Tíminn - 03.12.1957, Qupperneq 7

TÍMTNN, þriðjudaginn 3. desember 1957.
7
Nýr Hagalín, en þó eins gamallBG^UT' ^9 ^Öftinbcir
og gróinn sem nokkru sinni fyrr
Nokkur orð um „Vökurím”
SÓL Á NÁTTMÁLUM —
hin nýja skáldsaga Guðmund
ar G. Hagalíns hefir vakið
mikla athygli — fyrsta skáld-
saga Hagalíns um 12 ára
skeið — Hagalín í essinu
sínu — og margt fleira hefir
verið um hana sagt. Rétt er
það, að hér er um hina merk
ustu skáldsögu að ræða, ekki
aðeins frá sjónarmiði les-
enda, heldur einnig nýlundu
nokkra á rithöfundarferli
Hagalíns, sem sagt nýr Haga-
lín á ferðinni — og þó eins
gamafl og gróinn og nokkru
sinni fyrr, hefir aðeins bylt
dálífilli skák í túni sínu, en
fengið ágæta uppskeru af
gömlum stofni af spildunni.
En þessi skáldsaga er, hvernig
sem á hana er litið, ákaflega for-
vitnileg, og ekki sízt viðhorf höf-
undarins til þeirra vandamála,
sem l>ar eru krufin, og hver sú
svipa er, sem rekið hefir hann
til þess að skrifa svona. Tíðinda
maður blaðsins leit því inn til
Hagalíns á dögunum og ræddi við
hann stundarkorn, lagði fyrir
hann nokkrar spurningar um sög
una og fékk greið svör.
— Mér þykir þú hafa vent
kvæði þinu i kross í þessari síð-
ustu bók. Hvað kom til?
— Nn, ég gat blátt áfram ekki
annað. Eg hefi ritað allmikið um
fortiðina eins og þú veizt, sótt
þangað efniviðinn, reynt að draga
fram kjarnann í lífi og baráttu
þess fólks, sem byggt hefir landið
og skilað þjóðinni upp á sigur-
bakka sjálfstæðis, velmegunar og
framfara, og fundizt iífsviðhorf
þess sannarlega eiga erindi til rót
lítillar kynslóðar.
— En finnst þér nú, að minni
þörf sé á því.
— Nei, síður en svo, sá boð-
skapur er enn í fullu gildi og
verður allt af, enda kemur það
giöggt frain í þessari nýju skáld-
sögu minni. En það var annað,
sem sótti fastar á síðustu árin.
Mér hefir orðið það æ ljósara, að
við stöndum á örlagarikum tíma
mótum, og úrslit mála á þessum
krossgötum geta skorið úr um
það, hvort okkur tekst að halda
sjálfstæði okkar eða ekki.
Rætt viS höfundinn um SÓI á nátfmálURII, skáld-
söffuna um sáttmála unglingsins og öldungsins
I ■ - — — - - *
Guðmundor G. Hagalin
Eg vildi því freista þess að
draga fram í nútíðarskáldsögu þær
skurðarlínur þjóðfélagsmyndarinn
ar, er sköpum rnunu ráða. Eg vildi
reyna að hafa myndina skýra, svo
að land-fólkinu skildist, hvað að
fer. Ég eyddi í það miklum tíma
og lagði mig fram um það að móta
þessa sögu, byggja hana upp og
hnitmiða stefnu liennar beint að
þessu marki. Að öðru leyti var
mér í mun áð rita hana svo fjör-
lega og skemmtilega, að fólk hefði
gaman af, og leiða fram lifandi
persónur, scm fólk skildi og hefði
samúð með eins og meðbræðrum
sínum. .4 þennan hátt taidi ég
mestar vonir tiil að mér tækist
að gera fólki ljós þau vandamál
sem við blasa.
— Þú ert þó líklega ekki að
gerast prédikari á efri árum?
■— Nei, því fer fjarri, ég held
að mér mundi ekki iáta það vel.
