Tíminn - 24.12.1955, Blaðsíða 5

894. blað.
TÍMINN, laagardagimn 24. desember 1955.
5.
Ef ég væri einn um tvítugt
eftir Aclteti E. Steveiison
} Föstud. 23. des.
Boðskapur jólanna
Jólin eru hátíð friðarins.
Þessvegna er ánægjulegt að
geta minnzt þess, að öllu frið-
yænlegra er nú i heiminum en
yerið hefir um langt skeið.
Stríðsóttinn er minni en hann
hefir lengi verið.
! Því miður er þetta ekki fyrst
©g fremst að þakka því, að
hugarfarið hafi breytzt. Að
yerulegu leyti er þetta að
þakka því, aö lýðræðisþjóð-
irnar hafa treyst samtök sín
Og sameiginlegar varnir og
iþannig aukið hernaðarlegt
jafnvægi. Friður, sem er
byggður á hernaðarlegu jafn-
yægi, getur hinsvegar ekki tal
|st öruggur friður. Þá þarf ekki
annað að gerast en að jafn-
.vægið raskist til þess, að ófrið-
arhættan magnist að nýju.
Með j afnvægi vopnanna getur
verið hægt að tryggja friðinn
Um stund, en varanlegan frið
geta þau ekki tryggt. Til þess
tíugir ekkert annað en breyt-
ing hugarfarsins.
Þessvegna hlýtur breyting
hugarfarsins að vera aðal-
markmið allra þeirra, sem af
alúö og einlægni vilja treysta
Dg varðveita friðinn.
Hugarfarið verður að breyt-
ast þannig, að menn vilji forð
ast að beita valdi við lausn
hinna félagslegu viðfangsefna.
I stað valdsins þarf að koma
Samvinna. Lausn deilumál-
anna verður að byggjast á
bróðurlegu samstarfi, en ekki
valdbeitingu einhvers meiri-
hluta eða minnihluta.
í þessu sambandi er gott að
minnast þess að aðalsmerki lýð
ræðisstefnunnar er ekki það,
að hún tryggi yfirráð meiri-
hlutans. Aðalsmerki lýðræðis-
stefnunnar er það, að réttur
minnihlutans er viðurkennd-
ur.
Þær kenningar, að einn
maður eða einn flokkur skuli
hafa rétt til að drottna og
brjóta niður alla andstöðu
með valdi, eru í fyllstu mót-
Sögn við þá hugarfarsbreyt-
ingu, sem gerast þarf. Slíkar
kenningar eru raunar ekkert
annað en boðskapur stríðs-
stefnunnar. Þeir valdhafar,
sem beita einræði og ofríki
heima fyrir, hika ekki við að
gera slíkt hið sama í skiptum
yið aðrar þjóðir, ef þeir hafa
bolmagn til þess. Sagan sann-
ar líka óumdeilanlega, að
stríðshætta stafar ekki frá
öðrum þjóðum en þeim, sem
búa við einræðisskipulag.
Reynslan sannar það líka
Öumdeilanlega, að mikið vald
er flestum mönnum að sama
skapi hættulegt og kærleikur-
ínn og samvinnuandinn gerir
þá að meiri mönnum og betri-
Þeir, sem vilja skapa rétt-
látan og varanlegan frið, geta
ekki betur þjónað því mark-
miði en aö afneita ofriki og
yfirgangi valdsins í öllum þess
um myndum og að beita sér
fyrir því, að bróðurþel, kær-
leikur og samvinna móti lausn
allra félagslegra vandamála.
Þá fyrst verður hægt að tala
um varanlegan frið, þegar
slíkt sjónarmið mótar sambúð
einstaklinga og þjóða.
Þessvegna hefir aldrei ver-
Ið fluttur meiri og sannari
friðarboðskapur en sá, sem er
Eftirfarandi grein eftir Adlai
E. Stevenson, hinn mikla for-
ustumann demókrata í Banda-
ríkjunum, hefir nýlega birzt í
ýmsum blöðum og tímaritum
vestra. í þessari grein gerir hann
grein fyrir ýmsum viðhorfum
sínum til almennra vandamála
sem æska heimsins á við að
striða. Greinin er stytt í þýð-
ingu.
Oft hef ég undrazt, hvaða töfrar
séu tengdir tuttugu og eins árs
aldrinum. Daginn áður en við verð-
um tuttugu og eins árs, erum við
talin óþroskuð, vankunnandi og' á-
byrgðarlaus. Þá skyndilega verð-
um við sjálfstæðar persónur bæði
lagalega og siðferðilega. Við verð-
um sjáifstæðir og ábyrgir borgarar
ríkisins. Daginn áður erum við í
lagalegum skilningi börn, en dag-
inn eftir kjósum við jafnvel sjálfan
forsetann og sendum menn í fang-
elsi. Við öðlumst jafnvel rétt til
að sóa hverjum einasta eyri, sem
okkur hefir hingað til verið meinað.
