Tíminn - 16.01.1958, Qupperneq 6

6
TÍMINN, finimíudaginn 16. janöar 1958.
Útgefandí: Framsóknarflokkurlnn
Rltatjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu viS Lindargötu.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusími 12323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Grami íhaldsforinginn
I>ANN 25. apríl síðastl.
bar forsíða Mbl. þess msrki,
að ekki neitt lítilfjörlegur
hvalreki haföi orðið á fjör-
um blaðsins. Mikið af for-
síðunsni og næstum öll
þriðja síðan, var helguð
grein, sem sjö dögum áður
(17. april) hafði birzt í
helzta auðkóngablaði Banda
ríkjanna, Wail Street Journ-
ai og skrifuð var af sérstök-
um fréttaritara, George
Williamson, er blaðið hafði
sent hingað. Fréttaflutn-
ingum Wiiliamson var með
þedm hætti, að ritstjórar Mbl.
virtust ekki geta talið hann
ákjósanlegri. Það sást bezt
á þeim uppslætti, sem grein
hans fékk í Mbl.
Hvert var svo aðalefnið í
grein Williamson, er gladdi
hrjáða ritstjóra Mbl. svona
mikið? Aðalefnið var á þá
leið, að það væri hættulegt
fyrir Bandarikin að veita ís
lendingum meiri lán. í fyrir
sögn gr</.naalnnar segir
strax: „Gremja á íslandi;
aðstoð Bandaiúkjanna hrek-
ur burtu vini“, (þýðing Mbl.).
Ein afleið'ing aðstoðarinnar
er síöan sögð sú, að „sam-
steypustjóm, þar sem íhalds-
menn réðu mestu, hefir vik-
ið fyrir samsteypu bænda,-
verkamanna- og kommún-
istaflökkanna“ (Þýðing Mbl.)
og að lokum er þessi frá-
sögn kórónuð á þennan hátt:
„Einn af leiðtogum íhalds
flokksins, sem missti völdin,
er alveg jafn gramur: „Lán
Bandarikjanna“, segir hann
„borga aðgöngumiða komm-
únista að valdastólunum."
Við þessa frásögn hins
ameríska bllaðs hefir Mbl.
síður en svo neitt að athuga,
og áréttar þannig, að rétt
sé sagt frá að áliti þess.
HVER var orsök þess,
að Mbl. gerði slíkt veður út
þessari frásögn hins amer-
íska blaðamanns og reyndi
að gefa henni sem mest
sannHleiksgildi? Skýring á
þvi er einföld. Fulltrúar
Bandarikjanna hér og ann-
arsstaðar áttu að fá að víta
með þessum hætti, að hinn
ameríski blaðamaður segði
alveg rétt frá, að það yrði
ekki vel séð af forkólfum
Sjálfstæðisflokksins, ef ís-
land fóngi lán í Bandaríkj-
mium. Það myndi hrekja í
burtu vini og hjálpa komm-
únistum!
Um þetta leyti stóö þannig
á, að Vilhjálmur Þór, sem
var þá staddur vestur í Wash
ington, var í þann veginn að
ganga frá lánum, sem gerðu
það mögulegt að hefjast
handa um hina nýju Sogs-
virkjun. Endanlega var þó
enn ekki gengið frá þeim, svo
að enn var nokkur von um,
að hægt yrði að hindra, að
þau fengust. Þessvegna var
ummælum hins grama íhalds
leiðtoga komið á framfæri
í álhrifamiiildu amferísku
blaði og’ það siðan staðfest í
Mbl., að þau væru rétt höfð
eftir.
Öllu gleggra getur það
ekki komið fram, að forkólf
ar Sjálfstæðisflokksins hafa
bæði með þessu og öðrum
hætti reynt að gera sitt ítr-
asta til þess að koma í veg
fyrir, að ríkisstjórnin fengi
lán til nýju Sogsvirkjunar-
innar. Hún skyldi ekki hljóta
heiöur af því að hafa feng-
ið lán til þessarar nauðsyn-
legu framfcvæmda, þar sem
stjóm Ólafs Thors hafði mds-
tekist það, þrátt fyrir meira
en tveggja ár leit víða um
heim.
