Tíminn - 31.01.1958, Síða 7

TÍMINN, föstudaginn. 31. janúar 1958.
7
Fyrstu starfsár Áburðarverksmiðjunnar
Um mánaðamótin sepfem-
ber/október 1957 hafði
Áburðarverksmiðjan í Gufu-
nesi verið starfrækt í 31/2 ár,
þar með talinn 9 mánaða
reynslurekstur. Fyrir jafn fá
mennt þjóðfélag og ísland er
verður stofnun 130 millj. kr.
fyrirtækis, eins og Áburðar-
verksmiðjan kostaði, að skoð-
ast sem stórátak.
Eins cg tounnug't er, naut fs-
lanid td þess fraantates efnahags-
aðsto'ðar Bandarikjanna og iáns
frá Alþjóðabnkanuíni, senn gerði
þjóðinni kfleiift að ráðast í þessa
frannllwÆiind. Stofnun verksmiðj-
unnar var þó annað og meira en
ínikil fjánfe-'ting. Iiér var uínx að
ræða fyrsta átak til' Btóriðnaðar,
sem byiggjai-it átti á einuim mikil-
vægasta þæ'tti náttúruauðæfa
landsins, orikíu falilívatnanna, og var
ákveðið, að fil hans sfeyidi etofnað
í þágu íandbúnaðarins, sem er
eMi og var lengslt af fjölímennasti
atv'innuvegur landsi-ns. Fyrir þjóð-
ina í beHtí þýtídi átak tii aukinn-
ar fjölbreytni atvinnuiháitta og
fjlöigun þeirra stoða, er undir efna
hagsiífimi standa. Það er því ekki
lir vegi, að itid'ra'u.n sé gerð til að
Ifta lím öxíl eftir 3% árs sitarfisemi
og hugleiða, hvernig fyrirtækið
htefir uippfyliat þær vonir, siem við
það vora thngdar í upphafi.
Verksmiðjureksturmn
Afkastagelta verksmiðjlunnar og
nýitni haifa reynzt góð og betri en
upphaöega v'an reifcnað með. A
þessu tímábili hefir veríkismiðjan
framileitt 67.000 smáfctir af Amai
onium Nátrati, 33,5% N. A£ þessu
magni hafa 10.000 smiál'estir varið
fliutt.ar út, «n 57.000 smiáiestir farið
■ til iimanJandsnOitfcunar. Auk þ SiSS-
arar álmrðarframieiðsliu hafa verið
framleiddar og seldar til frysti-
húsareiaStrar innan landis um 325
smálestir áburðar á mánuði, eða
52,5 sm-áitestir á dag till jafnaðar
frá uppihafi, og eru þá tafe með
hin tatShrŒega I'águ afikiöst reynslu-
mlánaðanna. Meðalaffcöst ársins
1956 voroi hins vegar 1,769 smá-
lestir á tóánuði, eða 58,2 smálest
á dag.
VerksmiSjan og
iandbúnaðurinn
Eitt af þeiim msginhiutv'erkum,
sem verlismiðjunni voru ætluð,
var að bæta öryggi iandhúnaðar-
ins, svo að hann þyríti ekki aö

Reynslan þar bvetnr eindregið til áíramhaldandi
framkvæmda á sviSi stóriSnaðar
Yfirlitsgrein eftir Hjálmar Finnsson framkvæmdastjóra í síðasta hefti
Fiármálatíoinda
áburðarnetkun er vert að btenda á,
að svo virðiut eum ííðarfar hafi
veriuCeg áhrif á nctfciunina. Ef vsl
vorar cg sCliititiur hisfet bnemima með
góðr.i nýtingiu heyja, bera bændur
talsverl á í annað sinn til að bæta
afrafestur sein'ni sláttar. Sé vorið
kalit cg gr'óður'tíð óhagut'æð, bera
mienn gjarnan meira magn áburð-
ar á en elCia til að knýja fratm gras
sprettu. Þeir eru því hiifcandi að
áfcveða það liairjdarmagn, sem þeir
æidla að kaupa, þar ,til llíSur á vor-
ið cig séð verður, hlwernig tiðin
