Tíminn - 27.06.1957, Qupperneq 5

T í M I N N, fimmtudaginn 27. júní 1957.
5
Sumaileyfisferðir til Grænlands:
Á Grænlandi eru margir íslenzkir
sögustaðir sem fróðlegt er að skoða
Ragnar V. Sturluson skrifar um nýstárlega hugmynd
Iflestum fjörðunum og þyrfti þá
að hafa báta með til þess að gera
' fólki kleift að kynnast öðru en
Núna á óld sumar’eyfanna, þegar vinnandi menn almennt gróðurlitlum og nöktum útnesj-
geta leyft sér að evða 3—4 vikum frá föstum störfum á um Grænlands. Það liggur í aug-
sumri hveriu fyrir tilverknað orlofslaganna, þá er það ómaks-iTðanguís tr vart^tímÍbfer "'og
ins vert að ihuga a hvern hátt þessum tima se bezt varið hcfðj engin skilyrði til þess að
til þess að hann veiti hressandi hvíld og endurnærandi og standa undir sér fjárhagslega eins
eftirminnanlega tilbreytingu frá hinu hversdagslega lífsstriti. ,°tí sakir standa.
| Sú tilhögun sem ég álít tiltæk-
Ég skal þó fúslega viðurkenna þegar ilmurinn af þeim gróðri sem asta á allan hátt og líklegasta til
það, að þrátt fyrir orlofsfé og maður hefir sjálfur hlúð að fyllir þess að skilja eftir varanlegastar
hærri Iaunatekjur í krónum en oft vit manns svo maðurinn og nátt- minningar í hugum þátttakenda,
áður, þá veitist mörgum alþýðu-. úran eru eitt. I er að ákveðinn hópur manna, t. d.
manninum erfitt að hagnýta sérj Áhrif sögustaðanna hér á landi tuttugu menn, tæki sig saman og
hinn lögákveðna sumarleyfistíma eru margra slík, þó sterkust hafi leigði sér flugvél til þess að fljúga
sér til hvíldar eða endurnærandi hann þau, þessi.
upplyftingar.
Flestum verður til þess hugsað Tilhögun ferðalags
að ákjósanlegast sé í tilbreytingar- Grænlenzkir sögustaðir
skyni að lyfta sér eitthvað upp og
fara í ferðalög í sumarleyfinu. Út-
þrá landans er og hefir jafnan ver-
ið sterk, og nú á seinustu árun-
um hafa margir, yngri sem eldri,
með sig vestur og sækja sig síð
an að ákveðnum ííma liðnum.
Með því að nota flugvél þyrfti
ekki að eyða nema nokkrum
En íslenzkir sögustaðir eru til klukkustlmdum í ferðalag fram og
- til baka til akvorðunarstaðar í
annars staðar en hér á landi. I „ ,
Grænlandi er mikill fjöldi staða Grænlandi, og ynmst v.ð það mik-
sem íslenzk saga hefir ritað sín- 111 .timasparnaður fyr.r þa se.n
um rökföstu rúnum. Margir hafa ™gongu hafa logbund.nn orlofs-
veitt sér þá rausn að leggja leið:spurt mig að því hvort ekki mundi t.ma t.l sl.ks ferðalags.
sína út fyrir pollinn til annarra vera kleift að skipuieggja ferðir1 Höpur.nn sem fæn sl.ka ferð
landa. Hefir áhugi manna einkum þangað. Ég hef áður rætt það mál yrðl að hafa með ser viðleguut-
beinst suður á bóginn til Evrópu inberlega á prenti j tímariti bunað svo sem tjold og svefn-
og austur á bóginn, jafnvel alla ! mínu „GrænlandSVininUm“ birtí ég poka asamt matvjelum sem ao
leið til Kina. Enn aðrir hafa farið. grein t 3 tölublaði 1955, þar sem mestu ?ætl enzt honum meðan a
til Ameríku. Og til eru þeir sem !ég geri lauslegt uppkast að tillögu ,ferðlnnl
lagt hafa leið sína hringinn í kring um skipulag á SUmarleyfisferð til' Það svæðl, sem eS le«ðl. t.l að
um hnöttinn og síðan sknfað bæk- Grænlands með það fyrir augum fyrst væn skoðað væn miðsvæð.