Hvað sem því veldur, þá er tutt-
ugast og fyrsti afmBelisdaguýinn
það tuttugu og fjögurra klukku-
stunda tímatail, sem mestum mörk-
um veldur í lífi okkar.
í raun og veru vitum við, að
tuttugu og eins árs aldiu'smarkið,
er ekki annað en lína, sem dregin
hefir verið milli þess, að menn
kallist unglingar eða fullörðið fólk.
Fyrir löngu hafa þjóðfélagsaðstæð-
ur ráðið því, að menn fyndu, að
einhvers staðar varð að draga þau
mörk, sem miðað væri við, er menn
gætu kallazt fullorðnir, og þá virt-
ist 21 ekki vera verri tala en hver
önnur. Og ég hef um það lúmskan
grun, að þessi tala hafi veriö valin
af einhverjum hátíðiegum roskn-
um manni, sem hefir verið ákaf-
lega tortrygginn í garð hinnar ó-
forsjálu og róttæku æsku, og sem
áreiðanlega hefir talið, að tuttugu
og eitt ár væri nógu hættulega lág-
ur aldur.
Hvað mig sjálfan snertir, minn-
ist ég þess ekki, að mér þætti sér-
staklega mikið til þessa tíma koma.
Vitanlega var mikið urn dýrðir. Það
var afmælisveizla, og nú mátti
maður fara að kjósa. Og fram úr
þessu gat maður farið aö taka sjálf
ur sínar ákvai'ðanir. Hugsaði ég
mér að gerast kennari, blaðamaö-
ur, bóndi eða fara að stúdera lög?
Eitthvað mun ég hafa leitt hug-
ann að því, á hvern hátt mér
myndi verða hægast að hafa ofan
af fyrir mér og fjölskyldu minni,
en annars man ég ekki eftir því,
að ég hefði á þessum árum sér-
stakar áhyggjur af lífinu og ég
var víst áreiðanlega sannfærður
um það á þeirn árum, að ég myndi
geta unnið bug á hvaða erfiðleik-
um lífsins sem væri. En það leið
þó ekki á löngu, unz ég stanzaði
við, og þá varð mér oft hugsað til
þess, hvers vegna ég svo ungur yrði
að fást við ýmsan þann vanda, er
þá bar mér að höndum.
er grundvallaratriðið í kenn-
ingum Krists.
Það er hinn háleiti tilgang-
ur jólanna að minna menn á
þennan boðskap og hvetja þá
til fylgis við hann. Því aðeins
geta jólin fullnægt tilgangi
sínum, að menn geri sér þenn_
an boðskap ljósan og verði fús
ari til að þjóna honum. Því
aðeins geta menn haldiö sönn
jól, að þeir gerist í breytni
sinnf og verkum trúrri þeim
boðskap, sem vísar hina einú
réttu leið til að skapa ríki frið
STEVENSON
Hvað veit ég þá nú, sem ég ekki
vissi, þegar ég var tuttugu og eins
árs? í raun og veni myndi ég segja,
að það væri ekkert, sem tuttugu og
eins árs gamall maöur gæti ekki
verið búinn að afla sér vitneskju
um, bæði í iögum lands síns eða
hverjum þeim fræðum, sem hugur
hans girntist. Hann hefir lesið um
alla þessa hluti og honum hefir
verð sagt margt um þá ,en hann
hefir ekki reynt nema lítið af þvi.
Það, sem maðurinn veit meira, þeg-
ar hann er orðinn fimmtugur, er
ekki endilega fleri formúlur eða
fleiri lágagreinar, það er ekki sú
þekking, sem menn geta öðlazt í
orðum annara, heldur eru menn
fróðari af þeirri þekkingu, sem
menn öðlast af eigin snertingu,
sjón, heyrn, sigrum og mistökum,
andvökum, undirgefni og ást, yfir-
leitt aHri þeirri mannlegu reynslu,
sem fimmtugur maður getur búið
yfh'.
Þó eru áreiðanlega margir hlutir,
sem ég myndi framkvæma allt öðru
vísi, ef ég nú aftur væri orðinn
tuttugu og eins árs. Ég hugsa, að
í stað þess að varpa öndinni létt-
ara yfir því að geta nú yíirgefið
skólastofurnar, þá myndi ég taka
til að mennta mig betur. Ég myndi
fara aftur inn í næsta bókasafn, og
ég myndi nú reyna að lesa ýmsar
bækur, sem ég ekki gerði annað við
en rétt líta yfir. Ég myndi taka
til við nám vegna námsins sjálfs,
en ekki til þess að ná prófum eða
vegna þess að foreldrar mínir vildu
það eða ég sjálfur. Ég myndi reyna
að tileinka mér kjarna hlutanna í
stað þess að reyna einungis að búa
mig undir að geta svarað þeim
spurningum, sem hugsanlega yrðu
lagðar fyrir mig á prófi. Ég myndi
lesa, lesa og lesa. Ég myndi láta
mína eigin forvitni ráða lestrar-
efni minu og ég myndi spyrja alla
í því skyni að öðlast meiri þekk-
ingu.
