Tíminn - 11.12.1957, Blaðsíða 8

8
TÍMINN, miðvikudaginn 11. desember 1957.
Bœkur oq bofunbm
Guðfræðingatal Björns Magnús-
sonar prófessors
Björn Magnússon. Guðfræð-
ingatal 1847—1957. Leiftur.
íslenzkt Guðfræðingatal birtist
íhér í annarri útgáfu eftir 10 ár
frá því, að sú fyrsta -kom út. Sýn-
ir þetta vel, hvað þjóðin kann vel
að meta mannfræðibækur, kaupir
þær og les. Guðfræðingatalið kom
fyrst út árið 1947 á aldarafmæli
Prestaskóla íslands. Hefir það
verið uppselt um skeið og var því
full þörf á þessari útgáfu. Er það
vel að slí’kt rit sem þetta sé gefið
út með jöf-nu millibili og ætti að
halda því áfram. Það yrði mikill
fengur öllum íróðleiksfúsum
mönnum um land allt og myndi
styðja að rækt manna við ætt-
fræði og persónusögu.
Björn Magnússon, prófessor,
hefir séð um þessa útgáfu eins og
þá fyrri. Hann er mjög vandvirk-
ur útgefandi mannfræðirita, eins
og raun ber vitni í þessari bók.
Kemur þar margt til. Hann er
prýðilegur ættfræðingur og hefir Sem heimild.
lagt stund á þá fræðigrein í tóm- Ég get ekki annað séð en Guð-
stundum sínum um fjölda ára. 'fræðingatal sé mjög vönduð bók,
Hann er mjög vandvirkur útgef-lbæði hvað snertir aUa vinnu pró-
andi og skipar efninu niður skipu fessors Björns, og jafnframt prent
un og band. Myndir eru af öllum
guðfræðingunum, sem nokkur
mynd var annars til af, en myndir
eru ekki til af öllum. Myndirnar
eru vel gerðar og komið fyrir vel
í lesmálið. Aftan við bókina eru
tveir viðaukar. Sá fyrri er skrá
yfir þá presta, er urðu kandídat-
ar frá Kaupmannahafnarháskóla.
En sá síðari yfir þá, er urðu
prestar en luku ekki stúdentsprófi.
Er að þessum aukum báðum mik-
ill fengur og sýnir vel, hve pró-
fessor Björn skilar verki sínu full-
komnu í hendur íslenzkum lesend-
um.
Eins og mönnum er kunnugt, er
eitthvað hafa sýslað við bækur og j|
útgáfur þeirra, er það miklum =
vandkvæðum bundið, að gera þær l§
svo úr garði að þær séu villulaus-1 h
ar. En þó er þetta erfiðast, þegar | E
um ættfræðirit er að ræða. Efni
þeirra allt er sundurlaust og j|
mikið af allskonar tölum, fæðing- =
ardögum, giftingardögum, dánar- j Éf
dögum og fleiru slíku. Gerir þetta ! §j
profarkalestur mjög erfiðan og er {§
ekki íær nema hinum vandvirk-! [§
ustu mönnum. Þess vegna er ekki E
hægt að krefjast þess, að slík rit M
séu villulaus og svo er ekki held- =
ur um þetta. En ég held, að fá- —
ar villur séu í bókinni, sem valdi
nokkrum trafala að nota hana og
er það með ágætum um slíkt rit.
j Eg lel að slík bók, sem Guð-
fræöingatal, sé mjög merkileg í
alla staði, en þó merkust fyrir það,
að hún er algjört mannfræðirit.
Það verður þvi mikið heimildar-
rit öllum þeim, er fást við ætt-
fræðirannsóknir á komandi árum.
jVæri vel, að íslenzkir bókaútgef-
; endur gæfu út fieiri rit lík þessu.
' Leiftur á miklar þakkir skilið fyr-
j ir útgáfu þessa og heíir leyst hana
af hendi með miklum myndarbrag.
Jón Gíslason

