Alþýðublaðið - 06.09.1927, Qupperneq 2

ALPViJUBLÁtílt)
' !fi
Sveinn Auðunsson,
fyrrverandi bæjarfulltrúi.
Iézt aö heimili sínu I Hafnarfirði
23. ágúst s. 1. Hann var fæddur
22. september 1865 að Gesthús-
um í Hafnarfirði, ólst upp hjá
foreldrum sínum og mun hafa
dvalist með peim, par til hann
giftist, 2. júní 1889, eftir lifandi
ekkju, Vigdísi Jónsdóttur. Þau
hjón eignuðust ellefu börn. Af
peim eru fjögur á lífi: Stígur, lög-
reglupjónn i Hafnaríirðí, Jón, bú-
settur á Reykjarfirðd, Margrét, gift
kona í Hafnarfirði, og Þuríður,
ógift heima.
Sveinn Auðunsson var einn
peirra manna, sem sýndi, hve
miklu má áorka til góðs, pótt
kringumstæðurnar séu erfiðar,
pegar áhuginn og löngunin til að
verða sjálfum sér og öðrum að
liði er fyrir hendi.
Sveinn ólst upp við fátækt, og
var honum pví ókleift að afla sér
mentunar, og búskap mun hann
hafa byrjað rneð litlum efnum og
alls purft við til psss að fram-
fleyta sér og sínum á vinnu
sinni, sem var ýmist daglauna-
.vinna eða sjómenska. En að
hverju sem hann gekk, stundaði
hann pað af alúð og samvizku-
semi. Ég hefi talað við skipstjóra,
sem Sveinn var stýrimaður hjá,
og sagði sá mér, að Svéinn hefði
verið ágætur sjómaður. í pá tíð
höfðu ekki allir stýrimennirnir
próf, og pví reið á, að peir væru
færir vel. Þrátt fyrir erfiða at-
vinnu og ýmsa aðra örðugleika
hafði Sveinn tíma og vilja til að
gefa sig að félagsmálum. Hann
var einn af fýrstu og helztu for-
vígismönnum góðtsmplaiaregl-
Unnar í Hafnaríirðd, starfaði fyrir
pann félagsskap í rúm fjörutíu ár
af áhuga og kappi, lengst af í
sönru stúkunni, „Daníelsher“ nr.
4, og var t. d. umboðsmaður
hennar SíðaA liðin 22 ár samfleytt.
Og hann sá fleiri mannfélagsmein
en áfengisbölið. Hann pekti og
skikli hin erfiðu kjör verkalýðs-
ins og að starfa pyrfti að pví að
bæta pau. Hann var pví einn af
peirn, er að pvi unnu, að stofnað
var sjómannafélagið „Báran“, og
seinna einn af forgöngumönnun-
um fyrir pví, að verkamannafé-
lagið „HIíf“ var stofnað, starfaði
fyrir pað um langt skeið og var í
stjórnn oftar en eínu sinni. Þeg-
ar verklýðsfélögin fóru að taka
pátt í opinberum kosningum, var
hann kosinn bæjarfulltrúi, og var
hann pað í .sex ár, og má af pví
marka traust pað, sem félagar
hans báru til hans. Þá var hann
heilbrigðisfulltrúi í átta ár. Auk
pess gegndi hann margvíslegum
nefndarstörfum, var oft fulltrúi á
stórstúkupingum, sambandsping-
um og fledra.
Sveinn var greindur vel, geð-
prúður og stiltur í framkomu,
glaðvær og skemtinn og jafn-
lynáur.
Pað parf mikið prek fyrir fá-
tækan verkamann og konu til að
berjast í gegnum fífið með punga
fjölskyldu, og pað parf víðsýni
og eldlegan áhuga til pess að
geta í peim kringumstæðum fórn-
að miklum tímá og öllum tóm-
stundum til starfs fyrir hugsjón-
ir. Þetta gerði Sveinn.
Það er oft talað um, að menn
eyði miklum tíma í félagsstörf
og vanræki með pví annað. Svo
parf pó ekki að vera. Unt Svein
Auðunsson var pað víst, að hann
vnarækti ekki sitt heintili, heldur
var pví umhyggjusamur og góður,
svo og skyldmennum sínum og
vinum, og hann vanrækti heldur
aldrei félagsstörfin, og hann sagði
oft, að fyrir pau, sérstaklega
starfsemina í góðtempiararegl-
unni, hefði hann hiotið mestan
■proska og pá mentun, er hann
reyndi að afla sér, og oft, hefði
hann s’éð góðan árangur af starfi
sínu. Því væri sá tími, er hann
hefði fórnað, vei borgaður.
