Tíminn - 17.10.1957, Blaðsíða 8

8
T í M I N N, fimmtudaginn 17. október 1957.
F járlagaræðan
(Framhald af 5. síðu.)
af fjármagni, sem getur orðið til
útlána heimafyrir og út úr löndun-
um. Framkvæmdirnar vaxa, láns-
fjárframboð minnkar. Aðeins örfá
lönd skera sig úr í þessu efni, og
allir beina þá þangað ferð sinni, til
þess að fá lán. Það er því stórkost-
legur lánsfjárskortur ríkjandi í
•heiminum og mjög erfitt að fá
lán eða nærri ókleift á frjálsum
peningamarkaði, og útlánamálun-
um er yfirleitt orðið stjórnað af
opinberum aðilum og alþjóðastofn-
unura, sem til þess hafa verið sett-
ar á fót.
Það er m. a. til marks um, hvern
ig ástatt er í þessum efnum, að að-
albankastjóri þjóðbankans danska
sagði í vor sem leið, samkvæmt
fréttum í ríkisútvarpinu hér 12.
maí s. 1, að það væri ekki sérstakt
fyrir Dani að þeir gætu ekki feng-
ið lán á frjálsum markaði erlend-
is, það gæti varla nokkur þjóð leng
ur. Eru þó fjármál Dana í framúr-
skarandi góðu og öruggu horfi.
Því fer þess vegna víðs fjarri, að
lánsfé erlendis liggi á lausu.
Til dæmis er þannig ástatt um
okkur, að við hö'fum ekki fengið
lán í Alþjóðabankanum í nokkur
ár. Sumpart hefir það stafað af
deilu við bankann út af sements-
verksmiðjunni, sem hann neitaði
um lán til, en við lögðum í samt.
Sumpart af því, að Alþjóðabankinn
er mjög tregur til að lána þeim
löndum, sem búa við ofþenslu
vegna mikillar fjárfestingar. Og
loks af því, að Alþjóðabankinn hef
ir sett sér þá reglu að lána aldrei
nema fyrir erlendum kostnaði við
framkvæmdirnar. Lánaþörf okkar
til þeirra fyrirtækja, sem við erum
að leita að lánum til erlendis, nær
hins vegar miklu lengra, eins og
bezt sést á því, að við erum að
taka lán erlendis í innlendan kostn
að við Sogsvirkjunina, sements-
verksmiðjuna og að nokkru leyti
raforkuáætlun dreifbýlisins.
Ég vil ekki halda því fram, að
það þurfi að vera óheilbrigt að
taka lán erlendis að einhverju leyti
fyrir innlendum kostnaði við ein-
stakar frambvæmdir, en það er þá
a. m. k. áríðandi að þess sé gætt,
að þar sé raunverulega um fram-
kvæmdir að ræða, sem auka þjóð-
artekjurnar og standi því hreinlega
undir þeim erlendu lánum, sem tíl
þeirra eru tekin. Annars gætum
við vaknað upp við vondan draum,
þegar að skuldadögum kæmi, og
komizt að raun um, að óviðráðan-
lega stór hluti af gjaldeyristekjun-
um væri orðinn bundinn í vexti og
afborganir.
Ég held, að það sé nauðsynlegt
fyrir menn að gera sér grein fyrir
því, að það eru takmörk fyrir því,
hvað þjóð eins og íslendingar geta
byggt mikið á erlendu lánsfé.
Hin mesta nauðsyn væri að erlent
fjármagn kæmi inn í landið einnig
eftir öðrum leiðum en lánaleið-
inni, enda væri um það eðlilegar
reglur settar. En slíkt verður tæp-
ast nema stefnubreyting verði í
•efnahagsmálum okkar og fram-
leiðslumálum frá því, sem verið
hefir nú um nærfellt 20 ár.
Þá er full ástæða til þess að horf
ast í augu við, að það verður að
fara varlegar í það en gert hefir
verið stundum að kasta sér út í
framkvæmdir, sem kosta hundruð
milljóna, án þess að hafa gert
sér grein fyrir því, hvernig fjár
skuli aflað til þeirra. Sé of langt
gengið í þessu efni, þá getur það
stórum veikt aðstöðu þjóðarinnar í
baráttu hennar fyrir því að standq,
á eigin fótum fjárhagslega.
