Tíminn - 11.11.1956, Blaðsíða 5

T Í M I N N , sunnudaginn 11. nóvember 1956
5
Hannibal Yaldimarsson, félagsmálaráðhr.:
Orðið er frjálst
Árás Frjálsrar þjóðar á Alþýðusambandið
BLAÐIÐ Frjáls þjóð, sem út kom
10. nóvember s. 1. gerir sér mjög
tíðrætt um Alþýðusamband ís-
lands. Á forsíðu blaðsins eru
tvær greinar helgaðar Alþýðu-
sambandinu, og hvorugar til
þess skrifaðar að auka hróður
þess.
f grein undir fyrirsögninni: |
Hvenær koma samúðaryíirlýsing-
ar A.S.Í.? segir, að það veki furðu,
að stjórn Alþýðusambands íslands,
hafi ekki enn talið ómaks vert,
að lýsa yfir samúð sinni með al-
þýðunni í Ungverjalandi. Síðar í
sömu grein segir, að Alþýðusam-
band íslands þegi um enn þunnu
hljóði við öllum hörmungum ung-
verskrar alþýðu. í þriðja lagi eru
svo þungar ásakanir í greininni í
garð Alþýðusambandsins út af
því, að Alþýðusambandsstjórnin j
hafi ekki mótmælt grimmúðleg-
um árásum tveggja stórvelda á
Egypta. Og að síðustu fær blaðið
ekki orða bundizt út af því „sinnu'
leysi“ Alþýðusambands íslands að,
vera ekki búið að senda Verka-j
mannaflokknum brezka skeyti um, j
að það sé honum þakklátt fyrir,
þá hörðu baráttu, sem hann hafi (
háð gegn þessari villimennsku.
ÞAÐ ER RÉTT, að sambands-
stjórnin hefir ekki sent Verka-
mannaflokknum brezka neitt
þakkarskeyti, og heldur ekki sam-
þykkt vítur á Breta og Frakka
vegna árásar-stríðs þeirra gegn
Egyptum. En ég fullyrði, að það
stafar ekki af því, að það hafi ver-
ið nokkrum erfiðleikum háð að
koma slíkri samþykkt fram í sam-
bandsstjórn. Hitt mun ástæðan,
að sambandsstjórn hefir sjaldan
eða aldrei samþykkt vítur á stór-
veldin, þó að þau hafi ráðist á
aðrar þjóðir með vopnavaldi. Mun
það t. d. meira að segja hafa farið
fram hjá sambandsstjórn á sín-
um tíma að víta þær þjóðir, sem
hófu síðustu heimsstyrjöld.
Hitt er alrangt hjá Frjálsri þjóð,
að Alþýðusambandsstjórn liafi
látið undir höfuð leggjast að lýsa
yfir samúð sinni með Ungverjum
í liörmungum þeirra. — Það gerði
sambandsstjórn með þeim fyrstu
hér á landi — og það á þann ótví-
ræða hátt, að taka strax þátt í
Ungverjalandssöfnuninni með 15
þúsund króna framlagi úr sjóð-
um sínum.
Þetta gerðist föstudaginn 2.
nóvember ágreiningslaust í sam-
bandsstjórn. Var þeim tilmælum
jafnframt beint til verkalýðsfélag-
anna að þau tækju þátt í fjársöfn-
un til hjálpar ungversku þjóðinni
í neyð hennar. Birtu flest dag-
^Kaðanna í Reykjavík þessi til-
mæli Alþýðusambandsins um leið
og þau skýrðu frá fordæmi sam-
bandsins.
Eg hygg, að flestir aðrir en
skrifarar Frjálsrar þjóðar, skilji
fullvel, að með þessu lýsti Alþýðu
sambandsstjórn á ótvíræðan liátt
yfir. samúð sinni með ungversku
þjóðinni. Og það er ég viss um, að
það hefði verið talin skýr og bein
afstaða með Rússum, ef hin litia
gjöf Alþýðusambandsins hefði
verið þeim ætluð.