Sveinn Auðunsson lauk miklu
og góðu æfistarfi. Þvi mun hans
lengi minst verða með virðingu
og pakklæti.
Felix Guðmundsson.
Hættir Jón Þorláksson
að vera kafbátur?
___ •
Jón Þorláksson hefir, jafnframt
pví að vera forsætisráðherra,
rekið all-stóra sementsverzlun, og
urn Ieið hefir hann verzlað með
eldfæri og línóleum, eins og gólf-
in í ráðherrabústaðnum og mál-
leysingjaskólanum og átta pús-
und króna eldavélin í fyrr nefnda
staðnum bera svo fagran vott um.
En jafnframt pessum fyrirtækj-
um hefir Jón iðkað eitt starf enn
pá í allstórum stíl, en pað er
kafbátahernaður í blaðamensku.
Margar nafnlausar greinar, sem
birzt hafa í „Morgunblaðinu" og
Valtýr og Jón Kjartansson hafa
hlotið svivirðingu fyrir, voru eft-
ir Jón forsætisráðherra Þorláks-
sok, hvort sem pær nú voru skrif-
aðar i stjórnarráðinu eða við
skrifborðið, par sem línóleum-
sýnishornin eru og bognu, eld-
föstu steinarnir standa.
Jón er eiginlega ekki pað, sem
kallað er brosleitur, en gera ,má
pó rá'ð fyrir, að hann sé samt svo
gamansamur, að hann hafi stund-
um hlegið dátt og pað svo dátt,
að bognu, eldföstu steinarnir
hristust, pegar hann -var að setja
sainan einhverja klausuna um
Jónas, sem alt af „stæði á bak
við“, kæmi „ekki sjálfur fram í
dagsljósið“, „otaði öðrum fram
fyrir sig“ og pess háttar. Þá má
og geta til, að hann hafi oft
hlegið með sjálfunr sér, pegar
hann var að skrifa greinar af
rótarlegu tegundinni, sem við öll
könnumst við úr „Morgunblaó-
inu“, • greinar, sem myndu hafa
koniið Kristjáni Albertssyni, rétt-
lætispostula, til pess að renna
augunt til himins og lofa guð
(jafn-hástöfum og Farjseinn forð-
um) fyrir, að svona grein skrif-
aði ekki hann né hans hús, ef pær
hefðu komið í andstæðingablaði.
Surnir, sem ekki pekkja til,
íijunu ef til vill í fyrstu vantrú-
aðir á íaðerni Jóns Þorlákssonar
að pessum greinum. En sjón er
sögu ríkari. Á grein peirri, er
Jón ritar í síðasta „Vörð“ og set-
ur fangamark sitt undir, má
greinilega sjá, að sami er rithátt-
urinn og á sumum rótarlegustu
greinunum, sem birzt hafa í
„Morgunblaðinu“. Þessi umrædda
grein er að sönnu stiililegri en
margar aðrar greinar, er hann
hefir látið korna nafnlausar. Það
er auðséð, að hann hefir ætlað
að sitja betur á sér, pegar hann
skrifaði ékki í skjóli Valtýs og
Jóns Kj„ en gremjan yfir pví, að
völdin skuli vera gengín úr greip-
unt hans, er svo mikil, að sami
ifitarlegi rithátturinn og í natn-
lausu greinunum gægist alls
staðar fram.
Þýðir nú pessi með fangamarki
auðkenda grein, að Jón ætli að
hætta að vera kafbátur í blaða-
menskunni? Tæplega, pví að Jón
skrifar nafnlausa grein í síðasta
sunnudagsblað „MorgunbIaðsins“.
Ég ætla að athuga hana síðar.
Gísli Jónsson.
Oplð 8»réf
tli Valsins vígreifa.
Vígreifi .valur!
Það var gleðiefni fyrir mig að
sjá grein pfna í Alpbl. 1. p. m.
Hún var mér gleðiefni vegna
pess, að urn æskulýðinn er alt of
lítið rætt í íslenzkum blöðum, en
nú ríðum við tveir á vaðið.