En ég álít, að rithöíundar hafi
miklum skyldum að gegna í þessu
efni, ekki sízt rithöfundar lítillar
þjóðar. Það er kannske komið
meira undir því en hjá stærri
þjóðunum, að þeir sem sjá, og geta
látið skilja það, sem þeir sjá,
standi ekki og berji sér aðeins á
brjóst, þegar vanda ber að hönd-
um, og þar er nauðsyn að finna
form, sem allur þorrinn skilur,
því að þar byggjast tilveruskilyrði
menningarinnar á því, að engir
nýtandi kraftar fari forgörðum,
þar sé enginn skríll.
EFTIR HELGINA
DON QUIJOTE SKRÍFAR:
Allir segja að við séum af-
skaplega fátæk þjóð og
tnenn bregðast aldrei glaðari við
en þegar einhver teikn eru uppi
er sýna að fátækt sé hér í fyrir-
rúmi. Barlómurinn er orðinn þjóð-
aríþrótt engu síður en glíma og
kveðskapur.
105.000,00
Nýlega var Volkswagen bif-
reið seld á eitt hundrað og
fimm þúsund krónur. Biíreið þessi
mun kosta eitthvað um tíu þúsund
krónur frá verksmiðju. Tilvera
þessarar bifi'eiðar á markaði bygg-
ist fyrst og fremst á því, að hún
er ódýr. Manninn virðist ekki hafa
varðað vun það grundvallaratriði.
Það er svalur maður, sem greiðir
eitt hundrað og fimm þúsund krón-
ur fyrir Volkswagen.
NÆRFATAKOSTNAÐUR
UNDANSKILINN
Einn daginn komu nýjar
kápur í kvenfataverzlun hér
í Reykjavík. Þær kostuðu allt upp
í sjö þúsund krónur. Skömmu síð-
ar stanzaði bifreið fyrir utan verzl-
unina og kona gekk úr henni og
inn í afgreiðsiusalinn. Hún keypti
kápu á sjö þúsund krónur. Eftir
að hafa ráðfært sig frekar við
manninn í bifreiðinni, kom hún
inn aftur og keypti kjól fyrir þrjú
þúsund krónur og hatt fyrir sjö
hundruð. Að því búnu ók hún á
hrott. Enginn veit hver nærfata-
kostnaðurinn hefir verið.
LAGLEGIR MENN
Útvegsbankinn rekur um-
fangsmikla bankastarfsemi.
Bankanum er skiot í margar deild-
ir eins og öðrum iánastofnumun.
Ein þeirra gengur undir nafninu
spegladeild. Mönnum í þessari
deild hættir ekki við ofþreytu.
Óskandi væri að eingöngu fríð-
leiksmenn störfuðu i spegladeild-
inni.
FORUSTUÞJÓÐ
Nýverið bárust fréttir af
mannakjötsáti manns nokk-
urs í Bandaríkjunum. Dönsk blöð
komust í niálið, en þar bar iítið
á aðalfréttinni. Hins vegar lenti
grænlenzk kona í aðalfyrirsögnum.
Hún hafði étið manninn sinn. Til
vara skýrðu dönsku blöðin frá
grun, er lægi á frumbyggjum Dan-
merkur. Lærleggir höfðu nefnilega
fundizt í gömlum mógröfum með
sýnilegum tannaförum. Mikil for-
lustuþjóð eru Danír.
— Þú trúir á æskuua og ert
nokkuð bjartsýnn í trausti þínu
á unga fólkið, þykir mér?
— Já, ég trúi á æskuna, og
henni verður aldrei treyst of vel,
>g ég tel eldri kynslóðina skyld-
uga til að reyna að skilja viðhorf
.íennar og vandamál, alveg eins
Dg æskunni ber að læra af reynslu
ildri kynsióða. Fortíðin fær æsk-
anni aiit í hendur, nema þær hug
ijónir, sem duga nútíðinni til sig-
irs. Hugsjónir duga aðeins þeirri
eynslóð, sem elur þær, og ný kyn-
lóð verður að eignast nýjar hug-
■jónir, ef hún á að lifa. En það er
;kki þar með sagt, að hugsjónir
iðinnar aldar séu dauðar og ó-
nerkar. Þar er grundvöllurinn, og
grundvöllinn skyldi enginn van-
meta.
