Tíminn - 08.09.1956, Qupperneq 2

TÍMINN, laugardaginn 8. september 1956.
Scott heimskautafarinn frægi fær har^a dóma eftir 44 ár:
alfundi brezku
ð víía Si
snwnarraiis
Vísindamaíurmn Sir Raymond Priesiley, einn iei'S- _
angnrsmanna, rekur í fyrsta sinn hin örlagaríku SÍIasföðÍJS Ssjarisiðir
mistök í Suíurskaatsléiíangriíium 1912 I 'Framtóid „i n
London. - Djúp þögn ríkti meSaL þeirra' 3000 bíezku ÍotkSn^ ^Þ^^'Srsf'tanan
vísindsmanna, sem nú í vikunni hlyddu a ræðu-Sir Raymond 'slc9mms; Þe!r sem r.;, eru ( notkun
Priestley, sem er formaður félags þess í Bretlandi, sem vinnur eru á SkólavörSuholU. Hagatorgi
að éflingu vísinda þar í landi. í ræðu þessari, sem.var haldin og Réttarhclt: vegi.^Bratlsga yrði
á aðalfundi félagsins í Sheffield, skýrði . Sir Raymond frá -fjórS1 snnmn opnaður i í.ogahiií.
leyndamalum um ævmtýrafor hetiunnar Robert Faleon
Scott og félaga hans til suðurheimskautsins en Scott og félag-
ar hans fjórir léíu lífið í þeim leiðangri eins og kunnugt er.
I.ondoi). 7. sept. — Aðalfundi
s&subind’, bregkn ..verkalýðsfé-
laganna lauk í Brigliton í dag.
Ititiri lerkfi.ivíisíetagi elns flutti
t'ilögii í Kvpurin. linu. þess efnis;
Sainbánd *£ljó.-r. ’n lagði t g jn
tiihiguani vegna þe v aí ' . i hefSL
í’.iiið r i'énzkum wrkalýúdeiSttíga
að f.ua til Kýpur til þess a3 rann
afí þ.ngið mótmæli stefnu rikis-1 sak?. malíð. Stæðl alþ’jóðasamband
síjóinarinnar og að allur brezk- frj'lvn vcrkalýðsfélaga einnig -að
ur hcr yroi kaiiaður heim, ölium
póKtíektim fiMiguBi á cvi*»:
slstíþt r;g ■ að Makaríos erik'Id
np y-'Tú þii'gar í sta'S.kaliað'ur heim
úr útlégSinflj.
sendif-5r>"haii?,
lutfd C'i feiit
Skóraði sarr.bánds
.iilltrúá a'3 hr.fa b:ð
t..l :,„,a cg
*Æv
ðiisarleiElKLsie -symi
Sir Raymond tók þátt í leiðangri
pessum, ífjem farinn var' 1911—12
og var þá aðeins 25 ára gamall.
Vísindafneniiirnir sáu þrumu i'ostn
ir undir-ræðu hans, enda fólst í
heniii bungur áfellisdómur ;fir
stjórn Scotts í leiðangrinum og
taldi að mistök hans hefðu kost-
að sjálfan hann og félaga hans
íióra lífíð:
I’apaði fyrir Ámundsen.
Svo sem kunnugt er beið Scoti
ósigur fyrir Noðrmanninum 'loalth
Ámundsen í hinu œ'ðisgengna kapp
hlaupilþeirra um að komast fyrstir
manna;á:Suðurskautið. Scott og fé-
lagar hgns komust þangað 1.8. jan-
úar 1912 en bá hafði norski fán-
inn b]akt“þar í heilan mánuð. Von-
sviknir pg beygðir hófu þeir heim
voru miðaðar viíí íjóra en ekki
fimin menn.
Þeir, sem fóru með. Scott, voru
liðsfÖringjarhir di*. vV’ilson, Oates
liöfuðsmaður og Bowers liðsfor-
ingi. Sem fimmta manh valdi Scott
undirliðsforingjann Evans
Scott.var tilfinningasjúkur.
