Tíminn - 10.01.1958, Qupperneq 4

T í MIN N, föstudaginn 10. janúar 1951«
Ópímn á svörtum markaSi - Leyudir
atburSir dregnir frarn í dagsljosið -
Dómariim leysti frá skjóðunni - Ævin
týri í SnSanstur-Asm - Sá á kvölina,
sem á völina
AthyglisverSir viðboröir úr
sögu ópíumsala og eiturlyfja
braskara hafa nú veriS dregn-
ir fram í dagsljósiS óg ein-
mitt af þeim sem mest komu
viS sögu. Baráttan gegn eit-
urlyfjasölunni fer venjulega
fram á bak við tjöldin og
þögnin umiykur þá menn,
sem þar standa í fremstu
vígh'nu.
Nú hefir einn þessara manna
leyst frá skjóðunni. Hann hefir
nú dregið sig til baka og þar eð
ástand og horfur í þeim hluta ver-
aldar, þar sem sagan gerðist,
ieggja honum enga þagnarskyldu
á herðar, hefir hann valið þann
kostinn að tala. Maður þessi er
Englendingurinn Gerald Sparrow,
sem árum saman var dómari við
alþjóðadómstólinn í Bangkok og
kom þá stöðu sinnar vegna mjög
við sögu eiturlyfjaverzlunar í
grenndinni. Hefir hann ritað bók
um ævintýri sín þar eystra. „Opi-
um Venture", en svo nefnist bók-
in er orðin metsölubók í Eaglandi.
Stórveldi í afskekktum dal
„Opium Venture“ er ævintýraleg
frásögn, svo ævintýraleg að reyf-
arar koma þar vart tii samanburð
ar. Söguhetjan er kona, austur-
lenzk prinsessa, sem stjórnaði
veldi sinu í afskekktum dal í fjall-
lendi Suðaustur-Asíu. Prinsessan
stjórnaði ríki sía»i\ af mikilli
grimmd, en tekjur hennar og lands
imanna voru allar af ópíumrækt
og sölu. Menn kynnu að halda, að
sagan væri uppspuni frá rótum,
ef nafn og staða höfundar væri
ekki til staðfestingar. Höfundur-
inn, Sparrow, var á stúdentsárum
sínum forseti stúdentafélagsins
„Cambridge Union“, síðar gegndi
' hann dómarastöðu í Bangkok og
skreytir sig nú með virðulegri
orðu, sem hann þá a.f kónginum
í Síam.
Ung, fögur, kvalráS
Það var dómsmáiaráðherrann í
Síam, sem veitti Sparrow upplýs-
ingar um ópíumvandamálið á þess-
um slóðum, en Síam er eitt af að-
alópíumf ramleiðsluríkj um heims.
Ópíum hefir jafnan verið ræktað
á fjalllendinu frá Indiandi til
Burma, Síam og Laos, alit til kín-
versku landamæranna. Stjórnar-
völd þessara ríkja, Englend-
ingar, Burmabúar, Símasbúar
og Frákkar fengu jafnan
sinn skerf hjá ópíumframleið-
endum og jafnframt nokkuð til út-
flutnings. En eins og menn vita
er ópíum og úrvinnslulyf þess,
imorfín, notað til lækninga. Jafn-
'framt voru kynstur af ópium seld
á svörtum markaði til neytenda í
þessum landshlutum og víðs veg-
ar ura heim. Ópíumsalarnir voru
því hinir mestu „pótentátar"; þeir
höfðu töglin og hagldirnar í efna-
•hagskerfinu og áttu auk þess að
telja til fyrirmanna landsins. „Sai-
em-prinsessan" tiiheyrði þessari
voldugu stétt. Hún var furstaætt-
ar og stjórnaði aðgerðum sínum
írá stásshöll sinni í Kengtung.