En unga fólkið í dag er gott og
i dugandi, eins og það hefir ætíð
verið, og það er fyllilega fært um
að leysa vanda sinnar tíðar, ef
ellin réttir því þá örvandi hönd,
sem henni ber.
— Það er dálítið nýstárlegt,
finnst mér, að láta þá mætast í
einingu andans, gamla bóndann
og atómskáldið auðnulitla af möl-
inni?
-— Er það ekki einmitt rökrétt
tímanna tákn? Báðir eru þeir
utangáttamenn, slitnir að nokkru
úr tengslum við þá sturluðu
peningaöld, 'sem fiætt hefir yfir
landið og þjóðina. Gamli bónd-
inn er fulltrúi þess gamla lífs-
gildis, sem var hin eina viðhlit-
andi brjóstvörn þjóðarinnar fyrr
á árum; ungi maðurinn á mölinni,
sem er utangátta i gultdansi sam
tímans, er það vegna þess, að
hann á óspillt lífsviðhorf, sem
ekki þýðist samkvæmið, þótt
hann hafi ekki dug til að rísa
i gegn því. En þessir menn finna
i Skyldleikann, þeir eru að nokkru
i brot af sama bergi, þótt ólíkar séu
mannsmyndirnar að yfirbragði.
En von þjóðarinnar er fólgin
í þeirri æsku, sem þorir að brjóta
brýr að baki sér, snúa baki við
fánýti glysaldarinnar og hefir dug
til að hefjast handa um að byggja
upp framtíð sína.
Og þegar ungur maður og ung
kona rétta höndina yfir fenið til
gamla bóndans, sem stendur á
baikkanum hinum megin, þá fer
sól að risa úr miðnæturslað í þjóð
lífinu.
— En spiltingin, maður. Þú
ert að berjast gegn spillingu, en
þó eru fulltrúar spillingarinnar i
scgu þinni í raun og veru gull að
manni, þegar betur er að gáð?
— Já, mundi það ekki koma
heim. Mannfólkið er oftast gott,
spilling þess er ekki annað en
þunn skel, og þegar hún er brot-
in, er bezta fólk innan undir.
: Þetta hefir lífsreynslan kennt mér
áþreifanlega. Fólkið er gott, og
það eru langoftast aðeins ill at-
það
vik eða öfugþróun í þjóðfélaginu
sem hreistra það skel spillingarinn
ar. Já, fól'kið er gott, og æskan,
það er svei mér töggur í mörgum
stráknum og stelpunni nú á dög-
um og engin ástæða til að örvænta
þótt öldin sé viðsjál.
Það var margt fleira, sem
Hagalín sagði í þessu rabbi —
efni í margar bækur. En eitt er
víst: Hagalín hofir skrifað skáld-
, sögu, sem mun lifa. Hann befir
j brugðið upp fyrir landsfólkinu
glöggri og nærtækri mynd af þjóð
lífinu, gert það í svo hnitmiðaðri
og vel byggðri skáldsögu, að fá-
gætt er, og jafnframt svo skemmti
legri, að heillar jafnt ungling
sem öldung. En samt er Hágalín
samur og áður, stíll hans og mál-
far sérkennilegt og þróttmikið.
Hvort sem Sól á náttmálum verð-
ur síðar metin bezta bók Hagalíns
eða ékki, þá er hitt víst nú þegar,
að áhrifameiri bók hefir hann
ekki skrifað til þessa. A.
