Tíminn - 19.12.1957, Side 6

6
Bækur
Útgefandl: Framsóknarflokkurlas
Rltatjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórcrlwssek (ife>
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargðts
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusími Um
Prentsmiðjan Edda hf.
„Eyðslu- og matarlán“
EF íslendingar eiga að
geta haldið hlut sínum til
jafiLS við aðrar þjóðir á
sviði efnahags- og atvinnu-
mála, þurfa þeir að halda á
veruiegu erlendu lánsfé
til ýmsra undirstöðufram-
kvæmcla. Eigið sparifé
þeirra nægir ekki til að
standa tmdir nægilega
hröðum og miklum fram-
kvæmdum.
f>etta er ekkert einsdæmi
um íslendinga. Allar þær
þjóðir, sem hafa búið við
nýiendustjórn fram tii sein
ustu ára, hafa svipaða sögu
að sögja. Allar keppa þær
nú eftir erlendu lánsfé til
að köma fóturn undir ýms-
ar framkvæmdir, sem stuðla
að bættum efnahag þeirra
og afkomu. ■
f>A£) ER NÚ meira en
ijóst orðið, að síðan Sjálf-
stæðisflokkurinn komst í
st jórnarandstöð u, hefur
hann stefnt markvisst að því
að koma á stöðvun og glund-
roða. í þessum tilgangi hef-
ur hann reynt að stuðla að
hækkun framleiðslukostnað
arins á allan hátt. í sama til-
gangi hefur hann unnið
markvisst gegn þvi, að erlent
lánsfé fengist til nauðsyn-
legra framkvæmda. Þannig
hefur verið stefnt ákveðið
að þvi að stöðva framleiðslu
og framkvæmdir.
Sú iðja forkólfa Sjálfstæð-
isflokksins að reyna að spilla
lánstrausti þjóðarinnar, var
strax hafin eftir myndun
núverandi ríkisstjórnar. Sú
barátta var hafin með ófræg
ingarskeytunum alræmdu.
Hámarki sínu náði þessi bar
átta rétt áður en gengið var
frá Sogslánunum á síðast-
liðnu vori, er einn af foringj-
um Sjálfstæðisfl. lét Wall
Street Journal hafa það eftir
sér, að þessi lán væri að-
göngumiði kommúnista að
ráðherrastólunum.
FORKÓLFUM Sjálfstæðis
flokksins til mestu raunar,
hefur þessi herferð þeirra
ekki borið árangur. Lán til
nýju Sogsvirkjunarinnar og
fleiri framkvæmda hafa feng
izft, þrátt fyrir þessa iðju
SjiálfStæðisflokksins. Núver-
andi ríkisstjórn hefur geng-
ið stórum betur að afla láns
fjár en stjórn þeirri, sem
Ólafur og Biarni sátu i. í
tilefni af þessu haga forkólf
ar Sjálfstæöisfl. sér nú eins
og óðir menn. í heift sinni
ráðast þeir ekki sízt að vina-
þjóðum íslendinga og bera
á þær bau bríirzl, að þær séu
að múta íslendingum. Þann
ig hjefnr hað verið ein helzta
iðia Biarna Benediktssonar
að umskrifa greinar úr Þióð
viljanum, þar sem Marshall
lánin voru stimpluð sem
mútufé, og snúa þeim upp
á lántökurnar nú. Sennilega
munu þess ekki finnast
dæmi, að stjórnmálamaður
skuli þannig hafa tileinkað
sér starfshætti, sem hann
réttilega hefur áður for-
dæmt manna mest.
ÞAÐ NÆGIR nú ekki
forkólfum Sjálfstæðisfl. leng
ur að ófrægja þannig vina-
þjóðir íslendinga í sam-
bandi við þessar lántökur,
heldur eru þeir farnir að
óvirða þær framkvæmdir,
sem lánin hafa verið notuö
til. Þamiig lét Ingólfur frá
Hallu sér ekki fyrir brjósti
brenna aö kalia Sogslánin
og fleiri svipuð lán „eyðslu-
og matarlán“, i umræðum,
sem fóru fram á Ailþingl
fyrir nokkrum dögum. Um-
mæli Ingólfs voru orðrétt á
þessa leið (tekin beint eftir
seguibandinu):
„ . . .Og það er háskalegt
að taka lán eins og núver-
-andi ríkisstjórn hefur gert.