Samúðaryfirlýsing Alþýðusam-
bandsins var þannig gefin strax
þann 2. nóvember, en sá, sem
ásakar sambandsstjórn fyrir tóm-
læti, kemur sinni samúðaryfirlýs-
ingu fyrst á framfæri 8 dögum
síðar, þann 10. nóvember.
Þó reiðir Frjáls þjóð enn hærra
til höggs gegn Alþýðusambandinu
í annarri forsíðugrein sama dag
undir svohljóðandi þriggja dálka
fyrirsögn:
Alþýðusamband íslands brást.
f grein þessari segir blaðið, að
það hafi vakið hina mestu gremju,
að Alþýðusambandið hafi „skorast
undan“ þeim tilmælum Alþjóða-
sambands frjálsra verklýðsfélaga
að gangast fyrir 5 mínútna vinnu-
stöðvun í samúðarskyni við ung-
verskan verkalýð.
Þessi ásökun er röng með öllu.
Undan þessu hefir Alþýðusam-
bandið aldrei skorast. Útlegging
blaðsins er svo sú, að kommúnist-l
ar í sambandsstjórn hafi kúgað!
aðra sambandsstjórnarmenn í
þessu máli. — Að síðustu klykkir
blaðið svo út með því að fullyrða,
að með þessu hafi meirihluti Al-
þýðusambandsstjórnar lotið næsta
lágt, til þess eins að súpa úr hóf-
spori Moskvukommúnista.
Sannleikurinn í þessu máli —
allur sannleikurinn — hvort sem
menn vilja hafa hann eða ekki,
er sá, sem nú skal greina:
Klukkan að ganga sex þann 7.
nóvember fékk ég í hendur skeyti
frá Oldenbrock framkvæmdastjóra
Alþjóðasambands frjálsra verka-
lýðsfélaga, þar sem þess er óskað,
að Alþýðusamband íslands skipu-
leggi 5 mínútna vinnustöðvun, er
koma skyldi til framkvæmda fyrir
liádegi daginn eftir, þann 8. nóv.
Eg taldi að ég hefði ekki rétt
til þess sem forseti sambandsins,
að fyrirskipa slíka vinnustöðvun
um allt land, án þess að fá til þess
samþykki sambandsstjórnar. En.
hvaða tóm gat nú gefist til þess
að ná saman sambandsstjórnar-
fundi, þar sem ályktun slíks fund-
ar þurfti að vera komin til frétta-
stofu útvarpsins fyrir klukkan 7,
eða eftir rúma klukkustund?
Eg sá engar líkur til, að það
mundi takast, þar sem sambands-
stjórnarfólk stundar flest erfiðis-
vinnu og vinnur oft fram til klukk
an 7 á kvöldin og er auk þess bú-
sett bæði í Reykjavík, Hafnarfirði
og í 'Þorlákshöfn. ' ' i
Hefir su eðlilega ósk þrásirinis
verið borin fram, að sambands-
stjórnarfundir væru boðaðir dag-
inn áður. Nú hefir oft komið fyrir,
að fundir hafa verið boðaðir sam-
dægurs, en það mun algert eins-
dæmi, ef tekist hefir að ná sam-
bandsstjórnarmönnum saman á
skemmri tíma en tveimur klukku-
stundum frá því að boðun hófst.
Segjum nú, að þetta hefði tek-
ist. En samt hefði fundur aldrei
getað hafizt fyrr en klukkan að
ganga átta, eða eftir þann tíma,
sem hægt er að koma kvöldfrétt-
um á framfæri.
Nú mun verða á það bent, að
nokkur verkalýðsfélög, sem senni-
lega hafa fengið símskeyti um
málið um líkt leyti og Alþýðusam-
bandið, þó e. t. v. eitthvað fyrr,
hafi getað talað sig saman og kom
ið tilkynningu í útvarpið. Þetta
er rétt að vísu, en svo seint urðu
þau þó fyrir, að tilkynning þeirra
barst verkafólki fyrst kl. að ganga
ellefu um kvöldið, eða í þann
mund, sem margir erfiðismenn
eru gengnir til hvílu.

