Tíminn - 22.07.1955, Page 5

162. MaS.
F&stnd. 22. júlí
t-.................■-==
Er baráttan gegn
áfenginu „ómem-
ing“ ?
Morgunblaðið lætur mj ög
af því hvað það sé prútt og
hógvært í málflutningi og
rithætti. Einkum gerir það
sér þo tiðrætt um, hve kurt-
eist og heflað þaö sé í um-
tali sínu um Framsóknar-
menn vegna samstarfs þeirra
við Sjálfstæðismenn í núv.
ríkisstjórn.
Eitt dæmið . um þennan
kurteisa og hógværa mál-
fiutning Mbl. er að finna í
blaðinu í gær. Þar er Tím-
inn kallaður í fyrirsögn „blað
ómenningarinnar“ og er þetta
svo nokkrum. sinnum endur-
tekið í sjálfri greininni.
Það er óþarft að skýra
fyrir mönnum, hve mikh kurt
eisi og prúðmennska feJst
í í)Ví, að kalla blað samstarfs
flokksins „blað ómenningar-
innar“. Og þó verður þessi
kurteisi kannske enn aug-
ljósari, þegar athugað er til-
efni nafngiftarinnar?
Það er í stuttu máii þetta:
Fyrú’ nokkru síðan hóf Heim
dallur ieiksýningar í Sjálf-
st'æðishúsinu. Þessum leik-
sýningum var komið þannig
íyrir, að fyrst eftir að gest-
irnir komu í húsið fóru fram
ve.itingar á vini og fleiri
drykkjum. Síðan hófst leik-
sýningin og neyttu menn
drykkjarfanga meðan hún
Föi> 'fram. Að henni lokinni,
héfst svo dans og vínveiting-
ar að nýju. Allt þetta fór
fram í sama salnum.
Rétfc áður en þessi leikstarf
seixi.i hófst og iyrst á efUr,
ílutti Mbl. bæði forustugrein-
ár ’ og margar aðrar greinar
úm þessa „menningarstarf-
Semi“ Heimdallar.
Af hálfu Tímans þótti síð-
ur en svo rétt að amast við
aukinni leikstarfsemi, þvert á
móti tók Tíminn fram að á-
átæða væri th að fagna henni
éf hún færi fram með menn
.ingarlegum hætti.
ÞaS taltJi Tíminn hins
vegar ekki eiga skylt við
neiná ínenningu, að láta vín
drykkju fara fram i leiksal
meðan á leiksýningu stæði,
enda myndi slíkt dæmalaust.
Tímmn taldi það ekki held-
ur neina mennmgarstarf-
semj að draga ungt fólk að
dansleik og vínveitingum
með því að hafa leiksýningu
á undan. Með því væri ekki
verið að efla menningu, held
ur að misnota hana.
Út af þessu hafa þeú’ Morg
unblaðsmenn orðið svo æfa-
reiðir, að þeir kalla Timann
„blað ómenningarinnar“.
Samt háfa þeir þó ekki treyst
sér til annars en að láta að
því leyti undan gagnrýni
Timans, að þeir hafa hætt
að selja veitingar á undan
leiksýningum. Það var a. m.
k, .gert á tveimur fyrstu sýn-
ingunum, en nú er því hætt.
Hiris vegar er því haldiö á-
frám áð hefja strax dans og
vínveitingar að leiksýningu
lokinni. Er það sambærilegt
við það, að sætaskipan væri
nokkuð breytt í Þjóðleikhús-
inu og dans og vínveitingar
hæfust í leiksalnum strax að
TÍMINN, fösttidagmn 22. júlí 1955, ,
Furöulegar deilur landflótta stjórn-
málamanna frá Austur-Evrópu
Vai* póstspFCiigjntilræðiS í Munehen á díigumim [lúttur í fíeim?
Giein sú, sem hér fer á eftir,
er eftir clanska blaúamanninn
Mogens Raríoed og- fjallar um
innbyrðis baráttu pólitískra flótta
manna frá Austur-Evrópu. Þótt
þessir flóttamenn hafi yfirleitt
sama markmið, þ. e. frelsun heima
landsins, eru þeir klofnir í fjand-
samleg smáfélög’, bæði af per-
sónulegum oj málefnalegum á-
greiningi, og verður því stórum
minna ágengt en ella. Sprengju-
tilræði, sem nýlega átti sér stað
í pósthúsinu í Mujhchen, hefir
átt sinn þátt í, að allmikið hefir
verið rætt að undanfömu um
liina pólitísku starfsemi þessara
œanna.
