Tíminn - 20.03.1958, Blaðsíða 7

T í MI N N, fimmtudagiim 20. marz 1958.
Alþingi hefir heimilað 12,6 millj. kr.
ábyrgð vegna bráðafúa í skipum
Stjórnarfrv. gerir ráð fyrir skyldu-
tryggingu fiskiskipa gegn skemmdum
af völdum bráðafúa
RætJa Gísla Guðmundssonar aí hálfu sjávar-
útvegsnefndar NetJri-deiIdar viti 2. umræðu
málsins á þriðjudaginn
I Þegar lánaðar 10 milljónir
Samkvæmt upplýsingum, sem
| sjávarútvegsnefnd hefir fengið hjá
atvinnumálaráðuneytinu, hafa á ár-
unum 1958—57 verið tekin lán
með ríkisáhyrgð vegna bráðafúa
út á 42 fiskibáta samtals að upp-
hæð nál. 10,2 millj. kr. En auk
'þess liggja nú fyrir umsóknir um
| lán út á 10 fiskibáta, og ríkisá-
byrgðarlán vegna þeirra áætlað
ísamtals um 4,8 millj. kr. Hér er
um að ræða rúmlega 50 skip, sem
þarfnazt hafa meiri og minni við-j
Frumvarp það, sem hér að synt þótti, að hér væri um nýtt gerða vegna bráðafúa, á því tíma-|
iiggur fyrir til 2. umræSu, er °S alyarlegt vandamál að ræða. bili, sem hér er um að ræða, og
flutt afhæstvirtri ríkisstjórn. ,k?stn,aður við hvert skip um 300
b,i .. L.-c, rviíic -,x gerðir höfðu farið fram á mörgum þús. kr. að meðaltali, en sumar
PP P ' skipum af þessum sökum, og varð viðgerðir hafa kostað miklu meira
fyrir noKkrurn ðrum for so þá sð gcro. ráðstsfsnir til þGss, sð þGirri upphcEð nGiniir.
verSa vart óvenju mikilla eigendur skipanna gætu staðið
fúaskemmda í íslenzkum str,a,ufm af Jlð§eröunum, þar sem Sérstök tryggingarsfarfsemi
tiskibatum ur tre. Nu er pao si{yni gegn tryggingu í skipunum ÞaS er PV1 au®sætt, að skipaeig-
að vísu engin nýiunda, að Árið 1954 var ríkisstjórninni í 22. eudum er um niegn að standa
tré fúni og ekki heldur neitt gr- fjárlaga fyrir árið 1955 heim- sjalfir straum af því tjóni, sem
einsdæmi að fúaskemmdir ilað að ábyrgjast með þeim skih hcr getur yerið um að ræða. Virð-
einsdaemi að tuaskemmdir yrgum> er hún setur og gegn þfiim ist þa eðlilegast, eins og gert er
komi fram i gomlum skip- tryggingum, er hún metur gildar, rað fyrir 1 frv- að koma UPP sér‘
um, en hér var yfirleitt um Mn til útvegsmanna, sem orðið stakri tryggingu fynr bráðafúa, og
nýleg skip að ræða og hafa fyrir tjóni vegna þurrafúa í Þa jafnframt að gma það sem unnt
skemmdirnar furðu miklar, fiskiskipum, og mega lánin nema er fil að koma iveS fyrir skemmd-
•jt t [,,* allt að 2 millj. króna. í íjárlögum unar °S fmna þær sem fyxst, þar
miðað við það sem aður fyrir árin 1956 Qg 1957 yar °eitt sem um þær er að ræða. Gert
hafði þekkzt her a landi. sams konar heimild, og upphæðin er rað fyrir> að Samábyrgð Islands
þá ákveðin allt að 1,3 millj. kr. a íiskls.klPum hafi vátrygginguna
Þessi mikli skipnfúi síðustu ára hvort ár, en í fjárlögum fyrir árið með i,oncium °S nð skyldutrygg-
hefir almþnnt gengið undir nafn- 1958 var enn bætt við 8 millj. kr. in®in nai f'1 allra tréskipa með þil-
inu þurrafúi, sem sérfróðir menn beimild i hpqsn skvni Hpfii- ai fari>,sem ætluð eru til fiskveiða
telja .rangiiefni, og í frumvarpinu f " .f við lsiand- Saxnkv. 5. gr. verða
er í þess stað notað orðið bráða- Pingl f)vl ai|s heimiiað 12>6 þráðafúatryggingarnar sérstök
fúi (sbr. biáðafár), sem er ágætt kr- ábyi-gð í þessu skjmi. deikl í samábyrgðinni með sér-
orð, og gefur til kynna, það sem ... ........................ ..............
