Tíminn - 10.09.1957, Blaðsíða 8

8
T f M IN N, þriðjudaginn 10. september 1957.
.. Hlýjar endurmiimingar
11
(Framhald af 7. síðu).
sem er þarna inni. Stigum við síð-
an í lyftu sem flutti okkur niður
á neðstu hæð.
í Akureyrarkirkju
og lystigarði
Nú var haldið til kirkju. Þarna
hafa- Akureyringar reist mikið og
veglegt guðshús og kennt við hinn
mikla skáldjöfur séra Matthías
Jockumsson sem þar var prestur
um langt árabil. Er kirkjan mjög
smekklega skreytt, en þó mjög lát
laus í sinni fegurð. Hún er mjög
stílhrein. Þarna er sérstaklega fag
ur skírnarfontur gerður eftir einu
hinna mikla listaverka Alberts
Thorvaldsen. Frá kirkjunni var
haldið inn á heiðina og skein nú
blessuð sólin í gegnum þokubólstr-
ana.
Gengum við sem leið liggur að
hinum fagra listigarði, þar sem
Akureyringar eiga sinn yndisreit
og hafa þeir sannarlega ekki talið
það lítinn yndisauð að annast
blómgaðan jurtagarð, þar eru há
og falleg tré og fögur blóm og
ber allt vott um mikla smekkvísi.
Þarna gafst okkur kostur ó að hitta
þjóðkunna konu, Þuru í Garði, hér
í þessu ríki Flóru starfar hún nú
með sitt hlújárn, hér dýrkar hún
gyðju blóma og gróandans. En
mér segir svo hugur um að hún
muni ekki hafa sagt skilið við
Braga, því ung gekk hún honum
á hönd. Hún sagðist vera fædd í
Garði, starfar nú í garði og að síð-
ustu mundi hún hafna í garði. Eft-
ir að við höfðum skoðað þessi
helgu vé, jurta og gróðurs, héld-
enda var hún lengi talin landsins
fegursta kirkja. Á henni er hár og
mikill turn og upp í hann fórum
við og er útsýn þarna mikil og fög-
ur yfir sveitina. Mörgum getum hef
ir verið að því leitt, hvaðan Magn-
ús bóndi hefði svo mikið fé og
mynduðust ýmsar sögur, þar á
meðal að hann hefði fundið fjár-
sjóð fólginn í jörðu, eða unnið í
erlendu happdrætti, en hvað um
það, þetta musteri mun halda
nafni hans lengi á lofti. Síðan var
ihaldið frá Grund og inn að Saur-
bæ, þar er torfkirkja, ein af þrem-
ur, sem eftir eru á landinu. Hún á
sína sögu um allar þær gengnu
kynslóðir, sem inn í bana hafa
gengið í gleði og hamingju og einn
ig í sínum erfiðleikum og sorgum
og átt hér sínar helgistundir. Hér
er sama helgin og tignin eins og í
hinum háreistu og skrautlegu
musterum. Þá var aftur snúið við
út á Akureyri. Þar beið okkar hinn
rausnarlegasti kvöldverður. Eftir
að hann hafði verið snæddur
dreifðist hópurinn. Margar áttu
þarna ýmsa vini og vandamenn,
sem þær ætluðu að hitta, áður en
gengið yrði til náða, en kl. 8
stundvíslega vildi fararstjórinn að
mætt væri morguninn eftir. Kon-
ur mættu á tilteknum tíma morg-
uninn eftir, skyldi nú !agt af stað
heimleiðis að loknuin morgun-
verði.
Heim á leið
Voru nú fararskjótarnir tilbún-
ir, og kl. rúmlega 9 var hver kom-
in í sitt sæti. Var nú höfuðstaður
Norðurlands kvaddur og haldið af
stað. Upp á Vaðlaheiði var þoka;
held ég að neinn hafi orðið var
við Möðrudals-Möngu með sína
prjóna, enda er hún nú búin að
fá fyrir löngu, frið 1 sinni gröf.
