Tíminn - 07.08.1955, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, sunmidaginn 7. ágúst 1955.
175. biað
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
Tilboðín í Grímsárvirkjunina. — Valið stóð milli
jafnra tilboða. — Verktökum þarf að fjölga. -
Einokunarstefna Sjálfstæðismanna. — Hræsnis-
fuil blaðamennska. — Samvinnuhugsjónin og
kjarnorkan.
Háloftarannsóknir og háloftaferðir eru nú mjög á dagskrá og í Kaupmannahöfn stendur yfir ráðstefna,
scm fjallar um þessi mál. Eitt af því, sem vísindamennirnir hafa rætt um, er sú ákvöröun Bandaríkjamanna,
að senda út í geiminn gervitungl búið margvíslegum mælitækjum. Tunglið yrði sent með eldflaugum upp
í svo mikla hæð, að aðdráttarafl jarðar næði ekki að draga það niður aftur, og færi það síðan umhverfis
jörðina án nokkurs vélakrafts eftirleiðis. Til vinstri á myndinni að ofan er þverskurður af slíku tungli, en
til hægri sést hvernig það litur út að utan. Tungl þetta er ekki nema 60 cm. í þvermál. Líklegt er að
þessar tilraunir flýti fyrir því, að hægt verði að fara til tunglsins, sem einn vísindamannanna á ráðstefn-
unni í Kaupmannahöfn álítur að verði mögulegt innan 30 ára.
í blöðum Sjálfstæðismanna
hefir undanfarið verið deilt
mjög harkalega á Steingrím
Steinþórsson raforkumálaráð
herra fyrir þá ákvörðun hans
að taka tilboði frá Verkleg-
um framkvæmdum h.f. í
Grímsárvirkjunina eystra,
þar sem það hafi verið miklu
hærra en önnur tilboð, sem
borizt höfðu. Blöð stjórnar-
andstæðinga hafa svo síðan
tekið undir þennan áróður í-
haldsblaðanna.
Þeir málavextir, sem hér er
deilt um eru þannig:
Fyrir skömmu óskaði raf-
orkumálastjórnin eftir tilboð
um í virkjun Grímsár á Hér
n.ði. Á hinum tilskilda tíma
lágu þessi tilboð fyrir:
Snæfell h.f. kr. 8 464 099
Almenna bygg-
ingafélagið h.f. kr. 10 629 410
Verklegar fram-
kvæmdir h.f. 10 885 000
Eftir að tilboðin höfðu hins
vegar verið samræmd og tek
ið tillit til útgj alda, sem vant
aði í sum þeirra, m. a. sölu-
skatt, litu þau þannig út:
Snæfell h.f. kr. 8 892 490
Ahnenna bygg-
ingafélagið h.f. kr. 11 056 080
Verklegar fram-
kvæmdir h f. kr. 11 065 080
Að dómi raforkumálastofn
unar ríkisins var Snæfell hf.
ekki talið líklegt til þess að
geta tekið þessa framkvæmd
að sér og lagði hún þvi ein-
dregið á móti því, að tilboði
þess yrði tekið.
Eftir voru þá tilboðin frá
Almenna byggingarfélaginu
og Verklegum framjtvæmð-
um. Bæði þessi tilboð voru
upp á röskar ellefu milljónir
króna og munurinn á þeim
var ekki nema réttar 9 þús.
kr. Var því ekki hægt að
líta öðru vísi á en að tilboöin
mættu teljast nokkurn veg-
in jöfn og skipti að því leyti
engu máli fyrir virkjunina
hvort tilboðið yrði heldur
tekið.
Álit raforkumálastofnunar
innar var það, að bæði þessi
fyrirtæki væru fær um að
vinna verkið og ekki væri
teljandi verðmunur á tilboði
þeirra. Hins vegar taldi hún
fyrirvara Verklegra fram-
kvæmda, einkum varðandi
gjaldeyrismál, óhagstæðari og
því mælti hún með tUboði
Almenna byggingafélagsins.
Frá þessum fyrirvara féllu
Verklegar framkvæmdir síð-
ar, enda snertu þeir ekki beint
tiiboðið. Máttu framangrein
tilboð þá að öllu leyti teljast
eins.
Niðurstaðan varð sú, að raf
orkumálaráðherra ákvað að
taka tilboði Verklegra fram-
kvæmda og skal hér nokkuð
vikið að þeim ástæðum, sem
til þess lágu.
Tjölgun verktaka
nauðsynleg.