sérstkltlé^a éfhkennir þessar fúa-
skemmdir, áð þa>r breiðast út á
skömmum tima.
gi-eindu reikningshaldi. Gert er
ráð fyrir að Samábyrgðin endur-
tryggi þann hluta áhættunnar, sem
hún telur sér ekki fært að bera
sjálf. Er gert ráð fyrir, að ríkis-
sjóður taki að sér endurtrygging-
una fyrst um sinn, en að reynt
verði að fá endurtryggingu erlend-
is, þegar það þykir henta og þess
er kostur.
Rannsókn á tréskipum
í samræmi við það sem ég hefi
áður bent á, um nauðsyn þess að
fúaskemmdir finnist sem fyrst, er
Skipaskoðun ríkisins gert skylt að
láta fara fram sérstaka biáðafúa-
rannsókn á tréskipum ár hvert, og
að tilkynna Samábyrgðinni, ef
biáðafúaskemmda vei'ður vart. Er
vonandi, að með þessu takist að
draga eitthvað úr útbreiðslu fúa-
skemmdanna og þá jafnframt við-
gerðarkostnaðinum. Ekki er úti-
lokað að einhver ný fúavarnar-
efni komi til sögunnar og er eins
o.g ég sagði áðan nauðsynlegt að
fylgjast vel með nýjungum, er
fram korna á því sviði. Erlendis
er nú fai-ið að byggja mikið af
fiskibátum úr stáli, en innflutning
ur slíkra báta hingað er fyrir
nokkru hafinn, og má gera ráð
fyrir, að hann faiú vaxandi, ef
i’eynslan af þeim stálbátum, sem
nú eru í notkun, verður sæmileg.
Þá eru nú að koma til sögunnar
ný efni til skipasmíða, sem áður
voru óþekkt, þótt enn sé of
snemmt að spá um notkunai-gildi
þeirra. Það er því vel kunnugt, að
þeim vanda, sem af bráðafúanum
stafar verði áður en langt líður
bægt frá bátaúlgerð íslendinga, en
á meðan svo er ekki, verður að
sjá svo um, að tjónið verði ekki
oíviða þeirn, sem fyrir því verða,
og finna til þess viðunandi leið.
(Framh. á 8. síðu.)
EFTIR HELGINA
Bráðafúi
Eins og tekið er franx í greinar-
gerð þessa frumvarps telja fróðir
nrenn sig .nú vita með vissu, hvað
bráðafúanum valdi. Honum valda
Jífverur úr jurtarikinu, fúasveppir,
og, þá . einþum þær tegundir £úa-
sveppa, seni. tilgre.indar eru í 1.