Mikið var búið að tigna hina dá-
samlegu sönggyðju, hvert lagið af
öðru hljómaði út í öræfakyrrðina
og þegar austur ó Jökuldalsiheiði
kom og farið var fram hjá vötn-
unum þar, var sungið „Við fjalla-
vötnin fagurblá.“
Hugsað fil heiðabúa
Ef til vill hefir einhverjum ver-
ið hugsað til fólksins, sem byggði að taka það fram, að alltaf
þessa heiði fyrr meir, én flæmdist; kátt og fjörugt í bílunum.
þaðan eftir öskufallið 1875. Nokkr
ir Sátu þó kyrrir og elskuðu og
treystu á landið. Þarna lifði þetta
fólk og undi glatt við sitt, nóg var
af silungi í vötnunum, jörðin var
kjarngóð og mikið beitiland, en
erfiðir hafa allir aðdrættir verið.
Nú býr enginn á helðinni lengur.
Niður Jökuldalinn var úrkomu-
laust, en auðséð var, að þar hafði
rignt um daginn. Kl. 7,30 var kom
ið í Egilsstaði. Þar beið okkar
kvöldverður á borði. Eftir að þar
hafði verið numið staðar um hríð,
var lagt upp í síðasta áfangann. Þá
var komin niðaþoka og farið að
rökkva. Flestar verðum við iegn-
ar að koma heim, því þótt ferðin
hafi verið skemmtileg, hbfir hún
verið ströng.
Komið heim
Klukkan hálf-tólf er komið inn
í Búðakauptún og var staðnæmst
við verzlunarhús kaupfélagsins.
Þar var kvaðst og þakkað fyrir
þessa skemmtilegu ferð, og hélt
hver heim til sín auðugri en áður
af góðum og hlýjum endurminn-
ingum til'að orna sér við í grárri
skímu hversdagsleikans. Ekki þarf
var
Svo
þökkum við að endingu fararstjór-
anum, Helga Vigfússyni, fyrir
þessa miklu skemrntun og alla
hans lipurmennsku. Sömuleiðis
þökkum við bílstjórunum þeirra
hlutdeild í ferðalagir.u, og öllum,
sem greiddu götu okkar á einn eða
annan hátt og gerðu okkur förina
ógleymanlega. Gaman var á ferða-
laginu, en alltaf er þó heima bezt.
Ein úr liópnum.
Orðið er frjálst
Ferðalag
Fáksfélaga
um við til hótelsins því þar áttumlþar með var Eyjafjörður horfinn
við að
KEA.
sitja miðdegisverðarboð
Iðrtaður SIS
Komum við inn í salinn kl.
rúmlega 12, Svignuðu borðin und-
ir hinum dýru krásum. Eftir að
setzt var að borðum bað fulltrúi
sér hljóðs og talaði um Austur-
land er hann hafði þá nýlega heim
sótt. Talaði hann um þá sérstöku
fegurð sem að Austfirðirnir búa yf
ir. Fararstjóri tók þvínæst til
máls. Þakkaði fyrir hönd okkar
kvennanna höfðinglegar móttökur
og góða fyrirgreiðslu í hvívetna.
Að máltíð lokinni var haldið til
Gefjunar, gat þar að líta meðferð
ullar frá fyrstu hendi, þar til að
hún er fullunnin og komin í dúka.
Hér var þvegið, þurrkað, litað, ló-
skorið, kembt, spunnið, prjónað og
vefstólar slegnir, hér var allt unn-
ið af æfðum höndum og með ný-
tízku verkfærum, og út þaðan fór-
um við sannfærðari en áður, hvað
er hægt að vinna mikið og vel úr
íslenzku ullinni.
Þá var haldið í skóverksmiðjuna
Iðunni. Þar fengum við að líta
hvernig skinnin eru unnin og fram
leiddir skór úr íslenzku leðn, sem
ekki standa útlendum skóm í
neinu að baki. Þá gengum við
þangað sem Akureyrarbær hefir
látið reisa standmynd af fyrsta
landnámsmanni sínum, Helga
magra og húsfreyju hans, Þór-
unni Hepnu. Að því loknu áttum
við ráð á tímanum þar til kl. 6, og
var sá tími notaður til að fara í
búðir, en einnig þar reyndist tím-
inn stuttur, því margar voru ó-
kunnugar, en þetta gekk vonum
framar, og um sex-leytið mátti sjá
konur koma úr öllum áttum, hlaðn
ar pinklum og bögglum, sem stung
ið var í farangurshólf bifreiðanna
og þóttust flestar hafa gert góð
kaup.