PóstsprengjutiIræSið í Munchen,
er nýlega varð Matus Cernak, fyrr-
um sendiherra í Berlín og Kaup-
mannahöfn, að bana, 52 ára göml-
um, varpar nokkru ljósi yfir þá
myrkrabaráttu, sem á sér stað
milli hinna ýmsu flokka flótta-
manna frá. Austur-Evrópu, er nú
hafa leitað hælis í Vestur-Þýzka-
landi. í Munchen einni, þar sem
eru tvær stærstu áróðursstöðvarn-
ar, Frelsisútvarpið og Útvarp
frjálsrar Evrópu, búa nú um
40.000 austur-evrópskra flótta-
manna. Um þá má til dæmis geta
þess, að Rússarnir eru að minnsta
kosti skiptir í þrjátíu mismunandi
Mikalajszyk, \
fyrrv. forsætisráðherra Póllands, er
einn hinna fáu landflótta stjórn-
málamanna frá Austur-Evrópu, er
hefir tekizt að fylkja landflótta
löndum sínum nokkurn veginn um
merki sitt.
þessir „andkommúnistísku flótta-
menn“ halda bullandi ræðu í Út-
varp frjálsrar Evrópu og hverfa
síðan daginn eftir austur fyrir járn
tjaldið til þess að fræða þar lýð-
inn um hrellingarnar meðal fas-
istaböðlanna í Munchen.
Meðal hinna ýmsu flóttamanna-
baráttufylkingar, sem þó eru allar hópa gera menn sér mjög far um
að vera ekki staðnir að njósnum,
en hin fjölmörgu dæmi um flótta-
menn, sem hafa stokkið til baka,
hafa að sjálfsögðu mjög veikt að-
stöðu þeirra, sem baráttuna heyja
af einlægum huga og heiðarleika.
Flóttamannahreyfingin varð fyrir
miklu áfalli í maí síðast liðnum,
þegar hinn 74 ára gamli ritari úkr-
aínska jafnaðarmannaflokksins i
útlegð, Josif Krutij, stökk til baka
eftir öllum sólarmerkjum að dæma.
Krutij flýði heimaland sitt 1919.
Hann fór frá Munchen til Berlin-
ar undir því yfirskyni, að hann
ætlaði að selja hús, sem hann átti.
Þegar Krutij ekki birtist aftur,
gáfu flokksmenn hans í skyn í blaði
sínu, að hann hefði verið numinn
á brott. Skömmu síðár birti útvarp-
ið í Kænugarði yfirljsingu frá
Krutij, þar ’sem hann kvaðst ekki
hafa verið numinn á brott, heldur
af frjálsum vilja hafa farið frá
Berlín til Rússlands. Sama dag-
inn tilkynnti Kænugarðsútvarpið
einngi, að úkraínski flóttamaður-
inn Ochrimotsch hefði verið tek-
inn til fanga og dæmdur til dauða.
Ochrimotsch hafði í Munchen
verið vinur Krutij og hafði farið
með leynd til Úkraínu.
Enn dularfyllra var þó mál ung-
verska flóttamannsins Liptays, er
1 hvarf á sama hátt frá Munchen.
álíka æsifengnar. Opinberlega er
takmark allra eitt og hið sama,
frelsun átthaganna. Þó er sú póli-
tík, sem hinar mismunandi fylk-
ingar fylgja, næsta margþætt og
gengur í ýmsar óttir. Oft endar
leikurinn með póstsprengingu eins
óg þegar Matus Cernak lét lífið.
í þessu þrumulofti þjóðernisástar,
pólitískra- æsistefna og metorða-
puðs skjóta hinir austur-evrópsku
flóttamenn upp kollinum eins og
silungar, sem vaka á gruggugu
vatni. Morð, mannrán og tor-
tryggilegustu njósna- og svikamál
eru daglegir viðburðir í Munchen,
sem enn þann. dag í dag hefir
lokið upp hliðum sínum fyrir flótta
mönnunum.
Margir þessara flóttamanna hafa
líka tekið sinni nýju þjóðfélagsstöðu
með þakklátum huga og samvizku-
semi og leggja nú sinn skerf tii
eflingar lýðræðinu og viðhalds
hinu frjálsa þjóöskipulagi. Aðrir eru
aftur á móti flæktir í hættuleg sam
særi og dregnir í dilka æsifeng-
inna þjóðernissinna, sem telja laun
morð, sprengjuaðfarir og hnífstung
ur sjálfsögð meðul til að ná til-
gangi sínum. Innanum þessar marg
litu hjarðir lymskast flugumenn
kommúnistastjórnanna í Prag,
Budapest, Varsjá eða hvaðan þeir
nú koma. Oft hefir það gerzt, að
- -AV'tt
Einn góðan veðurdag birtist Rússi
á heimili hans í fylgd með Þjóð-
verja. Um kvöldið sá kunningi Lip-
tays hann hverfa upp í lest á að-
aljárnbrautarstöðinni. ■— Ég æfIa
til A.igsburg, hrópaði Liptay til
hans. Síðan hafa vinir hans ekki
til hans spurt.