Þegar ég lít til baka, finnst mér,
að það, sem mest einkennir heil-
brigða æsku, sé uppreisnarhugur.
Það tel ég gott og eðlilegt, að ó-
spillt æska vilji breyta ýmsu því,
sem betur má fara. Breytingar og
framfarir er ávöxtur af endurskoð-
un okkar og endurmati á málefn-
um og aðferðum. Sú öld, sem við
lifum á, krefst dirfzku, hugkvæmni
og reynslu. Reyndar held ég, að
mín kynslóð hafi ekki gert miklar
uppreisnir gegn eldri háttum. Við
vorum rétt nýlega sloppnir úr fyrri
heimsstyrjöldinni og við héldum aö
nú væri upp runninn eilífur friður.
Það eru margir hlutir, sem ég
myndi nú gera, ef ég væri aftur
orðinn tuttugu og eins árs. Eða það
eru að minnsta kosti margir hlutir,
sem ég ætti áð gera. Til dæmis
myndi ég taka virkan þátt í stjórn-
málum. Ef til vill er hvergi meiri
þörf á því, að menn með vakandi
hugá og uppreisnai-íhug taki virkan
þátt en í stjórnmálunum. Og ef
við erum reiðubúnir að fórna lífi
okkar fyrir hugsjón lýðræðisins,
þegar því er ógnað af utanaðkom-
andi öflum, því skyldum við þá
i ekki vera fúsir til að berjast fyrir j
! þann sama málstað, þegar honum
! er ógnað innanfrá.
I
I ,
j Eg vcit, að gruntívallarkennins
j okkar er sú, a,ð lýðræðið byggist
; á frjálsum kosningum allra, Og
fólk, sem vel er menntað og fj’Igist
j vel með þeim málum, sem eru að
l^erast hverju sinni, mun áreiðan-
j lega standa á verði um hugsjónir
lýðræðisins. En sá hlutur getur
hæglega gerzt, að fólk, sem haldið
er andlegri leti, og fóik, sem ekki
hefir nenningu til þess að fylgjast
með og kynna sér vandamálin
hverju sinni, verði handbendi
manna, sem langt er frá að berj-
ist fyrir grundvallarhugsjónum lýð-
ræðisins.
Ef ég væri tuttugu og eins árs
gamall myjndi ég ekki taka að
mér nokkurt starf af þeim sökum,
að vel væri borgað fyrir það, eða
vegna þess að líkur væru fyrir
því, að ég á þann hátt gæti komizt
betur af efnalega en ella. Það er
nóg að g’era í heiminum. Og sér-
hver maður, sem fengið hefir starf,
sem vel hæfir kröftum hans og
hæfileikum, og vinnur vel að þessu
starfi, hann getur á þann hátt
öðlazt lífshamingju. Það er ekki
hægt að flokka störf sundur .Það
er ekkert, sem hægt er að kalla
annars flokks störf. Allir, sem
vinna gagnleg störf eru jafnir. Lista
maðurinn er fyllilega jafningi dóm
arans, og bilstjórinn og götuhreins-
arinn vinna ekki síður gagnleg störf
en þeir.
Einstein sagði einu sinni, að ef
hann ætti kost á að lifa ævi sina
upp aftur, þá myndi hann gerast
múrari. Það væri mannkyninu mik-
il gæfa, ef margir okkar, sem minni
gáfum eru gæddir en Einstein, lit-
um svo raunsæjum augum á nota-
gildi starfsins. Það er mikil nauð-
syn, að menn hætt að snobba fyrir
hvítflibbastörfum og séu ekki siður
reiðubúnir að taka að sér þau
störf, sem krefjast líkamlegrar á-
reynslu. Það er hægt að öðlast
takmarkalausa fullnægingu lífs-
hamingjunnar með því að neyta
krafta sinna til þess með hönd-
um okkar að byggja, gera við og
varðveita mannvirki. Þau störf
færa hvað mesta fegurð og nyt-
semi inn í heiminn. Og hversu ham
ingjusamari myndu ekki margir
vera, ef þeir gengju heim til sin
á kvöldin með mold undir nöglun-
um í staðinn fyrir blekslettur og
væru þreyttir í stað þess að vera
taugaslappir.