Hiartar Gíslasonar
FYRIR nokkrum árum voru
lesin upp í útvarpið fáein kvæði
eftir mann norður á Akureyri,
Hjört Gíslason að nafni. Það
leyndi sér ekki, að hér var enginn
hávaðamaður á ferð. En mér
fannst kvæði hans verulega at-
hyglisverð, og síðan hefi ég verið
að vænta þess, að fá að heyra
eitthvað fleira frá þe9sum höf-
undi. — Og nú hefir mér orðið
að ósk minni, því að mér hefir
borizt nýútkomin ljóðabók eftir
Hjört, og nefnist hún VÖKURÍM.
Er skemmst frá því að segja, að
ég varð ekki fyrir neinum von-
brigðum. Höf. verður að vísu ekki
að svo stöddu tatinn í hópi stór-
skálda, enda þykir mér ólíklegt,
að hann geri kröfu lil þess. Mað-
urinn virðist mjög yfirlætislaus,
eins og snjöllum alþýðuhagyrðing
um ber. Ljóð hans eru kliðmjúk
og sviflétt, eins og alþýðuljóð
eiga að vera, og hafa góð áhrif á
lesandann. Hann á lélt með að
kcuna orðum að því, sem hann
hefur að segja og rímari er hann
í bezta lagi. Svo skiptir það og
rniklu, að ljóðin eru laus við
smekkleysur og formgalla, sem
eru því miður atgcng hjá mörgiuu
hagyrðingum.
í BÓKINNI, isem er 96 bls. fann
ég ekki nema eitt kvæði, sern ég
tel að ástæða hefði verið til að
sleppa. Og þrátt fyrir nokkuð
nákvæma leit, hefi ég ekki rekizt
á nema einn rímgalla og það er
sannarlega ekki mikið. Og svo get-
ur verið að hér sé um prentvillu
að ræða. Freistandi væri að benda
á nokkur beztu kvæðin í bókinni.
En þar sem þau eru mörg svo
góð, að erfitt er að gera þar upp
á milli, verður því sleppt. — En
á hinu vil ég vekja athygli, að
kvæðin eru yfirleitt mjög söng-
hæf, og væri því æskilegt, að
tónsmiðir okkar semdu lög við
nokkur þeirra.
Höfuðkostur bókarinnar er þó
sá, að höfundur hcnnar er bless-
unarlega laus við þá uppdráltar-
sýki, sem nú virðist þjá flest af
yngstu ljóðskáldum okkar. Það er
því óhætt að mæla með bókinni,
því að hún hefir ósvikin málm
að geyma.-
Benjamín Sigvaldason.
Landfræðslegar mmnisvísur
eftir Einar frá Hrinsfsda!
NÝLEGA cr komin út nýstár-
leg' bók. Landfræðilegar minnis-
vísur heitir hún og er höfundur-
inn Einar Bogason frá Hringsdal
í Arnarfirði, sá hinn saimi sem gaf
út Stærðfræðileg formúluljóð fyr-
ir nokkrum árum.
Það fer ekki mikið fyrir þess-
ari bók 'í því stórstraumsflóði
bóka sem nú er í hámarki. En
innrætið getur verið gott þó að
líkaminn sé ekki stórvaxinn eða
skrautklæðum skrýddur.
Eins og nafnið bendir til, er
þetta tilraun til að auðvelda landa
fræðinámið, með því að búa það
í rímaðan búning. Rímað mál er
í miklum metum hjá öllum þorra
íslendinga, og er það vel. Það
fer ekki milli mála, að hægara
er að muna vísu, bundið mál,
heldur en laust mál, því er það vel
farið, að þeim sem við landafræði
kennslu fást, gefst nú tækifæri
á að revna visur Eina.rs.
Einar Bogason er mikill áhuga-
maður um kennslumál. Hann hef
ur sjálfur stundað kennslu jafn-
hliða öðrum störfum um langan
tíma. Hann hefur smám saman
samið vísurnar og stuðst við þær,
með góðum árangri, þesis vegna
vill hann koma þeim á framfæri
við aðra með þessari bók sinni,
sem er hin athyglisverðasta.