Það liggur í augum uppi,
f ð æskilegt sé, að hér skap-
íst sú aðstaða að hægt sé
rð bjóða út meiri háttar op
Inberar framkvæmdir. Slíkt
getur hins vegar ekki orðið,
nema upp rísi í landinu nokk
urir traustir verktakar, sem
Eéu færir um að taka að sér
verk og milli þeirra geti því
Skapast eðlileg samkeppni. Ef
aðeins eitt slíkt fyrirtæki er
ftil í landinu, er því sköpuð
leinokunaraðstaða og hlýtur
bað fyrr en síðar að leiða til
bess, að útboösleiðin reynist
jafnvel verri en tilgangslaus.
Að undanförnu hefir á-
tandið í þessu efni verið
þannig, að ekki hefir verið til
í landinu nema eitt fyrir-
tæki, sem fullkomlega má
segja um, að fullnægt hafi
beim kröfum, er gera ber til
úíks fyrirtækis. Þetta fyrir-
æki er Almenna bygginga-
félagið. Það hefir verið byggt
upp með myndarskap og hef
ir góðu starfsliði á að skipa.
Því sjálfu og þjóðinni allri
er hms vegar nauðsynlegt, að
fleiri slik fyrirtækí geti risið
upp við hlið þess. Eitt þýðing
armesta skrefið í þá átt var
stigið, þegar nokkrir ungir
verkfræðingar stofnuðu Verk
legar framkvæmdir h.f. fyr-
ir nokkru síðan.
Það, sem réði mestu um
þá afstöðu raforkumálaráð-
herra, er hann valdi heldur
filboð Verklegra fram-
kvæmda en Almenna bvgír-
ineafélagsins eftir að Ijóst
var, að hér var um nokkurn
veginn jöfn tilboð að ræða,
var fyrst og fremst það sjón
armið, að leitast við að
greiða fyrir fjölgun traustra
verktaka í landinu, þar sem
því sjónarmiði var hægt að
fullnægja, án þess að við-
komandi framkvæmd yrði
nokkuð dýrari.
Það bætti svo aðstöðu Verk
legra framkvæmda, að fyrir-
' ækið hafði á að skipa nokkr
um þeim verkfræðingum, er
afa orðið mesta reynslu við
raforkuframkvæmdir hér á
’andi. Með þessu er þó síður
en svo sagt, að Almenna bygg
ingarfélaginu hafi verið van-
:reyst að þessu leyti.
Einokunarstefna
Sjálfstæðisflokksins.
Þegar litið er á framan-
greinda málavexti, verður
vissulega ekki sagt, að hægt
sé að finna mikil rök fyrir
þeim aðsúg, sem gerður hefir
verið að raforkumálaráðherra
fyrir umrædda ákvörðun
hans. Það hefir líka borið
mest á bví, að mál þetta hafi
verið flutt með blekkingum
og beinum ósannindum eins
ig t. d. að munurinn á þeim
tilboðum, er til greina komu,
hafi skipt hundruðum þús-
mda og jafnvel milljónum
róna.
Annars er afstaða Sjálf-
stæðisflokksins vel skiljan-
Jeg í þessu máli. Að AI-
menna byggingarfélaginu
standa nokkrir helztu mátt
arrtólpar Sjálfstæðisflokks-
ins. Sjálfstæðisflokkurinn
hefir löngum sýnt það, að
hann vill skapa fyrirtækj-
um, sem þannig eru í sam-
bandi við hann, einokunar-
aðstöðu. Þess vegna var
fjandskapast gegn Sam-
vinnutryggingum og Skipa-
deild S. í. S. á sínum tíma.
Þess vegna heldur Sjálfstæð
isflokkurinn dauðahaldi í
einokunina á saltfisksöl-
unni. Off þannig mætti lengi
telja. íhaldsblöðin fyllast
aldrei meiri þykkju en þegar
þau óttast, að verið sé að
brjóta eitthver einokunar-
arkerfi Sjálfstæðisflokksins
á bak aftur.
Það er þetta viðhorf Sjálf
stæðisflokksins, sem fyrst og
fremst hefir stjórnað hinum
ógeðslegu árásum íhaldsblað
anna á raforkumálaráðherra
aðundanförnu.
Áreiðanlega er viðhorf alls
almennings allt annað, en
Sjálfstæðisflokksins í þessu
efni. Honum er vafalaust
ljóst, að eigi útboðaleiðin að
ná tilætluðum árangri, má
ekki skapast hér nein ein-
unaraðstaða, heldur þarf
að koma fótum undir hæfi-
lega mörg öflug verktakafyr
^rtæki í landinu. Þá fyrst
er vitboðaleiðin líkleg til að
ná tilætluðum árangri í því
að tryggja sem ódýrastar
framkvæmdir.