UR og KLUKKUR j
í hjónabandi. Er þetta mikill feng ! = 1
ur öllum þeim, sem nota ritið , I Viögerðír á ÚTUm Og kiukk-1
1 um. Vaidir fagmenn og fuli- [
| komiö verkstæði íryggja [
lega og hvikar hvergi frá því
formi, sem hann hefir sett sér í
upphafi. Er slíkt mikill kostur í
bók sem þessari, en á því vill oft
verða brestur í slíkum ritum.
Björn prófessor hefir ekki ein-
göngu lagt stund á prestaættir,
heldur hefir hann einnig rakið
ættir alþýðufólks. Von mín er, að
innan skamms gefi hann slíkt rit
út, því ég veit hann á nóg til af
slíku.
Eins ag alþjóð er kunnugt hafa
prestasögur og prestatöl verið um
langan aldur hér á landi aðalundir-
stöðurit um ættfræði og mann-
fræði. Margir prestar bæði fyrr
og síðar hafa lagt hönd á plóginn
að plægja akur þessarar þjóðiegu
greinar íslenzkra fræða. Það er
enginn efi, að mannfræðin íslenzka
á mikið að þakka íslenzkri presta-
stéstt bæði fyrr og síðar. Það hafa
ailtaf verið í tölu presta menn,
sem lagt hafa stund á ættfræði
©g persónusögu. Og er það vel.
Og vona ég að svo verði um lang-
an aldur.
Mörg af höfuðritum íslenzkrar
ættfræði eru annað hvort eftir
presta eða runnin frá ritum þeirra.
Má fyrst og fremst minna á rit
séra Jóns Halldórssonar, hins fróða
í Hítardal og sonarsonar hans
Hannesar, síðasta biskupsins í Skál
holti. Rit þeirra eru að langmestu
leyti undirstaða ritun prestasagna
og prestatala á 19. öld. Sighvatur
Grímsson Borgfirðingur safnaði
öllum þessum sögum saman í eitt
verk og jók við fram til þess tíma
er hann gat ekki lengur valdið
penna. Þetta mikla safn hans er
nú í Landsbókasafni og hafa fræði
menn ausið af nægtabrunni þess
margskonar fróðleik.
Guðfræðingatal prófessors j
Björns er bók, sem sniðin er eftir
þeim kröfum, sem nútíminn krefst.
Er því að formi og efni ólík presta
æfum og sögum fyrri manna, sem
innihalda ýmisskonar fróðleik
Iskyldan og óskyldan og stundum
ekki sem ábyggilegastan. Enda var
þá öldin önnur, fræðimenn urðu
að mestu að fara eftir munnleg-
um frásögnum. Guðfræðingalal
Björns er byggt á hinum traust-
ustu heimildum, sem hægt er að
afla. Er það því hið traustasta í
alla staði. En samt sem áður er
það endurnýjun hinnar fornu
sagnaritunar, um presta, ævir
þeirra og ættir, en gert nútíma-
legt. Slíkt er vel, er fræðimenn
endurnýja fornar fræðigreinar á
líkan hátt og hór er gert.
Þessi útgáfa er talsvert full-
komnari en sú fyrri. Hefir pró-
fessor Björn aukið hana að mörg-
um fróðleik, sem hann hefir afl-
að frá því sú fyrri kom út. En
þó tel ég merkast að aukið hefir
-verið við barnatal prestanna, sér-
staklega þeim, sem ekki eru fædd
I örugga þjónustu.
I Afgreiðum gegn póstkrCfn. I
I jðD StjmunílsGOD |
Laugaveg 8.
í PRfESTM&N — SKURÐGRÖFUR — KRANAR |
I Priestman-skurðgröfur og kranar hafa verið notaðir |
i meira hér á landi en aðrar gerðir slikra tækja.
| Rösklega 15 ár eru liðin síðan fyrsta Priestman-vélin |
1 kom til landsins. Nú eru margir tugir slíkra véla i |
| notkun hér á landi við margvísleg störf. Nefna má, |
1 að verulegur hluti af allri framræslu hér á landi hefir |
| verið framkvæmdur með Priestman-vélum, að Priest- |
1 ma.n-vélar eiga stóran þátt í hinu ört vaxandi vega- |
I kerfi okkar, að fjöldi -kaupstaða og kauptúna notar i
| Priestman-vélar við hafnargerð, uppskipun, flugvalla- i
I gerð, gatnagerð o. fl. o. fl. |
I Priestman-vélarnar hafa því átt stóran þátt í því, að i
I gera landið okkar betra land en það áður var.
uiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiilJiiiiiiiiiiiiummiiiiiiiiiiiiin —

HRING
NUM
Einkaumþoð fyrir
Priestmen Brothers Ltd., Hull, England
SAMBAND ÍSL. SAMVIN N U FÉLAGA
VELADEILD
' iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiuumuii
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuffjiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmmiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiii
aðdáun...
Mjallhvítur fatnaður mun vekja aðdáun,
bæði á börnum yðar og þvotti yðar. Að
vísu hreinsa algeng þvottaefni þvottinn, en
einungis hið bláa Omo gerir hvítan fatnað
skjallhvítan. Hvíti þvotturinn, og líka sá
fyrr, ug hversu grómtekin sem fötin eru,
inn, þegar þér notið hið biáa ilmandi OMO.
hreinsar OMO hvem blett. Athugið mun-
misliti, mun verða hvítari en nokkru sinni
HIÐ BIÁA OMO SKIIAR YDUR
hiimsins mmm mth
i
.............................................................................. ............................................................................iiimiiiimnm5