Tíminn - 21.06.1957, Blaðsíða 4

4
T í MIN N, föstudaginn 21. júní 1957.

LPtgefandl: FramtólCMrflsklnirlMa
Ritstjórar: Haukur SnorrtMK,
Þórarinn Þórarinswa (ák).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargðts
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. cg bUCtaann).
Auglýsingar 82523, afgreiOsln- S2&
Prentsmiðjan Edda hf.
AðvörunarorS Jóns forseta
í HINNI ágætu ræðu, sem
forsætisráöherra flutti á
þjóðhátíðardaginn, lagði
hann út af hinum kunnu
orðum Jóns Sigurðssonar for
seta, sem hljóða á þessa leið:
„Látið hvergi eggjast til
að fara lengra eða skemmra
en skynsamlegt er og sæmir
gætnum og þó einörðum
mönnum.... með lögum skal
land byggja en með ólögum
eyða. Leitizt við sem mest
hver í sinn stað, að útbreiða
og festa meðal yðar þjóðlegt
samheldi, þjóðlega skynsemd
og þjóðlega reglu“.
í framhaldi af því, sem for
sætisráðherra sagði um þessi
orð merkasta sjálfstæðisleið
toga íslendinga fyrr og síð-
ar, vék hann nokkrum orð-
um að því viðhorfi, sem nú
ríkir í þjóðfélaginu. Forsæt-
isráðherra fórust m. a. orð á
þessa leið:
„MARGIR tala um sparn-
að hjá ríkinu og öðrum, og
hans er brýn þörf. En fáir
heyrast tala um sparnað hjá
sjálfum sér. Það eru yfirleitt
einhverjir aðrir, sem eiga að
spara. Fyrir okkur sjálf og
þá, sem okkur standa næst,
getum við oft mikið á okkur
lagt. Og einstaklingar í þessu
landi hafa komið upp margs
konar félagsskap á ýmsum
sviðum. Þar tökum við oft
hin fyllstu tillit. Þar leggja
margir mikið á sig fyrir sitt
félag. Þetta er þakkarvert.
En þegar kemur að félaginu
okkar allra, þjóðfélaginu, þá
er eins og einhver eyða sé í
félagshugsuninni, þá skorti
tillitssemi og fórnarlund. Og
þó erum við hér öll í sama
báti; hagur okkar allra og
barna okkar er meira undir
því kominn en flestu öðru,
að þjóðfélag okkar sé fjár-
hagslega traust, og að því
vegni sem bezt.
Ég vil ekki þreyta ykkur á
miklum hugleiðingum í þessa
átt, en ég vil þó að lokum
nefna það sem mörgum er
ríkt í huga þessa dagana.
Það var eitt sinn krafa, sem
vinnandi fólk á íslandi og
víðar setti sem markmið, að
atvinnuvegirnir greiddu fyr
ir vinnu og þjónustu eins
hátt kaup og fjárhagur
þeirra gæti frekast þolað.
Þetta er eðlilegt. En allir
vissu og vita enn, að ef farið
er yfir þetta mark, skapast
stöðvun, atvinnuleysi og fjár
hagslegt öngþveiti í þjóðfé-
laginu. Vegna mistaka hefir
svo farið, að síðustu árin hef
ir í vaxandi mæli orðið að
flytja hundruð milljóna til
framleiðslunnar sem álögur
á þjóðina, til þess að fram-
leiðslan gæti greitt vinnandi
fólki viðunandi kaup. Og þó
standa framleiðslugreinarn-
ar tæpt. Nú hafa ýmsar
stéttir, sem búa við sæmileg
kjör, sett fram kröfur um
mikla kauphækkun og hóta
þjóðfélaginu verkföllum
dagana rétt fyrir og eftir
að við höldum þennan frels-
isdag hátíðlegan.
Atvinnuvegirnir geta ekki
greitt þessar hækkanir. Það
vita allir. Hvað skeður, ef
orðið er við þessum kröfum?
