Tíminn - 21.01.1958, Blaðsíða 6

6
T í MI N Nj þriðjudaginn 21. janúar 1951
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduh-úsinu við Lindargötu.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasfmi 19523. Afgreiðslusími 12323.
Prentsmiðjan Edda hjf.
Lærdómsríkt fordæmi á Akureyri
um samstöðu gegn íkaldinu
VIÐ bæjarstjórnarkosn-
inar nndanfama áratugi
laaifa stjórnmálaflokkarnir
aliir haft lista í kjöri á Ak-
ureyri. Enginn þeirra hefir
femgið meirihluta. Enginn
einn þeirra hefir verið alls-
ráðandi um bæjarmál. Eng-
inn samsteypa hefir beinlínis
haft únslitavald heldur hef-
ir meirihluti myndast um á-
kvteðin mál. Bæjarstjóri hef-
ir um langan aldur verið úr
flakki Sjálfstæðismanna.
Þessi háttur á stjórn bæjar-
málefna gafst allvel. Fjár-
mátastjórn bæjarins var í
góðu lagi; ýmsar fram-
kvæmdir fóru allvel úr hendi
Enginn „glundroöi" myndað
ist meðan enginn stjórnmála
flokkurinn reyndi að beita
bolabrögðum í bæjarstjórn-
inni. í bæjarstjóminni á Ak-
ureyri sannaðist það, eins
og í 10 öðrum bæjarfélögum,
að glundroðakenning íhalds
ins í Reykjavik er ekkert
nema blekking, sem hér er
notuð í eiginliagsmunaskyni.
EN NÚ hafa oröið þátta
skil í sögu bæjarmálefna á
Akureyri — Flokkarnir
hafa allir lista í kjöri, sem
fyrr, (nema Þjóðvörn, sem
lognaðist út af upp úr al-
þi ngiskos n in gun um). En í
s. 1. viku birtu þrír þeirra
samning um stjórn bæjar-
ins og framkvæmd stefnu-
mála að kosningum loknum.
Það eru stjórnarflokkarnir,
sem að þessu standa. Orsök
bneytingarinnar nú er fyrst
og fremst sú, að hið gamla
skipulag á stjórn bæjarins
og rekstri hefir farið úr
böndum síðustu árin fyrir
ofriki Sjálfstæðisflokksins.
Hin hamslausa stjórnarand-
staða Ihaldsins og skemmd-
anstarfsemi þess á mörgum
sviðum þjóðlifsins, hefir
þjappað flokkunum þremur
saman. Óreiða og gæðinga-
sjónarmið' þar sem íhaldið
var einkum fyrir til gæzlu
um hagsmunamál bæjarins,
færði stjórnarflokkunum
þremur heim sanninn um,
að stjómarandstöðupólitík
Morgunblað'sins og íhaldsfor
ingjanna nær ekki aðeins til
yfirborðs landsmáianna held
ur heim í hlað hjá hverju
sveitarfélagi, sem á í vök að
verjust gegn dýrtíð og efna-
hagslegum vandamálum. Við
þessar aðstæður lauk hinu
frjáisa samkomulagi allra
íIak5oanna um stióm bæjar-
mátefna og stjórnarflokk-
arnir þrír sömdu sín í milli
um aðkallandi verkefni og
byggðu ihaldinu út. Telja
má fullvíst að samningurinn
verði staöfestur í bæjarstjórn
arkasningunum með yfir-
gnæfandi meirihluta at-
kvæða, og eftir 26. janúar
hef jist nýtt timabil í sögu Ak
ureyrarkaupstaðar. Togara-
útgerðin verður nú tekin úr
umsjá Sjálfstæðismanna.