í þessari grein ræÓir Hjálmar Finnsson, fram-
kvæmdastjóri AburtSarverksmiðjunnar, urn
starfsemi hennar fyrstu hrjú og hálft áriS. Lýst j
er mikilvægi verksmiÖjunnar fyrir fjjóSarbu- j
skapinn og rætt um áhrif orkunotkunar hennar
á nýtingu Sogsvirkjananna. Að lokum er vikiíí
a<5 framtíSarhorfum og hvatt til frekari fram- |
kvæmda á sviíi stóritfnatfar. — Greinin er ;jj
eiidhirprentúS úr Fjármálatíhindum, síSasta
hefti
eiga l>að mtíiir breytilegri! rás rsyniut. Er þá jafnan orð'n of
helm'sviffiburða eða gjaldieyrisað- skair.lrr,ur tíani tl Eiiafnu, ef panta
s'töðu iandsins, hvort nœgjaniegt og' flytja þyrfti áiburðinn inn frá
maign þetss áburðar, sem meist er útlöndum. Eíkifci verður gerð til-
noitaður, væiú tfyrir hsndi. I kjöl-
far áaítíaiva ulm stórfelldar fram-
lívæmdir í r.æfctunarmiállu'm var
einnig'gent ráð fyrir vaxandi á-
burðarnolfcun, og fyrir þeissari
aukningia iþurfiti að sjá. Nú hsfir
reyiisJlan, orðið sú, að aiifc'ning á-
burðamo.tfen.inar hefir fa'rið Íanígit
fram úr Iþví, sem búizt var við. Eif
kiöfniunaneifin'isn'Ot'kun ársins 1957
er fbonin saman við noitfcunina ár-
ið 1953, eöa árið áður en verfc-
smiðjan tófc tll isftarifa, kemiur í ijós
að aufcningin á þessum 4 úru’m
neimur 74%. Um öryglgi' landbún-
aði'num ta handa í sambandi við
Skipastóll og flutningsþörf
Ef flytja hefði átt til land'sins
sömu teigu'nd köfnunarefnisáburðar
cg nicituð var hér áffiur en verfc-
simiðjan 'tófc tlistarfa, þ'á hsifði eitt
2000 smiáies'ta 'skiip þiurft að vera í
stöðug'Um fHutniniguim í 8 miánuði
ársims föl þiess að flýtja frá megin-
landi Evrópu það éhurðarmagn, er
verksmiðj an seldi tii innanland's-
nciílkiunar árið 1957, og er tþá mið-
að við eina uppskipunarhafn.
Vera kann, að áhrilf þessarar
verkömiðjiu til min.nkandi' fluitnings
þarfar sé ekíkii etór þálttur í heldar
flutningsþörf tiil landsins, en fyrir
land sem á við 'takimarfcaðan sfcipa
kost að búa og er h'áð skipaflutn-
ingi með aDlan sinn inn- og últftetn
ing, Bfciptir mdfcllu máli að geta
dregjð úr íiiutningiiþörfinni.
G|‘aldeyrisa3staða
Með stcfnun verfcismi'ðjunnar var
æffiað, að hún gæti lekki aðeins látit
af þeim gjaldeyrisgjöiMum, sem
saim'fara vora fcaupnm á köfnunar-
efnisáburði, heldur einnig, að hún
kæmi í veg fyriir stórauikin, úitgj'öHd
í erlendulm gjáldeyri v'egna fyrir-
sjáanilegrar aufciningar á áburðar-
þörf landsins. Einnig \'ar gert ráö
fyrir einhverjum úitfiluítninigd, er
aflaði gjaldeyrte. fyrstu árin, efitir
að '•itarfræfcisla byrjaði. Fyrir þjóð,
s'iai á jafnan við erfiða gjaldeyris-
aðjíiöðu að búa, Mýt'ur EÍiíifcit að
skipta verulegu máli, þegar tryggt
heifir vebið ulm leið að hinn inn-
lendd neytandi þarf efcfcd að greiða
bændur hafi notið gó'Sis af þeœu hærra verð fyrir íra'mleiðsiluvör-
góðviðravorið og sumarið 1956 una cn ef hún hefði verið fluitt inn.