ÞÓTT afstaða eins og
þessi geti ekki undir nein-
um kringumstæðum orðið
neinum til sóma, hefði hún
þó verið afsakanlegri, ef sá
aðili, sem stendur að jöfnu
móti ríkinu um byggingu
nýj u Sogsviilkj unjarinnaýi
Reykjavíkurbær, hefði verið
fær um að útvega fé til
virkjunarinnar, ef ríkið
hefði reynst alveg getulaust
í þeim efnum. Því var hins-
vegar síður en svo að heilsa.
Undir forustu Gunnars Thor-
oddsens var Reykjavíkur-
bær svo félaus og trausts-
vana, að Gunnar varð aö
lýsa því yfir, að bærinn gæti
ekkert fé útvegað til þess-
arar framkvæmdar, þótt
hann ætti að gera það að
hálfu. Gunnar varð því að
leita alveg á náðir Eysteins
Jónssonar um að útvega fé
til hinnar nýju virkjunar.
Undir þessum kringum-
stæðum var það vissulega
hálfu óafsakanlegrar og ófyr
irgefanlegrar, aö forkólfar
Sjálfstæðisflokksins skyldu
halda uppi rógi og áróðri er
lendis gegn því, að lán fengj
ust til virkjunarinnar.
SAGAN um framgöngu
forkólfa Sjálfstæðisflokksins
í þessu máli, er ekki öll
sögð enn. Eftir að Gunnar
gat ekkert fé útvegað af
hálfu bæjarins til virkjun-
arinnar og eftir að forkólfar
Sjálfstæðisfloklksins höfðu
spillt eftir megni fyrir lán-
tökum ríkisins, birtir Mbl.
svo langa forsíðugrein í gær,
þar sem reynt er aö þakka
Gunnari og Sjálfstæöis-
flokknum það, að hin nýja
virkjun er nú hafin og verði
komið upp á tilskildum
tíma!
Hafi mönnum ekki verið
nóg boðið með framkomu
f orkólfa Sj álf stæðisf lokfcs-
ins áður í þessu máli, ætti
þetta vissulega að fylla mæl
inn. Og furðulegir mega þeir
Reykví'klngar vissulega vera,
sem geta fylkt sér undir
merki þeirra manna, sem
reynt hafa að hindra á jafn-
augljósan hátt mesta fram-
faramál Reykj avíkur, sem
nú er unnið að — nýju Sogs-
virkjuninni. Mönnum, sem
haldnir eru jafn blindu
ofstæki og sýnt hefir sig í
því máli, er vissulega ekki
treystandi til neinnar for-
ustu.
Seinna bréf Bulganins forsætisráð-
herra til forsætisráðherra Islands
Síðdegis í gær sendi forsætisráðuneytið út fréttatilkynn-
ingu þar sem birt er í íslenzkri þýðingu seinna bréf Bulga-
nins forsætisráðherra Sovétríkjanna til Hermanns Jónasson-
ar forsætisráðherra íslands. Bréfið er 14 vélritaðar síður.
Hér á eftií’ fer upphaf bréfsins, og’ siðan nokkur aðalatriði
efnisins:
I Af þessum ástæðum höfum vér
Kæri hen-a forsætisráðherra. ' fagnað yfirlýsingum þeim, er for-
í bréfi mínu til yðar 12. des- ystumenn norsiku og dönsku
ember 1957, lýsti ég afstöðu rikisstjórnanna hafa gefið, þess
Sovétstjórnarinnar til þeirra knýj- efnis, að Noregur og Danmörk
andi ráðstafana, sem að vom álifi vilji ekki leyfa staðsetningu eld-
ber að gera til að koma í veg fyrir flauga að meðalstærð á landi sínu.
