Tíminn - 16.07.1955, Qupperneq 3

157. blag.
TÍMINN, lauggrdagiwn 16. júli 1955.
rt
i>.
ísiendingajpættir
Dánarminning-. Siguriaug Einarsdótíit
' Dáin — horíin sjónum er
nú Sigurlaug Einarsdóttir á
Kársstöðum í Landbroti, en
við þann stað er saga henn-
ar og ævi nánast tengd, þótt
siðustu árin ættu þau hjón-
in heima í Hátiúnum. Þar
komu börn þeirra upp smá-
húsi yfir þau og nutu þau þar
gíóðrar aðhlynningar hús-
bænda. pg an^arra á því
heimiil.
Ætt SigurJaugar verð’ur
hér eígi rakin, en hún sýndi
sig mest að ég hygg, í þá
ætt er Skaftfellingar nefna
Bakkaætt, sem kennd er við
fiunkubakka á Síðu. Ég mun
eskki heldur rekja sögu henn-
ar úr baslinu í baslið, úr þræl
<Jómi i þrældóm, frá emum
gtað 1 annan. En líf Sigur-
laugar átti, þrátt fyrir fá-
tæktma, emnig sínar björtu
fili^ar. Þau hjónin voru í
vistuhi á tímabilum hjá þeim,
sem meira höfðu að bíta og
þrenna en alþýða manna í
•þáf-'-daga. í Sandfelli voru
þau hjá sr. Ólafi Magnús-
sýni'' á Prestsbakka hjá sr.
-Bjarna Þórarinssyni og á
Kirkjubæjarklaustri hjá Guð
laugi Guðmundssyni sýslu-
manni.
Siðan hófst búskapur á
Kársstöðum við lítinn kost
jarðnæðis. Yljaði þá oft hug
ánum minningin um marga
sólskinsbletti Uðins tíma. Og
á Kárstöðum voru þau, eins
og Sigurlaug hefði getað
sagt, sjálfs síns herrar. Mörg
bára reis þar Sigurlaugu yfir
höfuð, en aldrei svo, að eigi
sæi hún heiði nokkurt í erf-
„Úðleikum sínum, enda var
‘*ún ætíð vel skyggn á gleð-
ina, sem veitist I umhverfinu
•— í lífi náttúrunnar og góðu
veðri þann daginn, sem það
er. Trú hennar og traust á
:góða forsjón brást henni
aldfei. Og þá hamingju lifði
■ hún síðast - farin að kröft-
. um til átaka — að enda
langa, mæðusama hjúkrun á
éiginmanni sínum, Jóni Ein-
arssyni, er lézt fyrir um það
bil ári síðan. Éftir lát hans
var sem henni fyndist hlut-
verki sínu lokið. Allir vissu,
að henni mundi þó bærilegra
að lifa hann allan en honum
að lifa hana látna. Vel kunni
Jón að meta kosti konu sinn
ar og vel unnust þau lifið
aiít. Pfeyttur var Jón oft af
lijálpsemi við náungann. Og
fuilan mæli mun hann hafa
fengið þreytúnnar meðan
háhn var annarra þjónn,
þótt byrði fátæktarinnar
ýrði honum álltaf þyngst á
herðíiiti.
Sameiginlega sorg þoldu
þau hjón í láti sonaf síns,
Jóns eldra, og gleðina hins
vegar í barnaláni. Sérstak-
lega er vert að minnast í því
sambandi Jóns yngra, sem
þrátt fyrir langdvaíir erlend

is og efnaleysi á langri náms
braut, vanrækti aldrei að
skrifa þeún löng og góð bréf,
sem~ lyftu gömlu hjónunum
upp hvert sinn, svo að unun
var að sjá og_ heyra. Er slíkt
gott til eftirbreytni. Og svo
fannst mér ætíð sem litla
baðstofan á Kársstöðum væri
öll í ljóma, er mér voru
sagðar nýjustu fréttir frá
Jóni eða fengi'ð bréf frá hon
úm að lesa.