Það er matar- og eyðslulán.
Við síðustu árarnót tekur
hæstv. ríkisstjórn 4 millj.
króna lán — 4 millj. dollara
lán í Bandaríkjunum, — sem
er matarlán, eyðslulán. —
Þessu fé var ekki varið til
framkvœmda, sem skyldi
auka útflutningsfravileiðsl-
una. Framkvœmda, sem sið-
ar gœtu borgað þessi Idn.
Nei, þessu fé var varið til
verulegs innflutnings til þess
að brúa bilið á gjaldeyris-
hallanum. Sogslánið, um 5
millj. kr. var tekið með þeim
hætti, sem ég áðan nefndi
að nefna varnarliðið og raf-
orku til þess í sambandi við
þá lántöku, og 2,7 milljón
dollara lánið, sem nota skal
til þess að borga innlenda
kostnaöinn við Sogið, er
matarlán, vegna þess að út-
á það fáum við korn og fleiri
nauðsynjavörur . . . “
Það lán, sem Ingólfur
nefnir hér fyrst sem eyðslu-
og matarlán, skiptist ein-
göngu milli Ræktunarsjóðs,
Fiskveiðasjóðs, sementsverk
smiðjunnar og rafvæðingar
dreifbýlisins, en allar stuðla
þessar framkvæmdir að þvi
að efla og auka framleiðsl-
una. Hin lánin fara svo ein-
göngu til nýju Soffsvirkjun-
arinnar, en á máli Ingólfs
heita þau einnig eyðslu- og
matarlán.
ÞAÐ ÞARF áreiðanlega
ekki að fara mörgum orðum
um málflutning eins og
þennan. Lán, sem fara beint
til nauðsynlegustu undir-
stöðuframkvæmda, eru köll-
uð eyðslu- og matarlán. Á
máli Ingólfs kallast þannig
rætotimar- og raforkufram
kvæmdir bænda í Rangár-
þingi eyöslustarfsemi, ásamt
skipakaupum á vegum Fisk-
veiðasjóðs, byggingu sements
verksmiðju og byggingu nýju
Sogsvirkjunarinnar. Og eigi
að skilja orð Ingólfs eins
og þau eru sögð, verður vart
annað ályktað, en hann sé
andvígur þessum fram-
kvæmdum, því að annars
væri hann ekki að tala um
eyðslulán í sambandi við
þær.
Athyglisverð rit tveggja íslenzkra
kvenna á bókamarkaði
VöIuskjóSa, frásagnafíættir eftir
Guðfinnu Þorsteinsdóttur (Erlu)
og Rit Olafíu Jóhannsdóttur
Völuskjóða, frásagnaþættir aróður um þrautseigju mannsins.
um ýmis efni eftir GuS- Stefán var 62 klst. á ferð í beljar-
finnu Þorsteinsdóttur (skáld frosti og stór'hríð þar á öræflinum
konuna Erlu) fyrrum hús- og komst heim. Næst er fönu-
húsfreyju að Teigi í Vopna- mannsþáttur, og er þar sagt írá
firði, Iðunnarútgáfan.
Meðal allra þeirra þykku og
stóru bóka, sem út koma á þessu
hausti og geyma þjóðleg fræði,
ævisögur og frásagnir ýmsar, er
smekkleg miðlungi stór bók í
rauðri kápu og nefnist Völuskjóða.
Nafnið er hógvært en fallegt, það
lokkar mann til iestrar eins og
minning um æskuleik. Og þegar
maður er einu sinni byrjaður, held
ur maður áfram, því að þetta er
skemmtileg bók, svo skemmtileg,
Gilsárvalla-Gvendi, sem var alkunn
ui- flakkari austan lands. Stuttur
þáttur er þar af Guðnýju Árna-
dóttur, skáldkonu. Þáttur er um
Stefán Þorsteinsson og nefnist:
Rauða púltið og eigandi þess.