Eiríkur Einarsson.
íslenzkuð
Þórður Kristleifsson söngkenn-
ari á Laugarvatni hefir sent frá
sér 80 blaðsíðna kver, sem hefir
að geyma ljóð við mörg hin vin-
sælustu sönglög, sem kórar og em-
söngvarar syngja. Nefnist bókin fs-
lenzkuð söngljóð, enda eru þau
svo að segja öll þýdd. Fremst í
bókinni eru 11 ljóð, flest eftir
Heine, við lagaflokk þann eftir
Schubert, sem einu nafni nefnd-
ist Svanasöngur.
Þá koma 5 tjóð úr Ijóðaflokkn-
um Malarastúlkan fagra eftir Wil-
’helm Múller, en í þeim flokki eru
alls tuttugu ljóð. Schubert samdi
lagaflokk við ljóðin. Þá kemur eilt
ljóð við lag úr* Úrvalssöngvum
Schuberts og síðan nokkur Ijóð við
lög eftir Schumann, mörg eftir
Heine.
Loks eru svo milli 30 og 40 Ijóð
eftir ýmsa höfunda við lög, er hér
hafa orðið mjög vinsæl og eru sung
in af kórum og einsöngvurum.
Ljóð þessi eru að sjálfsögðu flest
lauslega þýdd, enda að því stefnt
að gera þau sönghæf vel og ná
stemningu skáldsins og lagsins
fremur en þræða nákvæmlega orð-
anna hljóðan. íslenzkir söngkenn-
arar og söngstjórar hafa löngum
átt í nökkrum erfiðleikum með að
hafa tiltæk heppileg ljóð við er-
lend lög, er þeir hafa tekið til
flutnings. Hafa þeir þá tíðum leit-
að til skálda og Ijóðhagra manna
um þýðingar eða yrkingar, en það
gefst misjafnlega, einkum cf höf-
undur kann ekki eða skilur ekki
lagið og stemningu þess eða hrynj-
andi til fulls.
Það er því mikil bragarbót, ef
söngstjórinn sjálfur er svo vel gerr
söngljóð
að hann getur snarað erlendu Ijéði
á íslenzku í fúllu hæfi við lagið,
sem hann ætlar að túlka og flytja.
Þannig' samræmist ljóð og lag
bezt. Þetta bafa nokkrir söngstjór-
ar gert með góðum árangri, en
öllum leikur það að sjálfsögðu ekki
á tungu. Þórður Kristleifsson er
einn þeirra, sem ráðizt hafa í þetta
og tekizt vel. Þýðingarnar eru
mjög liprar og lóttar og falla vafa-
laust vel að lögunum, svo sem
þeim er ætlað. Auk þess er Þórð-
ur smekkmaður á íslenzkt mál, og
er það mikil auðna, þegar samn-
ing Iagatexta felst slíkum mönnum
á hendur, svo mjög sem pottur er
brotinn, á þessum vettvangi.
Það hæfir vel að gefa þessi söng
ljóð út í bók, svo að bau geti
orðið öðrum söngkennurum og
söngstjórum að notum, og á Þórð-
ur þakkir skyldar fyrir viðvikið.
—a
Brezki fullíráimi á þingi
S. Þ. styður stefnu Frakka
í Alsírmálinu
London, 30. nóv. Á þingi S. þ. í
dag, hélt brezki fulltrúinn, Alan.
Nob ræðu og kvaðst vera mjög
hlynntur Alsírmálatillögum frönsku
stjórnarinnar. Frakkar tofa nú, að
ef vopnahlé verði nú samið verði
komið á frjálsum kosningum í Alsír.
Sagði Noble, að þessa stefnu Frakka
bæri að styðja. Iforria mundi í tjós
við kosningar, hvort uppreisnar-
mennirnir ættu nokkru verulegu
fylgi að fagna meðai íbúanna.