að ástandið í alþjóðamálum fari Þessi afstað'a Noi'egs og Danmerk
enn versnandi og til þess að stuðla ur, samfara þvi, að kjarnoikuvopn
að þáttaskilum í samskiptum þjóða fyrirfinnast ekki í Svíþjóð né
í milli. | Finnlandi, hef-ur orðið þess vald-
Sá mikli áhugi, sem tillögur an<Ji, að hægt er að mynda um
Sovétstjórnarinnar hafa vakið a^a n°rðanverða Evrópu svæði,
víða um heim, gefur oss ástæðu Þar s8nj engin kjarnorkuvopn
til að ætla að nú séu góð skiiyrði ' fyrir hendi, en silikt myndi
fyrir oss til þess að bjarga mann- ,w
kyninu úr ástandi hins „kalda
stríðs“, er nú setur mark sitt á
öil alþjóðamálefni. Sá aukni hern
aðarundii-búningur, sem nú er
gerður af hálfu ríkja þeirra, er
félagsríki eru í NATO, hefur ebki
aftur auka stórlaga horfur á friði
og ró í norðurhluta Evrópu.
Vér höfum einnig athugað þá
yfirlýsingu, sem þér hafið nýlega
gert, þess efnis, að stefna ís-
Jenzku ríkisstjórnarinnar sé „and-
stæð því að leyfa nokkra hersetu
fyrr verið ákafari en nú, þegar á íslandi á friðartímum“. Það leik
eyðileggingarmáttur
nýjustu ur tæplega nokkur vafi á því, að
vopnategunda hefir komizt á áður fi-amkvæmd slíkrar stjórnarstefnu
óþekkt stig. Ég hygg, að þér séuð er í samræmi við áhugamái hinna
mér samdóma um, að nú séu frelsisunnandi íslendinga, kjai-k
mjög afdrifaiikir tímar í alþjóða- þeirra og dugnað, sem vakið hefur
málum. s djúpa virðingu Sovétríkjanna.
Sumir vestrænir stjórnmála-! Að þessu alhuguðu teldi ég það
menn halda því fram, að svo sem enga hreinskilni, herra forsætis-
málum er nú háttað, sé enginn ráðherra, að benda yður ekki á
önnur leið til þess að tryggja sem þá staðreynd, að á landsvæði svo
bezt öryggi þjóða, heidur en sí- friðeiskandi lands, sem ísland er,
vaxandi hernaðaxmáttur. En það lands sem hefur engan her, er
ei’u ekki aðrir en erkiformælend- staðsett mikil erlend herstöð. Sá
ur „kalda stríðsins“ sem neita möguleiki að staðsetja kjarnvopn
því, að þetta vígbúnaðarkapp- í þessari herstöð er e.t.v. alls
hlaup, einkum samkeppni stórveld ekki útilokaður, en sú staðreynd
anna og framleiðsla hinna skæð- setur ísienzku þjóðina í hættu,
ustu og háskalegustu tegunda sem engan veginn er smávægileg.
vopna, gleypir sívaxandi hluta Enda þótt ísienzka ríkisstjórnin
þjóðarauða landanna og beinir í hafi ekki gefið neina skýra yfir-
vaxandi mæii vinnuafli þeirra til lýsingu í þessu efni, þá er þess
þess, að safna miklum bii’gðum að gæta, að yfiriýsingar hafa held
morðvopna. j ur ekki verið gefnar um það, að
Þjóðunum verður það æ Ijósara,1 ísiand muni hafna staðsetningu
hver nauðsyn ber til þess að gera eriendra kjarnvopna og eldflauga.
þegar í stað ráðstafanir til að Ég nefni þetta hér sakir þess,
breyta viðhoi'fum þeim í alþjóða- j að á Pai'ísanfundi NATO-ráðsins
málum, sem einkum komu fram var gerð sérstök ákvörðun um að
á árunum eftir ófriðinn og leiða fá yfirforingja heraifla NATO-
nú tii þeirrar spennu, er ríkir, bandalagsins fjarstýrð vopn í
þjóða í milii. Ólíkustu flokkar og hendur og að efna til birgðasöfn-
félagssamtök, kunnir stjórnmála-
menn og athafnamenn, fulltrúar
hinna ólíkustu skoðana, ríkisstjói’n
unar kjarnvopna og afia hei’stöðva
til þess að skjóta eldflaugavopn-
um á iandsvæðum félagsríkja í
ir sósíaliskra og nokkurra kapí-, NATO. Ef úr þessum ráðstöíun-
taiskra landa, þar með talin nokk
um verður, toljum vér, að þar
með komizt umrædd iönd í mjög
háskalega aðstöðu, vegna þess, að
þau lxijóta að sæta áhættu af
gagnárás, ef svo færi, aS henstjórn
NATO-ríkjanna grípi tii kjarn-
vopna gagnvart Sovétríkj unum
eða öðrum friðehlxandi ríkj-
um . . . .“
Siðan er rakið, hver Siætía stafi
af kjarnorkuvopnum, og ýtai'lega
lýst eyðiieggingarmætti þeirra.