Tekjur hennar skiptu milljónum
og hún réði fyrir 3—400 manna
■her. Hún var kvalráð og ríkti
með ótrúlegri harðneskju. Pynd-
ingarnar sem hún beitti fanga sína
eða menn þá, sem ekki fundu náð
fyrir augliti hennar, voru alræmd-
ar. Lét hún geyma þá í búrum
og beita alls kyns harðræði. Og
auðvitað reykti hún ópíum. Það
er annars lygilegt, að hún skyídi
komast upp með starfsemi sína á
•svæði, sem laut brezkri stjórn, en
ihún sló ryki í augu manna, mút-
aði þeim og lokkaði þá sem áttu
að ráða niðurilögum hennar til að
reykja épíum, svo að • þeir komu
iskríðandi til hennar, til þess að
|fá-sinn skammt afgreiddan.
ASIt sem maðurinn girnist
Sparrow var sendur til þessa
afskekikta héraðs langt frá Bang-
kok, til þess að taka við dómara-
embætti eftir mr. Harding, sem
þá var nýlátinn. Banamein hans
var kólera að því er sagt var, en
eitthvað var þó bogið við dauða
mannsins og ■■héldu 'sumir, að
hann hefði verið myrtur og settu
það í samband við hernaðarað-
gerðir í ópíumstríðinu. Ferðasaga
Sparrows upp í fjöllin er skemmti-
leg og lifandi. Hann hafði fíl að
reiðskjóta, einkar gáfaðan og leið
ekki á löngu áður en hann hafði
samband við prinsessuna. Hafði
hún beðið eftir Sparrow, og auð-
vitað hafði hún áformað að beita
hann sömu brögðum og aðra Evr-
ópumenn, sem hún komst í tæri
við. Hún bauð honum þegar að
dvelja hjá sér í höll’inni.
Sparrow segir frá fyrstu sam-
fundum með prinsessunni á þessa
Leið: „Dyrnar opnuðust í einu vet-
fangi og stúlkan gek!k inn. Hún
var ung, klædd treyju og reiðbux-
um; Ijós á hörund. Hún gekk til
mín, þrýsti hönd mína og sagði:
„Gleður mig að kynnast yður; það
er reglulega fallegt af yður að
koma þessa löngu leið, til þess að
heimsækja mig.“
Ég sagði henoi, að mér væri
einnig sönn ánægja að kynnast
henni — og ég horfði á hana. Það
var ómögulegt að hugsa sér að
liún væri trylltur sadisti. Hún var
töfrandi, virðuieg og örugg með
sjálfa sig. Bara augun virtust vera
I miótsögn við ’fas hennar og lát-
bragð. Þau voru græn og virtust
búa yfir dáleiðslumætti. Augna-
raðið gaf orðum hennar kraft, sem
ruglaði mig í ríminu. Þegar hún
gaf einhverjum þjónanna skipanir,
hentist hann af stað áður en hún
hafði sleppt síðasta orðinu. Stjórn-
semi hennar var ógeðfelld miðað
við æsku hen»ar. Ég fór að skilja,
hvernig hún stjórnaði ríki sínu.“
Og Sparrow fór að dufla við
prinsessuna. Hann reykti með
benni ópíum og þau fóru saman
á veiðar. Þau fóru að líta á a'krana,
þar sem .vallmúurnar uxu, én úr
þeim er ópíuim unnið. Þau stóðu
saman á fjalllistindi og hún benti
. út yfir akrana. Ég fytlgdi hönd
j hennar :neð augúnum, negiurnar
voru málaðar:
j — Sjáðu þetta! Auður og völd
j og fegurð! ALit sam maðurinn girn
' i'st!_
Bg horifði ýfir daíini og var
sem frá mér numint,. Dalurinn
var rauður, eins og bióð hefði runn
ið u-m hann alian. Míiu eftir míiu
í allar átíir uxu vaimúarnir, sem
veitíu auð og nnunað. Sól var að
ganga til viðar og alóð hennar
varpaði undrabirtu yfir dalinn.