Það er ýmislegt í grein pinni,
sem ég álít nokkuð fjarri hinu
rétta. Þú dæmir alt of hart unga
fólkið, og ég vona, að pú firtist
ekki, pö að ég segi pað, að mér
finst, að í dagdómum pínum
kenni of mikið blóa gleraugna-
litarins og moldarlyktarinnar úr
vitum afturhaidsins. En ég skil,
Vaiur minn! Það er erfitt fyrir
unga menn að hrista af sér ósóm-
ann, senr ellin hefir hnoðað í pá
í uppeldinu.
Þú segist vera jafnaðarmaður.
Ég tek pví pétt í hönd pína),
fé’agi! og við skulum heita hvor
öðrum pví að segja hvor öðrum
tíl syndanna afdráttar- en reiði-
Iaust, eins og félögum særnir. —
Þú tildrar pér ofur-mannalega
upp á gamlan moldarhnaus, sem
afturhaldið hefir notað árum sam-
an, og flytur paðan vandlæting-
arpistil pinn yfir æskulýðinn.
I fyrsta lagi vil ég ntinna pig á
— áður en ég feyki unr spilaborg-
um pínum —, að enginn verður
hreinni, pó að honurn sé nuddað
óhreinindum um nasir. Þótt pú
berir æskulýðnum syndir á brýn,
pá batnar hann ekki fyrir pað.
Annars eru pessar „syndir“ pínar
mjög smávægi'egar, og pær munu
fæstar reiknast til synda.
Þú berð mér á brýn, að ég
hafi hæít æskunni um of- Það
mun ég ekki viðurkenna. Min
skoðun er sú, að æskan sé í insta
eðli sínu eins og ég hefi lýst
henni. Hún er hugrökk og hug-
sjónarík.
Þú slærð pví iram, að æsku-
lýð'urinn ha,f,!i pað til að ,,daðra“
við hugsjónir og minnist í pví
sambandi á Góðtemplararegluna.
Þú segist par tala af reynslu; hið
sama get ég sagt, pví að í nokkur
ár er ég búinn að vera templari.
Það var annars gott, að pú mint-
ist á pessa „reglu“.
Og nú spyr ég pig, Valurinn
vigreifi! Er stúkulífinu svo hátt-
að, að nokkurt vit sé í að ætlast
til, að ungar stúlkur og piitar
geti par fengi'ð hugsjónaprá sinni
fullnægt að nokkru leyti? !Ég skal
strax taka pað fram, að ég er
sjálfur góðtemplari vegna pess,
að ég vil vinna par fyrir algerðu
vínbannj, og ég álít, að góðtempl-
ari, sem aðra skoðun befir, sé
„reglunni“ til skammar. 1 „regl-
unni“ get ég líka unnið að útrým-
íngu afengisbölsiiiTs^ E(n fyrjir
„guðs“-tilbeiðslu, sálmagóli og
,,seremonium“ „reglunnar" ber ég
djúpa fyrirlitningu, pví að í pví
hafurtaski öllu saman skín daðr-
ið og hræsnin eins og maurildi
í myrkri. Ég skal viðurkenna pað
með pér, að æskulýðurinn, sem
er i stúkunum, er par aðailega
vegna skemtananna. Finst pér pað
nokkuð undarlegt? Ekki mér.
Skemtanirnar í stúkunum eru
mjög heilbrigðar. Á pær fer
æskulýður Reykjavikurborgar á
vetraxkvöldunum til að lyfta huga
sínum upp úr dægurprasinu. Það
er oft skemtilegt um að litast
niðri í Gúttó á kvöldin. Þar er
glaður og reifur æskulýður að,
skemta sér, og heiður sé peirn
fáu gömlu mönnum í reglunni,
sem skilja petta, en .hanga ekki i
gamalli hornhagldar-siðsemi, sem
svo mikið ber á í reglunni. Heið-
ur sé Sigga gamla Gríms!
En hugsjónir eru ekki sama og
skemtanir.
Reglan veitir æskulýðnum
skemtanir, en ekki hugsjónir.
Æskulýðnum hundleiðist á
stúkufundum. Og hvers vegna?
Vegna pess, að peir eru frá upp-
hafi til enda heimskulegt kjafta-
pvaður!
Á ég að segja þér, hvað ætti að