Þrátt fyrir hin mörgu dæmi um
„afturhvarf", innbyrðisdeilur hinna
ýmsu flóttamannahópa og vel skipu
lagðan áróður kommúnista, er eng
inn minnsti vafi á því, að and-
kommúnistahreyfing flóttamann-
anna' i Vestur-Þýzkalandi hefir
i nokkur áhrif i Rússlandi og veldur
J mönnunum í Kreml miklum áliyggj
, um. Rússar reyna því að vinna
bug á þessari hreyfingu með öllum
mögulegum ráðum, allt frá gagn-
áróðri til sprengjutilræða. Khck-
lov, fyrrum yfirmaður í rússnesku
leyniþjónustunni, gaf af þessu
glögga mynd á blaðamannafundi,
sem hann hélt í fyrra í Bonn. Þar
lýsti hann því, hvernig rússneska
leynilögreglan sendi hann til Frank
furt am Main, til þess að hann
skyldi myrða leiðtogann íyrir rúss-
nesku andkommúnistahreyfingunni,
prófessor Georgy Okolovich. Á síð-
ustu stundu sagði samvizkan til sín
hjá Khoklov, og hann Ijóstraði upp
áforminu og gaf sig á vald Banda-
ríkjamönnum. Á blaðamannafund-
inum, sem hann héit á eftir, brá
hann upp ljósri mynd af því and-
rúmslofti, sem flugumenn kommún-
ista verða að lifa í og hann lýsti
nákvæmlega þvi kerfi mannrána,
sem Rússar stjórna bæði i Austur-
og Vestur-Evrópu.
Flestir þeirra flóttamanna, sem
komið hafa frá Austur-Evrópu síð-
an 1945. hafa enn ekki komizt inn
í atvinnulífið í hinum nýju heim-
kynnum og búa þess vegna enn
í búðum. Flestir þeirra eru því
bundnir í einhverjar hjálparhreyf-
ingar, sem þó verður það um að
segja, að bæði stefna þeirra og
fjárhagur virðist hverfa í þoku.
Óviðkomandi menn hafa heldur
aldrei getað skilið, hvers vegna
hinir ýmsu hópar hafa ekki getað
komið sér saman um sameiginlega
stefnu. Hinn elzti meðal austur-
evrópskra flóttamanna, Alexander
Kerenskij, fyrsti forsætisráðherra
Rússlands eftir októberbyltinguna,
reyndi á árunum 1953 og 1954 að
safna hinum ýmsu deildum í einn
flokk, en það reyndist árangurs-
laust.
Þessu næst reyndu Bandaríkja-
menn að bera klæði á vopnin, en
hatrið milli hinna ýmsu hópa er
slíkt, að jafnvel hinir þolinmóðu
Bandaríkjamenn gáfust upp, og
hættu að veita þeim fjárhagslegan
stuðning, og nú er engin af stofn-
unum flóttamanua rekin fyrir am-
erískt fé, nema Útvarp frjálsrar
Evrópu.
Síðan þetta gerðist, hafa enn
komið hópar flóttamanna að austan.
Ein sterkasta fylkingin meðal flótta
mannanna er ABN (Anti-Bolshe-
wistischer Block der Nationen).
Eftir stríðið opnaði þessi fylking
skrifstofur í flestum Vestur-Evrópu
löndunum og byggði upp andstöðu
á yfirráðasvæði Rússa. í fyrstu
virtist svo sem ABN myndi takast
að safna undir merki sín flestum
hinna rússnesku flóttamanna, en
enn kom öfgapólitík og kommúnista
áróður í veg fyrir, að um eina
allsherjarhreyfingu rússneskra
flóttamanna gæti orðið að ræða.
Sömu söguna er að segja af hin-
um tékknesku ílóttamannahópum,
sem dreifðir eru um allan heim.
Einn stærsti flokkurinn er undir
stjórn Prshala hershöfðingja,
Prshala var á einu máli við Súdeta-
Þjóðverjana um það, að allir flótta
menn skyldu hafa. rétt til að hverfa
aftur til fyrri heimkynna. Þessi
hugmynd var einnig studd af slóv-
anska þjóðernisráðinu, en formað-
ur þess var Matus Cernak, er nú
var nýlega myrtur. Takmark þeirra
var írjáls og sjálfstæð Slóvakía,
Ein af stærstu útlagafylkingunum
í Munchen er úkraínska flótta-
mannadeildina, sem telur sig veia
í andstöðu við rússnesku flótta-
mennina. Úkraínsku flóttamennirn
ir hafa komið á fót sérstakri likra-
ínskri flóttamannastjórn, og tak-
mark hennar er frjáls og óháð
Úkraína. Svipað er takmark rúm-
ensku flóttamannanna undir for-
ustu Gheorghe hershöfðingja c.g
kósakkaflóttamannanna undir for-
ustu Glaskow.
