Tíminn - 11.05.1957, Blaðsíða 1

íylgist með tímanum og lesið
TÍMANN. Áskriftarsímar: 2323
og 81300. Tíminn flytur mest og
fjöibreyttast almennt lesefni.
41. árgangur
Innl í blaðinu i dag:
Mjólkurmál, bls. 5
Erlent yfirlit, bls. 6.
Um bækur — viðtal, bls. 7.
m
Reykjavík, laugardaginn 11. mai 1957.
104. blað.
Lán fengið í Bandaríkjunum til virkjunar Efra-
Sogs, framkvæmdir hefjast af fullum krafti í vor
Yfirfullt á fyrirlestri Helen KeOer í
hátíðasal Háskólans í gærkvöldi
Mátti vel greina orí hennar aftast í salnum
Helen Keller hélt stuttan fyrirlestur fyrir almenning í
gærkvöldi í hátíðasal Háskólans. Salurinn var troðfullur og
stóð margt fólk frammi á gangi. Þorkell Jóhannesson há-,
skólarektor bauð hinn fræga gest velkominn. Hóf Keller
síðan ávarp sitt. Er málfar hennar furðuskýrt, jafnvel á
erfiðum orðum, svo að greina mátti aftast í salnum. Vin-
kona hennar, Thompson, endurtók orð hennar, en síðan
þýddi Heigi Tryggvason á íslenzku.
Er ávarpinu var lokið var frjálst
að bera fram spurningar. Var
Keller spurð hvernig hún skynj-
aði salinn. Hún kvaðst finna að
hann væri stór, hlýr og vingjarn-
legur, troðfullur af fólki.
Hún skýrði frá því, hvernig hún
lærði að tala með því að halda
fingrunum á hálsi, munni og nefi
kennarans. Hún skýrði frá háskóla
námi sínu, sem hefði verið sér mik
ii en skemmtileg raun. Þá lék einn
af áheyrendum á píanó og var
furðulegt að sjá, hvernig Helen
Keller fylgdist með tónlistinni.
Hún beinlínis þreifaði á liljóðbylgj
unum með höndunum og nýtur
hljómlistar ágætlega.
Loks þakkaði Brandur Jónsson
Helen Keller komuna og þá aðstoð,
sem hún hefði veitt málstað
blindra og heyrnarlausra á ís-
landi. Helen Keller þakkaði loks
móttökur hér og mikla gestrisni.
Erindi hennar fer hér á eftir:
Kæru vinir.
Engin orð fá lýst þeirri náægju,
sem ég hef af því að vera með ykk
ur hér í kvöld. Mér fellur bezt að
halda, að þið séuð hingað komin,
vegna þess að þið viljið tendra von
arneista í auðn hinna daufdumbu.
Mér er það ánægjuefni, að ríkis
stjórn ykkar hefir stofnað skóla fyr
ir daufdumba, og að unnið er af
alúð að því að sjá hinum fáu
blindu börnum á íslandi fyrir
kennslu. Eg ber hlýhug til Blindra
vinafélagsins, vegna þess að það
hefir séð níu blindum einstakling
um fyrir vinnu og vinnustað, þrátt
fyrir erfiðar aðstæður.
En mér skilst, að ekki hafi enn
náðst sá árangur, að allir dauf-
dumbir njóti kennslu, né allir
blindir geti séð fyrir sér sjálfir.
Daufdumbir og blindir eru álíka
illa á vegi staddir. Hinir heyrnar-
lausu eru umluktir þögn, sem ekk-
ert umhyggju- eða uppörvunarorð
i fær komizt í gegnum. Engin Ijós-
geisli'þekkingar eða tilgangs lífs-j
i ins nær að skína inn í myrkur
jhugar þeirra. Þeir eiga enga vini,
| sem geta hjálpað þeim að sigrast á
erfiðleikunum við að samlagast
öðru fólki eða fá vinnu, sem er j
virðingu þeirra samboðin.
Hinir blindu berast áfram gegn
um nótt ónýttra starfskrafta og
óuppfylltra vona, ef þeir njóta
ekki róttrar aðstoðar. En þó vitum
við, að þeir búa yfir hæfileikum
og kunnáttu, sem hægt er að
þroska. Ef skjótt er brugðizt við,
þegar þeir veikjast, geta þeir náð
fullkomnu jafnvægi í lífinu, aukið
þekkingu sína og getu og gegnt
virðingarverðri stöðu í þjónustu
þjóðfélagsins.
Eg beini orðum mínum til ykkar
og bið ykkur að uppfylla þá skyldu
ykkar að hafa trú á getu þeirra,
sem standa höllum fæti í lífsbarátt
unni. Kæru vinir, ég bið ykkur að
veita aðstoð öllum daufdumbum og
öllum blindum, sem hægt er að
kenna, þannig að þeir geti verið
að minsta kosti að nokkru leyti
sjálfstæðir.
