Tíminn - 08.09.1957, Blaðsíða 7

Tíminn - 08.09.1957, Blaðsíða 7
TÍMINIJ, sunmidaginn 8. september 1957. 55 - SKRIfc-AÐ OG SKRAFAÐ - Tilfínnanlegur aflabrestur. - Storaukin gjaldeyriseySsIa utgerðarinnar. - Gjaldeyrisskortur- inn stafar af stórminnkuðum nettógjaldeyristekjum af utgerðinni. - Iskyggilegar horfur hjá ríkissjoði og útflutningssjóði. - ,Úrræði‘ Sjálfstæðisflokksins. - Fjórir mestu ,skattpíningar- ráðberrarnir. - Mesti skattakéngur landsins - Þörfin fyrir stériðju kemur æ skýrar í Ijós. Ennþá einu sinn hefur sumar- síldveiðín brugðist norðanlands. Þótt aflinn sé nokkuð meiri að magni til heldur en hann var í fyrra, verður hann mun minni að verðmæti. Miklu minna af síld inni reyndist söltunarhæft nú en í fyrra, en verðlag er stórum hæira fyrir saltsíld en bræðslu- síld. Þessi aflabrestur á síldveiðun- um rejTiist af tveimur ástæðum þungbærari en í fyrra. Önnur er sú, að þátttaka í síldveiðunum varð naiklu meiri nú heldur en þá, og er því tap bátaflotans í heild mlklu meira nú. Hin ástæðan er sú, að vetrarvertíðin reyndist báta ílotanam yfirleitt miklu lakari í ár en að undanförnu. Að vísu var sæmilegur afli í einstaka verstöð, en heildarmjmdin var samt þessi. í fyrra bætti það svo talsvert upp, að allmikil síld veiddist um haustið. Nú horfir hinsvegar mjög illa um þessar veiðar. EkM aðeins bátaflotinn hefur búið við aflabrest á þessu ári, heldur engu síður togararnir. Fyrstu sex mánuði þessa árs nam heildarafli allra togaranna 78.220 þús. kg., en hann var á sama tíma í fyrra 94.020 þús. kg. og þóttu aflabrögð samt ekki góð þá. Það getur hver og einn sagt sér þaS sjálfur, að aflabrestur á öllum þessum veiðum, hlýtur að hafa margvíslega erfiðleika í för með sér. Svo mjög er þjóðin háð afkomu útgerðarinnar. Stóraukin gjaldeyris- eySsIa útgerðarinnar Ein afleiðing aflabrestsins, er að sjálfsögðu sú, að gjaldeyris- ástandið hefur mjög versnað. Þar kemur það ekki aðeins til greina, að gjaldeyristekjurnar hafa orðið miklu minni en menn gerðu sér vonir um. Það bætist hér einnig við, að gjaldeyriseyðsla útgerðar- innar hefur orðið miklu meiri en nokkru sinni áður. Þessu valda einkum tvær ástæður. Önnur er sú, að miklu meiri þátttaka hefur verið í útgerðinni en nokkru sinni fyrr, og gæftir voru góðar á vetrarvertíðinni, svo að róðrar voru í flestum verstöðum miklu fleiri nú en að undanförnu og hefur eyðsla t. d. á olíu, því orð- ið miklu meiri en áður. Hin á- stæðan er sú, að olíuverð var ó- eðlilega hátt framan af árinu vegna Súezdeilunnar. Það gefur nokkurra hugmynd um, hve miklu meiri gjaldeyriseyðsla útgerðar- innar hefur verið að þessu sinni en áður, að fyrri árshelming þessa árs voru fluttar inn olíur og brennsluefni fyrir um 80 millj. kr. meira en á sama tíma í fyrra. Langmest af þessari aukningu hef ur lent á útgérðinni. Athyglisveríar tölur um róörarfiöldann Það gefur einnig yfirlit um hina auknu gjaldeyriseyðslu út- gerðarinnar, ef menn bera sam- an tölur um róðrarfjöldann í nokkrum verstöðunum á vetrar- vertíðinni nú og í fyrra. í Vest- mannaeyjum var róðrarfjöldinn nú 5631, en 4854 i fyrra, en heild- arafli þó svipaður bæði