur þá eftir
Jónu? Hvaða framfaramál-
um hefir hún barizt fyrir?
Hvaða hagsmunamálum ísl.
kvenna hefir hún komið
íram? Hvaða fjárhagsgrund-
völl hefir hún skapað sér og
sinum? Þannig mætti lengi
spyrja. Og flest svörin yrðu
frernur neikvæð. Þau yrðu
neikvæð á mælikvarða
skrums, hégómaskapar, tild-
urs, framhleypni og fjár-
græðgi. Því þessi skapgerð-
areinkenni mánna eru af
öðrum heimi en Jóna sjálf.
Barátta er henni fjarstæð,
því að allri baráttu fylgir
einhver sóun og tortíming.
En framfarir vill Jóna, fram
farir friðsællar ræktunar,
þroskun skapgerðar, framfar
ir manngildir. í þeim fram-
förum stendur hún flestum
framar.
Lítinn áhuga mun hún
hafa á sérhagsmunum kyn-
systra sinna. Lögmál henn-
ar er ekki: „Það sem þú átt,
það á ég“. Heldur þvert á
móti: „Það sem ég á, það átt
þú“, hvort sem þú ert karl
eða kona.
Lítið hefir farig fyrir fjár-
Hyggju Jónu sér til hagsbóta.
Henni er svo fjarri skapi að
safna í kornhlöður, enda eru
kröfur hennar til efnislegra
lífsbæginda að sama skapi.
Og samt hefir hún safnað
auði, hamingju þeirrar sálar
er .sér árangur starfa sinna
„þar sem lítið lautarblóm
langar til aö gróa.“
Þessi dæmi eiga að sýna að
Jóna bindur ekki bagga sína
sömu hnútum og samferða-
irenn.
Kirkjuhvammur hefir lengi
verig sólskinsblettur, hið ytra
og innra, en Jóna hefir auk-
ið á sólskinið og hlýjuna, svo
að hver, sem þangað kemur,
sækist eftir að heimsækja
þennan sólskinsblett á ný.
Ég öfundaði Jónu út af
reikningsdæminu forðum, en
ég hefi ekki gert það síðan, í
45 ár. Nú liagur mér við að
öfunda har.a á ný af aijri
þeirri hylli og öllum þeim vin
sældum, sem hún hefir að
verðleikum áunnið sér xrá
fyrstu tíð.
Á þessum tímamótum Jónu
ívarsdóttur sendum við henni
vinir hennar og frændur, okk
ar innilegustu árnaðaróskir
með hjartans þökkum fyrir
liðna tíma. S. E.
Greinargerð frá Sjúkra-
samlagi Reykjavíkur um
hækkun iðgjaldanna
Félag íslenzkra myndlista-
manna hefir skorað á lista-
menn að senda verk sín til
úrvals fyrir væntanlega sýn-
ingu í Rómaborg, jafnframt
birt nöfn 3 málara, sem eru
meðlimir félagsins, og eins
utanfélagsmanns, er eiga að
velja málverk þau er sýna
skal. Einn myndhöggvari á
að veia með í nefndinni um
vai myndhöggvaraverka. Fé-
lag’.ð virð.'t hafa misski'.ið
1 lutverk sitt í þessu máö, á-
l;ta cð það eitt sé meðlhnur
Norræna listbandalagsns
hér u land. á samx hátt rg
áður þegat flestir myaclista
mem stö’’fi'ju í bvi.
■"mnur .t'"id. serti eru mrð-
i:i)iir Ba, ídx-lagsi.H, Dan-
mörk, Noregur, Svíþjóð og
Finnland, starfa samkvæmt
þeirri meginreglu, að sem
flest félagasambönd hafi full
trúa í sýningarnefndum og
stjórn deildanna, er jafnvel
iormaður stj órnskipaður
sums staöar og kostnaður
greiddur úr ríkissjóði. Sýn-
ingin í Róm grundvallast á
þessum forsendum og hefiv
hæstvirt Alþingi veitt mik-
inn fjárstyrk í því augna-
miði. Þrjú myndlistafélög
eru nú starfandi hér á landi.
Höfðu þau samstarf síðastl.