Æ
Prinsessan kemur rteð
uppástungu
Þetta var þá ríiki prinsassunnar.
En svo gerðií't þaö, sem. hann
hafði ekki reáknað með. Hann
hafði búizt við að gsta undiibúið
ánásina í leyni á rneðan hann
væri að d-ufla við prinse&suna og
garr,na s'ér í hölllinni — en þá
ba-uð hún ihonu-m háift ko'nu'ngs-
ríkið. Hún var orðin þreytt á reka
gáttinni við ópinumiSÖLuna og vildi
fá sér aðstoðarmann. Hann átti
að kvænasit hen'ni og gerast með-
eígandi í fyrirtæikinu. Daginn
sem hann gæfi samiþykki sitt, ætl-
aði hún að 'leggja 10.000 pund inn
á hanis reikning og tryiggja honum
20.000 pund-a lágmarkstekjur ár-
lega.
Sparrow dregur enga dul á, að
honum hafi fundizt titboðið girni-
legt. Æfintýraþráiíi Mýtur að
vakna við slííkt tilboð og venju-
tog-a er grunnt á henni með þeim,
Vélaimiflutniflgur - dráttarvélar
hægt er fil að kotma í veg fyrir
cli.H
Hvaða dráttarvél á bóndinn
að kaupa? Undanfarin ár hefir
verið mikill innflutningur á
landbúnaðarvéium og er gott eitt
uin það að segja.
Sparrow dómari. Myndin er tekin
í fyrra
sem fara ti'I Austurlanda til að
leggj'a sinn liíifegrundvé'iil þar. En
hann þrjóiécaðkit. Engiendingur-
inn í'ór a’ð spyrja sjlálfan sig, hvað
vandamenn hanis* heima mundu
segja uim clíkran ráðahag. Og svar-
ið var:
„Aldrei! Ég vissi að ef ég skrif-
aði 'undir saimniniginn, yrði ég að
ganga að eiga primsessuna. Tengs'l
in við heimalandið mundu slitna.
Ég 'ir.undi gerasit liðhlaupi cg yrði
að búa með priimsessunini og að-
stoða hana við þetta ólögi'ega fyrir
tæki. Hvernig gæti ég útskýrt
þetta fyrir vinum mínum og fjöl-
skýldunni heima? Ógjörniingur.
Ef ég færi heim eftir nókkur ár,
mundu penjnigarnir þá koma í veg
fyrir flUt umíal? Ef til vill. Heim-
urinn á svo gc-tt með að fyrirgefa
þeiim ríku. En gæti ég íyrirgefið
sjáilfum mér? Ég var viss um, að
ef ég undirriiiaði samninginn,
mundi ég ailltaf verða að sikamim-
ast nún fyrir það“.
Rás viðburðanna breytir
um stefnu
Maðurin-n var bersýniitega í
gerðist á óvæntan hátt og án þess
að hann ætti verutogan þátt í þeim
hvernig átti hann að gera upp
samlíf 'si'tt við prinsessuna? Það
gerðist á óvæntan hátt og án þess
að hann ætti verulegan þátt í þeim
atburðum, seim lcgðu honum vald
í bendur. Heimamenn prinsess-
unnar hofðu tekið eftir samdrætti
hennar og dómarams. Þeir óttuð-
U'st hana og hötuðu hana fyrir
kvailaþorsta honinar, og lifðu í sí-
feHdum ótta við að faiía í ónáð.
Lýsingarnar á meðferð fanganna
gera það strax auðskilið. Datt þeim
það snjallræði í hug að riðja prins
essunni úr vegi og leiða Sparrow
í hásætið. M gætu þeir átt háð-
uga daga.
Morgun einn, þegar Sparrow
var að klæða sig, heyrði liann sikot
hviell. Hann ®á þjónana Maúpa inn
í borðsalin'n. Prinisesisan var oitin
uim kcill við morgunverðarborðið.