árin. í Grindavík var róðrarfjöldinn nú 1407, en 1009 í fyrra, en lítill munur þó á heildarafla. í Sandgerði var róðrarfjöldinn nú 1552, en 1239 í fyrra, en heildar- aflinn þó mun minni nú. í Kefla- vík og Njarðvíkum varð róðrar- fjöldinn nú 3757 en 3092 í fyrra, en heildat’aflinn þó mun minni nú. Þannig ntatti, áfram telja. Útkomis. er áf framangreind- Framkvæmd rafvæðingaráætlunarinnar er eitt mlkilvægasta verkefni, sem ísiendingar hafa haft meS höndum. Á henni byggist fremur en nokkru öðru jafnvægi í byggð landsins og lífvænlegt atvinnulíf hinna dreifðu byggða við sjó og í sveit. Mjólkurárvirkjunin i Arnarfirði, sem nú er unnið að af kappi mun veita Vestfirðing- um verulega raforku í fyrsta sinn. Eiríkur Þorsteinsson, þingmaður V-ísflrðinga, hefir barizt ótrautt fyrir að þoka þeirri virkjun áleiðis. Hér sést væn staurabreiða í fjörunni á Flateyri. Þeir verða von bráðar fiuttir á línustæðin, reistir og munu senn flyfja vestfirzkum byggðum Ijós og afl til betra Ijfs. (Ljósm.: Geir) I ■ um ástæðum sú, að gjaldeyris- eyðsla útgerðarinnar hefur orðið miklu meiri í ár en áður og veld ur það þvi, ásamt aflabrestinum, að nettógjaldeyristekjur af útgerð inni hafa orðið stórum minni nú en um Iangt skeið. Til þessa má rekja þá erfiðleika, sem nú er við að glíma í gjaldeyrismálunum. Vandamál, sem eru af- leieingar aflabrestsins Gjaldeyrisskorturinn hefur að sjálfsögðu alvai’legar afleiðingar bæði fyrir ríkissjóð og útflutnings sjóð, sem byggja tekjur sínar að mjög verulegu leyti á innflutningn um. Eins og nú stendur, er því allt útlit fyrir, að áætlanir um tekjur ríkissjóðs og útflutnings- sjóðs ætli að bregðast verulega og að talsverður halli verði þvi hjá ríkissjóði í ár og verulegur halli hjá útflutningssjóði. Halli útflutn ingssjóðs verður enn meiri en ella vegna þess, að hann þarf að borga verulegar uppbætur á framleiðslu fyrra árs. Fyrrv. ríkisstjórn hafði gefið fyirheit um þær, en ekki séð fyrir neinni tekjúöflun til að mæta þeim. Það er vissulega orðið tímabært, að menn fari að gera sér ljósan þann vanda, sem aflabresturinn hefur hér skapað. Hér kemur ekki aðeins til athgunar hvernig eigi , að mæta þeim halla, sem verðtir ' í ár hjá ríkissjóði og út- flutningssjóði, heldur einnig hvern ig tryggja eigi þessum aðilum halla lausan rekstur í framtíðinni. Verði þetta ekki gert, bíður ný stöðvun framundan í atvinnu- og efnahags lífinu. Það er skylda ábyrgra að- ila að horfast í augu við þessa nýju erfiðleika með festu og mann dómi og leita að hinni heppileg ustu lausn. Þessir erfiðleikar eru vissulega vel viðráðanlegir, ef þeim er mætt með festu og fram- sýni. Markmiðið, sem þarf að hafa hugfast er að láta ekki framleiðsl una stöðvast og láta ekki skapast atvinnuleysi. Að þessu mun hins- vegar koma, ef nægilega róttæk- ar ráðstafanir verða ekki gerðar í tíma. Skrií íhaldsblaÖanna um aílahrestinn Það er bersýnilegt af málgögn- um Sjálfstæðismanna, að þeir telja erfiðleika þá, sem hljótast munu af aflabrestinum, vera góð an hvalreka á fjöru sína. Blöð þeirra með Mbl. í fararbroddi keppast nú við að gera sem allra minnst úr aflabrestinum og