Bærinn tekur rekstur henn-
ar í sínar hendur og reynir
að koma á réttan kjöl; lok-
ið verður byggingu hrað-
frystihúss togaranna; unnið
að byggingu dráttarbrautar
og fleiri að'kallandi verk-
efna. Loks er þegar samkomu
lag um nýjan bæjarstjóra og
lýkur þar með langvinnri
framkvæmdastjórn Sjálf-
stæðisflokksins í málefnum
kaupstaðarins. Vekja þessi
myndarlegu vinnubrögð á
Akureyri nú athygli um land
allt.
SÉRSTÖK ástaæð er til
þess í'juir Reykvíkinga aö
kynna sér það, sem gerzt hef
ir í höfuðstað Norðurlands.
Þegar á reyndi varð þar eng
in fyrirstaða að ná samkomu
lagi um stjórn bæjarins.
Enginn glundroði skapaðist
engin „slagsmál“ urðu í
miili þeirra flokka, sem
mynda meirihluta bæjar-
stjórnar. Höfuðverkefniö
verður að koma fjármálum
og atvinnumálum á réttan
kjöl, leiðrétta misfellur sem
orðið hafa í stjórnartíð Sjálf
stæðismanna, útiloka gæð-
ingasjónarmið, sem alls stað
ar elta íhaldið, og vinna al
mennt gegn skemmdarstarf
semi þeirri, sem Morgun-
blaðið og æðsta klika íhalds
foringjanna stendur fyrir
í atvinnu- og fjármálialifi
landsins. Allt er þetta ennþá
augljósara hér en nyðra. —
Spillingin og óreiðan í fjár-
málum hér tekur langt frarn
öllu, er þar þekkist. Glæfrar
stjómarandstöðunnar og
skemmdarstarfsemi er miklu
augljósari hér en þar. Þörfin
fyrir samtök er þvi enn rík-
ari hér en þar. Frambjóðend
ur Framsóknarflokksins í
bæj arst j órnar kosningunum
hér hafa líka bent á að þeir
telji sjálfsagt að stjórnar-
flokkarnir taki höndum sam
an um stjórn bæjarins að
loknum kosningum, ef kjós-
endur fá þeim meirihluta-
vald. í ávarpi þvi er 6 efstu
menn listans birtu fyrir
nokkrum úögum, segir:
„Missi Sj álfstæðisflokkur-
inn meirihlutaaöstöðu sína
við þessar bæjarstjómarkosn
ingar, teljum við' það skil-
yrðislausa skyldu andstöðu-
flokka hans að taka höndum
saman um stjórn bæjarins
án þátttöku Sj álfstæðis-
flokksins . . .“
Þarna er bent á þá stefnu,
sem nú er orðinn veruleiki
á Akureyri. Fordæmið á Akur
eyri sýnir, hvernig skynsam
legast er að snúast gegn ó-
stjórninni í bæjarmálunum
og gegn skemmdarstarfsemi
þeirra manna, sem nú beita
fasistískum aðferðum til að
halda völdum hér í borginni
og til að vinna stjórn lands-
ins — og efnahagslífi þjóö-
arinnar— sem mest tjón.
ERLENT YFIRLIT
Verður Sahara framtíðarlandið?
Olían, sem hefir fundizt í Sahara, mun valda deilum um yfirrátJin J>ar
RÉTT EFTIR áramótin, birtu
Frakkar þá scgulega tilkynningu,
að fyrsta stóra oluiflutningalesítir
frá Haslsi Messaoud í Sahara hefð
kcrnið til haf n arb orga ri n nai
Phrlippeviiie í AJúír. Frakkar hafr
nú hafið oiíuvinnslu af mikluir
krafti í Haasi Messaoud og búast
við að fá þaðan og frá öðrum olíu
vinn-ilustöðvum í Sahara um 50(
þús. smál. af clíu á þessu ári. Ári?
1960 reikna þeir með því að í’f
10 millj'ónir smiáfesta af olíu frtr
Sahara. Þó telja margir þetta að
edns byrjunina, því að undir Sa-
hara sé að finna mestu olíunámur
í heilmi.