Eg skal játa það, að ég hefði
ekki talið forsvaranlegt, að Al-
þýðusamband íslands hefði fyrir-
skipað allsherjar vinnustöðvun
með slíkri næturtilkynningu, og
einhverntíma hefði slíkt þótt of-
beldiskennt og ekki verið tekið
með þökkum.
Auk þess, sem nú hefur verið
sagt, er rétt að geta þess, að strax,
er ég fékk skeyti Alþjóðasambands
ins i hendur reyndi ég að ná sím-
sambandi við sambandsstjórnar-
menn. Náði ég fyrst tali af Ásgeiri
Guðmundssyni, prentara, sem eng-
inn getur bendlað við kommún-
isma. Hann var mér sammála um,
að engin tök væru á að ná saman
sambandsstjórnarfundi svo fljótt,
að samþykkt gæti fengist birt með
kvöldfréttum. Auk þess benti hann
á, að slíkar aðgerðir væru nokkuð
algengar meðal stórþjóðanna, en
væru mjög fágætar hér. — Minnt-
ist hann ekki slíkrar allsherjar
stöðvunar vinnu, nema í sambandi
við lýðveldisstofnunina og þá í
eina eða tvær mínútur. Ilefði kraf
an þá verið birt öllum til eftir-
breytni af stjórnarvöldum lands-
ins. Hann var því ekki viss um,
að slík vinnustöðvun tækist svo,
að sæmd væri að, nema hægt væri
að boða hana vandlega um allt land
og leita jafnframt samstarfs og
samþykkis margra annarra aðila.
Samskonar beygur við, að slík
helgiathöfn, sem við öll töldum
þetta vera, kynni að misheppnast,
ef til hennar væri stofnað í flaustri
gerði vart við sig hjá öðrum sam-
bandsstjórnarmönnum, sem ég
náði símasambandi við þetta
kvöld. En það sem úrslitum réði
var þetta: Símskeyti Alþjóðasam-
bandsins kom of seint. Ber að
harma það, að skeytið hefur annað
hvort tafizt í sendingu, eða ekki
hefur gætt nægrar fyrirhyggju af
stjórn Alþjóðasambandsins um að
senda tilmæli sín til Alþýðusam-
bands fslands nægilega tímanlega.
Allt er því rangt í þessari grein
Frjálsrar þjóðar: Að Alþýðusam-
bandið hafi hafnað tilmælum AI-
þjóðasambands frjálsra verkalýðs-
félaga og sömuleiðis öll fáryrðin
um að kommúnistar í sambands-
stjórn hafi kúgað meirihluta henn
ar til þagnar og aðgerðarleysis.
Afstöðu mína persónulega til
þessara mála, er tæpast hægt að
gera tortryggilega lengur, þó
Frjáls þjóð hafi áður reynt það.
Ég hefi tekið þátt í að fordæma
að jöfnu árásir Breta og Frakka
á Egypta — og Rússa á Ungverja,
með ótvíræðum samþykktum AI-
þýðusambandsins, Málfundafélags
jafnaðarmanna og ríkisstjórnarinn
ar. Og allar voru þessar ályktanir
gerðar, áður en Frjáls þjóð þókn-
aðist að láta í ljós sitt skína, Al-
þýðusambandi íslands og miðstjórn
þess til leiðbeiningar.
Ég fæ ekki betur séð, en að Þjóð
varnarflokkur íslands hafi með
skrifum þessum ráðist á Alþýðu-
sambandið af meiri lubbamennsku
og illkvitni, en jafnvel Morgun-
blaðsliðið hefur leyft sér að gera.
Mun ég láta þetta svar til Frjálsr-
ar þjóðar gilda jafnframt til ann-
arra aðila, sem ástunda að rægja
miðstjórn Alþýðusambands fslands
vegna þessara viðkvæmu mála.
Hannibal Valdimarsson.
Málverkasýuing Höskuldar Björas-
seuar á Selfossi
HÖSKULDUR BJÖRNSSON
listmálari heldur sýningu á Sel-1
fossi þessa viku, og verður hún
opin fram um helgi. Það er því
hver síðastur að sjá hana, en það
ættu sem flestir listunnendur að
láta eftir sér. Að visu er það tals-
verður krókur hér sunnanað, en
ekki trúi ég öðru, en að sýning
þessi veiti flestum sém hafa ó-
truflaðan listasmekk, óblandna á-
nægju-stund það eystra.