Það er eðlilegt að taka erlend
lán til arðbærra framkvæmda sð
vissu marki. Jafnframt ,;t eg
leggja á það höfuðáherzlu, að
framfarir hér mega ekki verða of
háðar því, að erlent lánsfé sé fyrir
hendi.
Veríur draga nokkuS
úr fjárfesiingu
Þess vegna verður þjóðin að
finna leiðir til þess að koma jafn-
vægi á efnahagsmál sín, til þess að
auka myndun fjármagns innan-
lands.
Einn liður í því er að draga
nokkuð úr fjárfestingarfram-
kvæmdum, beinlínis í þágu fram-
faranna sjálfra. Einnig í
þágu sjálfrar framleiðslunnar
og afkomu þjóðarbúsins út
á við. Það vantar víðast fólk við
framleiðslustörfin. Of ör fjárfest-
ing dregur úr framleiðslunni og
gjaldeyristekjunum og hvílir
þyngra á gjaldeyrisverzluninni en
þjóðarbúið þolir.
íslenzka þjóðin hefir um alda-
raðir verið innilokuð í örbirgðar-
innar húsi, ef svo mætti segja.
Mönnum hættir því við að ryðjast
nokkuð ört til dyranna, þegar þær
opnast. En menn verða að gæta
þess að ryðjast ekki svo ört til dyr
anna, að óbærileg þröng verði og
tjón fyrir framfarirnar. Menn
verða að læra þá list að sækja
skipulega fram um dyr framfar-
anna. Með því móti mun mest vinn
ast.
Jafnhliða því, sem draga verður
nokkuð úr fjárfestingarhraðanum,
ég segi nokkuð, því að hér á ekki
að verða hik á framfarabaráttunni,
einmitt til þess að forðast stöðvun
og öngþveiti við mörg nauðsynleg-
ustu verkin, verður þjóðin að
finna leiðir til þess, að meira fjár-
magn safnist innanlands til hinna
stærri framkvæmda.
Áhrifaríkast í því efni verður
vitaskuld, ef samtök eru á milli rík
isvaldsins og sterkustu almanna-
samtakanna í landinu, samtaka
hins vinnandi fólks, um þá stcfnu,
sem tryggt getur jafnvægi í efna-
hagsmálum og stöðugt verðlag, eft-
ir að jafnvægi hefir verið náð.
Kapp og forsjá
íslendingar eru miklir framfara-
menn og er það mjög ánægjuiegt.
Á hinn bóginn verðum við alvar-
lega að gjalda varhuga við þeim
kröfuanda, sem orðinn er landlæg-
ur hjá okkur. Þótt það sé mikils-
vert, að menn séu vel vakandi og
hafi áhuga fyrir umbótum, þá get-
ur skortur á skilningi á því, að
ekki er hægt að gera allt í einu,
valdið stórtjóni.
Óþolinmæði okkar íslendinga er
svo mikil, að okkur hættir stund-
um við að halda, að hvergi vanti
neitt nema hér og að ímynda okk-
ur, að við séum á eftir öllum öðr-
um í öllu.
Mér dettur í þessu sambandi í
hug að benda á, að í Bandaríkjun-
um býr ein auðugasta þjóð heims-
ins. Framleiðslan er hvergi meiri
en í Bandaríkjunum og almenn
velmegun hvergi meiri en þar.
Bandaríkjamenn hafa á undanförn
um árum lagt á sig miklar skatta-
byrðar, til þess að safna saman fé
og gefa það eða lána öðrum þjóð-
um. Styðja þannig framfarir
hjá þeim og koma í veg fyrir
kreppu og kyrrstöðu. Samt sem áð-
ur er það svo, að eitt af vandamál-
um þeim, sem liggja fyrir þingi
Bandaríkjanna, er það, hvernig
kosta skuli byggingar nýrra skóla-
húsa, sem skortur er á þar í landi
Það er sannarlega víðar en á ís-
landi, sem ýmislegt vantar af því,
sem þörf er fyrir.
Hjá okkur hefir tæpast verið vin
sæ! t .uð leiða athygli mar.na að
þessum st.aðreyndum. Ég hika ekki
við að gera það samt.
Ég hika heldur ekki við að kalla
það skort á raunsæi og skort á
vilja, til þess að horfast í augu við
verkefnin eins og þau eru, þegar
allt úir og grúir af kröfum um, að
lagt verði tafarlaust í enn meiri
kostnað og framkvæmdir á öllum
sviðum og einnig um að komið
verði tafarlaust upp nýjum iitlána-
greinum.