Fratokar feru nú allls búnir a?
verja um 2000 miililjónum króna tóil
cUuleitar í Sahara. Lengst er olíu-
leiffslan við Ha-si Messaoud, en
þaðan er 700 km leið til næstu
hafnar í Alsír en 400 km. til næstu
hafnar í Túniis. Annað helzta- olíu-
leitarsvæðið er við Edjele, en það-
an er 650 km til næstu hafnar,
sem er Trípoli í Libíu. Aðeins
lengra er tU næstu hafnar í Túnis.
OLÍULEITIN í Sahara er mikl-
um erfiðleikum bundin, einkum
þó við EdjeJe, s&m er lengra inni
á eyðimörkinni en HasBi Messa-
oud. Veðráttu er þar þanni'g hátt-
að, að oft er 55 stiga hiti á daginn,
þótt frost sé að næiturilagi. Venju-
legast haldast menn þar ekki við,
nema fáar vikur í senn. Reglan er
sú, að sérfræðingarnir, sem þar
vinna, fá að vetriniuim tveggja
vikna frí eftir niu vikna vinnu, en
að sumrinu fj ögurra vikna frí elftir
sex vikna vinnu. Sézt á þessu, að
það verður enginn barnafeikur að
koma upp stórum oMuvinnkóukltöðv
lun í Sahara með tilheyrandi olíu-
leiðslíum og járnlbrauitum.
Ef þær vonir rætaist, serm menn
gera sér nú um olíuauðlegð Sahara
getur vel svo farið, að olíuvinnsl-
an þar geti orðið svo mikil, að
Evrópa verði að mestu eða öllu
leyti óháð olíunni frá nálægari
Austurlöndum. Þetlta mun þó ekki
verða fyrst um sinn.
Auk elíunnar, hafa ým'sir góð-
miáilmar fundist í jörðu í Sahara að
undanförnu, og þykir likleigt, að
suimir þeirra sóu þar í stóruim
stíl..
FYRSTA C'líulestin, scm kemur
frá Sahara, minnir alvarlega á
það, að Sahara er liklegt til að
verða mikið þrætuepli á komandi
árum. Nckkur visbending um
þetta er og það, að Frakkar hafa
haft mikinn viðbiinað til að verja
ollulestirnar, því að þeir óttaist
árásir alsírískra- uppreisnarmanna
á þær. Nýlega réðust uppreisnar-
menn á einn olíuileitarfl'okk
Frakka og felldu állmarga mienn
úr honum. Síðan hafa Frakkar
mjög aukið varðgæzluna á öliuim
olíuleitarstöðvum sínum i Sahara.
Sú var tíðin, að ekki var sózt
eftir því að ráða ytfir Sahara, enda
virtiist, að. þar væri ekki eftir
neiinu að slægjast. Frakkar fengu
í ró og næði að lýsa þar ýfir
yfirráðum sínum og hafa að und-
anförnu talið meginhluta Sahara
tiilheyra Alisír. Þetba kemur þeim í
koll nú, því að nú gera uppreiisn-
armenn þar tilkall tl þess, að
Sahara komi tl með að heyra und
ir sjálfstætt aMriskt ríki. Tunis
og Marekko munu einnig gera til-
kall tl þess að fá hluifca af Sahara,
einkum þó Marokko. Vel má og
vera, að fleiri geri tilkall til Sa-
hara áður en líkur.
VAFALÍTIÐ er, að Frakkar
standa hér framími fyrir nýjum
pó'litízkum vanda. Ýmsir fransfcír
S'tjórninálamenn eru taldir haifa
uppi ráðagerðir um það, að Sahara
verði gert að sjálífistæðu umdæmi,
er sé alveg slitið úr öllium s'tjórn-
arfarslegum tengslum við Alsir.
Þessir aðlar eru taldir því fylgj-
andi, að Alsírdeilan verði ekki
leyst fyrr en eftir að slikri skipt-
ingu Sahara og Alsír hefir verið
komið í kring. Óliklegt virðist þó,
Lacoste
ráðherra- Alaírmála.
að Alsírbúar sætiti s'g við það.