Fátæk lvona var Sigurlaug
áí-a tíð, þó að eigi liði hún
skoi/t lifsnauðsynja síðustu
árin á Kársstöðum. í Hátún-
um lifði hún þægindi nýja
tíímans fyrst á líflsleiðinni.
Alltaf var hún á vissan hátt
eips og drottning í fátækt
sinnJ, glöð, hressileg og ör-
ugg. En umfram allt'annað
var Sigurlaug góð kona, sem
ekkert mátti aumt vita. Fá-
tæktina ” mátti stundum á
henni sjálfri sjá, en aldrei á
dýrum hennar — og ber það
henni vitni nokkurt. Sjálf-
sagt vék henni margur góðu,
en borgaði hún þaö ekki oft
ast tvöfalt með vmnu handa
sinna á einhyern hátt? Sú
var reynsla þkkar hjóna þá
tíð alla, er við áttum skipti
saman og skamrnt var nrilli
bústaða.
Því skýtur upp r huga mín
um nú, þegar Sigurlaug er
látm, hvað úir henni hefði
orðið, ef borip hefði verið í
heim þennan til að vera ung
í dag. Hún, sem talaði ems
og hún læsi af bók ritað mál
h’nna orðhögu höfunda Njálu
og Eglu. Hún, sem var svo
sönghheigð, að eigi mátti
hún heyra tóna, án þess að
raula með. Húp, sem kunni
allt, sem sungið var. Ég reyni
ekki að spá um það, hvað
Sigúrlaug hefði getað orðið
í nýja tímanum. En það veit
ég, að hún bjó yfir miklum
hæfileikum til munns og
handa, sem ekki var á lofti
haldið af samtíðinni.
Síðustu og lengstu dvöl
átti Sigurlaug í Landbrotinu.
Á það setti hún svip í sam-
fleytt hálfa öld. Mér finnst
það megi sakna hepnar, fall
ogu, fátæku, konunnar, léttu
sporanna, snarleikans í fasi
og svörum, — þokkans í svipn
um. En minnmgin um hana
nær lengra en sporin lágu
og mál hennar mun kveða
enn við eyru þeirra, er þekktu
hana, meitlað og hitÞð með
áherzlum og hljómi, sem tek
ig var eftir.
Að lokum þakka ég Sigur-
laugu öll kynni frá því ég
man hana fyrst í húsi for
eldra minna sem gest. Ég
þakka henpi allar bænir
hennar og góðhug mér og
minum til handa.
Minning Sigurlaugar mun
ætíð góð, hverjum þeim er
hana þekkti. Þ. H.
Skýring frá S.K.T.
Vegna hinna mörgu fyrir-
spurna, sem mér hafa borizt
til eyrna, eða bemt hefir ver-
ið til mín persónulega um
það, hvernig á því stæði, að
fögin úr síðustu Danslaga-
keppni S. K. T. hafi lítið eða
ekkert heyrzt manna á með-
al, á skemmtistöðum, eða í
útvarpi, síðan keppninni
lauk, — þá sé ég mig knúinn
tU að gefa eftirfarandi skýr-
ingu.
Gerð var tilraun úl að
kynna, í ú]tvarpinu, frekar
en orðið var þau sex lög
keppninnar, er aðalverðlaun-
in hlutu, með þvi að fá þau
leikin af segulbandi því, er
þau voru tekm á, þegar úr-
slit keppnmnar voru birt í
Austurbæjarbíói, en þar
komu höfundar laganna
fram og voru kynntir fyrir
samkomugestum. Ljóðin vi'ð
lögin voru þá einnig lesin
sérstaklega af Karli Guð-
mundssyni leikara.
Bajdi.ir Pálmalson fulltrúi
hjá útvarpinu tók því mjög
vel, að þetta yrð'i gert og
mun hafa reynt að fá því
framgengt hjá útvarpsráði,
en þaö synjaði, vegna kostn-
aðar.