ur um það sem fyrir augu þeirralað þatttakendur i slíkri ferð gætu hlnnar i0rnu E/stribyggðar’. eoa
og eyru bar í þeim förum svo viðjfest sér t huga sem yaranlegust m:. °- E.narsfjorður og Einks-
hinir sem heima sátum gætum tengsli við ígliengar söffuminjar i fl°rður ,fem Grænlendmgar kalla
einnig fylgzt með unaðinum sem Grænlandi eftir stutta viðdvöl í M Igahko ,og Tunugdliarfik; Þar
þessi ferðalög veittu þeim. En til landinu, eða tíma, sem ekki færi frh ftolskniðugastar geymd.r is-
slíkra langferðalaga hafa menn nú framyfir venjulegan orlofstíma Jenzkrar sogu, að sía 1 Grænlandr
sjálfsagt orðið að safna sumarleyf-1 vinnandi manns. Upp af þessu ?inmitt vlð Þessa tvo f.rð. s.oð
um sínum saman um nokkurra árajspratt svo það að FerðasSrifstofan lslenzka bændabyggðin i Graen-
skeið eða hafa önnur ráð undir, 0rlof auglýsti i siðasta hefti Gr.l.v. landl 1 mestum bloma í fornold
rifi. — En margir eru og þeir sem eftir þátttakendum í skemmtiférð
orðið hafa að láta sér nægja að til Grænlands. Síðan hefir áhuginn
ferðazt milli merkra staða innan- fyrir þessu farið sivaxandi og ég
Jands og er það ckki að lasta að^er sifellt að maeta mönnum sem Þarna í miðri Eystribyggð er flug-
menn leitist fyrst við að þekkja SpyVja mig um hvaða möguleika völlur sem Bandaríkjamenn hafa
sitt eigið land áður en þeir kynna ég teljj á þvi að hægt væri að vald á upp af Stokkanesi, gegnt
sér önnur. Það er og ekki óþjóð- fara slika ferð _____ Ég held því að Brattahlíð, hinu gamla setri Ei-
Að Görðum
Það vill svo vel til að einmitt
holl áhrif sem það skapar mönn
um að kynna sér merka sögustaði
hérlendis og innlifa sig í sögu þá
sem minjar þeirra geyma. Þetta
kostar líka oft minna fé en trans-
port um ýmis erlend svæði sem
engar sögugeymdir, eða þá óveru-
legar eiga í hugum manna.
íslenzkir sögustaðir
Flestir sem lagt hafa leið sína
til kunnra sögustaða hér á landi
munu kannast við hin sterku á-
hrif sem minningin um söguna
liefir haft á þá við fyrstu kynni.
Ég sjálfur t.d. minnist þess hversu
ég verði að leyfa mér að taka hér [rlks rauða. Skammt í suðvestur út
upp meginefni þess sem ég hef,með Eiríksfirði er Eiðið sem Garð
áður sagt um þetta efni í áminnstri, ar, gamla biskupssetrið, lá á, og
grein. , núna er þar landbúnaðarþorpið
Það sem ég vil fyrst „vekja at- j Igaliko. Norðan við Eiðið er Búr-
hygli á er það, að er menn hyggja fellið (Igdlerfigsalik), sem er
til Grænlandsferðar, þá verða þeir ; 1725 m hátt fjall, þaðan sem sér
fyrst og fremst að hafa í huga að f™ yfir allan norðurhluta Eystri-
þar sem fyrir fram er hægt að byggðar frá Mikley (Nunarssuitý
smábátar á sjó og hestar postul- i í vestri til Siglufjarðarbotna (Agd-
anna á landi. Þar er ekki lang-1 luitsokrý í suðri). —- Á tindi þessa
ferðabíllinn reiðubúinn með mjúk f.ialls á að vera áttahringur sá er
sæti og farangursgeymslu til þess haldið er að þeir Pining og Pot-
að þeytast með mann upp um heið, h°rst hafi lagt þar í kringum alda
ar og öræfi eða milli byggðarlaga j mótin 1400. — Útsýn af tindi f jalls
þar sem fyrirfram er hægt að ! ins er afar mikilfengleg og gefur
umhverfi Þingvalla greip mig föst-, biðja um mat eða gistingu á á- stórfellda innsýn í fegurð og feikn
um tökum í fyrsta skipti er ég kveðnum áningarstöðum. Ekki grænlenzks landslags. Til útsuð-
kom þangað, að það var sem við heldur er þar hægt að treysta á urs teygja sig Eiríksfjörður og
mér blasti saga þjóðarinnar í þús-1 rafmagnslestir erlendra stórborga.