Eftir að þeim kafla bréfsins lýk-
ur, er rætt um þá ákvörðun Sovét-
stjórnai'innar að beita sér fyrir
fundi forustumanna margra ríkja,
innan tveggja til þriggja mánaða,
til þess að „draga úr spennu í al-
þjóðamálum og skapa andrúmsloft
trúnaðartrausts landa í miili.“ Þar
næst ræðir Búlganin ' utn mögxi-
leika á því að stöðva kalda stríðið,
og lætur þess getið, að með bréf-
inu séu ti'llögiu* SovétBtjórnárinn-
ar um fund fremstu manna ríkj-
anna með þátttöku forsætisráð-
herranna. En orðsendingin um
þetta mál mun vera sérstakt plagg;
og samhljóða til állra fórsætisráð-
herranna. Þessi orðsending hefir
enn ekki verið birt á islenzku í
heild.
Þá víkur Bulganin að notkun
kjax-norkuvopna og afv'opnunarmái-
um og rekur gang {xeirra samn-
ingaumleitana, er fram hafa farið
á alþjóðavettvangi frá, sjónarhóli
Sovétstjórnarinnar. Þessu næst
minnir hann á fækkun í . herafla
Sovétrikjanna um 300 þúsundl
manns, og ítrekar, að Sóvétríkin
vilji efla frið í mannheimi. Að
lokum rötetyður Bulganin forsætr
isráðherra nauðsyn þess, að kalla
saman æðstumannafund og ræöir
um efasemdir um að árangur af
Genfarfundinum 1955 hafi orðið
jákvæður. Hafnar hann þeirri skoð-
un, og telur hughrif fundarihs
hin jnerkustu.
Að lokum segir svo í bréfi
Bulganins:
„ . Rikisstjórn ísiands má
eiga það víst, að Sovétstjórnin
stefnir að þvi að skapa skilyrði
fyrh’ friðsamlegu • sköpunarstarfi
| Sovétþjóðarinnar og allra annarra
þjóða og að hún er jafnan reiðu-
búin til þess að styðja allar til-
lögur, sem í raun og veru miða
að því að lægja þá spennu, sem
nú ríkir í alþjóðamáium. Að lok-
um leyfi ég mér, herra forsætis-
ráðherra, að láta þá von í Ijós,
að íslenzka rikisstjórnin athugi
íFramhald á 9. síðu).
ur þátttökux'iki NATO, gerast nú
formælendur fyrir því, að setja
niður deiiur milli austurs og vest
urs með samningaumleitunum.
f þessu sambandi þykir mér rétt
að taka það fram, að vér erum
algjöriega á þeirri skoðun, sem
þér settuö fram á Parísarfundi Jólablöð liðins árs
NATO-ráðsins, um nauðsyn þess
að „gera allar hugsanlegar ráð-
stafanir í þá átt að ná samning-
um milli austurs og vesturs og
tryggja með því friðinn“. (Þetta
mun byggít á viðtali forsætisráð-
herra við útvarpið og Tímann, en
er ekki orðrétt eftir haft). —
Það var í þessu skyni, að ég setiti
fram tiiiögur mínar nýlega í bréf
um til forsætisráðherra nokkurra
rikja og í erindum Sovétstj.inn-
ar tii félagsríkja Sameinuðu þjóð
anna. í þessa átt gengur einnig
ályktun sú, sem nýlega var sam-1
þykkt í Æðsta ráði Sovétríkjanna
um það atriði í utanríkisstefnu
Sovétríkjanna, og hefur texti
hennar verið aíhentur ríkisstjórn;
og Alþingi íslendinga.