af- leiðingum hans en reyna að skella allri skuldinni á ríkisstjórnina og þær ráðstafanir, sem hún hafi gert. Það sé eingöngu hennar sök, að svona er komið. í þessari viðleitni sinni til að kenna ríkisstjórninni um erfið leikana, forðast þau þó að nefna þær ráðstafanir hennar, sem eiga að hafa orsakað þá. Var það kannske sú ráðstöfun stjórnarinn- ar að koma í veg fyrir stöðvun útgerðarinnar um áramótin, er var orðin föst venja meðan Ólaf- ur Thors var sjávarútvegsmála- ráðherra? Var það kannske sú ráðstöfun hennar að tryggja meiri þáttöku í útgerðinni en nokkru sinni fyrr? Var það kannske sú ráðstöfun hennar að tryggja meiri og betri fyrirfram- sölur á afurðunum en áður hafði íekist? Allt þetta myndi hafa stuðlað að meiri framleiðslu og betri afkomu en þjóðin hefur áð- ur búið við, ef afiabrögðin hefðu ekki brugðist. Málgögnum Sjálf- stæðisflokksins munu því áreiðan- lega ganga illa að kenna ríkis- stjórninni um þá erfiðleika, sem eru framundan, nema þau vilji beinlínis kenna henni um afla- brestinn. Kannskc þorsk- og síld- argöngur eigi nú að fara eftir því, hvort Ólafur Thors og Bjarni Benediktsson sitja í stjórn eða ekki? ,Úrræ$i“ Síálfstæ'Sis- flokksins Fyrst ritstjórar íhaldsblaðanna eru hinsvegar komnir út á þá hálu braut að kenna ríkisstjórninni um erfiðleikana, væri ekki úr vegi að krefja þá sagna um það, hvernig nú myndi vera ástatt, ef sú stefna hefði fengið að ráða, er fb.rkólfar Sjálfstæðisflokksins hafa fylgt, síðan þeir lentu í stjórn arandstöðu. í fyrsta lagi hefði þá útflutningsframleiðslan verið stöðvuð síðan um áramót, þar sem beir hafa ekki bent á nein úrræði til að tryggja rekstur hennar, en þó fordæmt aðgerðir ríkisstjórnar innar í þeim efnum. í öðru lagi hefði þá risið alhliða kaup- og verð hækkunaralda, þar sem iðja þeirra hefur verið fólgin hvað mest í því að æsa menn upp í hvers- konar kröfugerð. Ekki myndi hlutur framleiðslunnar standa j betur nú en raun ber vitni, ef sú iðja hefði borið tilætlaðan árang ur. Trú manna á forustumenn Sjálf stæðisflokksins mun ekki aukast við það, þégar þeir íhuga þessi „úrræði" þeirra. Mbl. og skatíarnir Mbl. hóf þann áróður fyrir nokkru síðan, að Eysteinn Jóns- son hefði sýnt oílítinn sparnað- i rekstri ríkisins. Ritstjórum þess j var þá m. a. bent á, að forkólfar; Sjálfstæðisflokksins hefðu heimt-1 að enn meiri útgjöld af Eysteini meðan þeir sátu í stjórn með honum en þeir fengu fram og hefðu þeir oft fordæmt hann fyr-1 ir þetta. Af þessu hefur forkólfum ! Sjálfstæðisflokksins orðið ljóst, að ekki rnuni heppilegt fyrir þá að fara í umræður um opinberan sparnað og þó allra sízt, ef þær umræður kynnu að fara inn á það svið að snúast um stjórn Reykja víkurbæjar. Forkólfar Sjálfstæðisflokksins hafa því tekið upp nýtt urntals- efni í Mbl. Þeir hafa hætt að tala um sparnað og útgjöld, en byrj- að á umræðum um skattana. Það er tekin upp gamli söngurinn síð an fyrir styrjöldina um Eystein Jónsson, sem hinn hamslausa skatt heimtumann. Ritstjórar Mbl. ganga meira að segja svo langt að setja upp grátklökkvan svip, þeg ar þeir tala um, hve grálega Ey- steinn Jónsson leiki ekki aðeins