Fyrir Frakka væru það hins vsgar
miklar sárabactur, ef þeir yrðu að
láta af yfirráðúm í Alár, að fá að
halda Sahara.
Sú lausn hefir einnig komið til
orða, að nokkur ríki Evrópu og
Afríku komi sér saman um að
vinna sameiginfega að hagnýtingu
Sáhara. Margt bendir til þess, að
sú lausn kynni að verða einna
æskileguát. Um það er ekki að
ræða á þessu stigi, að Sahara verði
sjálfstætt ríki, þvi að hinir dreyfðu
hirðingjar sem búa þar, hafa enga
aðstöðu tl að halda uppi sjáláf-
sltæðu ríki.
Það stendur nú allmjög í vegi
þess, að Frakkar géti hagnýtt oiíu
ieða aðrar auðlindir í Sahara, að
þeir hafa ekki nægilegt fjármagn
til framkvæmda. Frakkar gera sér
nú talsverðar vonir um að geta
fengið þýzkt fjármagn í þessu
kyni. í samningum um Evrópu-
markaðinn, er gert ráð fyrir sam-
le^ginlcgu framlagi þátttökúrikj-
anna til uppbyggingar nýlendum
í Afríku, og þýkir eðliliegt,' að
verulegum hluta.þessa fjár verði
veitt til Shahara.
ATHYGLIN beinist nú iað Sa-
hara vegna hinna m '.du aúðæfa,
scm virðast vera í jörðu þar: Þau
auðæfi munu hirts vegár ý efcki
nægja til' þesj að gera SahaTa að
byggilcgu landi, nema apnað og
meira kcmi tl. Framsýnustu verk-
fræðingar telja hins vegar ehgan
vegion útlokað, að Saihara eigi
eftir að verða blómlegt framtíðar-
land. Þetta bj'ggja þeir á þvi, að
komið verði upp mikilli sffifíiu í
GíbraJtarsundi og verð'ulé^iíi- hluti
Miðjarðarhafsins verði veiitít inn á
Sahara cg myndi þá skapast þar
stórt vatn, jafnvel tvö. Saltið yrði
unnið úr sjónum, svo að no'ta
mætti hann til ræktunare I sam-
bandi við þessar framkvæmdir
yrðu gerffar mikíar áyeiiiur og
reist hin stærstu rafonkuiver, seni
ekki myndu aðeins fullnægjia þörf
unr AfríSou, hel-dur masttir' leiða
þaðan rafmagn til Kvrópu.
Mörigum mun. þykja þeæar fyrir-
ætlanir ótrúfegar. Ef rnenn ihugp
þær hins vegar í ljósi' hinna eitór-
kostlegu framfara seinustu áratuga
þurfa þær þó alls ekki að þykja
það. Hin hraða franisókn tækninn-
ar mun breyta ásýnd heiimsins á
komandi tiæum og meðal þess,
sem hægfega geitur átt eftir að
ske, er það, að Saihara komi's't í röð
lrinna helstu framitiðarliaimia, en
iandrými skortir þar ekki, eins og
kunnugt er. Þ. Þ.
VAÐsrorAN
Beðið um rigningu
Mikið viidi ég hann færi að
rigna, sagði maður við mig hér
á dögunum. Hann var búinn að
fá nóg af frostinu. Það er ófærð
heima við húsið, hitaveitan dugar
illa, bíllinn fer ékki í gang að
morgninum, aðdrættir til heim-
ilisins eru helmingi erfiðari en
venjulega. Maðúr lætur auðvitað
í ljósi samúð og svo veivilja með
hinni frómu ósk um meiri rign-
ingu í Reykjavík. Lætur þess
samt getið í leiðinni, að litið
karlmennskubragð mundi forfeðr
um okkar hafa fundizt af svona
umkvörtun eftir stuttan harö-
indakafla. En það, sem maðurinn
átti við, var auðvitað sú stað-
reynd, að sú tækni, sem við höf-
um tileinkað okkur í daglegu lífi,
er ekki miðuð við frost og snjó,
heldur auðar götur og greiðar
samgönguleiðir, frostlítil veður,
fyrirhafnarlítið Jíf á stundum.