Það er einlæg sannfæring vor,'
herra forsætisráðherra, að hið
ríkjandi ástand í aJþjóðamálum,
er hvoi’ki í samræmi við hags-‘
muni íslands né annarra Norður-
landa. Smárikin hafa áhuga á því, Lltlð blað
að friður og ró skapizt, í alþjóða-
samskiptum, eins og þér haifið
oft og tíðum irneð réttu tekið fram,
Þær hafa áhuga á friðsamlegu
samstarfi við öll ríki og á því að
skapa skilyrði, þar sem þær geta
notið öryggis um framtíð sína.
'SAÐSrOFAA/
Það komu mörg jólablöð út ú s. 1.
árx. Sum þeirra voru fyrirferðai'-
-mikil og vöktu almenna athygli.
Það má minna á jólablað Tímans.
Það var heilmikil bók. Þar var
m. a. hin umtalaða grein Sigurð-
ar Ólasonar um erfðaskrá Arna
Magnússonar. Ég get ekki betur
<séð en þar hafi verið hi'eyft
gagnmerku máli. Erfðaskráin h'ef
ir íxingað til verið talin óumdeil-
anlegt pl'agg. Sigurður bendir á,
að gerð hennar sé í meira lagi
vafasöm. En á þessu plaggi
byggja Danir álitsgerðir sínar um
yfirráð yfir handritasalfninu. í
þetta plagg vitna þeir oft. Ætli
ekki að tímabæi't sé, að íslend-
ingar taki líka að vitna í það,
eins og Sigurður Ólason gerir?
Grein hans varpar nýju ljósi á
máiið. Og það nær engri átt að
láta hina gaignmei'ku grein hans
rykfalla ásamt með öðru jóla-
blaðaefni ársins sem leið. Þessi
grein má ekki falla í fyrnsku.
Þegar ég byrjaði að skrifa um
jóláblöð, var það að þyí tilefni,
að hér á borðinu liggur títið
blað, jólablað, sem ekki lætur
mikið yfir sér, birtir engar
„epokegörende“ greinar, er
hvorki mikið um sig né þykkt
í kjölinn. Mælir sig ekki við jóla-
blöð dagblaðanna, geymir ekki
orð um handritamálið. Þetta íitja
blað heitir Æskulýðisblaðið, er
gefið út af kirkjuxinai' mönnum
á Akureyri, kemur út einu sinni
á mánuði meðan skólar starfa,
og er helgað kristitegum málefn-
um. Þetta er 9. ái'gangur blaðs-
ins. Séra Pétur Sigurgeirsson hóf
þessa út.gáfustarfsemi og hefir
hatdið henni uppi með mikiili
þolgæði og þrautseigju. Það ér
ástæða til að vekja athygli á
æskxiiýðsstarfsemi kirkjunnar á
Akureyri, sem hann hefh’ mótað.
Sú starfsemi er séx'stök og hefir
áreiðanlega stuðlað að þvi að
tengja aeskufólkið við kirkjuna
og opna auigu þess fyrir boðskap
kristindómsins. í dag er séra
Kristjan Róbertsson samstaifs-
maður séra Péturs í þessu slarfi
og meðrátstjóri Æskulýðsbiaðs-
ins.
Gott starf
í þessu litia jólahefti éru góðar
greinar, helgaðar jólum, fréttir
af kirkjutegu starfi, fréttir af al-
þjóðlegu kii'kjustarfi og fréttir af
f élagsstaifsemi Æskulýðsf éla gs-
Akureyrai'kirkju, sem nú er ; 10
ára. Mér þykir ástæða til að
vekja athygli á þessari starfsemx
í litlu greinarkorni. Æskulýðs-
starf á vegum kirkjunnar er gott
starf, sem á skilið stuðning, hvar
sem það er hafið. —Frosti.