Ef ég væri tuttugu og einE árs
gamall aftur, myndi ég ekki bera
í bi'jósti minnsta ugg um, að það
starf, sem ég þá tæki að mér væri
það síðasta, sem ég gerði í lífinu.
Ég myndi vera óhræddur að reyna,
hvað sem væri, til þess að vita,
hvað bezt ætti við' mig. Ef ég væri
tuttugu og eins árs aftur, myndi
ég gera mér far um að' reyna sem
flest í lífinu til þess að vita, hvar
ég hef-ði áhuga á að no-ta kraf-ta
mína. Og ég myndi gera mér far
um að vinna allt annað í tómstund
um mínum en i störfum mínum.
En umfram allt annað myndi ég
reyna að skilja, þekkja og finna
vonir og ótta samtíðarmanna
minna, hvort sem þeir eru auðugir
eða snauðir, hvar svo sem þeir
væru búsettir, svo að ég ætti auð-
veldara með að hafa áihrif á mál-
efni þeirra i þá átt, sem ég vissi
réttasta.
Að afstöðnum tveim kaup-
stefnum í Leipzig á þessu ári
og vegna bættrar sambúðar
ríkja á alþjóðavettvangi heíir
ennþá oröið vart við aukinn á-
liuga vestrænna rikja fyrir
Kaupstefnunni í Leipzig, sem
haldin verður dagana 26. febr.
til 8. marz 1956.
Enn sem fyrr munu hmar
yfirgripsmiklu vörusýningar
Sovétrikjanna, Kina og Al-
þýðulýðveldanna í Evrópu
gefa tú kynna áætlanir þess-
ara landa um útflutning sinn.
Belgía, Stóra-Bretland,
Frakkland og í fyrsta sinn eft
ir stríð Finnland munu bjóða
vörur sínar á samsýningum.
Sérstaklega mun indverska
sýningin verða miklu yfirgrips
meiri en áður. Auk þess sýna
fjölmörg einkafyrirtæki þess-
ara landa vörur sínar í hinum
ýmsu sýningarhöllum kaup-
stefnunnar.
Nú þegar hefir kaupstefn-
unni borizt sægur pantana á
sýningarsvæðum frá ýmsum
einkafyrirtækjum í Stóra-
Bretlandi, Frakklandi, Belgíu,
Luxemburg, Hollandi, Dan-
mörku, Noregi, Svíþjóð, ír-
landi, Sviss, Ítalíu, Austurríki,
Bandaríkjum Norður-Ame-
ríku, Uruguay og Jamaica. —-
Daglega streyma inn pantan-
ir hvaðanæva úr heiminum til
skrifstofu kaupstefnunnar í
Leipzig.
Víðkunn fyrirtæki þungaiðn
aðarms, efnaiðnaðarins, flutn
ingaiðnaðarins og léttaiðnað-
arins eru meðal fjöimargra
sýnenda frá Vestur-Þýzka-
landi.
Sýningarvörur verzlunar og
iðnaðar þýzka lýðveldisins,
sem ætlaðar eru til útflutn-
ings, verða á boðstólum í
feikna úrvali.
Búist er viö að margar nýj-
ungar nyezluvarnings komi
fram á sjónarsviðið og marg-
ar tækninýjungar.
Ráðstafanir hafa verið gerð
ar til þess, að dvalarkostnaö-
ur sýningargesta iækki frá því
sem verið hefir og mun nú
lægri en víðast hvar annars
staðar í Evrópu.
(Frá Kaupstefnunni, Rvík.)
Maðurinn ,sem sat.
46 ár á þingi
Johan Nilsson, forseti efri
deildar sænska ríkisþingsins,
lætur nú af. þingmennsku, 82
ára að aldri. Hann kom inn í
þingið árið 1909, og hefir hann
setið þar samfleytt síðan, og
forseti efri deildar hefir hann
verið síðan 1937. Alls hefir
hann setið á 52 þingum, og
forseti á 21 þingi þar af. Hann
er sá, er setið hefir lengst á
þingi allra sænskra þing-
manna. Lindhagen, sem þeir
kannast við, er einhverja ögn
vita um norræna personalia,
sat 49 þing. Hann gengur næst
gamla Nilsson. — Nilsson var
bóndi, og hvað er dásamlegra?
Hann sér eftir aö hafa hætt
búskap. Það gerði hann, karl-
sauðurinn, 1941, en römm. er
taugin, sem dregur menn fö'ð-
urtúna til, ekki á einhverja
helv .... möl!
Hér á landi ætla rnenn aS
verða æfir, ef einhver sjötug-
ur maður eða vel það sézt á
þingi. Það er undarlegur barna
skapur. Því eldri menn, þvl
betri löggjafar aö öllum jafn-
a'ð'i. Caío major.
tengdur jólunum. Það er kær-
leikurinn og ■bræSralágið, semi ar «g réttlætis á jörðu hér