Eg hef átt þess kost að sjá flest
ar sýningar Höskuldar, um langt
árabil, og alltaf mér til mikillar
ánægju. Ekki kann ég námsferil
Höskuldar, enda skiptir hitt mestu
máli, hvaða árangri hver maður
nær í viðleitni sinni, til þroska og
fullkomnunar, í hverju sem er.
Höskuldur Björnsson hefur all-
an sinn listamannaferil verið hinn
Þáttur kirkjunnar:
Vald — þjönusta
Þeir, sem taliS er að ríki
yfir þjóðunum, drottna yfir
þeim, og höfðingjar þeirra
láta þær kenna á valdi sínu.
En eigi skal því svo farið
yðar á meðal.
Kristur.
Hamingjunni sé lof, að kirkja
íslands á ekki að sitja þögul og
aðgerðarlaus horfandi á við-
burði lieimsins. Hér skal beð-
ið og sungið um frið, frelsi og
réttlæti. Sú tízka hefir komizt
á hér, að kirkjan eigi ekki að
blanda sér í deilumál þjóða og
flokka á líðandi stund. Og víst
er þetta vandi og oft erfitt að
greina sannleikann og réttlætið
frá öllu því moldviðri blekkinga
og ósanninda, sem nú er einnig
venja að þyrla upp um hvert
málefni. Um þetta má segja:
Það kennir mönnum hugarhik
| og helzt að sinna öngu,
1 því kann margur hin þöglu svik
1 að þegja við öllu röngu.
En slíkt má kirkjan aldrei
1 leyfa sér. Hlutverk hennar er
1 vökustarfið. Hún er fulltrúi
| sannleikans og réttlætisins í
I anda kærleikans. Hún getur
| ekki hatað neina þjóð, en hún
| verður að berjast gegn ranglæt-
| inu, hvort sem það birtist hjá
| háum eða lágum, stórveldi eða
| smáþjóð. Og henni er sá kostur
| veittur, að hún þarf ekki að
1 taka tillit til neinna flokksfyrir-
1 skipana, aldrei að ganga með
|j bundið fyrir augun vegna aust-
I urs eða vesturs, aldrei að taka
tillit til þröngra sérhagsmuna
flokka og klíkna. Frelsi og hag-
hæld mannkyns alls hárra og
lágra, hvítra og svartra, er
henni jafnmikið áhugamál. Rétt-
| læti, friður og fögnuður er tak-
1 mark kirkjulegrar starfsemi í
I hverju landi, annars er kirkjan
| á villigötum, kennir ekki krist-
I inn dóm.
Kirkjan ætti sannarlega að
|| fylkja sér um málstað hinna
|| smáu og smáðu, þjökuðu og
l| þjáðu, hver sem í hlut á. Ilún
I getur ekki þagað- við hermdar-
I verkunum á Kýpur, þótt Bretar
| séu kannske, minnsta kosti að
| eigin áliti kristnasta þjóð í
heimi. Kýpurbúar eru elzta
1 kristin þjóð heims, eiga merki-
lega sögu, eiga rétt til að skipa
sínum málum að eigin vild.
Kirkjan hlýtur að vera á sama
máli og meistari hennar gagn-
vart valdhöfum þeim, sem
drottna og láta kenna á valdi
sínu.
Hún hlýtur því að fordæma
hernaðaraðgerðir Frakka í Alg-
ier og yfirgang stórveldanna og
ísraels í Egyptalandi, þar sem
auðveldlega má semja á grunni
alþjóðahagnaðar um framtíð
mannvirkisins mikla við Súez,
enda virðist þar nú rofa til.