eigi síður en bændur í norð'aiutlur- j Á trcnræddu 3% árs tímabili,
hlliuta landisins, sem á Bama Díimajsem verkumíðjan hefir starfað,
áttu við vorhörfcur að stríða. í j fcefir bún aílláð erlands gjaldeyris
hivonugt afciptið þuríti landbúnað'- j eða fcomið í veg fyrir gjaldsyrls-
urinn að greiða séi'B.taklcga fyrir' ú'jgjcJd, er nema samtals 113 millj
hina bættu aðstöðu, þar sem verð- ónum fcróna umifram þær tíltölu-
lagi hins íislenzfca áburðar miðaðlega lágu upphæðir, sem refcstiur
raiun hér t'.il þe.-'S að nieta til fj'ár-
imma, hvers virði það hefir verið
landbúnaðinum á þe::um síðusíu
árum, að næ'gj’anlísigit magn var fyr-
ir hendi til að Lnæfa þörfuim langt
umfram upphaí'l'egar pantanir, er ó
hæitit mun aö sogja, að sun.nlenzkir
Frá Áburðarverksmiðiunnl
við' áhurðarglidi hefir v'erið liaid-hennar krefst í beinuim gjaMeyris-
ið innan þeirra takmarifca, sem er- úligjcCJdíuim. Nernur þegsi upphæð
lendur áburður Jiefði ko'stað, ef að meðaDtali 1.683,00 fcr. á hverja
inn hefði verið fSluitltiur. frámieidda EanlMieitt, cg jafngiMir
það.2,7 m'Mlj'ónium króna ú mlán-
uði eða 88.350,00 krónurn á dag.
Ofangreindar tölur itaka íil
rðklstrar eingöngu, en ekfci til end
urgreiðslu þeirra erlendu ilána, er
tefcin voru til byggingar vertosmiðj
unnar. Séu afborganir aif hii.num er
lendu iánuim, sem félliu tiQL' greiðslu
á 3Í2 áirs tímahDi samfcvæmt láns
sam'ningiuim, reilknaðar með, læfcka
ofangreindar 113 m'IIlj'ónir króna í
107,6 m'iilljónir króna, og sanmsvar-
ar þá gjaMeyrlsöflun cg sparnað-
ur 1.603,00 kr. fyrir hverja fram-
leldda s'máiesit áburðar, eöa 2,6
miCSijönum króna á mániuði o'g 84.
150,00 ikr. á dag.
í mnræSium uim ýmiis stórvsrk,
sem æiskilegt þætti, að fraanfcvæmd
yrðu í 'landinu, er jafnan út frá
því gangið, að erlent láns'fé
þurfti til, ef úr ' framCcvæandum
eigi að verða. Þegar verfcsmiðjan
var byggð fékit hún innl'end stofn-
'lán hjú Mótviðrissjóði og Fram-
kvæmdabanka íslandis, sem sam-
svaraði því óafturlkræfa framlagi,
er ísiand féfek mleð MarshaMaðstoð
inni tiil' bygginigar venfcsmiðjunnar.
Ef verksmiðjan he.fði efeki fengið
þetta fé sem innlent lán, haldur
fengóð erlenlt Hán, uean þessu Bvar-
aði, eins cg vænta mætti, að aðr-
ar stórfranikivæmd'ir, sem til væri
stöfnað nú, þyrfto að glera og
gre'Mdi vefcti cg aifibiorganir í er-
lenduim gjaMieyri, þá falefði verfc-
simiðjan á þassu fyrsta 3V2 árs
tíoiaibili aflað cg sparað giaitíeyri,
umfram afbarganir af erlendum
lámum og reíkis'trarbosifcnað í erlend
mn gjaMeýri, að uppfaæð 84,3
mffiljónir feróna. Samisvarai* það
1.256,00 fer. á hverj a framlieidda
smiáQaat, sem jafngTjdir 2 milljón-
um króna á mánuði eða 66.000,00
kr. á dag.
Mætifci þá bera þessar fcölur sam
an við gjaldeyrisliega úítkomu fyrir
tækja, sam byggð væru upp með
(Framhaid á 8. síðu)
Á víöavangi
GuSa bókin affur í geymsEui
Þótt leitað sé með logaudi i jésl
uun síður Morg'unblaðsins finnsS
ekki orð um mál málanua, „gulw
bóMna", eftir kosningar. Fyriii'
kosningar voru húseigendur í hö?
iKðstaðnum í bráðri hættu vegmn
„fyrirhugaðx-a“ ráðstafana ríkis*
stjórnarinnar að sögn blaðsicj,
Eftir kosningar virðist -hættaix
hafa liðið hjá. A. m. k. er Mtol,
hætt að berjast við þessa hættos
Eru þetta ekki einkennilegr*.
skörp tínxaniót? Ætli einhvex-jimv
húselgendum í Reykjavík deiiA
ekki í hug, að þeir hafi veríftl'
herfilega blekktir. Allitr áróðtU '
iixn út af gulu bókinni var ekfc'
ert neina kosningaflesk. íbaldsfor
ingjarxxir voru búnir að geymrt
plaggið í skúffu á annað ár. Nm
er það komið þangað affcur ©g
verðxu- geymt til næstu kosninga,
Þá hefst ógui-Iegur söngnr mrt
„fyrirhugaðar og yfirvofandi" að-
geðrir stjórnai-valdamia x’ hás-
næðismálum. Þetta eru starfsaö-
ferðir lýðskrumara og valda-
streítumanna, sem iifa efftr
þeirri reglu, að tilgangufimn
helgi meðalið.