Það verður að jafna þeim
niður með nýjum álögum,
þar á meðal á ýmsa, sem eru
verr settir en þeir, sem kröf
urnar gera. Þetta skapar auð
vitað ósamræmi, nýjan fjár-
málaglundroða, sem er öllum
til tjóns, einnig þeim, sem
kröfurnar gera.
VERKF ALLSRÉTTUR -
INN er beitt og blikandi
sverð, sem vinnandi fólk á
rétt að eiga og beita. Við höf
um heyrt getið um vopn, sem
urðu fræg í sögum af því að
þau bitu öðrum vopnum bet-
ur, en voru jafnframt þeirrar
náttúru, að ekki mátti mis-
beita þeim. Ef það var gert,
féllu á þau blettir, sem aldrei
var hægt að má af og eyddu
bitinu. Ef hinu helga sverði
vinnandi fólks er beitt gegn
þjóðfélaginu og þannig, að
gerðar séu kröfur, sem ekki
er hægt að verða við, nema
með því móti að leggja vax-
andi álögur á þá, sem verr
eru settir, er hætt við að
fara muni um þetta vopn
eins og stundum átti sér stað
í hinum fornu sögum.
Og einhvern tíma hefir það
verið sagt með réttu, að þótt
verkfallsrétturinn sé helgur
réttur, sé réttur þjóðfélags-
ins til þess að lifa honurn
helgari, ef um það er að
tefla.“
RÆÐU SINNI lauk for-
sætisráðherra á þessa leið:
„Við höldum hátíð í dag;
við höfum yfir mörgu og
miklu að gleðjast, en við
þurfum líka að áminna okk-
ur sjálf, jafnvel ekki sízt á
þessum degi. í dag hyllum
við þjóðarleiðtogann Jón
Sigurðsson, en við hyllum
jafnframt frelsið, sem hann
barðist fyrir, og þjóðfélagið,
sem á að tryggja okkur frels
ið. Þetta getum við aðeins
gert á einn veg, svo að við-
eigandi sé, og það er á þann
hátt, að festa okkur í huga
aðvaranir hans og óskeikul
hollráð og heita því, hvert
og eitt, að breyta eftir þeim,
hver eftir sinni beztu getu.
Ef við efnum þau heit, mun
tilfínningin um öryggisleysi
hverfa og þjóðin rata rétta
leið.“
Undir þessi ummæli for-
sætisráðherrans munu vissu
lega allir þeir taka, sem ekki
hafa villst af réttri leið vegna
annarlegra sjónarmiða. Þau
heilræði Jóns forseta, sem
forsætisráðherra vitnaði til,
eiga vissulega vel við, og ættu
flestu fremur að geta stutt
að lausn þeirra vandamála,
sem nú ógna atvinnulífi og
afkomu þjóðarinnar.
Þingeyingarnir í bændaför hitfa kunningja og sveitunga í Reykjavík.
Þingeyingar í bændaför róma mjög
móttökur Sunnlendinga góö tíð í
Skaði að ekki skuli endast betur tími til að
efla kunningsskap og skoða búskap, segir
fararstjóri að norðan
Norður-Þingeyingar eru þessa dagana í bændaför um
Suðurland og hefir þeim víða verið vel fagnað. í gær skoðuðu
þeir hitaveituna í Reykjavík en í fyrradag skoðuðu þeir áburð-
arverksmiðjuna í Gufunesi og hittu Þingeyinga í Reykjavík
á samkomu, sem Þingeyingafélagið efndi til í Tjarnarkaffi.
Strandasýslu
Frá fréttaritara Tímans
í Trékyllisvík.
Um 20. maí hlýnaði veðráttan
hér í sveit, og greri þá vel á fáum
dögum. Sauðburðurinn gekk ágæt-
lega enda hagstætt veður. Víða er
margt af ám tvílembt, en þó nokk
uð misjafnt á einstökum bæjum.
Lambahöld hafa verið ágæt.
Spretta á túnum er heldur rýr enn
hefir þó lagazt nokkuð síðustu dag
ana við hlýja vætu núna fyrir
helgina. G.V.