Ætti þó flestum að vera
vel Ijóst, hvernig ástatt
er hér um framkvæmdir, sem
eru tiltölulega meiri en nokk-
urs staðar annars staðar á byggðu
bóli. Og hvernig áslatt er um fjár-
öflun til framkvæmda og útlána,
sem þjóðin hefir viljað iáta sitja
fyrir. En við borð liggur að ein-
mitt þessar framkvæmdir og þessi
útlán stöðvist vegna fjárskorts.
Þar sem allt verður að byggjast
á ákvörðunum fjöldans, er hættu-
legt, að menn venji sig af því að
Þriðjungur alira sjúklinga ...
(Framhald af 7. síðu).
þess að þeir séu sjúklingar sem
ekki eru sjálfráðir gerða sinna. En
jvínhneigð er sjúkdómur og sjúk-
I lingnum er fyrir beztu að horfast
'í augu við þá staðreynd. En jafn-
iframt brýnum við það fyrir þeim
I að þeir geti ekki vænzt þess að
j'þeir fái nokkurn bata nema þeir
vilji þáö sjálfir. Það eiria sem við
gerum, er að skapa þeim aðstöðu
til lækningar.
Eitt staup of mikið,
tíu fiöskur öf lítiS
— Hvað hafa vistmenn fyrir
stafni meðan þeir eru hér?
— Við reynum að láta þá njóta
hvíldar. Það er einkum þrennt sem
er stórhættulegt fyrir drykkju-
mann á batavegi. Það er þreyta,
hungur og reiði. Hér hvíla þeir
sig allan daginn, fá nægan mat að
borða og séð svo um að ekkert
•komi þeim úr jafnvægi. Sá, sem
eitt sinn hefir verið áfengissjúkl-
ingur, verður það alla ævi. Jafn-
vel þótt 10 ár séu liðin frá því hann
bragðaði áfengi, er honum eins
hætt við því og hinum, sem hefir
ekki snert það í 10 daga. Fyrir
mann, sem er hættur að drekka,
en hefir áður verið sjúkur í vín,
er eitt staup of mikið og 10 flösk-
ur of lítið.
— Á hvaða aldri eru þeir, sem
einkum tekst að fá fulla bót?
— Á aldrinum 35 til 45 ára. Þá
eiga menn ennþá framtíðina fyrir
sér, þótt fortíðin sé glötuð að veru-
legu leyti. Eftir að menn eru orðn-
ir aldraðir, er vonlítið með þá,
þeim finnst lífi þeirra lokið og til-
gangslaust að rífa sig upp úr vesal-
dómnum. Þeir, sem eru innan við
þrítugt finna fæstir fyrir því að
þeir séu áfengissjúklingar. Þeim
er ennþá skemmtun að því að fá
sér í staupinu.
Það er svo með drykkjusýkina,
að hún kemur ekki harðast niður
á sjúklingnum sjálfum, heldur
umhverfi hans, vandamönnum
og frændum. Heimilislífið er í
rúst, börn og eiginkona tauga-
veikluð, þunglynd og full örvænt-
ingar. Atvinnurekendur eru í
vandræðum, vinir og vandafólk
þjáist og líða meðan drykkjumað-
urinn er óvitandi um bölvun þá,
sem hann veldur.
Við leggjum mikla áherzlu á
andlega velliðan sjúklingsins, reyn
um að vekja trúarkennd hans,
hvetjum hann til að leggja rækt
við bænina. Það er ekki skrokkur-
inn, sem heimtar að fara á fyllirí,
heldur sálartetrið í manni. Annars
er ofdrykkjan að mestu leyti hul-
inn leyndardómur ennþá, við vitum
ekkert með vissu um orsakir henn
ar, jafnvel þeir sem gengið hafa
gegnum allar þrengingar hennar
sjálfir, en staðreyndirnar höfum
við fyrir fr?man okkur og högum
lækningunni eftir því. Það er firra
sem haldið er fram að drykkju
sjúklingar séu fremur veikgeðja
fólk og laust í rásinni. Margir
mestu drykkjumenn sem ég hefi
þekkt hafa verið með viljasterk-
ustu mönnum sem ég hefi kynnst.
Orsakirnar eru aðrar en viljaleysi.