Ungverska þjóðernisnefndin á
einnig sína fulltrúa í Munchen.
Þeir benda á það með nokkru stolti
að innan sinna vébanda hafi þeir
um 14.000 meðlimi.
Matus Cernak, sem reyndi að
safna í eina fylkingu öilum sló-
vönskum útlögum, var frá fyrstu
tíð harðvítugur andstæðingur
kommúnismans og einlægur bar-
áttumaður fyrir frelsi og sjálfstæði
Slóvakíu. Fyrir þessu hefir hann
lengi barizt. Fyrst sem menntaskóla
kennari í mannkynssögu og heim-
speki og síðar sem ritari í slc-
vönsku menningarhreyfingunni.
Hann var af landsmönnum sínum
sendur á tékkneska þingið, þar sem
hann flutti mál sinnar litlu þjó-ð-
ar og óskir hennar um sjálfstæði,
þó að hún væri algjörlega klemmd
á milli Pólverja, Ungverja og Tékka.
Benes forseti kom fljótt auga á
hæfiieika Cernaks og reyndi að
vinna hann á stefnu Pragríkisins,
en Cernak vildi ekki á neitt annað
(Framhald á 6. síðu).
leiksýningu lokmni.
Mbl. vill í þessu sambandi
meta það Heimdellingum til
réttlætingar, að vin sé selt1 í
Þjóðleikhúskjallaranum fyrir
og efúr leiksýningar. Þessu
er því að svara, að Þjóðleik-
hússkjallaranum er rekmn af
öðrum aðúa en Þjóðleikhúsið,
og er því önnur stofnun, þótt
í sama húsi sé. Þrátt fyrir
það, skal vissulega undir það
tekið, að vínsala þar er eng-
inn menningarauki og þó sízt
þau kvöld, þegar ieikið er.
Vmveitingar þar eru þó allt
annars eðhs en ef vín væri
veitt í sjálfum leiksalnum.
Kurteisi og prúðmennska
Mbl. í þessum málflutningi
öllum, nær svo hámarki
sínu, þegar blaðið lýs*r yfir
því, að það sé rógur, að
nokkur víndrykkja hafi átt
sér stað á leiksýningum
Heimdallar. Hundruð manna
eru þó vottar að því, að á
fyrstu sýningunum var vín
selt fyrir þær og voru menn
að drekka það meðan sýn-
ingarnar fóru fram.
Tíminn kvartar þó síður en
svo undan þessari kurteisi
Mbl., þar sem það hefir þó
þegar áunnizt, að Heimdall-
ur hefir gefizt upp við að inn
leiða þennan nýja sið, að vín
drykkja fari fram á leiksýn-
ingum. Vissulega er tilvinn-
andi að hljóta reiði Mbl. fyr-
ir það. Og þeirri baráttu mun
jafnframt haldiö áfram, unz
sigur næst, að hætt verði að
nota leiksýningar úl að örfa
aðsókn að vinsöluhúsum.
Tíminn mun svo i samræmi
við stefnu sína fyrr og síðar,
halda áfram baráttu gegn
nýjum og gömlum hættuleg
um vínsiðum, þótt Mbl. af
sinni alkunnu kurteisi kalli
hann „blað ómennmgarinn-
ar“ fyrir það. Aidrei hefir
baráttan gegn hinum hættu-
legu vínsiðum verið meiri
þörf en nú. Unga fólkið hefir
aldrei verið í meiri hættu fyr
ir áfengínu. Því mega menn
ekki láta baráttuna gegn á-
fenginu falla niður, þótt
menningarleiðtogarnir í Sjálf
stæðisflokknum stimpli hana
„ómennmgu“.
Era friðun lands
Það hefir komið fram rit-
deila sem þirtist í Tímanum
um það, hvort að sauðfjár-
beit ylli uppblæstri á landi,
eða hvort friðun lands frá
búfjárbeit gæti aukið gróður
lands.
Hér á suð-vesturlandi t, d.
er nærtækt dæmi, sem getur
geúð svar við þessu úrlausn-
arefni að nokkru leyti. Það
er Hafnarfjarðarhraunið, er
ég hefi í huga í þessu sam-
bandi.
Á tímabili fjárskiptanna
var sauöfjárlaust í Hafnar-
fjarðarhrauni. Á því tíma-
þili greri hraunið svo upp,
að steinar hurfu í kaf, af
grajsi og sums staðar, þar
sem aðeins urð með einstaka
geldingahnapp á strjálmgi,
þar er nú gróið upp með þéttu
grasi.
Nú geta menn dregið álykt
anir af þessu eftjr þvl senx
þeir hafa rökvísi til. I. V, j
4