Vilhjálmur Þór, bankastjóri, annaðist lán-
tökuna í samráði við f jármálaráðherra
Eysteinn Jónsson, fjármálaráíherra, gertíi
grein fyrir þessum málum í útvarpi í gærkvöldi
í fréttatiikynningu, sem blaðinu barst í gær frá fjármála-
ráðuneytinu, segir, að Vilhjálmur Þór, þjóðbankastjóri, hafi
í gær undirritað samning um 5 milljón dollara lán hjá Export-
Import bankanum til hinnar nýju virkjunar Sogsins, og á lán
þetta að fara til greiðslu á eflendum kostnaði við virkjun
Efra-Sogs og lagningu háspennulínu suður á Reykjanes. Virkj-
un þessi, sem beðið hefir verið um skeið, getur nú hafizt af
fullum krafti. Greinargerð sú, sem Eysteinn Jónsson, f jármála-
ráðherra, flutti um málið í útvarpið í gærkvöldi, fer hér á
eftir:
AMutningsgjöldin fara til þess
að styrkja framleiðsluna
Untræður á Alþingi um yfirborðstiiiögur Sjálf-
stæðismanna um að felía niður toiia af véium
tii sjávarútvegs og iandbúnaðar
Á fundi Neðri deildar Alþingis í fyrradag urðu nokkrar
umræður um aðflutningsgjöld af vélum til landbúnaðar og
sjávarútvegs. Höfðu Sjálfstæðismenn borið fram yfirborðs-
tillögur um að fella alveg niður gjöld af þessum vöruteg-
undum.
gjalda, miðað við aðrar vörur. Er
þetta gert til þess að þyngja ekki
um of rekstur atvinnuveganna.
Eysteinn Jónsson fjármálaráð-
herra benti á það við þessar um-
ræður, að aðflutningsgjöldin færu
einmitt til þess að styrkja þær
Vilhjálmur Þór, bankastjóri
„Undanfarin tvö ár hefir það
hvílt talsvert þungt á mönnum,
að knýjandi nauðsyn ber til að
koma upp stórri viðbótarvirkjun
við Sogið. Augljóst hefir verið,
að bygging slíkrar stöðvar hlýt-
ur að taka verulegan tíma, en
fyrirsjáanlegt að stórfelldur raf-
magnsskortur muni verða á öllu
raforkusvæði Sogsstöðvarinnar,
ef ekki tekst að koma upp hinni
nýju stöð, í síðasta lagi fyrir
árslok '1959. En til þess, að slíkt
megi takast munu allra síðustu
forvöð að hefjast handa með
fullum hraða á þessu vori.
Síðustu tvö árin hefir átt sér
stað leit að erlendu lánsfé til Sogs
virkjunarinnar, sumpart á vegum
rikisstjórnarinnar, en sumpart af
hendi stjórnar Sogsvirkjunarinn-
ar.
Samningar um lán
Snemma í vetur fór fjármála-
Komið í veg fyrir vaxtahækkun á eldri
lánum úr Söfminarsjóði Islands
Samþykki á Alþingi í gær tiilaga um þaö frá
Páii Zóphóníassyni
Nokkrar umræður urðu um Söfnunarsjóð Islands á fundi
efri deildar Alþingis í gær. Snerust þær aðallega um það,
hvort leyfa ætti sjóðnum að hækka vexti á eldri lánum, í
sambandi við vaxtahækkun, sem leyfð er með nýju frum-
varpi um sióðinn, sem efri deild afgreiddi til neðri deildar í
gær, að lokinni þriðju umræðu.
I fyrradag var þetta mál líka
á dagskrá og bar Páll Zóphónías-
son fram breytingartillögu, þar
Björn Olafsson mælti fyrir breyt
ingartillögu Sjálfstæðismanna og
taldi ekki eðlilegt að taka aðflutn
ingsgjöld af tækjum til atvinnu-
greina, sem nytu verðbóta og að-
stoðar af hálfu hins opinbera. Eink
U-a áh.er,ZíU ? .f.ð. fella ! greinar framleiðslunnar, sem ekki
af fl0kunar hefðu getað borið sig við ríkjandi
aðstæður. Fjármálaráðherra benti
vélum til frystihúsanna, sem eru
mjög dýr tæki.