Hvorki dansleikir
né brennivínstollur
Við höfum nú að nokkru kynnst
þeirri merku starfsemi sem fram
fer innan veggja að Flókagötu 29
þar sem ógæfusamir sjúklingar
leita sér bót meina sinna. Drykkju
menn hafa löngum verið meðhöndl
aðir af blindu skilningsleysi, þeim
hefir verið varpað á dyr, læstir
inni í klefiim, færðir í járn unz öl-
víman er runnin af þeim, þá er
þeim varpað útá götuna á ný. Á
svörtustu miðöldum var samskon-
ar háttur hafður við þá sem slegn-
ir voru næmum og hættulegum
sjúkdómum. Holdsveikir og floga-
veikir voru reknir á afvikna Btaði,
bannað að hafa samskipti við ann
að fólk, þeir voru grýttir og barðir
ef þeir voguðu sér of nálægt. í nú
tímaþjóðfélagi eru reist hæli
handa þessu ágæfusama fólki, það
nýtur beztu hjálpar sem völ er á
og séð um að því líði eins vel og
framast er unnt.
Drykkjusjúklingar hafa þó ekki
átt sjö dagana sæla. Þjóðfélagið
hefir löngum litið á þá sem
glæpalýð og óbótamenn sem bezt
eru geymdir í dimmum og fúlum
dyflissum. Það er nú á seinni tíð,
Erlent yfirlit
(Framh. af 6. síðu.)
horfast í augu við raunveruleikann.
Ég hefi komið það mikið nærri
hraðri framfarasókn síðustu ára-
tuga, að ég ó'ttast ekkert áróður né
útúrsnúning þótt ég dragi fram
þetta sjónarmið.
Allra sízt ætti ég að þurfa að
óttast óorð af hóflegum aðvörun-
um í þessa átt, eftir að því hefir
nú svo rækilega verið lýst fyrir
þjóðinni undanfarið, sem raun er
á orðin, að öll sameiginleg útgjöld
hennar undanfarin 20 ár eða svo
hafi verið af mér ákveðin og séu
á mína ábyrgð, og þá auðvitað
framfarirnar með, þótt raunar
hafi nú fremur gleymzt að halda
því á lofti. Ég segi gleymzt, því að
tæpast gæti verið meiningin. að ég
bæri ábyrgð á útgjöldum en aðrir
ættu heiðurinn af framförunum.
Ætli þetta yrði ekki að fylgjast að.
En allt er það tal fánýtt hjal, og
nefni ég þennan áróður fremur í
gamni en alvöru.
Seinni hluti fjárlaga-
ræftunnar veríur birtur í
blaðinu á morgun.
tortímingu yfir alla aðila. Vestur-
veldin hafa hingað til skákað í
því skjólinu, að yfirburðir þeirra
á sviði kjarnorkuvopna myndi
gera þeim fært að beita þeim til
að stöðva styrjöld. Allar þeirra
áætlanir hafa verið byggðar á
þessu. í samræmi við það hafa
þau dregið úr landher sínum og
flota. Eftir tilkomu rauða tungls-
ins er mjög dregið í efa, að þessir
yfirburðir vesturveldanna séu
lengur fyrir hendi. Treysta þau
sér þá til þess að reyna að hindra
takmarkaða styrjöld með kjarn-
orkuvopnum? Verði svar þeirra
neikvætt í þessu sambandi, hafa
þau víða mjög óhagstæða afstöðu,
þar sem landher þeirra er miklu
minni en Sovétríkjanna.
Þessar bollaleggingar heyrast
ekki sízt í sambandi við þá stríðs
hættu, sem nú er talin grúfa yfir
hinum nálægari Austurlöndum.
AF ÞVÍ, sem rakið er hér að
framan, er ekki órökrétt að draga
þær ályktanir, að aukið kalt stríð
og auknar viðsjár í sambúð stór-
veldanna geti verið framundan
um skeið. Hins vegar væri rangt
að draga af því þær ályktanir, að
öll von sé úti um það, að þetta
geti batnað aftur, og sambúð þjóð
anna komizt í friðsamlegt horf.
Vafalaust veltur þetta talsvert á
því, hvernig vestrænu þjóðirnar
snúast við þeim vanda, sem hér
kann að vera framundan. —
Reynslan hefur hingað til verið
sú, að auknar hættur og viðsjár
hafa fylkt þeim betur saman, og
aukið viðbúnað þeirra og varúð.
Þetta hefur haft heppileg áhrif
á mótaðilann. Öll ástæða er til
að ætla, að eins geti farið nú.
