Tíminn - 03.03.1955, Page 3

61. blað.
TÍMINN, fimmudaginn 3. marz 1955.
RITSTJÓRI: ÁSKELL EINARSSON.
Samvinnustefnan sameinar bezt vinstri öflin
Þjóðnýtingin hefur beðið skipbrot
Hópferming
ÞJóðvarnar
„Lengi getur vont versn
afí.“ Þessi orð eiga vel við
hið skelþunna blað „Frjáls
þjóð“. Nýjustu kenningar
þessa blaðs virðast vera að
kalla unga og áhugasama
meun, sora, líklega sora
þjððarlrinar, fyrir það að
láta^ skoðanir sínar optin-
berlega f Ij;ós á landsins
májlzím, frá eigin !brjdjsti.
Af þessari kenningu má
draga þá ályktun að ef
Þjóðvarnarmenn kæmust
til valda hér, þá ætti æsk-
an að halda sér saman og
sitja og standa eftir geð-
þótta valdhafanna. Kalla
þeir það og fylgishrun þeg
ar 7 áliugasamir æskumenn
birta greinar eftír sig á-
samt myndum í stjómmála
blaði. Mikil er hin andlega
fátækt þjóðvarnarmanna,
en þá sér í lagi öfundin. —
Eins og sumum er kunnugt
var sú tíðan að „Frjáls
þjóð“ reyncd að fitja upp
á sína ryðguðu prjóna ein
hvers konar æskulýðssíðu,
á hverrz er birtar voru ræð
ur eftir nokkra unga menn.
Lagðist síða þessi von bráð
ar niður, og var ekki á öðru
von, þar sem málefni var
ckki fyrir hendi. Ætti þetta
því að benda á vaxandi
fylgi, eftir þeirra kolcka-
bókum. Einnig var minnst
á að þettá væru drengir,
sem grandalausir foreldrar
hefðu sent á Samvinnuskól
annli Heldur „Frjáls þjóð“
að verið sé að senda „dreng
ina“ til vítis, þegar ver-
ið er að koma þeim til
náms í Samvinnuskólan-
um? Eða er það kannske
vilji Þjóðvarnarmanna innst
inni, að útiloka alla æsku-
menn frá öllum möguleik-
nm til þess að koma fram
sínum hugðarefnum á
prenti? Það þarf ekki gáf-
aðan mann til þess að sjá,
liver heill myndi stafa af
ef þjóðvarnarmenn næðu
völdum hér. Þessir menn
ættu ekki að tala um „ferm
ingarc'frengi“ Framsóknar-
flokksins, sem eru sjálfir
pelabörn kommúnista. Til-
gangur „Frjálsrar þjóðar“
með grein sinni á hendur
greinahöfundunum 7 er rit-
ztðu i Tímann sl. fimmtu-
dag, er auðsær. Þegar grein
arhöfundar „Frjálsrar þjóð
ar“ sáu síðu þessa, hafa þeir
hugsað: „Þarna eru menn,
sem þora að láta skoðanir
sínar í ljós. Þeir vita hvað
þeir vilja. Sjálfsagt er því
atS reyna að kveða þá nið-
Þær þjóðmálastefnur, sem
byggðar eru á þeirri kröfu,
að atvinnutækin, fjármagnið
og þá jafnframt stjórn allra
landsmála séu hrifin úr hönd
um fámennrar stéttar sér-
hyggjumanna og braskara, og
alþyðunni fengin þau í hend
ur, hafa einu nafni verið
nefndar vinstri stefnur.