En öllu fremur því sem nú er
efst í hugum og heitazt beðið
nú í dag, hlýtur kirkjan að
skipa sér í flokk með frelsis-
kröfum pólskra- og ungverzkra
verkamanna og frelsishetja
gegn hinum hryllilegu rúss-
nesku valdhöfum, sem ganga
fram í sauðargæru félagshyggju
og jafnaðar. Þeir þykjast vera
sporgöngumenn Tolstoys og Len
ins, manna, sem áttu eld kær-
leika og fórnfýsi í brjósti,
manna, sem þrátt fyrir allt sem
mistókst, skópu milljónum |
mannréttindi og mannsæmandi |
líf. En þeir eru það ekki. Þeir |
virðast nú, þrátt fyrir mann-1
leika Bulganins, sannleiksholl-1
ustu Krúséffs verstu fjendur j
hins sanna sósíalisma, hatandi j
og myrðandi hver annan, brjál- j
aðir manndýrkendur, sem grafa j
upp sína dauðu og ýmist níða
þá eða hefja til skýja, stimpl- j
andi sjálfa sig sem heimskingja j
sem halda að þeir geti leikið i
skrípaleik frammi fyrir öllum |
heimi, án þess að sjáist í gegn- jj
um gervið.
„En eigi skal því svo farið
yðar á meðal“, kristnir íslend-
ingar. Drengskapur hefir lengi
verið þjóðardyggð sannara ís-
lendinga. Menn geta unnað hin-
um dugmiklu, framsæknu og
fjölmennu þjóðum Rússlands,
Bretlands og Frakklands, þótt
þeir afneiti hernaðaraðgerðum,
verkalýðskúgun, misskiptingu
auðs, yfirdrottnun og þjóðar-
morðum hinna blinduðu leið-
toga þar. Leiðtoga, sem eftir
nokkur ár verður afneitað af
sjálfum sér og núverandi fylgis-
mönnum sínum.
Hin eina kristilega valdbeit-
ing er þjónusta en ekki yfir-
drottnun, frelsisefling en ekki
kúgun, jafnrétti en ekki mis-
rétti.
Guð styrki hverja þjóð, sem
berst fyrir frelsi og sjálfstæði.
Guð gefi hverri þjóð réttlæti
frið og fögnuð. Guð gefi þjón-
ustusemi í stað hroka og valds.
Reykjavík, 10. nóv. 1956.
Árelíus Níelsson.

. i- m
4*
leitandi maður, sífellt á þroskun-
arbraut og er það enn, eins og
þéssi sýning ber órækan vott um.
II.
Hér er nefnilega um stórmerka
sýningu að ræða, sýningu sem er
Iærdómsrík á marga lund. „Frá
henni andar ilmviðsins blær“ segir
stórskáldið Einar Benediktsson og
finnst mér það viðeigandi eink-
unnarorð um þessa sýningu, sem
sannarlega andar frá sér lífi, feg-
urð, ljósi og yl.
„Að halda sitt strik, vera í hætt-
unni stór“, segir Einar Benedikts-
son einnig. Það er einmitt þetta
sem að Höskuldur hefur gert. —
Því hærra sem að skipunarbásúna
hins erlenda abstraktisma, hefur
gollið í blöðum og útvarpi hér, um
hina einu sönnu aðalbraut hreinn-
ar listar, æ þess betur hefur Hösk
uldur lokað eyrum sínum fyrir
þeirri eintóna skipan, enda er hann
nú, og hefur verið einn af allra
sérstæðustu snillingum þjóðar vorr
ar og þó víðar væri leitað.
Það er hægt að kenna öllum
mönnum rímreglur, bragreglur og
skapa skáld eða listamenn, eftir
einhverskonar reglum. Það mun
lítið tjóa. Það á nefnilega víða
heima spekimæli orðsnillingsins
mikla Sigfúsar Sigfussonar þjóð-'
sagnaméistara. „Þetta eru reglur
og ekkert annað, en eintómar and-
skotans reglur“.
III.
Höskuldur hefur þroskaðan og
óskeikulan fegurðarsmekk, en auk
þess hefur hann öldungis meistara
legt vald á pensli sínum, penna og
blýanti.
Höskuldur hefur alla tíð verið
hinn hávaðalausi maður. Strax á
unga aldri dró hann sig út úr skark
ala veraldarinnar, bjó fyrst á Laug
(Framhald á 6. síðuj