Að nokkrum tíma liðnum, ætti það
því að geta orðið enn ljósara en
áður, að kalda stríðið og vígbúnað
arkapphlaupið færir engum ávinn
ing, heldur er öllum tíl tjóns og
óþæginda. Þegar allir aðilar hafa
öðlast þennan skilning til hlitar,
eru fyrst fullar líkur fyrir því, að
hægt rði að ná góðum árangri
við san mgaborðið.
Mikið veltur á því, að lýðræðis-
þjóðirnar haldi vöku sinni þangað
til þessum áfanga er náð. Én jafn
hliða er líka mikil nauðsyn fyrir
þær að endurskoða viðhorf sitt
til ýmissa viðfangscfna alþjóða-
málarina, og hafa opin augu fyrir
nýjum leiðum, sem geta leitt til
samkomulags, eða skapa betri á-
róðursaðstöðu, ef þeim væri hafn-
að. Jafnaðarmenn í Bretlandi og
demókratar í Bandaríkjunum virð-
ast gera sér þetta vel ljóst, en
því miður gildir það ekki eins um
þá flokka, sem nú fara með völd-
in í viðkomandi löndum.
Þ.Þ.
sem þeir hafa hlotið nokkra upp-
reisn, fólk er farið að sjá að
liér er um sjúklinga að ræða,
sjúklinga, sem þjást og líða fyrir
sjúkdóm siun, sjúklinga scm unnt
er að lækna ef réttum aðferðum
er beitt og nógu snemma er tekið
í taumana. Þeir sem komið hafa
á stofn hjúkrunarstöð og dvalar
heimili Bláa bandsins í Reykja-
vík eiga skilið þökk alþjóðar. —
Þetta eru menn sem af eigin
reynd þekkja sjúkdóminn sem
þeir stríða við og beita raunhæf
um aðferðum. Þeir ganga beint
til verks og horfast í augu við
staðreyndir, enda er ávöxturinn
af starfi þeirra undraverður
þann stutta tíma, sem þeir hafa
starfað. jlj.
Dregið í A-flokki
happdrættisláns
75.000 krónur:
104.631
40.000 krónur:
8.860
15.000 krónur:
112.231
10.000 krónur:
10.234, 29.194, 80.141
5.000 krónur:
14142 15937 41393 45507 147026
2.000 krónur:
9675 10765 20529 60848 70807 72205
75715 85783 94422 96383 100873 103855
118280 132913 147139
1.000 krónur:
3566 9916 11858 15932 22449
28752 37304 38535 43255 51448
54097 61654 83792 90376 96591
106046 111544 112544 115218 116671
116961 127333 129766 141932 147057
500 krónur.
990 2306 2559 2901 3055
3224 4088 4645 6010 9428
9708 11085 11684 16892 19152
19871 20057 20745 21034 21769
24313 24605 25318 26595 28280
2925 30095 31342 33783 36082
37094 39088 39192 39642 41362
42298 42872 43430 43924 44255
44310 44818 45067 45378 46939
47420 4ál69 48594 50864 51426
52762 53754 53984 54959 56528
57931 58851 58941 59919 63125
64019 64691 69677 71927 72592
73360 74277 75397 76521 76662
79897 80638 82623 82917 84910
85611 85704 86087 86155 86190
86946 830-14 91185 92191 93339
93737 94197 94936 97644 99279
100470 100515 100691 101091 102497
' 105918 108248 108366 110106 110236
}111847 112024 120736 122654 123203
1 124076 124527 125620 127527 132352
í132898 133863 134531 135047 136561
! 137245 139159 140477 140789 141793
142243 144012 144158 144239 145037
145389 145820 149363.
SKIPAUTGCRÐ
RIKISINS
„HEKL
tt
austur um land í hringferð hinn
23. þ. m. Tekið á móti flutningi
•til Féskrúðsfjarðar, Steyðarfjarð
ar, Eskifjarðar, Norðfjarðar, Mjóa
fjarðar, Seyðisfjarðar, Þórshafnar
Raufarhafnar, Kópaskers og Húsa
víkur á morgun, föstudag.
Farseðlar seldir á mánudag.
„Skjaldbreið"
vestur um land til ísafjarðar hinn
22. þ. m. Tekið á móti flutningi
til Snæfellsnesshafna, Flateyjar
og Vestfjarðahafna á föstudag óg
árdegis á laugardag.
Farseðlar seldir á mánudag.