ár um sýningu í Danmörku,
að vísu ekki á vegum Nor-
rama listb&ndalagsins, sýn-
ing þes-sí gaf von um að fé-
lögiu gætu unnið saman að
málefnum myndlistamanna.
Sýningin í Róm á að vera
yfirlitssýning um þróua
myndlistar á Norðurlöndum
í hálfa öld, er því eðlilegt að
sýningarnefndin sé skipuö
eldri og yngri listamönnum,
fulltrúum allra félaganna,
samkvæmt venju: Fimm
manna nefnd annist val mái
verka og svartlistar en þrir
velji myndhöggvaraverk.
I'élagið „Óháðir listamenn“
mótmælir því að þátttaka ís-
lands í sýningum Norræna
listbandalagsins sé einkamál
Félags íslenzkra myndlista-
manna. eða nokkurs annars
félags. Geti því sýning undir
forustu eins félags engan veg
inn talizt fullgild þátttaka í
fyrirhugaðri sýningu í Róma
borg.
Teljum við sjálfsagt að far
ið verði að vilja hæstvirts A1
þingis um val nefndar fyrir
sýninguna, og að samkomu-
lag náist um önnur atrlði
varðandi sýninguna. Að öðr-
ura kosti teljum við undirrit
aðir okkur ekki fært að taka
þátt í sýningunni.
Reykjavík, 15. janúar 1955,
Finirwr Jónsson, Gunnlaugur
Blöndál, Gnðmnndnr Einars-
son, Ríkarður Jónssou.
Útsala — Útsala
Karlmannaföt - Karlmannafrakkár
Kuldaúlpur fyrir krakka,
Karlmannabuxur o. m. fl.
10—40% afsláttur.
Klæðaverzlun Braga BrynJóSfssonar
Laugavegi 46.
í Alþýðublaðinu 12. þ. m. er
svo frá skýrt, aö læknar hafi
með nýjum samningi við
Sjúkrasamlag Reykjavíkur
fengið 10% kauphækkun, svo
og að þessi kauphækkun sé
aöalorsök þess að iðgjöld til
samlagsins hafi hækkao.
Hér er hallað rétta máli,
enda leitaði blaðið ekki upp-
lýsinga um þetta hjá sam-
lag.nu.
Það er rétt að samkvæmt
bráðabirgðasamkomulagi við
Læknafélag Reykjavíkur,
hækka greiðslur samlagsins
til lækna frá sl. áramótum
um milli 10 og 11%. Með því
er ekki sagt að raunveruleg
kauphækkun sé svo mikil,
enda byggist hækkun greiðsl-
anna að talsverðu leyti á
auknum rekstrarkostnaði
lækna.
Til þess að mæta þeirri
hu?kkun, sem læknarnir haía
fengið, hefði hin.s vegar vet-
ið nóg að hækka iðgjöld sam
lagsins um eina krónu á
mánuði í stað þeirra 3 kr.
hækkunar, sem ákvegin var.
Það er þvi fjarri lagi, að
hækkun læknakostnaðar sé
aðalorsök iðgjaldahækkunar-
innar.
Aðalorsök hennar má ó-
hikað telja þá hækkun, sem
oríið hefir á lyfjakostnaði.
Ávið 1953 varö lyfjakostnað-
ur sarnlagsins, tæpar 3 millj.
kr. en árið 1954 hefir hann,
S'.unkvæmt bráðabirgðaylir-
liti, orðið kr. 4.254.000,oo. —
Hefir lyfjakostnaður því
hækkað um ca. 1.275.000,oc
kr. á einu ári eða um tæpl.
43%, — Þessi gifurlega hækk
un lyfjakostnaðarins stafar
ekki nema að litlu leyti af
verðhækkun á lyfjum. Nokk-
uö af henni er vegna rýmk-
unar á reglum um lyfjagreiðsl
ur samlaga, sem gekk í gildi
fyrst á árinu 1954, en aðal-
orsökin er stóraukin notkun
ýmissa dýrra ivja. eins og
auremycins og skyldra lyi'ja.
Má geta þess hér að margiv
læknar telja notkun þessara
lyfja svo úr hófi fram, að
stórlega varnugavert sé.