Það eru tvær höfuðleiðir
til að hri?ida þessari kröfu
í framkvæmd. Önnur leið-
in er sú, að byggja þjóð-
félagið upp á samvinnu-
grundvelli, en hin er að
koma á þjóðnýtingu á flest
um eða öllum sviðum. Mun
urinn á þessum tveim leið
um er í stuttu máli sá, að
eftir leiðum samvinnustefn
unnar eru það samtök fólks
ins, sem taka atvinnutæk-
in og fjármagniíð í sínar
hendur. Fylgjendur Sam-
vinnustefnunnar trúa á
hæfni einstaklingsins til
þess að vera starfandi þjóð
félagsþegn. Aftur á móti
verður þjóðnýtingu aldrei
komið á nema með löggjöf
eða byltingu. Þá er það
landsstjórnin sem tekur at-
vinnutækin í sínar hendur,
en ekki fólkið sjálft. Mun-
urinn er því sá, að sam-
vinnustefnan byggir þjóð-
félagið upp neðan frá og
heldur upp á við, en þjóð-
nýtingin byrjar að ofan og
hcltíur niður á við. Allir,
scm einhvern . tíma hafa
byggt hús, sjá muninn á
því, hvort muni vera hent
ugra aö byrja á grunnin-
um eða þakin?/. Þafí liggur
því í awgum uppi hvor leið
in mu??i vera heppilegri
fyrir þjóðfélagið.
Þrátt fyrir það að vinstri-
stefnurnar séu ekki nema
tvær, þá eru samt starfandi
fjórir vinstri sinnaðir stjórn
málaflokkar hér á landi. Að
eins einn þeirra byggir starf-
semi sína . á samvinnugrund-
velli, það er Framsóknar-
flokkurinn. Hinir þrír eru
þjóðnýtingarflokkar. Hvernig
stendur á því að þjóðnýting-
ar=inriar eru svona klofnir?
Er það ekki vegna þess, hve
stefnan er óraunhæf og erfit
að hrinda henni í . fram-
kvæmd í lýðræöisþjóðfélagi.
Mun ég hér í fáum orðum
gera stutta grein fyrir stefn-
um þessara flokka.
Tveir þeirra, Alþýðuflokk-
u?- með því að gera grín að
þeim.“ En ef „Frjáls þjóð“
lieldur að við hiuir 7 „ferm
i?;gardrengir“ tökum öllum
messum he??nar með hljóð-
látu „ameni“ í enda??n, þá
skjátlast henni, svo sem oft
endranær.
, _l E. J. S.
urinn og Þjóðvarnarflokkur
íslands, eiga margt sameig-
inlegt, og þó sérstaklega það
að þeir hafa báðir tapað að
nokkru leyti upphaflegum
stefnuskrármálum sínum.
Það er því eins ástatt fyrir
þeim og manninum, sem
missti glæpinn. Þeir vita
ekki, hvert þeir eiga að
stefna. Skal hér gerð nánari
grein fyrir því, og barf að
taka fyrir hvorn flokk fyrir
í einu bví að aldur beirra er
saga eru nckkuð óiik.
Þegar Alþýðuflokkurinn
var stofnaður, þá lifði alþýða
manna við þröngan kbst.
Flokkurinn hafði í upphafi
þj óðnýtingu á stef nuskrá
sinni, en baráttan fyrir því
að korr.a henni í framkvæmd
hvarf í skuggann fyrir bar-
áttunni fyrir bættum kjör-
um verkalýðsins. Þegar fram
liðu stundir bötnuðu kjör
al!s þorra manna svo, að þau
gátu talizt viðunandi. Er
því marki var náð, það skal
þó tekið fram, að það var ekki
eingöngu verk Alþýðuflokks-
ins, þá hefði mátt búast við
því, að þeir sneru sér að i
höfuð stefnuskrármáli sínu,
þjóðnýtingunni, og reyndu að
hrinda henni í framkvæmd.