Þegar, er keppninni lauk,
var samiö um „upptöku11
Meira grænmeti með
kjötinu og fisknum
Próf., dr. med. Haakan
Natvig ritar í „Norsk Hage-
tidend“ nr. 1 s. 1. ár á þessa
leiö m. a. í grænmeti er lítið
af eggjahvítueínum, ao'eins
1—6%, en þessi eggjahvítu-
efnasambönd eru alhliða og
þess vegna góð tU viðhalds
og uppbyggingar líkaman-
um.
í grænmeti eru 1—15% af
melfánlegum kolVetnasam-
böndum, einkum mjölvi og
ögn reýrsýkur. Fitu vantar
að mestu í flest grænmeti
og er það því ekki fitandi
fæða. Grænmeti hefir ekki
mjög mikig hitaeiningagildi,
en í staðinn er það auðugt
af fjörefnum og nauðsynleg
um steinefnum. f gulrótum
er t. d. mikið af karótíni
(gúlrötalit), sem bjreytist í
A fjörefni í líkamanum, og
grænmeti er mikill C fjör-
efnisgjafi eins og alkunnugt
er. B fjörefni er í korni, eúik
um út við hýðið og í fleiri
j urtum. Sömuleiðis er græn
meti mikifsverður kalk og
járngjafi. Geta má þess, að
allir þyFfa kalkauðugan niat,
ungir og gamúr, þótt æskan,
barnshafandi konur og þær,
flestra laganna á plötur. En j sem hafa barn á brjósti, þurfi
vegna sumarleyfa frá 18. júlí til 8. ágúst.
Sjöklæðagerð íslands h.f.
55S5555553S555555S5535555555555555555355555555S5335:
vegna margs konar forfalla
og annríkis þeirra, er það
áttu að framkvæma, hafa
upptökur þessar dregizt óhóf-
lega lengi. Þó er.nú von á
nokkrum af lögunum á mark
að hér í Reykjavík semna í
sumar eða haust.
Það var ennfremur ætlun
okkar í S. K. T. að gefa
helztu lögin ú;t á nótum þeg
ar eftir að keppninni lauk,
en emnig það hefir dregizt
af ýmsum áptæðum. Þessi
lög eru þó væntanleg á nót-
um á næstunni.
Af framangreindum ástæð-
um hafa hljómsveitir í R-
vík og utan Reykjavíkur ekki
átt kost þessara laga og þau
þar af leiðandi heyrzt lítið
leikin og sungin annars stað-
ar en í Góðtemplarahúsinu
og þó aðeins stuttan tíma
þar, eða þar til það hús hætti
dansleikjum í vor, en það
varð fyrr en venja hefir
verið.
Bergjnál, eftir Þórunni
Franz, Upp t*l heiða, eftir
Tólfta September, og Liíla
blómið, eftir Jenna. Jónsson,
voru þó öll rækilega kynnt
á „kabarett“-sýningum ísr
lenzkra Tóna í vor, svo marg
ir lærðú þessi lög þar, enda
hefir einna mest vérið spurt
eftir þessum lögum, — en
einnig líka mikið efth He»II-
andi vori, cftir Óðinn G. Þór-
arinsson, Heimþrá, . eftir
Tólfta September og lögum
Svayars Benediktssonar:
Eyjwnni hvítw og Einu sinfti
var.
Allar þær þúsundir manna
víðs vegar á landinu, sem á
sínum tíma stóðu að at-
kvæðagreiðslunni um lögin,
svo og alla hina, yngri og
eldri, sem þráð hafa að heyra
og læra þessi síðustu lög okk
ár í S. K. T. vil ég vinsam-
lega biðja að taka á þolin-
mæðinni, þangað til lögin
koma á markaðmn.
Með fyrirfram þökk fyrir
b’rtinguna.
Freymóðwr Jóhannsson.
LÖGGILTUR SklALAþVÐANDi
* OG DÖMTULR.UR IENSRU *
SI&SdtfSVSLI - sisu IIESS
mest. Bakveiki er algeng hjá
fullorðnu fólki og orsakast
sennúega oft af kalkskorti.