Farið fram í fjörð
Klukkan sex var haldið fram í
sveit, og var fyrst komið að Krist-
nesi, hinu norðlenzka heilsuhæli
berklasjúklinga. Þar er fallegt og
skemmtilegt umhverfi fyrir þá
sjúklinga, sem eru það hraustir, að
geta notið þess. Þá var haldið inn
að Grund. Þar er fornfrægur stað-
ur, hér var hinn frægi Grundar-
bardagi háður og hér er hin fagra
Grundarkirkja. Hún var byggð
laust eftir aldamótin af Magnúsi
hinum ríka, sem þá bjó á Grund.
Kirkjan er stílhrein og fögur og
myndskreytingar hinar fegurstu,
sýnum, fjörðurinn fagri, sem fóstr
aði listaskáldið góða. Þegar niður
af heiðinni kom, var orðið bjart og
var nú farið í Vaglaskóg. „Eg var
í Vaglaskógi í vorsins græna ríki“,
segir Davíð, og ennfremur „þar
logar allt af lífi, þar ljómar allt
af gleði“. Sannarlega var fagurt í
skóginum þennan morgun, döggin
glitraði eins og gimsteinar á hverju
laufi og strái, og loftið angaði af
ferskum ilmi. Fuglarnir kváðu í
skóginum sinn dýrðarsöng. Þarna
dvöldum við um stund. Var ferð- j
inni síðan heitið að Laugum. Þar
eru margar byggingar stórar og-
myndarlegar, þar er alþýðuskóli
og húsmæðraskóli. Var nú óskað
eftir að fá að skoða húsmæðraskól-
ann og var það auðsótt. Skólann
sýndi okkur vefnaðarkennarinn,
mjög elskuleg kona. Mikill mynd-
arbragur var þar jafnt úti sem
inni. Við skoðuðum herbergi lát-
innar forstöðukonu skólans, Krist-
jönu Pétursdóttur frá Gautlönd-
um, og er þar allt eins og var með
an hún lifði og er það fagur og ó-
brotgjarn minnisvarði. Hun var
fyrsta forstöðukona skólans. Þegar
skólinn hefir verið skoðaður kveðj
um við hina vingjarnlegu konu og
þökkum henni fyrir okkur. Síðan
er farið í bílana og er þá næsti á-
fangastaður við Goðafoss. Það er
numið staðar á veginum og gengið
upp að fossinum og fram á liamra-
brúnina og horft á þennan feikna
vatnsflaum sem steypist þarna
fram af berginu, þar sem forðum
daga Þorgeir Ljósvetningagoði
fleygði goðum sínum í. Þá var
næst áð í Reyniihlíð, þar skyldi
snæddur miðdegisverður eins og í
norðurleið. Eftir að matast hafði
verið, fékk fararstjóri lítinn fylgd
arsvein til að fylgja okkur í svo-
kallaðan Sauðahelli. Þvínæst var
farið niður í djúpa jarðsprungu.
Þar var allerfitt að komast niður í.
f þessari gjá er gróður mikill og
er þar, undir klöpp eða kletti, volg
laug. Þarna í kring er jörðin öll
með holum og gjótum, svo að
þarna væri nokkuð varasamt að
fara um í myrkri og það fyrir ó-
kunnuga. Þarna var nú orðin nokk
ur viðstaða, og var nú farið að
hugsa til að leggja á fjöllin. Var
ekið austur Mývatnsöræfi, og enn
sem fyrr var þoka í lofti og nátt-
úran öll drungaleg þarna uppi á
öræfunum.
Rigningardrungi fylgdi okkur í
hlað í Möðrudal. Þar var ekkert
numið staðar, aðeins kastað
kveðju á Jón bónda. Áfram var
haldið yfir sanda og öræfi, en ekki
Fyrir mistök mín var handrit að
grein minni um ferðalag frá Grafn
ingi til Hveragerðis miður auðkeni
en skyldi, bið ég því þá félaga
Fáks og Sörla, sem þar var um-
rætt, fyrirgefningar á þeirri vaii-
gá, einkanlega hafi það verið nauð
syn að ná til persónu minnar út.
af því umtali. Mun' ég nú — þar
som um það er spurt í Tímanum
3. sept. þ. á. — skýra frá orsök
greinarinnar að svo miklu leyti,
sem fyrri greinin segir það ekki.