En reynslan. sem er þó ó-
lygnust sýnir allt annaö. Að
visu hafa þeir þjóðnýtingu
ennþá á stefnuskrá sinni, en
ég leyfi mér að segja að fæst
um mönnum dettur í hug, aö
hún sé framkvæmanleg. —
Reynslan erlendis hefir einn
ig sýnt,* að þar sem jafnaðar
niannafloljkarnir hafa náð
völdum, hafa þeir ekki reynt
að koma á þjóðnýtingu nema
að mjög iitlu leyti. Næg’r í
því efni að benda á jafr.að-
armannastjórnirnar á Norð-
urlcnöum. Jaínaðarmenn um
a'ilan heim eru hættir að trúa
á þjóðnýtinguna, sem alls-
herjar úrlausn á þjóðfélags-
málunum. Þetta er ákaflega
eðlilegt. Það er staðreynd, að
þj óðnýtingin kippir fólkinu
úr beinu sambandi við fram
leiðsluna, og það er önnur
staðreynd að framleiðslan get
ur ekki blómgast, nema að
fólkið. sem að henni vinnur,
sé lifandi þátttakandi í henni.
Þetta sjá allir hugsandi Al-
þýðuflokksmenn, því er nú
svo komið fyrir þeim, að þeir
eru í raun og veru stefnu-
lausir. Þeir hafa ekkert fram
að færa, sem er raunhæf
lausn í baráttunni milli auð
valds og alþýðu.
„endurkast frá Theheran
Skilgrelning Halldórs Kiljans á tilkoimi
nýsköpunarstjórnariunar
Það kom ijóslega fram í þeim
skrifum Þjóðviljáns hér á dögun-
um er nefndust „Framrétta hönd-
in“, að grein sú er hér birtist og
nefndist „Hví slógu þeir á fram-
rétta hönd?“ hefir nokkuð komið
við gömul kaun Þjóðviljamanna.
Eitt aðalvarnarvopna Þjóðviljans í
þessum umræðum er að afflytja af-
stöðu bænda í sambandi við ákvörð
un afurðaverðs haustið 1944. Fram-
sóknarflokkurinn beitti sér mjög á
þessum árum fyrir samhliða verð-
íestingu kaupgjalds og afurðaverðs
og taldi niöurfærslu æskilega leið.
Bændastéttin reið á vaðið og af-
salaði sér lögboðinni afurðaverðs-
hækkun haustið 1944 í trausti þess,
að aðrar stéttir fylgdu fordæminu.
Forustumenn verkalýðshreyfingar-
innar, kommúnistar og kratar, slógu
á framrétta hönd bænda og tóku
höndum saman við íhaldið. Komm
únistarnir höfðu nú gleymt skilmál-
um sínum frá 1943, því ekki var
það sett sem skilyrði, að íhaldið
gengi inn á kosningastefnuskrá
þeirra frá 1942 eins og krafizt var,
ef takast ætti að koma á vinstri
samvinnu árið áður.
Hver var skýringin á breyttri af-
stöðu kommúnista þá? Hún var ein-
faldlega sú, að þeir skiptu aðeins
um línu. Látum skáldrisann Hall-
dór Kiljan Laxness um að útskýra
nýju línuna. Leiðum sem vitni um-
mæli hans í ræðu (byltingarafmæl-
ið) 7. nóv. 1944 skömmu eftir að
nýslcöpunarstjórnin vár mynduð,
sem hljóða svo:
„Hér á /slandi hefir endurkast
frá Teheransáttmálanum orðið í
samningi þeim, sem nú er gerður
um ríkisstjórn".
Enda er Alþýðuflokkitrinn
farinn að bera þess glögg
merk?, að flokksme??n hans
eiga enga sameiginlega hug
sjó??. Hver klofningi?? eftir
aðra hefir átt sér stað i?m-
an vébanda hans. Þar hef-
(Framhald á 7. Bfðu.)

Með þessum ummælum afhjúpar
Kiljan á raunsæjan hátt hver er
áttaviti Moskvukommúnistanna.
Stjórnarsamningurinn var þegar
öll kurl voru komin til grafar aðeins
„endurkast' af alþjóðlegum vinnu'
brögðum húsbændanna í Kreml.