gr. fry., og þá einkum svonefnd-
ur kjallarasveppur (Corriophara
Cerebella). Skemmdir af völdum |
þessaxá sveppategunda eru kunn- >
ar víða um lönd, og er ýmislegur
fróðleikur um það efni í riti því
um fúa í tréskipum, sem Iðnaðar-
ínálastofnun íslands gaf út árið
1956. í riti þessu er m.a. greinar-1
■gerð um þetta efni frá þekktustu
yisindastofnun í Bretlandi, þýdd
af dr. Sigurði Péturssyni gerlafræð
ingi, scan starfar við atvinnudeild
’háskólans. En skemmt tré úr ís-
lenzkum skipum hefir verið sent
til rannsóknar erlendis, og hafa
þar fundizt fúasveppir þeir, sem
áður voru nefndii'. Nokkuð hefir i
verið imnið að því að reyna að
igera .sér gx'ein fyrir því, hvernig
é því stamliv að bráðafúinn hefir
verið 'svo skaeður, sem raun er á
í fiskilfátunr hér á landi, nú í
seinnf tíðf bger í greinargerð þessa
irumviii^ps sagt í'rá helztu niður-
stöðúin í 'þéim éfnum. Má þó
segja, að enn sem kornið er sé
þar um ilíkur að ræða en ekki
vissu. *Þar er á það bent, að meira
sé um það en áður, að skip séu
smíðuð-úr hráum viði, sem ekki
hafi fesngið hæfilegan geymslu-
tínía 'ó'g irðtta „verkun“, að loft-
streyiní sé ófullrtægjandi í skipun-
um, Ög áð salt sé nú lítið notað
í fiskiþátínn, miðað við það sem
áður var, en i því kunni að hafa
verið nokkur vörn. Við smíði tré-
skipa hafi sem kunnugt er verið
reynd* notkun ýmissa fúavarnar-
efnagog er sjálfsagt að styðja til-
x-aunir í þá átt. Verður að vænta
þess, að. 'Stofnun sú, er væixtan-
lega bráðafúatryggingu hefir'með
höndum, fylgist með nýjungum
sem Xi-am kunna að koma á þessu
sviði og þeiti aðstöðu sinhi'til að
hafa áhrif á notkun þcirrá eftir
því sem' fyrri reynsla gefur til-
efnitiK
AðgerSi)* ríkisvaldsins
Fyxjri nokkrum árum voru svo
mikiiiþrögð orðin að bráðafúanum
DON QUIJOTE SKRIFAR:
Umlanfarið hafa orðið’ nokkrar
umræður um viðhorf til saka-
manna. Eins og venjulega, á
þessum mannúðartímum, hafa
þeir haft isig mest í framxni,
sem telja ofgert í öllu, hvað
snertir meðferð sakaxnála og
þeirra ógæfumanna, sem til
þeirra stofna. En mannúðin
hlýtur að eiga takmörk, einnig
i þessum efnum og takmörkin
liggja eðlilega þai', sem hætt-
an hefst og því öryggi lýkur,
sem lög eiga að veita lífi og
limum þegnanna. Verður það
að teljast nóg mannúð, að lög
grípa ekki inn í líf neins, fyrr
en hann hefir misboðið sam-
félagsþegni 'sínum á einn eða
annan hátt. Lög og mannvit
eiga að gæta réttlætis til handa
afbrotamanninum. Hindurvitna
mannúð 'á því stigi rrtálsins er
ekki réttlæti gagnvart samfé-
lagi, sem hefir sett sér sakalög
til vai'nar sjálfu sér, og miða
meir að því að einangra hættu
lega aðila en i-efsa þeim.
BRAUÐÞJÓFAR
Þegar Magnúsi Stephensen blöski'-
aði harðneskjan sem brauðþjóf
ar sættu, sneri hann sér að því
að milda i*efsilöggjöfina. Brauð
þjófar voru áður fyrr taldir
verstu glæpamenn, vegna þess,
að þá gat brauð gilt sama og
lífið. Þegar rýmkaðist urn
brauðhag manna, stóð Magnús
Stephensen uppi með harða
refsilöggjöf vai-ðandi það, sem
ekki var orðið annað en Bmá-
þjófnaðui'. Hann vann því að
því að milda rofsilöggjöfina.
Það var skynsamleg afstaða og
mjög sæmandi. En þegar
þyngsti dónxur getur ekki farið
fram úr sexitón fangelsisárum,
sem eru töluvert. styttri en
almanaksárið, og venjubundin
náðun fylgir eftir afplánun í
hálfopnum húsurn, þá verður
varla talið heilbrigt að ganga
lengra í þeiri'i mannúðarstefnu,
sem Magnús Stephensen hóf af
nauðsyn.
AFBROT OG GEÐBILUN
Varla er framin vondur glæpur
hér á íslandi, öðruvisi en reynt
sé að skrifa hann á reikning
geðbilunar. Vitanlega eru öll
afbrot einhver tegund geðbil-
unar, hvar isem er í heiminum.