j Scott var tilfinningasjúkur, nagði
| Sir Raymond. Hann vildi, að ein-
' hver af hinu óbreytta liði leiðang-
ursmanna skyldi vera meðal þeirra
aem kæmust með honum á skautið
og Evans vaðr íyrir valinu. Sir kalls, séra Árelíus Níelsson flutti
Raymond valdi. að áinungis nf uál- ræðu og sagði meðal annars:
fræðilegum ástæðum hefði betta í „Bíllin hefir nú tekið við hlut-
þá daga verið iil mikilla erfiðleika. verki þarfasta þjónsins í íslenzku
og Evans varð fvrir valinu. Sir þjó'olífi. Bílstjóranum er lögð mik
iiv -itt
■<& ikdj4£; i „1
sem ekki iieíir aðseíur i miðbam
um. Viðsidpti itöðvarfn'nar eru vax
andi. Eins cg fyrr er sagt hefir
rekstur stöðvavinnar ger.gið mjþg
vel, þo við ýmsa byrjunarörðug-
leika væri að etja. Þcrkell kvað t
vandamál með símana ekki sizt;
aðkallandr að lcysa, en.da færi góð !
símaþjónusta cg staríræksla bif
reiðastöðva mjög saman.
„Lipurð og kurteis þjónusta í Svtn?.?.rleikhúsið i Iðnö, sem starfað hefir í allt sumar og
hvívetna, er kjöroi-3 okkar“ sagði' sýht gamanleikina „Meoan sólin skín“ við mikla aðsókn og
Þorkeii „ og eftir þvi munum við hrií'ningu. mun á morgun (sunnudag) taka upp sýningar A
sakamáláléikriíixiu „Lykill að leyndarmáli11 eftir Frederik
Knott.
Þetia er sakaiwálaleikrit, sem sýnfc var
í Áusfcurkfejarbíði í fyrra
vinr.a í framtíðinni sem hingað til".
Abyrgð bílstjóranna er mikil.
Sóknarprestur Langholtspresta-
féll :í valinn n heimleiðinni. Mán- il ábyrgð á heröar, og til hans gerö | sumarleyfa leikaranna. Þessi sami
! son hefir tekið við hlutverki Ein-
Leikrit þettk var sýnt í 'fyrra í nrs Þ. Einarssonar, en aðrir léik-
Austurbæjnrbíói áf leikfiokki und- arar eru: Gísli Halldórsson, Helga
ir stjórn Gunnars R. Hansens, og Valtýsdóttir, Jón Sigurbjörnsson
hlaut þá miklar vinsældir, en og Knútur Magnússon.
hætta varð þá sýningum vegna1 Eins og áðúr segir standa yfir
uði seinna gekk Oates einn út í ar miklar kröfur. Bíl-tiórinn ekur
ferðina. Enginn þeirra komst iífs hríðarbylinn vil nð deyja. Honum ungum elskendum á ferðum þeirra
af, þeir' dóu hver af öðrum —
Scotf seinastur í marzmánuði. Dag
bók hans fannst seinna og m'átti
þar lesa harmsögu þeirra.
Hundar’óg vitamín.
fannst
félaga
hann
ína.
vera íil byrði "yrir
Dóu af skyrbjúgi
Hinir þrír voru of máttfarnir íil
þess að ná á leiðarenda. Þótt veðr-
ið væri- óskaplegt, .elur Sir Ray-
_ En þessir hraustu menn hefðu mond, að þeir félagar hafi ekki
ékki átt að burfa að deyja, sagði
Sir Ráymond. Scott framdi marg-
4tr skyssur í skipulagníngu sinni á
ieiðangrinum og varð að gjalda
þær ekki minna verði en lífi sínu.
Amundsen bar sigur úr býtum
dáið úr sulti. Það, sem varð beim
að ijörtjóni, var skyrbjúgur.
Sonur Roberts Scott er hinn víð-
kunni xuglafræðingur Peter Scott,
sem lcomið hefir upp hinum merki-
lega andagarði við Severná á Eng-
vegna þess að aðferð hans var landi og kurinur er hér á landi, ;n.
betri. Scott skildi ekki til íulls mik a. fyrir ferðalög með dr. Finni Guð
ilvægi hundanna til að annast' mundssyni í Þjórsárver. Peter
flutninga og af þeim sökum og
ásarnt' þv'í arð' matarskammtur okk-
ar var sneyddur vítamíiium, töpuð-
um við, ságði Sír Raymond.