Þátturinn í Steinþórsbylnum
Guðfinna Þorsteinsdóftir
bætir nokki'u við áður birta frá-
sögn um þann heljarbyl, sem varð í síðasta þættinum segir ii.öfiundur
30. nóv. 1917, og þá fónust tveir frá ýmsu dularfuílu, er fypr, hann
menn á Möðrudalsöræfum. Enn hefiir fcomið, og eru þær sögur
er það Möðrudalur á Efra-Fjalli, bráðvel sagðar.
sem er brennipunktur sögusviðs- Eins og sést á yfirbragðj' þátta
ins. Þá er nokkuð sagt frá Jóni þeirra, s.em hér hafa veri'ð.nefndir,
að ég efast um að nokkur bók, Eyjólfssyni, sem síðastur manna er sögucfnið að miklu leyti bar-
er út kemur í haust og geymir flakkaði vistlaus um Vopnafjörð að átta við liamfarir vetrgrhríða á
þjóðlegan fróðieik, só skemmti- sögn höfundar. Svipmyndir úr iífi heiðum og fjöllum Norð-Austur-
■legri. Konan með völuskjóðuna heiðarbyggja heitir næsti þáttur, lands. Þar hafa menn tíít komizt
kann afbragðsvel að segja frá. Mál og þá koma sagnir af Metúsalem í krappan dans, og það er íh'eira en
ihennar er milt og styrkt, meira Rristjánssyni. Síðustu þættirnir í vert að geyrna þær sögur í ietri
að segja fagurt á köflum. Frásögn bókinni heita Jóhann beri, Fimmt- fram á hóglífisaldirnar. Frú Guð-
in býr yfir ljóðrænni mýkt, án ára drengur liggur úti, Ferð finna Þorsteinsdóttir hefir gefið
Rit Olafíu Jóhannsdöttur
en
'skemmtiiegri Mmni og samúð með yfir Haug og Dularfull fyrirbæri, okfcur góða völuskjóðu.
sögufólkinu.
Fyrsti þátturinn í bókinni heitir
Kílakotsbóndinn. Þar segir frá kyn
legum kvisti, er lifði í örbirgð og
niðurlægingu en var svo orðhepp-
inn í tilsvörum, að margar setning-
ar lifa hann eins og snjailar lausa-
vísur. Þetta er sérstæður og
skemmtilegur þáttur, rnjög vel
sagður.
Næst kernur hrakningasaga
Stéfáns Alexanderssonar í stórhríð
á Möðrudalsöræfum og Jökuldals-
heiði, þar sem hann varð að grafa
sig í fönn með öðrum manni og
bjargaði sjáífum sér
með harðfylgi isínu. Sögumaður er
ak.
.Betra er að missa skíran skjöld,
eiga hann flekkaðan“, segir
Ólafía Jóhannsdóttir að sé orðtak
og lífsregla Indíána, en vel mætti
og kalla það hennar eigin einkunn-
arorð.
Rit Ólafíu, endurminningarnar
„Frá myrkri til ljóss“, og frásagn-
irnar „Aumastar allra“, sem ný-
lega komu iit hjá Hlaðbúð í Reykja
0„ honum vik’ er ágæt bók- Endurminning-
° arnar geyma í senn skýra og fagra
mynd af persónuleika Ólafíu
Olafur Tryggvason, bókbindari í K,-inBfir a fifv1
Reykjavík, er var með Stefáni, þá siprar og agætar Ijsingar a ijol
’ morgu samtiðarfolki hennar, er-
átján ára unglingur og hætt 'kom-
inn. Þá koma sagnir af séra Stef-
áni Jónssyni presti á Iíolfreyju
lendu og inttlendu. Einna mést
þýkir mér koma til lýsinga henn-
stað, Þórarni bróður hans og Þor- arÍ >orbjörgu Sveinsdóttur, Ijós-
grími presti í Hofteigi. moður’ föstru 01afm og frænku'
Næst kernur þáttur af förumanni , ,
írá öldinni sem leið, Halldóri up.!?. K1, .. . .x , „
Hómer, sem flakkaði um Austur- !110 m’ , e..!r r° gc í ,e!iS’1
henm þætti hhð a loft haldið
Móðir mín, sem ólst að nokkru
í Reyfcjavík fyrir alda-
land og skemmti fólkinu í fásinni
daganna og orti lausbeizlað. Til-
þeim hlut, sem Þorbjörg Sveins-
dóttir átti m.a. að stofnun Há-
viljun, eða hvað? heitir þáttux um ,,, t|] 'Álaf- „prir m
stúlku, er varð úti, angist manns, skoJa fsknds. Olaúa gerir glogga
er taldi hana sækja að sér. Stutt
en greinargóð frásögn er af göml-
um og gildum broddstaf, er iannst
grein fyrir því starfi í endurminn-
ingunum og bendir réttilega á, að
„það er eftirtektarvert og lýsir
hátt í fjalli 1 Vopnafirði og bendir þroska íslenzkra f fyrsta
til þess, hvar maður ,er varð úti mal’ sem konur gengust fyrir’ lyt’
á Smjörvatnsheiði löngu fyrir alda
mót, ihafi borið beinin.