Fleiri eru orsakir iðgjalda
hækkunarinnar og munar þar
mest um hækkun daggjalda
á sjúkrahúsum. Hefir dag-
gjald á Landsspítalanum
hækkað úr kr. 70,00 í kr. 75.00.
En nægir þá þessi 3 kr. jð-
gjaldahækkun til að tryggja
hallalausan rekstur sanilags
ins?
Það verður að teljast mjög
hæpið. Á þessu ári tekur tU
starfa sjúkradeild í heilsu-
verndarstöðinni nýju, raeö
rúmlega 50 sjúkrarúmum. Er
áætlað að greiðslur samlags-
ins fyrir legur samlagssjúk-
linga þar verði allt að 1 rnillj.
kr. á ári, miðað við núverandi
verðlag. Þegar deildin tekur
til xtarfa, verður því óhjá-
kvæmilegt að endurskoða.
fjárhagsáætlun samlagsins,
enda munu þá og liggja íyrir
niðurstöðutölur um afkomuna
á árirm 1954.
Vegna ummæla í þá átt að’
ðgjöld til samlagsins séu oró'
in allt of há, skal bent á eítir
forandi staðreyndir:
Þegar samlagið tók til
itarfa voru iðgiökl'n kr 4,oo
á mánuði en eru kr. 30,oo„
Þau hafa því 7V2 faldast. Þá
var Dagsbrúnarkavm kr. 1,36
á tímann en er kr 14,09. —
Tímakaupið hefir því næst-
gjald á Landsspítalanum kr.
um 11-faldast. Þá var dag-
6,oo, en er nú kr. 75,oo á legu
dag. Daggjöldin hafa því 12y2
faldast — í þessu sambandi
þarf að taka fram að rétt-
indi sa’i lag.nna.ma skertusv
með lyfjareglunmn 1951 xm
ca. 7% eða um rúman 1/15
hlula, en nokkuð af þeirri
skerðmgu hefir . síðan venð
fellt niður.
í sambandi við framanrit-
að er rétt að leiðrétta mls-
sögn um annað atriði, sem
fyrir skömmu var rætt í Mcrg
unbiaðinu. í sambandi við
frásögn af kærumálum á
hcndur kaupmönnum, út at’
sölu á Sanasol og hvítlauks-
piilum. er þess getið, „sam-
kvæmt upplýsingum frá
sjúkrasamlaginu“ að það
„taki engan þátt í greiðslu á
f j öref nalyfseðlum“.
Þetta er algerlega rangt.
Samlagið greiðir að hálfu
flest fjörefnin, en greiðir
hins vegar ekki ýmsar sam-
setningar fjörefna, eins og
t. d. Sanasol.
Þá er loks rétt að leiðrétta
þau ummæli Þjóðviljans 31.
f. m. að „stjórnarflokkarnir
þverskallist við því að hækka
framlag ríkisins, þó að kostn
aður samlagsins vaxi“. — Hið
’rétta er að framlög rikis og
bæjarsjóðs hafa undanfarið
hækkað í réttu hlutfalli við
hækkun iðgjalda. Hefði svo
ekki verið, hefðu iðgjöldin nú
siðast orðið að hækka um 5
kr. þ. e. í 32 kr. í stað 30 kr.
m
áij
'uin ui cjarópfOj
S.3.8.S.
IJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIUUIIHHIIIllllUllllia
Blikksmiðjan í
GLÖFAXI [
HRAUNTEIG 14. — Sími 7236 í
Nýlegur Dodge
lítið notaður, 8 mánaða gamall til sölu hjá Sigurgeir
Jónssyni, aðaldal, Nýbýlavegi, Fossvogi, sími 5906, á-
samt nokkru af varahlutum, alla á hagkvæmu verði.
Kaupfélag Vestmannaeyja
vantar deildarstjóra í búsáhalda- og járnvörudeild.
Aðeins duglegur og reglusamur maður kemur til greina.
Um er að ræða framtíðarstarf fyrir hæfan mann. All-
ar upplýsingar gefur kaupfélagsstjórinn, sem er nú
staddur á Hótel Vík.