Gular sögur breyta um tif
En þótt ekki finnist neím.gulí.
Msixæðismálasaga í Mbl. í gaae,
xxé reyfari um „peningaskiþti ©g
eignakönnun", ei-u þar uppi -a®r:
ar sögur, sem eiga að IeiSa ai-
hygiina frá gula ái-óðrimuii fyrir
kosningar. Níx er það lielzta iðja
Mbl. að segja lesendunx sínunb
að Tíminn hafi líkt Sjáífstæðia-
nxönnum við „brennuvaxga ©g
morðíngja". Eðlis málsiixs vegrna-
hæfir að kalla þennau sögubuíU
brúnan, eins og skyrtuniar, sem
sumir ílialdsforingjai-iiir gengu V
á uppgangsárunx Hitlers. .Útár-
sxxúnixxgar af þessu tagi dyljrv
ekM þá staðreynd, að sú bardaga-
aðferð að búa íil gular sögur ©g
úttoreiða og herma upp á ánd-
stæðingana lognax- ásakauir, er at
sama toga og sú kosnxngatorelllí^
nazista að kveikja í þiugliúsim.#'
og kemxa öðrum um. Eða þvii
skyldi Bjarni Beiiediktsson eMsls
haía Ixaft greind íil að læra þessst
starfsaðferð úr þvi að honum
tökst að nema verkalýðsto aráttE*
nazista, íaba upp x-ánfuglsixxerMIÍ
og skípuleggja æskulýðssfcarfsemf
eftir kokkabókum Baldurs v®a>.
SeMrach?
Hfm emlæga hneyksiun
í vetxir tók MbL allt í eíuu upp
á því að líkja andstæðingum síin.
uim við Kadai- í Ungverjalaiiii,
I'aldli smna ráðherraixa í riMa-
stjóraimii eiigum líkjast frekax'
en þessuxn blóðstokkna lepp i
Báiapest. Er það ekM van, aií
rnaður, sem Iætur slíkt fiá séx*
fara, fyllist heilagri vandlæfcingui,
þegar talað er við hann uxu þing'
Mstoraiiaim í Bei-lín og guiu sog-
uinxar á fslandi 1958? Og enn er
Kadlar ofarlega í huga. í Mbl. i
gær er tekin upp málsgrein mr
I'imanuHi um nauðsyn þess ati'
„írjálshuga fólk“, sem viíl vinma
gegn afturhaldi og eim-æði, takl
Mxidmu saman. Aftan við orðí.rv
„frjálshuga fólk“ er svohljaðandV
„inmskot“ frá Morguiiblaðiixiu
„m. a. sálufélaga Kadars*'. Þar
fékk frjálshuga fólk í laxxdimv
sxmi Mut af Kadars-uppneftxdum.
MbL
Á bíðilsbuxum
Eftir kosningarnar er Bjamlr'
Beuediktsson uppáfærður, fín»
og strokinn á biðilsbuxuixi og viilt
fá Alþýðuflokkinn til fylgxlag;!
vxð sig. Þegar blíðuhótin dugf»
ekM, er gripið til þess aC ireymto
að Iiræða Alþýðuflokksfólk ©íj
segja því gular sögur unx „fyrii’'
hugaðar" aðgerðir Framsóknar* >
manixa. En í Mbl. í gær er þeínv
| fýst svo, að nú eig'i að neyða AI-
! þýðuflokkinn til að saníemajit
j kommánistum! Þessi stórííðintlV •
j les Bjarixi út úr hvatniixgu Tímx-
j ans til frjálslyndra vinsti-iixxaixmu
j urn að efla bandalag Alþýðtt-
j flO'feksins og Framsókixai-flokkj •
j íns úr sxðustu kosxiingum. HæiJ
er við, aö Alþýðuflokksfólki þyfcV
I ótraust ásíin, sem byggð er á
[ þessurn forsendum.