Bf-‘til' vill var’það þó mesta
skyssa- Scotts, að hann tók með
sér fjóra menn í stað þriggja í
siðasta áfangann til suðurskauts-
ins. Þetta gerði hann brátt fyrir
það, að útbúnaður, matarbirgðir
og verkaskipting manna þeirra,
sem fara áttu seinasta spölinn,
Scott hefir verið spurður um álit
sitt á þessari'síðbornu gagnrýni á
föður hans, og fórust honum orð
á þá leið, að hann íeldi fullvíst, að
-faðir sinn mundi hafa viðurkennt
réttmæti gagnrýninnar hjá Sir
Raymond, ef hann hefði :nú iæki-
færi til að skyggnast frá okkar
sjónarhóli til þeirra' atburða, cr
gerðust fyrir 44 árum við suður-
heimskautið. — (Endursagi úr
Politiken).
Hann ekur brúðhjónum til kirkj-
unnar og síðar konum á fæðingar
deildina. — Og bílstjórinn ekur
fóikinu í önnurn þess og striti í
voru iarðneska lífi — og að lok
um hinum dár.u tll graíai\“
Enn fremur sagði séra Árelíus
að hlutverk bílstjórahs væri þýð-
ingarmikið I daglegu lífi og að
hann bæri ábyrgð á öryggi, ekki
einungis farþeganna, heldur einn
ig þeirra sem fótgangandi fara.
Hann kvað sér gleðiefni að nýja
bílastöðin væri gengt þeim stað, er
kirkja hverfisins ætti að rísa á.
leikflokkur sýnir nú leikritið a
yegum Sumarleikhússins,: að öðru
leyti en því, að Guðniuhdur Páis-
KoEsýrueitrim
(Frambald af 12. slðu.)
þetta hryllilega slys orsakaðist
af kolsýrueitrun. Hin unga kona
átti barnið daginn áður en þetta
óhugnanlega slys kom fyrir og
systir hennar var þarna aðeins
nokkra daga til
heimilisverkin.
sýningar á „Meðan sólin skín“, og
virðist síður en svo lát á aðsókn,
en 30. sýningin á þessu leikriti
er á briðjudaginn.
Níi getá méiiii
gva sig met;
ííma i eiou
Læknar vara vitl þessu og telja hættu
á eríSasjúkdómum
í danska læknablaSinu „Ugeskrift for Læger“ var í ágúst-
mánuði birt aðvörun við því, sem höfundur greinarinnar kall-
ar „helgar-ófrjógvi“. Ræðir í grein þessari og það í fullri aí-
vöru um varnir, sem framkvæmdar eru með eyðingargeisl-
um, sem leiðir af sér ófrjógvi.
Greinarhöfundur heitir dr. phil.
Niels Arley. lektor, sem ræðir um
þessi efni í langri grein í lækna-
blaðinu og jáfnframt um vaxandi
hættu af hömluiausyi notlcun geisla
virkra efna. Harfn heldur því frarn.
að naiiðsynlegt-sé að koma á fót
a'ð lijálpa við | stofnunum, sem hafi geislafræðileg
I ar rannsóknir með höndum, íii að
Ef Titaoic Iiefði Iiaft gúmmibjörgimarbáta
Eftir Andr-oa Doria—Stockhohn áreksturinn er það nú al-
mennt viðurkennt af öryggismálasérfræðingum um allan
■ heim, að gsmla lagið með björgunarbáta sé orðið úrelt.
Sökkvandi skip og sírandað skip 39 manna gúmmíbáturværi á hval-
hallast nær alltaf á aðra 'nliðina og 'bak, annar uppi á ,’týrishúsi >:g
verða þá björgunarbátarnir á hinni sá þriðii aftur á ,.keis“. Sama er
hliðinni, sem eiga a'ð bjárga helm- að segja um' stærri skip, en þau
ing ábafnar og farþega, ónothæíir. þyrftu að sjálfsögðu “leiri gúmmí-
Þetta em fimmmermmgarnir, sem kðrrtust á SuSurpóiinn, en fórust á norð-
uriélð árið 1917. Frá vinstrl Wilson laekpir, Scott, Evar.s, Oates, Bowers. —
Wilson og Scotf króknuðii í tjáidinu, elnnig BoWers. Evans först á Beard-
more-jökli, Oates gekk út í hríðina og hvarf þegar hann hélt sig vera orð-
inn ti Itrafala1 vegna fótkals/'Altir dóu' hetjudauða, en skipuiág leiðangurs-
ins var ekkl nógU 'gott,- seglr einn leiðan'gursmanna nú eftíf 44 á'r.
Nýtt frímerki gefið út 25. seDtember
•29. september gefuf póststjó'rrl-
;in út uýtt frímerki' til minningaÞ
...irn 50 'ára' afmasli ritldma- og tal-
,-símaþ.iómistu hér á landí.