und ár, rituð römmum rúnum í Nei, þar verður að treysta á rétt-
hvern stein sem á vegi mínum ^ an útbúnað með skynsemi og fyrir-
varð, í hvern klettadrang. Það var! sjá.
sem hver þúfa og hóll, laut eðal
bakki lyki upp munni sínum og AðstaSan
vitnaði um örlög þúsundanna sem I Um tvenns konar tilhögun á ferð blasir við Vatnahverfi með hundr-
gengið höfðu þarna grónar götur til Grænlands er að ræða, að mínu uðum vatna og gróðursælum döl-
eða troðna stígi. Sjálft meistara- j viti. Sú sem fyrst mun koma mönn um. Til austurs ber við himin
verkið, hin mikilfenglega Almanna um í huga er að hópur manna hvasstyppt brúnafjöll Miklajökuls
gjá gnæfði sem gríðarlegur dóm- taki sig saman og leigi skip til og frerinn mikli að baki, og ef
salur þar sem berglögin blöstu við farar vestur þangað og sigldi síð- j skyggni er tært má vera að svart-
eins og bókahillur þar sem prótó- an með ströndum fram og heim-1 ir tindar austurstrandar Græn-
kollar aldanna opnuðust og lýstu sæki þorp Grænlendinganna. Ekki lands sjáist yppa kollum sínum
fyrir mér lífsstríði liðinna kyn- skal ég neita því að þessi kostur j upp yfir hvita móðu jökulsins. í
slóða sem erft höfðu örlög sín frá væri ákjósanlegur ef nægur tími j norðvestri sér til Sólarfjalla sem
þessum stórfenglega hásal. Og á- og peningar væru fyrir hendi. En ■ varna jöklinum að hylja botna
jn niðaði létt við rætur bergsins til þess að hafa skemmtun og Eiríksfjarðar og Isafjarðar sem er
og fossinn drundi dimmum bassa- kynni af Grænlandi og Grænlend- j fyrir vestan hann. Hið forna
rómi til samþykkis við bergmál ingum með því móti mundi þurfa j byggðasvæði undir Sólarfjöllum
klettanna þar sem hann brá yfir meirihlutann af sumrinu til slíkr-j(eða Sólarfjallasund) þar undir
ar farar. Enn mundi og þurfa fjöllunum blasir við og Brattahlíð-
margháttað leyfi þeirra er með arland suður af. Vestureftir sér út
stjórn landsins fara til þess að fá ( ísafjörð og Langeyjarsund og vest-
að koma þar að landi sem menn ur á Breiðafjörð, þar vestur af
Einarsfjörður út til hafs þar sem
ótölulegur grúi eyja rísa við sjón-
deildarhring. f suðvestri sést of-
an yfir Eiðið eða Garðasléttuna
og Austfjörð og Hafgrímsfjörð
austur úr Einarsfirði. f suðaustri
eig purpuralitu regnbogaskrúðinu
í morgunsólinni.
Ég var ekki lengur ég sjálfur,
heldur var ég og staðurinn eitt,
þar sem myndir sögunnar runnu
fram hver eftir aðra sem á ósæis-
tjaldi og yfirskyggðu huga minn
unz mér fannst ég hafa lifað þarna
þúsund ár og ég þekkti hvern
lcrók og kima eins og ég hefði
verið þarná fæddur. Þetta var að
eiga land án þess að nokkur gæti
tekið það frá manni. Eins og þeg-
ar bóndinn kreistir gróðurmold-
ina í lófa sínum og finnst hún vera
kysu. Svo er og það að til þess
að sigla fram með ströndum Græn
lands og um firði þess þarf mikla
leiðarþekkingu, sem ég veit eng-
an íslending hafa til að bera enn
sem komið er, sökum þess hversu
skerjagarðurinn er þéttur með-
fram ströndinni og allar leiðir þar
af leiðandi ógreiðfærar ókunnug-
um. — Þótt gott skip eins og t.d.
Hekla væri fengið í slíka för, þá
bluti af ho!di sínu, eða eins og gæti það ekki siglt nema úti fyrir
út undir Mikley, sem áður er
nefnd og blámar fyrir lengst í
vestrinu.