Mjólk og grænmeti eru sann
kallaðar hjálparhellur tú úr-
böta. Vert er að gefa því
gaum, að það þarf að tyggja
grænmeti og það er mikill
kostur. Tyggírzgin eykur blóð
sókn að kjálkum og tönnum
og bæði styrkir og hreinsar
tennurnar. Tannskemmdir
og skakkar tennur stafa oft
beinlínis' af notktmarleysi
kjálka og tanna og svo auð-
vitað af sætindum og nær-
ingarskorti. (Megum við ís-
lendingar minnast hollustu
harðfisksins fyrir tennurnar
og borða vel af honum). Mik
ið mjúkmeti er óhentugt
þroska tannanna. Hin ómelt-
anlegu grófefjpi grænmetis-
ins eru heilsusamleg, með
því að örva melfing?ma og
hindra ofát. Okkwr finnsf
þui'fa vissan matarskammt
til að vera mettir, og hættu
til að borða of núkið aí
„kjarnfæðu“ t. d. feitu keti
og verða of feitir. Sætt kaffi
brauð, sykur og önnur sæt-
indi eru auðvitað afar fit-
andi. En ekki er mikil hætts
á að offitna af grænmeti
og við ætum að auka mjög
neyzluna á kartöflum, rófum
gulrótum, káli, tómötum
gúrkum o. fl. grænmeti. Þaí
er mjög til hollustu með öllu
kjötinu Og fiskinum hér í
landi. „Nær>ngarráð“ norska
ríkisins áætlar 200 gr. aí
grænmeti og rótarávöxtun.
hverjum manni daglega —
hæfilegt. Það er mikið meira
en Nörðmenn nota nú ac
jafnaði. Hvað Þá við íslend
ingar? Ég hygg, að við yrð-
um heilsubetri, ef við borð
uðum meira grænmeti og
sem jafnast allt árið, segir
norski prófessorinn að lok-
um. Við íslendmgar neytum.
góðrar mjólkur og fáum yfir
flj ótanlegt af eggjahvítu-
efnum í kjöti og ftski. Ef vicV
neytum grænmetis mun
meira en verið hefir mec,
kjötinu og fiskinum, mun
þjóðin manneldislega vel á
vegi stödd.
Framleiðsla grænmetis hei
ir aukizt rnjög á síðari árum
hér á landi. S. 1. ár mun upp
skera tómata hafa verið rúm.
lega 200 smálestir, gúrkui
51 þús. kr., hvítkál 152 þús
kg„ blómkál um 50 þúsund
höfuð, gulrætur rúm-ar 100
smálestír o. s. frv. Nokkuð
var flutt inn af káli, gulrót-
um og rauðrófum <úm 260
smálestir) og ennfremui
mikið af': ávöxtum, þar aí
nýir ávextir fyrir tæplega 1S
miljónir króna, en þurrk-
aðir og niðursoðnir fyrir um.
5 miljónir,
(Að mestu tekið eftir Garð ■
yrkjuriÞnu 1955.)
SAUMAVELAR

FYRSTA sendingln
af hinum nýju Cl.
233 saumavélum er
komin til landsins.
Eru þetta mjög full-
komnar saumavéiar,
sauma bæði beinan
og zig-zag saum, eru
búnar einnar- og
tveggja nála fæti, en
auk þess fylgja með
þeim öll nútíma áhöld tll
saumaskapar. jafnframt
hefir borizt víðbótarsend-
ing af hinum vtasælu Cl. í
121 og Cl. 122 heimilis-
saumavélum. Allar þessar I'
vélar munu gera jafnvél jr
hmum kröfuharðasta kaup
anda til hæfis. — Fást hjá
kaupfélögum og kaup-
mönnum.
Heildsölubirgðir: KOVO,
Foreign Trade Corporation
sem hefir með höndum
inn- og útflutning smærri
véla, Prag — Tékkósló-
vakíu.
Umboðsmenn á íslandi:
Saumavélarnar verða til.sýnis á Vörusýn- !j
1 ingu Tékkóslóvakíu í Reykjavík. I
«$535$3$55355555555555$555$5555555553555$555555555555Í5ÍS$$555355555555c:
Vinnið ötullega uð útbrei&slu T1 M A IV fí