Það er ekkert til, sem heitir
kalt og yfii>vegað morð, nema
í hópi einstakra atvinnu-
manna meðal stórþjóða, og slíik
ir hópar hafa venjulega sina
eigin dómstóla, svo þessi yfir-
veguðu moi-ð koma sjaldnast
fyrir borgaralegan rétt. Geð-
veila, sem fylginautur afbrots
hefir ekki vei'ið tfundin upp
af íslenzkum mannúðarmönn-
um síðustu 'vikurnar, sem ein-
hver allsherjar lausn á því
vandamáli, sem afbrotamenn
og meðferð mála þeirra er. •—
Þeir, sem vilja láta fara að 'lög-
um, hafa alltaf vitað um hana,
þótt þeir teldu geðveiluna ekki
verða til að di*aga úr nauðsyn-
inni á einangrun afbrotamanns
ins. Það er sérfræðinga að
dærna það, hvort afbrotamað-
ur er dómhæfur, eða hvort ber
að loka hann inni í geðveikra-
hæli. Afbrot og geðveilu þarf
að rannsaka og dæma um;
hvorugt er bókmenntalegs
eðlis.
ÞEIR, SEM GLEYMAST
Það kostar íslenzka ríkið ái'Iega
rnikið fé að láta upplýsa af-
brot og lcoma dómi á seka
menn. Jafnframt kosta afbrot-
in boi'garana bæði armæðu og
fjármissi og stundum langvar-
andi heilsutjón, cða dauða.
Þegar tfólk er að skrifa um af-
brot til varnar afbxætamönn-
um, gleynxist því oft að úthella
•einhverrjum hundraðshluta af
mannúð sinni ytfir það fólk,
sem gengur ekki heilt til skóg
ar eftir misþyrmingar, eða hef
ir látið lífið, eða misst eigur
sínar. En þeir spyrja gjarnan
hverju við séum bættari með
því að rofsa bölvaldinum. Þeir
segja að skaðinn sé skeðui'. Þá
er þetta til athugunar: Við sem
enn hctfum ekki orðið fyrir mis
þyrmingum «g við sem ekki
höfum misst eigur okkar telj-
um hollast fyrir alla aðila, að
bölvaldurinn verði einangrað-
ur, vegna þess að við eigum
rétt á vernd. Og sé skaðinn
skeður er ekki rétt að hann
verði iátinn endurtaka sig. Sú
fróma ósk vcrður vaxda talin
Jxjóðfélaginu til kvalalosta.
GLÆPUR OG REFSING
Það hefir verið talið til refsingar.
ef nöfn afbrotamanna eru birt
í blöðum. Mér er kunnugt um,
að löggæzlumenn gæta alltaf
fyllztu vai'úðar í þessu efni og
hafa um það nána samvinnu
við blaðamenn hverju sinni. —
Engum ‘kemur itil hugar að
birta nafn sextán ára unglings,
þótt hann ’hafi gerzt sekur í eitt
skipti iiffl innbrot. Ekki vegna
þess, að pilturinn sé séstaklega
friðhclgur af því einu að vera
innbrctsþjófur, heldur vegna
þess, að viðkomandi aðilar vona
í lengstu lög, að fyrsita innbrot-
ið verði það síðasta sem hann
fremur. Öðru máli hlýtur að
gegna um stói'felld afbrot, eða
þegar afbi'otamaður sleppur úr
haldi og nauðsynlegt er, að
vara almenning við honum,
vegna þess að blöðin hafa rneii'i
skyldur að rækja við almenn-
ing en afbrotamanninn. Ætti
það isjónarmið að geta talizt
sanngirnismál. Eina refsingin,
sem bíður íslenzkra afbrota-
manna er Litla-Hraunsyist. —
Eins og allir vita, er hér um
vinnuhæli að ræða. Þar að auki
rúmar það ekki nenxa þrjátíu
og firnrn eða átta íanga. Vegna
þess.ai-a þi-engsla munu fjöl-
margii' afbrotamenn aldrei
koma í „hús“. Náðanir munu
vera óvenju örar, kannski ein-
rnitt vegna þrengslanna. Af
þessu sózt, að afbrotamenn
þurfa ekki að kvarta. Þeir
konxa aldrei í raunverulegt ein-
angi'unarfangelsi, einfaldlega
af því að það er ekki til. —r-
Dæmdii* menri búa þvi við
þrennskonar „refsingu“: sitja
í gæzluvarðhaldi, dvelja á
vinnuhæli eða ganga lausir. Það
eru borgarar með óskert mann
orð, sem eiga alla samúð skilið,
þegar rætt er um viðhorf til
sakámanna ‘á íslandi.