Það segir sig þess vegna sjálft,
að vegna þess, að ekki barst „end-
urkast" frá húsbændunum, spilltu
Moskvukommúnistarnir möguleik-
um á stjórnarsamstarfi vinstri flokk
anna 1943. Kinnroðalaust höfnuðu
kommúnistar málamiðlunartillögum
Framsóknarmanna um stjórnarsam
starf. Þeir höfnuðu þá m. a. skatt-
lagningu stríðsgróðans, uppbygg-
ingu framkvæmdasjóðs og raforku-
sjóðs, uppbyggingu iðnaðar, raflýs-
ingu sveitanna og nýsköpun til
lands og sjávar, en þess í stað
krqfðust þeir að gengið væri inn
á kosningastefnuskrá þeirra, frá
1942.
Gefum Kiljan orðið á ný.
Hann útskýrir enn frekar á skop-
legan hátt auðsveipni kommúnista
í 7. nóvemberræðunni 1944 og sagði
m. a.:
„Verkalýffsstéttin heitir því »
móti, aff cinkunnarorff þjófflegrar
einingar skulu nú taka þaff sætii
sem „stétt“ gegn „stétt“ áffur skiji
aði“.
Móti hverju þurfti verkalýðsstétt-
in að heita, spyr margur. Það ligg-
ur ekki ljóst fyrir við hvað er átt.
Hitt liggur ljóst fyrir af þessum
ummælum Kiljans, að auðsveipní
kommúnistanna við húsbændurna
á sér engin takmörk. Verkalýðs-
stéttin greiddi stjórnarþátttöku
verkalýðsflokkanan því verði, að
þeir afhentu „burgeisastéttinni" yf-
íirráðin yfir stríðsgróðanum. Var
þessu heitið á móti, þegar komm-
únistarnir gengu í nýsköpunar-
stjórnina eða hvað átti Kiljan við?
En kátbrosleg var öll sú „þjóðlega.
eining", sem verkalýðurinn þurfti.
að kaupa dýru verði. Verke,
lýðurinn þurfti engu að heita.
á móti til að mynda vinstri.
stjórn. Vegna þess að vinstri stjórr.
er stjórn verkalýðsins sjálfs. Skil-
yrðislaus hlýðni við „línuna" er
fyrsta boðorð komma, en ekki hags-
munir verkalýðsins. Þetta undirstrik:
ar Kiljan enn í byltingarafmæiis-
ræðunni 7. nóv. 1944:
„Sá samningur, sem ríkisstjöm
vor byggir á, táknar eins og Te-
heransáttmálinn á hinu alþjóff-
lega sviffi, aff verkalýffsstéttin og'
burgeisastéttin hafa komiff sér
saman um ákveffna stefnu í mál-
um, sem eru jafn knýjandi fyrir
aila mcnn.“
Nú mörgum árum síðar undir-
strikar Þjóðviljinn skoðun Kiljans
um nýsköpunarstjórnina, og segir:
ir:
„Undir þessum kringumstæffuna
varff nýsköpunarstjórnin til.“
Halldór Kiljan Laxnes, skáldjöf-
ur kommúnista, útskýrði eins og aff
framan getur, „undir hvaða kring-
umstæðum" kommúnistar gengju
til þess eina stjórnarsamstarfs, sem
þeir hafa átt hlut að, svo að engin
þarf um að efast. Skemmdarverk:
Moskvukommúnistanna við hags-
muni islenzkrar alþýðu á árunum
1943 og 1944 er meginorsök þess, að
ekki hefir verið hægt að mynds:,
samstæöan vinstri meirihluta. Sök:
bítur sekan, því kveinkar Þjóðvilj-
inn sér við umræðum um atburð-
ina frá 1943. Það var slegið á fram-
rétta hönd Framsóknarmanna, en
í þess stað „ýmsu heitið á móti“ til
að komast í flatsæng með íhaldinu,
Öllum er kunn ástæðan, „Teheran-
línan“ frá Kreml. En í dag er ræti;
um vinstra samstarf og enn hefir
Framsóknarflokkurinn forustuna ac,’
koma því á. Tekst Moskvukommún-
istunum að dæma stóran hlutí.
verkalýðsins úr leik eða ekki sézu
um siðir. Sporin hræða. Þetta verð-
ur fólkið í Sósíalistaflokknum aíj
gera sér Ijóst. ,