Hún iá hreyifingarilaus á gólfinu.
„Þegar ég geklk til he-nnar,
hneyigði allt þjónaliðið sig fyrir
mér, og ég komst að raun um,
að þeir hiölíðu itékið mig tiil valda“.
Hún var ekki dauð, en upp-
Tailið er að nú séu til um 4200
dráttarvéiai’ í landinu og vantar
því nckkuð á að allir bændur
haifi fengið sér dráttarvél. Nokkrir
bæindur sem stór hafa bú hafa
tvær dráttarvélar cg er fjöldi
þeirra sem vélalausir eru nokkru
'meiri en tölurnar að ofan benda
tíl.
ÞAÐ SEM hefir gert viðhald
driát'tarvélanna erfiðara, en þurft
hafði, er hinn mi'kli fjöldi teg-
unda af dráttarvélum sem hér er.
Er ekki ólíktegt, að hér á landi séu
fleiri tegundir dráttarvéla en í
nolkkru landi öðru, en fjöldi
þeirra minni, og leiðir af því að
þjónustan verður erfiðari og dýr
ari. Er ekki nofckur vafi á því
að sl'iik't kostar mikil óþægindi
fyrir bændur oft á tíðum — þeg
ar þeir ekki geta fengið nauðsyn-
lega varahluti og víst er það að
fyrir innflyttjendann sem ekki sel-
ur nema tiitölutega fáar vélar, þá
er það dýrt að liggja með góðan
Iager sem lítið selst af — þar
sem vólarnar sem til eru í land-
inu af einhverri gerðinni eru oft
svo ótrúlega fáar, slikt getur
varla svarað kos'tnaði. Það er því
eðliilegt að innflytjandinn dragi
úr varahlutakaupunum til að fyr
irbyggja reksturstap og skapar
slíkt bændum, eða 'getur auð-
veidlega gert, verri eða minni,
þjónustu. Hvaða leið er til og fær
til úrlausnar? Það er efalítið mjög
erfitt að finna réttláta leið til lag
færingar. Ein leið sem gæti lag-
að ástandið er sú að hið opinbera
ákveði hvaða vélar má kaupa til
landsins. Mér er tjáð að slíkt hafi
‘komið itiil tals í sambandi við báta
vélar að takmarka fjöldann af teg
undunum. Ebki veit sá sem þetta
Skrifar hvort slíkt hefir verið
gert, eða stendur tiil að gera. En
lífclega er slík hindrun mjög ó-
eðlileg og óæskileg og skapar, eða
getur Skapað mörg vandamál.
Hins vegar geta bændur sjálfir
'gert mikið til að tegundirnar
verði sem fæstar eða að þeim
fjölgi ekld, úr því sem bomið er.
Það eiga þeir að gera, og kaupa
sér þá dráttarvél sem mikið er til
af í landinu. Það seljast það marg
ar tegundir véla í nokkru magni
að bændur ættu að geta valið ein-
hverja þeirra, og orðið sæmilega
ánægðir með hana, en ekki endi-
lega kaupa vél sem ef til vill verð-
ur íClubt inn í mjög takmörkuðu
magni jafnvel ein eða tvær vélar.
Það er mjög mikið atriði að
vélategundunum fjölgi ekki og
það eru bændurnir sjálfir sem
eiiga að gæta þess að kaupa ekki
nýjar tegundir. sem lítið verður
flutt inn af, eða tegundir sem
lítið er til aif.
Ég held að bændur ættu að hug
leiða þestsi mál vel, því varahluta
skortur er mjög tilfinnanlegur
þegar hann gerir vart við sig og
fuill ásitæða til að gera það sem
reisnin 'gegn henni hafði lamað
hana og brotið hana á bak aftur.