Lægsta tilboðið.
Það er annars kátbroslegt
ð lesa um þessar mundir öll
skrif íhaldsblaðanna og stjórn
arandstæðingablaðanna um
bað hvílíkt glapræði það sé,
að taka ekki jafnan lægsta
tilboðinu.
Það eru nefnilega ekki
nema nokkrir mánuðir síð-
an, að stjórnarandstöðu-
flokkarnir hjálpuðu íhald-
inu til þess að hafnað yrði
tilboði um 47% lækkun
brunatrygginga í Reykjavík
og ákváðu í staðinn að hafa
iðgjöldin óbreytt. Fyrir hús-
eigendur í Reykjavík nem-
ur sá aukaskattur, sem þann
ig er á þá lagður, nær tveim
ur milljónum króna á ári.
Þeir geta svo sem taluð um
það með mörgum hjartnæm
um orðum þessir herrár,' hví
lík óskammfeilni það Sé, að
ekki skuli alltaf tekið lægsta
tilboðinu! '
Að lokum skal sú ósk látin
í ljós, aö vonandi skapist sú
aðstaða sem fyrst í lándinu,
að upp rísi sem traust-
ust verktakafélög, svo að
auðið verði að bjóða út méiri
háttar framkvæmdir í sívax
nndi mæli. Vafalaust ér það
ein bezta trygging fyrir ó-
dýrum framkvæmdum. Til
þess að ýta undir þessa þró
nn, kynni það að reynast
gagnlegt að sett yrði sérstök
löggjöf um útboð, en allar
reglur yarðandi þau, éru enn
mjög á reiki og byggjást 'jafn
vel á mismunandi venjum.
Það ætti að vera saméigin-
legt viðfangsefni ríkisins: og
verktakanna að vinna að
setningu slíkrar löggjafar.
Starfshættir ihaldsblaðanna.
Það hefir að einu leyti vérið
jfróðlegt að lesa Mbl. og Visir
(seinustu viku. Mbl. hefir um
j langt skeið látið það vera einn
helzta boðskap sinn, að flokk-
ar, sem vinni saman, eigi að
forðast sem mest ádeilur á
hvom annan og einkurcuberi
þó blöðum þeirra að forðást
ádeilur á ráðherra samstarfs-
fiokksins. Þannig hefir Tím-
inn verið dæmdur vai'gur í
véum í hvert sffin, sem Tiann
hefir gagnrýnt eitthvext
glapræðisverk Bjarna Bene*
diktssonar.
Það hefir svo sézt vel í-sein
ustu viku, hvexnig íhaldsblöð
in lifa eftir þessari kenningu.
Þau hafa verið fleytifull af
svívirðingum og rógi um raf-
orkumálaráðherrann. Þannig
lifa þau eftir siðakenningum,
sem þau krefjast að aðrir
fylgi.
Tíminn kvartar síður en svo
undan þessum árásum íhalds
blaðanna. Hann tehir það
ekki nema sjálfsagt, að blöðin
gagnrýni það, sem þau telja
rn'ður fara. En þá eiga þau
heldur ekki að vera með rxfitt
hræsnistal um frið og voþna-
hlé samstarfsflokka. Það er
þessi hræsni og helgislepja
íhaidsbiaðanna, sem er álas'
verð.
Sama hræsnin einkennir
ihaidsblöðin, þegar þáú eru
að hæla sér fyrú, hve he'ðar-
leg og sannorð þau eru, en
andstæðingablöðin séu hið
gagnstæða. Tíminn hefir ný-
lega boðið Mbl. að ganga uúd
ir próf í sambandi við eítt
slíkt deiluatriði þeirra' og
skyldi sj álfur dómsmáiáráð-
herrann fara með próívaidið.
Þessu t'lboði hefir MbT. enn
ekki tekið. Það ta’ar sinu máli
um það, hvort þessara blaða
er sannorðara og heiðarlegra.
Kjarnorkan og samvínnan.
Á morgun hefst í Genf hm
(Framhald á 7. síöu)
vwwawwtfwvwtfwvywtfwwwwwwvwwwvi/w

Nýjar og fullkomnar fatahreinsunarvélar ásamt
tcnum fagmönnum tryggir yður góða vinnu. Stuttur ;
> afgreiðslutími.
Fatapressan Perla
HVERFISGÖTU 78.
ÚWVWVMVWMVWUWUVWVVUVyUWVVUVUVVVVVWAnAAIW