Hér á landi eyðist nokkuð á aðra
milijón króna á dag til jafnaðar
umfram það sem aflað er.
Innflutningur víns, tóbaks,
glæparita og margs annars gagns-
lauss og 'spillandi tekur upp álitleg
an hluta þessa fjár, kannske allt.
'Gjálifi þeirrar þjóðar, sem skrá-
ir slíkar sögur af sér á víxileyðu-
blöð og þurfamannalista tveggja
heiimsálfa, ginnir mann ekki til að
geta 'hins bezta um nein mistök.
Því spurði ég hvað þarna hefði
valdið, og mátti skilja, að mér
fannst drykkjuskapur geta komið
j til mála sem skýring.
I Jón Brynjólfsson gjaldkeri Fáks
j veit hins vegar annað og skýrir frá
því og er þakkarvert, einkum þar
sem þar var ekki um lakara að
gera en hrifningu ferðamanna af
fegurð landsins.
j Þessum flokki hefir þá farið líkt
I og mér, þegar eitt sinn bar svo til
| að gilin og dalirnir suður frá
1 Nesjavöllum birtu mér fegurð
sína.
Það, sem helzt ber á milli er
magn hrifningarinnar. Þeir þrítug
menningarnir hafa aðeins orðið
þeim mun hrifnari en ég aí fegurð
Fjallkonunnar að þeim gleymdist
að gæta þess hvort þeir dáðust að
hnakkasvip hennar eða andiits-
fegurð.
Er slík föðui’landsást að vísu
góð og blessuð, en ofurlítið broS'
leg og liggur ekki næst hendi sem
úrlausn óskýrðrar villu, sízt þegar
dæmin æpa á mann um fjárdrátt
frá ríki og þjóð, skattsvik og stop
ul verk í þágu þessarar fegurðar,
þótt öll kunni þau afbrot að koma
á aðra en þá, sem þessa ferð fóru,
en þráreynt er af ýmsurn vel upp-
lýstum borgurum að þeir sæta
færi að koma samanspöruðu fé
sínu og jafnvel sj'álfum sér vestur
á „slétturnar miklu“ eða austur
undir áraburð þeirra manna, sem
„bezt“ reyndust Ungverjum nú fyr
ir skemmstu.
En grein Jóns Brynjólfssonar
segir mér að þar sé fagurt, sem
ég veit að fagurt er og hin flytur
mér þær fréttir að ferðamenn hafi
gleymt stefnu Ieiðarinnar fj'rir
lagi grundar, liti blóms, brekku-
fegurð, lækjasöng eða öðru slíku
og það er góð grein. Hana þakka
ég, henni trúi ég og þykir hún
engu verri þótt hún víki mér
kanske maklegri slettu.
Sigurður Jónsson
frá Brún.
Hvalur dreginn úr sjó
í sumar hafa hvalveiðarnar frá hvalveiðistöðinni í Hvalfirði gengið ágæt-
lega, eins og oftast áður. Mynd þessi er frá hvalvinnslustöðinni og sýnir
er verið er að draga nýveiddan hval upp á skurðarborðið. (Ljósm.: J H M).
Eyðing fiskimiðanna
(Framhald af 5. sfðu).
og liggja svo í aðgerð 24. Menn
beri þetta svo saman við það sem
er í dag og þá ætla ég að hugsandi
mönnum verði Ijós þau missmíði,
sem á er orðin. Sumir menn virð-
ast vilja kenna togveiðum einum
um að fiskurinn hefir farið svo
minnkandi sem raun er á. Þeir
virðast líta svo á, að það muni
ekki mikið um hann Manga. Samt
er það svo, að fleiri eru býsna stór-
tækir og sennilega ekki síður skað
legir. Það er athugandi, að með
þorskanetum er gripinn upp hér
mjög mikill fiskur og að þeim er
aðallega beitt gegn fiskinum um
gottímann, en þau veiðarfæri hafa
þann leiða galla að þau skila lé-
legri vöru, svona hálfgerðu trosi
á stundum, í það minnsta hjá
þeim, sem hafa svo mörg net ‘í
sjó, að þeir geta ekki hreinsað úr
þeim daglega, þegar á sjó gefur.