Það skaðar ekki að menn minn-
ist þess einu sinni á ári, livar ís-
land er á hnettinum.
Kalt fram yfir bæiarstjórnar-
kosningar
Og svo les maður í útlendu riti,
að kuldatíðin muni liklega standa
fram yfir bæjarstjórnarkosning-
ar, og þó sennilega lengur. Þessi
er þá orðinn munurinn á lífinu
nú og í gamla daga, að nú er
hægt að lesa um það í útlendu
riti, sem komið er hingað um
langan veg, að kalda ioftið muni
herja á landið næstu vikurnar,
og á miklu stærra svæði. Hvern-
ig víkur þessu við? í síðasta
hefti ameríska ritsins „Time“
segir frá veðraskiptum, sem urðu
í Bandaríkjunum og á miklu
stærra svæði um áramótin og or-
. sökum þeirra. Amerískur veður-
fræðingur reiknaði það út um
áramótin, að kuldakast mundi
standa um norðanvert tempraða
beltið út janúar. Hvernig fór
hann að því? Umhverfis jörðina,
í mikilli hæð, fara vindastraumar,
venjulega nokkurn veginn frá
vestri til austurs, en út írá þess-
um straumi ganga venjulega
miklar sveifiiur, sem ná yfir allt
að 4000 milur á bæði borð. Þess-
ar sveiflur gegna því hlutverki,
að blanda saman heita loftmu frá
suðlægmn breiddargráðum og
ka'.da ioftinu frá heimskauta-
svæðinu.
í desember gekk vindastraum-
urinn í háloftunum frá vestri til
austurs án þess að þessar sveifl-
ur næðu sér á strik. Blöndunin
var þvr litiL Heita loftið var
kyrrt sunnan straumsins, kalda
loftið lcyrrt norðan han.s. Yfir
Norður-Ameriku og víða annars
staðar var óvenjulega jalnhlýtt
veður og kyrrt. í desíeihbei'lok
þóttust ameriskir veðurfræöing-
ar loksins sjá, hvar svéifUurnar
út frá hverfilstraumi vindsins í
háloftunum væri komnar í gang
og spáðu þá þegar, að kul'dakast
mundi ganga yfir í janúar. Þeir
reyndust sannspáir. Svieiilurnar
tóku til á ný, kaida ioftinu að
norðan var sópað inn yfir land-
ið, kuldatiðin gekk i gárð, og á
mótum hlýja loftsins og þess
kalda hafa geysað látlaus Ulviðri.
Veðrlð sannar kenninguna.
Á norðanverðu Atlantshafi hafa
geisaði stórviðri í háloftunum.
fer vinctstraumurinn með ógnar-
hraða og fhigvélar, sem hafa not-
að sér hann á austurleið, hafa
sett hraðamet Þessi ameriski veð
urfræðingur telur, að þessi um-
brot í náttúrunni muni endast út'
janúarmánuð og þótt hann spái
einkum fyrir heimaiand sitt, er
Ijóst, að kenning hans. nær yfir
m.iklu stærra svæði, eða afla leið-
ina frá Klettafjöllum langt aust-
ur á Rússland. Leikmáður, sem
les Time, segir því sem svo við'
sjálfan sig: Jæja, maður má
harka af sér kulda og Lllviðri
fram yfir bæjarstjórnarkosniiig-
ar a. m. k., og kannske lengur,
e.f rétt er hermt. Og veðrið nú
dag hvern virðist gefa kennirigu
ameríska veöurfræðirigsms byr
undir vængi.
‘ -UFinr.ur.