Sannleikurinn er sá, að allar
helztu vélar og áhöld til sjávar-
útvegs og landbúnaðar eru í mjög
lágum tollaflokkum og mega í ýms
um tilfellum heita án aðflutnings- efnis.
einnig á að Sjálfstæðismenn hafa
jafnan verið á móti þvx að fella
niður þessi aðflutningsgjöld, þeg-
ar þeir hafa verið í stjórn, þó að
þeir beri nú fram tillögur þess
Friðsamlegt valda
rán hersins í
Kolumbíu
Bogota—NTB, 10. maí. — Til-
kynnt var í Bogota, höfuðhorg
Kólumbíu í dag, að Pinilla for-
seti hefði dregiS sig til baka og
sagt af sér embætti, en herfor-
ingjaráð hefði tekið við völdum
í landinu. Forsetinn mun vera
farinn til Panama ásamt fjöl-
skyldu sinni.
Hér er sýnilega um friðsain-
legt valdarán hersins að ræða,
þar sem allri ríkisstjórn landsins
hefir einnig verið vikið frá völd-
um,
sem girt er fyrir þann möguleika
að sjóðsstjórnin geti hækkað
vexti á eldri lánum.
Gunnar Thoroddsen mælti hins
vegar fyrir þeirri hugmynd meiri
hluta sjóðstjórnar, að fá leyfi til
að hækka einnig vexti á eldri lán-
um. Las hann úr bréfi frá stjórn
Söfnunarsjóðs, máli sínu til stuðn
ings um réttmæti vaxtahækkana.
Eysteinn Jónsson fjármálaráð-
herra upplýsti því að stjórn sjóðs
ins stæði síður en svo óskipt að
þessaiú skoðun og benti ráðherra
á, að í raun og veru hefðu vextir
sjóðsins verið mun hærri, en hinir
raunverulegu árlegu vextir, sakir
þess að sjóðurinn hefði tekið af-
föll af lánum við veitingu þeirra,
en það kæmi vitanlega fram, sem
raunveruleg vaxtahækkun. Þannig
hefði sjóðurinn raunverulega tek-
ið miklu hærri vexti af lánum
en sem nemur hinum skráðu vöxt
um.
(Framhald á 2. síðu).
ráðuneytið þess á leit við Vil-
hjálm Þór, bankastjóra, að hann
tæki að sér fyrir hönd ráðuneytis-
ins að leita eftir láni til Sogsvirkj-
unarinnar í Bandaríkjunum. Hefir
bankastjórinn unnið að þessum
málum síðan í samráði við ráðu-
neytið og hefir nú tekizt að ná
samningum um lán í Bandaríkjun-
um, sem gera kleift að hefjast
handa um þessa þýðingarmiklu
framkvæmd.
Er lánsfé veitt til byggingar raf
orkustöðvar við Sogið og til þess
að byggja nýja raforkulínu á
Reykjanes suður og koma Kefla-
víkurflugvelli í samband við raf-
orkukerfi landsins.
rl
Raforkulína á Reykjanes
Keflavíkurflugvöllur er ekki í
sambandi við Sogsvirkjunina og
fær ekki rafmagn sitt frá henni.
Á hinn bóginn er það mikið hagf-
munamál Sogsvirkjunarinnar og
Rafmagnsveitna ríkisins, að Kefia
víkurflugvöllur komist í samband
við raforkukerfið nú, þegar raf-
orka eykst við hina nýju virkjun.
Gildir þetta, hvort sem varnarlið
er á flugvellinum eða ekki.
Hér kemur og til, að hvað sem
líður tengingu við fiugvöllinn, þá
komast Rafmagnsveitur ríkisins
ekki hjá því að leggja nýja raf-
órkulínu suður um Reykjanes á
næstu misserum, þar sem sú lína,
sem fyrir er, getur ekki flutt nægi
lega orku, jafnvel þótt flugvöll-
urinn sé ekki í kerfinu.
Af þessum ástæðum hefir verið
lögð áherzla á að tengja þessa'
línubyggingu lausninni á Sogsmál-
inu og tókst það.
Tvö lán
Úrlausnin í lántökumálinu er
þannig, að lánin eru tvö.
Annars vegar er lán veitt rf
Export-Import bankanum í Wa 1»
ington, fyrir hönd Efnahagssain-
vinnustofnunar Bandaríkjanna.
Þetta lán er að fjárhæð allt að
5 milljónum dollara og á að not-
ast, til þess að greiða erlenda i
kostnað við virkjun Sogsins og
línu suður um Reykjanes til
Keflavíkur. Endanleg lánsfjár-
hæð fer þó eftir því, hver hinn
erlendi kostnaður verður, en
f járhæðin er miðuð við, að hún
hrökkvi fyrir lionum, að undan-
skildum vöxtum á byggingartíma-
bilinu.
Lánið veitist að nokkrum hluta
í dollurum, en nokkrum hluta £
Evrópu-gjaldeyri, eftir því hvaðan
vörurnar eru keyptar til fram-
kvæmdanna. Lánið er til frjálsrar
ráðstöfunar, ekki bundið við inn-
kaup, og þannig hægt að sæta
(Framhald á 2. s£9u).