Það er mikill galli á einu veiðar-
færi, sem ekki skilar góðri vöru
og það verður að viðurkenna að
engin önnur okkar veiðarfæri skila
jafn vondri vöru eða fara jafn
illa með fisk og þorskanetin. Slag-
urinn um hin einstöku veiðarfæri
og mismunandi skaðsemi þeirra
skiptir ekki mestu máli um rýrnun
fiskimiðanna, heldur heildarmagn
þess fiskjar, sem tekin er og hvort
það, sem eftir verður, fær viðhald-
ið stofninum. Við höfum sjálfir
stöðugt verið að auka það magn,
sem við tökum og teljum okkur
þurfa. Þörfin er ekki sú sama hjá
öörum þjóðum, sem hingað sækja,
því að engin þeirra byggir tilveru
sína til jafns við okkur á íslenzk-
um fiskimiðum, sem eðlilegt er,
því að Öllum þjóðum heims er það
sameiginlegt að byggja brauðsöfl-
un sína fyrst og fremst á þeim
atiðlindum móður néttúru. sem
nærtækastar eru og telja þær sín-
ar. Við hljótum því að leggja á-
herzlu á að tniðin á íslenzka land-
grunninu eru það forðabúr, sem
við verðum í framtíðinni að geta
byggt á eins og hingoð til. Við
hljótum því að stinga fótum við
fyrstir allra, þegar við sjáum hvert
stefnir og sjaum að farið er að
lækka ískyggilega mikið í þeirri
matarskrínu. Það eru of margir,
sem teygja fingur sína eftir eða
niður í þá skrínu, og það verðum
við að reyna að gera öðrum þjóð-
um ljóst, ef vel á að fara. Hér að
framan hef óg bent á að veiðitregð
an sjálf hefir bægt frá af miðum
íslands nokkrum þeim, sem hingað
sóttu meðan fiskur var hér svo
mikill, að þeim þótti það borga sig
að sækja hingað. Veiðitregðan
sjálf getur samt ekki b.iargað því
við sem bjarga þarf og því er það
að við þurfum að fá takmarkaðan
þann skipafjölda, sem á miðin er
settur, ef núlifandi kynslóð ætlar
sér ekki að éta allt upp fyrir þeim
sem á eftir koma. Ég er hræddur
um að það sé til meira en nóg af
þeim hugsunarhætti, sem lýsti sér
í orðum enska skipstjórans to hell
with Iceland, en af þeim má ráða
fullkomið tillitsleysi um okkar
hag eða hvort við lifum eða deyj-
um. Ekki mun því af veita fyrir
fræðinga okkar og lögspekinga að
viða að sér öllum gögnum, sem að
haldi mega koma og komast þeiþ
þá ekki hjá að leggja áherzlu á
áratuga reynslu okkar sjálfra og
jafnframt að gæta þess að skýrslur
geta verið beggja handa .járn, eins
og allir vita, sé ekki rétt á þeim
haldið. Ótti minn við skýrslur, sem
sanna eiga eða draga af ályktun
um fiskimagn í sjónum stafar af
því að ég hef tvisvar spurt fræði-
mann að því, hvað hann meinti
með ályktunum um togtíma og
bæði skiptin fengið ógreið svör,
eða þegar að ég hef bent á að ár-
angur af togtíma sé mjög breyti-
legur eins og ég hef nú þegar
sýnt fram á, þá hefir svarið verið
að það sé tekið tillit til þess. Er
hægt að byggja alvarlegar niður-
stöður á svona ótryggum grund-
velli? Hvernig mega fræðimenn
byggja niðurstöður á slíkum rök-
um? Áætlunum um mismun vinnu
bragða og tækni margra ára, sem
þeir ekki sjálfir hafa tekið þátt í,
og þeir einir geta komizt að nokkr
um nálægum niðurstöðum um, er
vinna verkin sjálfir.