Til þess að kynnast þessu svæði
á stuttum tíma er lang hagkvæm-
ast að 20—30 manna hópur, út-
búinn eins og ég hef bent á hér
á undan, sækti um leyfi til þessa
ferðalags til Grænlandsstjórnar og
næði samkomulagi við ráðendur
Stokkanessflugvallarins, er Banda-
ríkjamenn kalla Blue West One)
Gatnagerð í Reykjavík
REYKJAVÍKURBÆR hefur
stækkað mjög ört á undanförn
um árið. Stór ný bæjarhverfi
hafa risið upp með miklum
hraða. Nýju húsin eru myndar
legar byggingar með nýtízku
þægindum. Víða eru þegar
komnir fallegir skrúðgarðar í
kringum húsin. Að þessu leyti
er Reykjavík nútímaborg, sem
við getum verið hreykin af.
Einstaklingar hér í bæ sýna
með þessu, að þeir eru fram-
takssamt og dugmikið fólk,
sem sækist eftir fegurð í um
hverfi sínu, og leggur sinn
skerf af mörkum til að fegra
bæinn og bæta.
En þegar út úr hinum snyrti
legu skrúðgörðum kemur blasir
við önnur sýn. Þá er komið út
á moldargötu, sem i vætutíð
er forarsýki — illfært yfirferð
ar fyrir gangandi fólk — og
raunar stundum ökutæki líka.
Ef þurrkar ganga og sólin skin
í heiði, hvilir yfir þessum göt
um moldarmökkur, eins og á
sandauðn.
Þannig er ástandið í öllum
hinum nýju hverfum bæjarins,
að örfáum götum undanskild-
um.
HÚSMÆÐUR Reykjavíkur
vita gerzt, hversu óviðunandi
ástand það er að búa við moldar
götur. Ef vætutíð er, berst aur
og sandur á fótum manna inn
um íbúðirnar, en sé þurrkur,
svifur moldarskýið inn um
gluggann. Ekki þarf að spyrja
að hollustunni að þessu, né
heldur þeirri fyrirhöfn, sem
það kostar að hreinsa allan
þann skít, sem þannig berst
inn á heimili manna.
Hér í Reykjavík blasir við
það vandamál, að gatnagerð
gengur alltof hægt, og brýna
nauðsyn ber til, að þau mál
verði tekin fastari tökum en
gert hefur verið að undanförnu.
Það er engin ástæða fyrir okk-
ur að líta á það sem örlög okkar
á þessari öld tækni og menn-
ingar, að við þurfum ævina
út að búa við moldargötur í
höfuðstað landsins.
f ER.LENDUM borgum,
sem teljast menningarborgir,
sjást ekki moldargötur, og víð-
ast hvar mun vera farið að
fullgera götur í borgum áður
en byrjað er á að reisa við þær
hús.
Hér í Reykjavík er hinsvegar
byrjað á því að gera bráða-
birgðagötur, sem notast er við
á meðan verið er að reisa
fyrstu húsin. Síðan skánar
þessi bráðabirgðagata smátt
og smátt. Það er haldið áfram
að bera ofan í götuna. Bíla-
umferðin þjappar hana. En ára
tugum saman verðum við samt
að búa við bráðabirgðagötu.
Hversvegna ekki að fá stór-
virkar götuþjöppur og aðrar
vélar til þess að gera undir-
Stöðu götunnar og láta sér ekki
nægja, að bílarnir þjappi göt-
una á mörgum árum. Þá þyrfti
að minnsta kosti ekki að bíða
árum saman eftir því, að
reynzla fáist á undirstöðunni,
eins og á Miklubraut, þar sem
það hefur tekið á annan ára-
tug að komast að þvi, að undir
staða hennar er óhæf fyrir þá
umferð, sem gatan þarf að
bera.
BÆJARSTJÓRN Reykjavik
ur verður að vinda bráðan bug
að því að senda menn utan til
þess að kynna sér rækilega
nýjustu tækni við gatnagerð
og fyrirkomulag allt í því sam
bandi. Að því búnu verður að
velja þær aðferðir, sem hér
henta bezt, hvort sem fyrir
myndarinnar verður að leita
til meginlands Evrópu eða
Ameríku. K.