Þá kemur Hrakningasaga Stef-
áns Jónssonar í Möðrudal rituð eft
ir frásögn faans sjálfs, mikill djTð-
Óiafía Jóhannsdóttir
ur ekki að sérréftindum þeirra,
heldur alþjóðarheill, sem einkum
varðaði hagsmuni karlmanna.“
Af þeim störfum Þorbjargar
Sveinsdóttur, sem helzt h'efir ver-
ið á lofti haldið í ræðu og riti,
(Framb-ild á 10. siðu.)
Afsta'ð'a Sjálfstæ'ðisfl. og
málflutningur um þessar
mundir, birtist vissulega í
sínu rétta ljósi í þessum um
mælum Ingólfs. Forkólfar
Sjálfstæðisflokksins hatast
við allar framkvæmdir og
framfaralán síðan þeir lentu
í stjórnarandstöðu og vilja
hindra allt slíkt í von um
að geta hnekkt núverandi
rikisstjórn. Þessvegna velur
Ingólfur Jónsson hinum
nauðsynlegustu framkvæmd
um og lánum til þeirra, hin
óvirðulegustn nöfn. Stjórn-
arandstaða, sem hagar sér
á þessa leið, mun áreiðan-
lega hljóta verðskuldaðan
dóm hjá þjóðinni. Ljóst
merki þess er hinn vaxandi
fjöldi óbreyttra Sjáifstæðis-
manna, sem meira og meira
fordæmir vinnubrögð for-
ingjanna.
‘BABsromA/M
Gangstéttir fyrir gangandi fólk.
Reykvíkingur skrifar:
„Er það leyfilegt samkvæmt lög-
reglusamþykkt Reykjavíkur að
leggja bifreiðum á gangstéttir?
Eru ekki gangstéttir ætlaðar fyrir
gangandi fólk, en ekki fyrir vél-
knúin ökutæki. Ég sem þetta
rita hefi oft orðið fyrir því að
hrökklast út á akbrautina í veg
fyrir bílana sem æða um götuna
og ausa á menn aúri og bleytu,
sökum þess, að bílum hefír verið
lagt alveg upp á gangstétt og
ekki hægt að komast hjá þeim
nema að troðast og fá drjúgan
skerf af skít í föt sín. Ef þetta
er ekki leyfilegt, af hverju gerir
þá iögreglan ekkert til að venja
bílstjóra og bílaeigendur af þess-
um ósóma? Halda þessir menn
að þeir eigi gangbrautina í bæn-
um. Ég krefst skýringar á þessu
og lagfæringar."
Blaðið sendir fyrirspurnina og
umvöndunina áleiðis til lögreglu-
stjóra og manna hans.
Ljósin og umferðin.
Arinbjörn Kolbeinsson læknir rit-
ar athyglisverða grein £ Mbl. í
gær um umferðamálin, einkum
ljósin á bSunurn. Hann bendir á
þá staðreynd, sem hér var rædd
í haust, að það er einkennilegt
að mikill meii-ihluti bíla er með
rangstiilt Ijós, fáum yikum eitir
að hinni opinberu bílaskoðun er
lokið. Á þessu fyrirb.æri hefir
ekki fundizt fullnægjandi skýr-
ing, nema ef hún vær; sú, að
bæði reglugerðir um stillinguna,
og tæki til þess að pró-fa hana,
sé úrelt hér. Iíemur þetta livort
tveggja fram í grein læknisins.
Ljósaútbúnaðurinn á bílum er
ekkert smámál í umferðinni og af
honum stafar drjúg slysahætta
eins og oft hefir verið Öent á
hér í þessurn þætti. Út yfir tek-
ur þó, sem algengt er,. þcgar
menn aka um götur inni í borg-
inni með háum ljósum. Slíkt sér
maður meira að segja stöðvarbíl-
stjóra gera í umferðinni í mið-
bænum, og er furðulegt.
Grein læknisins í Mbl. mætti
verða til þess að mál þessi verði
tekin fastari tökum hér eftir, og
væri vel. — Finnur