Og nú vissi Sparrow, hvað hann
átti að gera. Hann gat ekki látið
handtaka hana af stjórnmálaleg-
um ástæðum, en hann lót brezka
(lögreglusveit, sem var á næstu
'grösum, setjast að í hötlinni O'g
afvopna her prinsessunnar. Og
hann 'iét hana undirrita yfirlýs-
ingu, þar sem liún skuldbatt sig
til að hætta að dæma menn til
pyndinga, og fylgja bókstaf lag-
anna um sölu ópíums. Ryfi hún
gafin loforð, yrði henni vísað úr
'landi við fyrsta brot.
Sparrow skildist við prinsessuna
■sem óvinur og elskhugi. Hann
reið tfíl sínum suður til Bangkok,
þar sem ný verkefni biðu hans
í baráttunni við ópíumsöluna, en
ævintýri hans b'liknuðu í saman-
burði við það sem liðið var í höll
prinsossunnar af Salem.
slíkt.
TIL fróðleiks sikail þess get.ið
að á .s. 1. ári voru keyptir 1 oig 2
traktorar frá þrernur verkisimiðj-
Er efcki ólíildegt að hér á landi séu
um eða samtals fim.m trakítorac
frá þremur verksmiðjum.
iSjáMir getið þið sagt yiklcur-
hvernig varahlutaþjónustan verð
ur í þessar vélar, jafnvel þó um-
boðsmenn þeirra séu af vilja gerð
ir til að haifa þjónustu.
Alls voru fluttar inn s. 1. ár
8 tegundir dráttarvéla, auk þsirra
sem að ofan getur voru flufctar.
inn minna en 20 vélar af tveiimur
gerðum, minna en 50 af einnx
gerð, en liðugt hundrað af aan-
arri. Mesit var flutt inn, tæpar
200 af þeirri gerð sem mest er
'keypt af.
AF ofanskráðu, er það tjósfc
að 3 tegundir eru vinsælastar, þó
nokikuð mikill munur sé á vin-
sældunum, ef dæma má eftir söl-
unni, þar sem innflutningurinn
er tæpar 50 vélar, röskar 100 vél
ar og tæpar 200 vélar af þeian
vélum sem mest var selt aif.
Bf bændur gætu nú tabmarkað
kaup sín t. d. við þessar tegund-
ir, eru þá ekíki meiri líkur til að
varahlutaþjónustan verði betri
þessum innflytjendum sem svo
margar vélar selja?
Er ekki trúlegt að ef þeir t.
d. tveir bændur, sem keypbu á
s. 1. vori 100% innflutning ein.3
inniflytjendans, hefðu fengið vél
hjá einhverjum þeirra þriggja er
mest filuttu inn af vélum — að
þeir þá hefSu fengið betri vara-
hluti og viðgerðarþjónustu.
BÆNDUR þið sem hugsið ykfc
ur að kaupa dráttarvél í vor at-
hugið hvort ekki er rétt að kaupa
þær tegundir sem miklð seljast
hér. svo þeir litlu innflytjendur,
sem flytja inn örfáar vélar hætti
— það væri öllum fyrir beztu.
'Líklega er hægt að fá upplýs-
inaar hjá t. Vélasjóði eða
stjórnaráðinu (Árna G. Eylandis)
um vélainnflutning s. 1. ár.
'Svipað er að segja um mörg
tæfci, það barf að fækfca tegund
unum og fá betri þjónustu en ver
ið hefir. Elíkt verður ölilum til
gagns og þó sérstaldega þeim satn
kaupir og notar tækið.
ÞEGAR meðalbú er nú með
tugi þúsunda, oft 60 til 80 þús.
króna í vélum, er það ekfci l'ítið
atriði að hafa varahlutaþjónuist'u.
þeirra í lagi, og þekkja það alilir
hvað vél sem í vantar varahlrut
t. d. um hásláttinn er dýr begar
hún stendur og getur ekfc' létt
störfin og hraðað þeim sökuim
þess að smáhlut vantaði í hana.
P. H.
Iðxmnarskór j
tim
allt i s v