Verðgildi þess er kr. 2,30 !jóþ
blált að lit og- teiknað- af •Stefáril
Jónssyni: 750 þús.’ merkk verða-
, gefin út- Qg eru þau prentuð hjá/
.jJThomás de la Rué'í'London'. 'Seint
í október verða gefin út 2 sam-
riorræn mer-ki á öllum Norðurlönd
SLAIVO
hægara verði að kynna sér þær
hættur, sem samfara eru aukinni
notkun geislavirks efnis.
Riintgéngeislat.
Geislavirk efni érú notuð í stöð-
ugt ríkari mæli í sambandi vdð
lækningar, iðnað og í daglegu lífi.
í því efni má nefna sjálflýsandi úr
og skilti, sjónvarp og margt annað.
Og sem sérlega ábyrgðarlausa beit
ingu geislaverkana nefnir dr. Ar-
ley „helgar-ófrjcigvi“ á ungum
mönnum. Hefír í/þessú sambandi
verið talað um rontgengcisla sem
örugga gctnaðarvörn.'
Ef aftur á móti er tíl nóg af
gúmmíbjörgunarbátúm um borð,
eru allar líkur til að bjarga megi
þeim, sem komast upp á biijur.
Þegar Andrea Doria íórst, iókst
aðeins að sjósetja helming bátanna I
og ef ekki befðú verið önnur ‘kip
nálæg til að aðstoða við björgun-
ina, hefðu um hélm'mgur áhafnar
og farþega farizt. Þaiúiig íór cin-!
mitt í Titanie slýsinú og getúr ^
komið: fyrir cnn. ]
Kostir gúmmíbjörgunarbáta
fram yfir trébáta má telja, að íveirt
menn geta auðvcldlega borið 30
manna bát á milli sín og er þá*
hægt að sjósetja hann þar sem
hentugast þykir á sökkvandi skipi. j "
Gúmmíbótarnir brotha ekki í sjó-!
gangi. Þeir eru yfirbyggöir og því |
lokaðir fyrir ágjöf og kulda. Þeim
getur ekki hvolft eftir a'ð menn i
eru komnir í þá. Þeir taka mjög'
lítið pláss-miðað við áðrar tegund-
unum. Verða merkin eins að lit og ir björgunarbáta.
af sömn gerð að öðru leyti en því Hvernig, sem togari strandáði
að verðgildi verða að sjálfsögðu eða sykki, ættu engir af áhöfn-
ekk'i þau sömu. inni að þurfá að drukkna, ef einn •«
báta. Litlu fiskibátunum okkar
nægir einn 10—15 manna 'bátur.
TRICHLORHREIííSUN
CöURnHBEINSUN >
:
bj(?)rg
TÍUVALLAGOTU 74 • b!Mt S1Í7
BARMAWUO G
Aífrjógvun.
I Sandaríkjunum geta nenn, ef
þeir vilja eyða helginni með ást-
mey sinni, án þess að eiga nokkað
á hættu. farið til eins hinna mörgu
geislafræ'ðinga: þeirra erinda áð
láta með geislavirkni gera álg
ófrjóa um skamman txma. Vitað iir
til þess að slíkir ábyrgðarlausir
læknar hafa geislavirkt . tiltekin
líffæri manna, sem svarar' hundrað
( einingum, þrátt íyrir það, að al-
T.þjóðlega geislavarnarnefndin hefir
gefið út tilskitm þéss efnis, að Ha-
marks gejslun ; megi ekki oema
hærri einingarfjölda cn 1,5.
'r
14 daga öryggl. .
f Það ér aðélhs fólk, sem vinnur
i-í atómverkbólum og við 1‘öntgeh-
/ tæki; seui' geta meðtekið stæiri
skainmt eða allt upp í íimmtán
feinlnTgar án þess að það bíði tjón
af. En éíns og dæmin standa nú,
virðlst sem ungir menn geti án
nokkurs eftirþánka fengið geislun,
sem nemur liundrað einingúm (R)
og trvggt sig þannig ófrjóa í allt
að fjórtán daga. Sama gildir um
| konur. Það er liægt að gera þær
| ófrjóar með sama hætti. Ef um
uppslcurð er að ræða, hafa sumir
læknar þann hátt á að affrjógva
sjúklirtginn á,. meðan. . ^^.gðgcrð
stendúr. '