Blaðamaður frá Tímanum kom
þar við og hafði tal af Guðna Ingi-
mundarsyni, bónda að Hvoli í
Núpasveit, sem er fyrirliði þeirra
norðanmanna, en fararstjóri hér
syðra er annars Kagnar Ásgeirsson
ráðunautur.
„Aðeins helmingur íslendinga skáld
- hinir eru málarar...‘
Greinarflokkur um íslenzk málefni í dönsku
Flugvélarnar breyttu áætlun
vegna veðurs.
Við erum rösklega 40 talsins í
þessari ferð, sagði Guðni, bændur
konur og búalið. Þetta er fyrsta
bændaförin, sem farin er á veg-
um Búnaðarsambands Norður-
Þingeyinga. Ferð þessi var vand
lega skipulögð og undirbúin. Ætl
unin var að fljúga beint á fyrsta
degi suður yfir fjöll og lenda á
Kirkjubæjarklaustri. Flogið var
frá Þórshöfn og Kópaskeri og
ferðafólkið flutt í tveimur flug-
vélum.
Þegar suður 'kom á loftsins veg-
um breyttist áætlunin, vegna þess
að ekki var hægt að lenda ó Kirkju
bæjarklauslri vegna veðurs. Þetta
var á fimmludaginn fyrir réttri
viku og komst hópurinn því ekki
austur fyrr cn einum degi á eftir
áætlun.
llröðuðu ferð
uin Suðurland.
Þetta óhapp með veðrið varð til
þess að hraða varð för um Suður-
landsundirlendið, enda þótt ferða-
fólkinu þætti þar margt skemmti-
legt að sjá og samfundir til kunn-
ingsskapar mættu vera lengri. Okk
ur var ákaflega vel tekið álls stað-
ar, sagði hinn þingeyski fararstjóri
og það versta við svona ferðir það
að geta ekki staldrað lengur við
hjó góðu fólki. Við lögðum áherzlu
á að skoða fagra staði á Suðurlandi
en höfðum hins vegar lítinn tíma
til að skoða landbúnaðinn á Suður-
landi.
Þátttakendur í bændaförinni
eru úr öllum sveitum Norður-
Þingeyjarsýslu, nema Hólsfjöll-
um og Kelduhverfi. Elsti þátt-
takandinn er 74 ára, og nokkrir
eru í hópnum, sem ekki hafa áð-
ur komið suður fyrir fjöll.
Komið var á alla helztu ferða-
mannastaði á Suðurlandi. Komið
að GuIIfossi og Geysi og gist að
Laugarvatni. Þaðan ekið um
Þingvöll til Reykjavíkur. Síðan
var haldið sem leið liggur norð-
ur, en komið við á Hvanneyri og
farið upp að Reykholti. Ætlunin
er að gista á Blönduósi og fara
þaðan heim með viðkomu á Hól-
um og gistingu á Akureyri.
FRANSKA ríkisstjórnin hefir af-
létt skömmtun á benzíni, en
jafnframt stórhækkað verðið
mcð nýrri skattlagningu.
dagblafti fjallar um margvísleg efni
Að undanförnu hefir danska blaðið Kristilegt dagblað verið
að birta greinaflokk frá íslandi eftir Bent A. Koch, sem hefir
dvalið hér á landi að undanförnu. Hafa greinar hans fjallað
um ýmisleg efni, náttúru landsins, fólkið í landinu, efnahags-
mál og framkvæmdir, listir og bókmenntir, stjórnmál sam-
tímans.
Grein, sem birtist 15. júní, heit-
ir „Aðeins helmingur íslendinga
er skáld — hinir eru málarar“. Er
þar rætt um bókaútgáfu og rit-
mennsku á íslandi og um aðrar list
ir, einkum málaralist og leiklist.