stórgróðamennina, heldur fyrst og fremst lágtekjufólkið. En að sjálf- sögðu telja ritstjórar Mbl. sig bera hag þess mest fyrir brjósti! Fjórir mestu „skutt- pmingarrá$herrarnir“ Vel má vera, að fyrir styrjöld- ina hafi íhaldsblöðunum tekist að blinda einhverja með áróðri sín- um þá um „skattpíningu Eysteins Jónss. og vinstri flokkanna“. En , síðan hefur mikið vatn runnið til sjávar og margir atburðir gerzt. I Meðal annars hafa fjórir menn úr I foringjaliði Sjálfstæðisflokksins farið með fjármálastjórn ríkisins á þessum árum, þeir Jakob Möller, Björn Ólafsson, Pétur Magnússon og Jóhann Þ. Jósefsson. Þeir fóru með fjármálastjórn ríkisins í sam fleytt 11 ár eða á tímabilinu 1939 —50. Og allir þessir ráðherrar innheimtu stórum hærri skatta en Eysteinn Jónsson hafði gert á árunum 1934—39. Jakob Möller byrjaði á því að hækka skattana m. a. með álagningit stríðsgróðaskattsins, og Björn, Pétur og Jóhann bættu svo við. Það hefur svo orðið verk Eysteins Jónssonar síðan hann tók aftur við fjárstjórn ríkisins 1950 að lækka skattana verulega frá því, sem þeir voru, er fjármálaráðherrar Sjálfstæðisflokksins skildu við þá. Tekjuskatturinn hefur verið lækkaður um 20—29% og þó enn meira á lágum tekjum. Stríðsgróða skatturinn hefur verið lækkaður nokkuð á háum tekjum. Auk þessa hafa sjómenn fengið mjög veruleg skattfríðindi. Þegar þessar staðreyndir eru athugaðar, fer þessi seinasta árás íhaldsblaðanna á Eystein Jóns- son, meira en út um þúfur. Stað- reyndirnar sýna að fjórir mestu „skattpíningarráðherrarnir", svo að notuð séu orð Mbl., hafa allii* verið úr Sjálfstæðisflokknum og það hefur verið eitt af verkefnum Eysteins Jónssonar seinustu árin að lækka þá skatta, sem þeir lögðu á þjóðina. Skattætíi borgarstjórans Því fer hinsvegar fjarri, að hin ir fjóru framannefndu ráðherrar séu mestu skattpíningarnjennirnir, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur haft á að skipa. Mesta „skattpíningarmann" Sjálf stæðisflokksins er að finna í forustusveit hans í dag, en það er Gunnar Thoroddsen borgar- stjóri. Útsvörin, sem Reykjavíkur bær leggur á bæjarbúa, nema oriðið miklu hærri heildarupp- hæð en allir beinu skattarnir, sem ríkið leggur á landsmenn alla. Nokkurt dæmi um þetta er það, að ungur flugmaður, sem fór a£ landi burt í vor og bar við þung um sköttum, greiddi í fyrra til Reykjavíkurbæjar á þriðju krónu í útsvar á móti hverri einni krónu, er hann greiddi í beina skatta til ríkisins. Gunnar Thoroddsen átti '■m \ ,, í-v -. Gunnar Thoroddsen — hann hefur gengið lengra i skattaálögum en nokkur annar valda maður á íslandi fyrr og síðar. — þannig meslan þátt í því, að þessi efnilegi flugmaður, sem er tengda sonur Ólafs Thors í þokkabót, hrökklaðist af landi brott. Gunnari Thoroddsen hefur hins vegar ekki þótt útsvörin, sem hann lagði á í fyrra og hrökktu hinn unga flugmann új landi, vera nógu há. Á síðastliðnum vetri hækkaði hann útsvörin enn stór- lega, eins og sjá má á því, að þau voru áætluð 181 millj. kr., en með- altal áranna 1954—56 eru 116 millj. Þetta fannst Gunnari þó (Framhald á B. síðo.)

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.