Svanir koma til Sauðárkróks
Heimsóknir söngflokka hingað
til Skagafjarðar hafa verið tiðari í
vor en oft áður. í maímánuði s. 1.
um þá fyrirgreiðslu sem nauðsyn-
leg er í sambandi við flugferðina.
Ennfremur þyrfti að fá leigða
báta frá Hvalvík (Julianeháb), sem
er utantil við Einarsfjörð, til þess
að flytja ferðahópinn með landi
fram í Einarsfirði og Eiríksfirði;
væri bezt að sinn hvor báturinn
væri leigður fyrir hvorn fjörð.
Þeir staðir sem mestur fróðleik-
ur væri í að sjá og skipulegast
að skoða væri að fara frá Stokka-
nessvellinum með bát eftir Eiriks
firði yfir að Brattahlíð. Þar væri
hægt að skoða umhverfi hins
forna höfuðbóls og máske heim-
sækja bændur þar í nágrenninu;
fara inn í Eiríksfjarðarbotn og ef
menn vildu leggja í að ganga vest
ur Sólarfjallasund (Krórdlortokr)
og skoða byggðarústir þar, m. a.
tvennar kirkjurústir. Síðan væri
hægt að halda út með Eiríksfirði
út á Dýrnes og heimsækja þorpið
Sléttu (Narssakr) og skoða bænda
býlin þar. Mætti vera að hægt
væri að fá bát eða báta einmitt
í því þorpi til ferðalags um Eiríks-
fjörð.
Næsti áfangi væri svo að heim-
sækja gamla biskupssetrið að Gcrð
um (Igaliko) og ef menn treystu
sér til að ganga á Búrfellið, sem
áður er nefnt, til þess að njóta
útsýnisins, en það væri erfiður á-
fangi, sem þó gæfi ríkuleg laun
ef vel tækist til með veður. Sið-
an væri farið út með Einarsfirði
og skoðaðir sögustaðir; tekinn smá
túr yfir í Vatnahverfi og litazt
um. Þvínæst haldið áfram út með
Einarsfirði og inn í Hvalseyjar-
fjörð (Krarkortor) og skoðuð
hin merka kirkjurúst sem þar er
(Framhald á 7. síðu).
komu tveir kórar til Sauðárkróks
og héldu þar söngskemmtanir,
Kirkjukór Borgarness hinn 11. —
og er áður að því vikið hér í blað-
inu — og karlakórinn Svanir á
Akranesi þann 26. För þeirra hafði
að vísu verið ákveðin til Vest-
mannaeyja en ófyrirsjáanleg atvik
komu í veg fyrir hana á síðustu
slund. Ekki vildu þeir Akurnesing-
ar þó leggja árar í bát, heldur
ventu sínu kvæði í kross og óku
til Akureyrar og Sauðárkróks.
Urðu Vestmannaeyingar þar af
góðri heimsókn en Eyfirðingar og
Skagfirðingar gátu hrósað happi.
KÓRINN virðist vera í góðri
þjálfun undir öruggri og ná-
kvæmri stjórn Geirlaugs Árnason-
ar. Bezt fannst mér hann njóta
sín á veikari lögunum (Sefur sól
hjá Ægi), og svo'þeim, sem ann-
ar bassi bar að einhverju leyti
uppi (Þú komst í hlaðið). Fin-
söngvarar voru: Alfreð Einarsson,
baryton, sem söng einsöng í hinu
hugðnæma lagi Claribels „Fylgdu
mér ást- mín“, látlaust og mjög
smekklega, Baldur Ólafsson, er
söng Mansöng Abts, rödd sem býr
yfir töluverðum fyrirheitum, og
loks Jón Gunnlaugsson, er söng
Ave Maria eftir Abt af þeirri
gneistandi karlmennsku er okkur
Skagfirðingum er gamalkunn, en
Jón var einsöngvari í Karlakórn-
um Heimi um árabil. Undirleik
annaðist frú Fríða Lárusdóttir.
|
ÁHEYRENDUR tóku kórnum
ágæta vel. Varð hann að endur-
taka mörg lög og syngja aukalög.
Það eitt skorti á, að Svanir skyldu
ekki hafa ráð á rýmri tíma, svo
að skagfirzk söngsystkini hefðu
getað átt með þeim ánægjustund í
eigin hópi,
M. H. G. J