Skömmu áður birti blaðið viðtal
við Hannibal Valdimarsson og seg
ir þar, að ráðherrann telji senni-
legt að sósíalísku fiokkarnir á fs-
landi muni að lokum mynda einn
flokk. í annarri grein er viðtal við
Bjarna Benediktsson fyrrv. ráð-
herra og loks er langt og skemmti-
legt viðtal við séra Friðrik Frið-
riksson, um starf hans og um æsku
lýðsstarf, kirkju og kristindóm á
íslandi. Greinar þessar eru yfirleitt
vel gerðar og læsilegar.
Vaðstofan
Gamla sagan.
EKKI TÓKST okkur að varpa
af okkur drunganum og ófram-
færninni á þjóðhátíðardaginn.
Sífellt var verið að skora á menn
að taka undir, syngja þjóðsöng-
inn og hin alkunnu ættjarðar-
Ijóð með hljómsveitunum, en allt
kom fyrir ekki. Örfáar sálir að-
eins tóku undir þegar þjóðsöng-
urinn var leikinn á Austurvelli,
og þegar skorað var á börnin
að syngja með á skemmtun þeirri
er þeim var helguð, við Arnarhól,
varð útkoman svipuð. Aumingja
börnin höfðu ekki uppburði til að
láta til sin heyra þegar þau sáu
að fullorðna fólkið horfði vand-
ræðalega í gaupnir sér í stað þess
að taka hressilega undir. Þarna á
hólnum sneru menn sér við og
litu undrunaraugum á þær fáu
sálir, sem hristu af sér hlekki
uppburðarleysisins og tóku að
syngja með hljómsveitinni. Og
svona gengur þetta ár eftir ár.
Alltaf sama sagan. Við horfum á
aðra skemmta okkur, en viljum
ekki taka þátt í því sjálf. Blær
deyfðar og drunga leggst yfir
hátíðahöld okkar. Þar ætti þó að
ríkja andi gleði og frelsis.
Erum við öðruvísi
en annað fólk?
HVERNIG stendur á þessu?
Hvers vegna erum við öðru vísi
en annað fólk að þessu leyti? Eg
heyrði þá skýringu í gær, að
svona væri þetta ætíð á norður-
hjara heims, það fylgdi sólargang
inum og loítslaginu. Á norður-
svæðunum byrgðu menn tilfinn-
ingar sínar inni, sunnar brytust
þær út eíns og lækur á vordegi,
af hverju litlu tilefni. Eitthvað
kann að vera til í þessu, en ekki
er það öll skýringin. Mér er nær
að halda að þetta sé íslenzkt fyr-
irbæri fremur en t. d. norrænt.
Skýringin sé fremur í sögu okkar
og eymdarlífi horfinna kynslóða
eflir að sól freisis var gengin til
viðar. En þegar hún er hátt á
lofti á ný eigum við að fagna
því og gefa tilfinningunum það
lausan tauminn a. m. k. að við
getum tekið undir, þegar sungin
eru fögur ættjarðarljóð. Það er
svo undarlegt með slíkan sameig-
inlegan söng, að þegar menn
sleppa fram af sér beizlinu og
syngja af hjartans lyst, er það
hrífandi og áhrifamikið og veit-
ir aðgang að gleði og samkennd
sem aldrei finnst ef menn ein-
angra sig frá náunganum með
þögn og drunga.
Verkefni fyrri kórfélaga.
HVERNIG á að bæta úr þessu?
Hér er uppástunga. 17. júní hljóm
aði karlakórssöngur í borginni
og á útvarpsöidum. Það var gott
og blessað. En kannske hefðu
kórfélagar getað haft meiri og
sterkari áhrif. Með því að dreifa
sér hæfilega um mannfjöldann á
Austurvelli eða Arnarhóli og
leiða hinn sameiginiega söng,
hrífa menn með, hrista af þeim
slenið. Hver veit nema slík upp-
örfun nægði til að brjóta stífl-
una og töfra fram allsherjar þátt
töku í söng ættjarðarljóðanna?
Slíkt mundi gera 17. júní að eft-
irminnilegri hátíðisdegi, sann-
kölluðum þjóðhátíðardegi.
—Flnnur