víöavangi
AAisskilningur Eggerts
Þorsteinssonar
Eggert Þorsleinsson alþm.
skrifar grein í Alþýðublaðið í
gær, þar sem liann heldur því
frain, að Framsóknarflokkuririn
hafi tckið opinbera afstöðu með
komnuinistum í verkalýðsfélög-
unum. Þetta er alger misskiln-
ingur. Hin eina afstaða, sem
Framsóknarmenn hafa tekið til
póíiíískra flokka í verkalýðshreyf
ingunni, er sú, að hafa þar ekki
samvinnu við Sjálfstæðisflokk-
inn meðan hann beitir ölluin
ahrifum sínum þar til að torvelda
aðgerðir ríkisstjórnarinnar í efria
hagsmálum.
Svipaður misskilningur og liéi*
kemur fram Iijá Eggert, kemur
einnig fram í Alþýðublaðinu I
gær í fundarauglýsingu frá mál-
fundafélagi Alþýðuflokksmanna.
Þar er auglýst sem fundarefni
„samvinna Framsóknarflokksins
gegn Alþýðuflokknum í verka-
lýðsfélögunum". Sannleikiirian
er sá, að Framsóknarmen Jiafa
yfirleitt óskað eftir samvinnu við
Alþýðuflokkinn :í verkalýðsfélög*-
mium og sú samvinna .líka tek-
izt, nema þegar Alþýðuflokks-
menn hafa sett það að skilyrði, að
Sjálfstæðisflokkurinn yrði efldur
til forustu í viðkomandi félöguni,
eins og í Iðju, Trésmiðafélaginu
og Járnsniiðafélaginu. Með réttil
verður ekki sagt, að Framsóknar-
flokkurinn vilji ekki vinna nxeð
Alþýðuflokknum, þótt hann hafi
slíkum skilyrðum, nema þá að
Iitið sé orðið á Sjálfstæðisflokk-
ixm og Alþýðuflokkinn sem einií
og sama flokkinn. Sem betur fer
eru þeir Alþýðuflokksmenn fáir,
sem Iíta þannig á málin.
; j
Vikapiltar Bjarna
í áðurnefndri gerin Eggerts ér
m. a. komizt þannig að orði:
„Baráttan innan samtakanna
um trúnaðarstörfin mun því
lialda áfram, þar til búið er að
kveða niður að fullu og öllu þá
meinsemd, að hægt sé af pólitísk-
um foringjum að skáka alþýðu-
samtökunum fram til styrktar
ákveðniun pólitískum flokki. Víð
slík áhrif þarf veikalýðshreyfing-
in að losna. Verkalýðslireyfing-
unni er nauðsynlegt að öðlast að
nýju þá reisn, að stjórnmálamenn
irnir og flokkar þeirra verði í
Iiennar þjónustu við þau mál, er
mest snerta hagsmuni samtak-
anna“.
Þetta er vissulega rétt mælt.
Þess vegna er það líka áreiðan-
lega raugt af Alþýðuflokknum
að efla til forustu innan verka-
lýðsfélagaima eins hjólliðuga
vlkapilta Bjarna Benediktssonar
og Guðjón í Iðju og* Guðna í Tré-
smiðafélaginu.
. . ■ l
• \
Sjálfsfæðisflokkurinn og
verkalýðshreyfingin
f grein Eggerts Þorsteinssonar
kemur réttilega fram nokkur ugg
ur út a£ fylgisaukningu Sjálfslæð-
isflokksins hér í bænum í bæjar-
stjórnarkosningunum í vetur. Sá
uggur er vissulega ekki ástæðu-
Iaus. En í því sambandi er full
ástæða til að gera sér ljóst, að
fylgisaukningu sína á Sjálfstæðis*
flokkiuinn því m. a. að þakka,
að hann lxefir verið efldur til for-
ustu í ýmsuni verkalýðsféiöguin
hér í bænuni og fleiri og fleiri
hafa því látið blekkjast til þoss
að líta á hann sem verkalýðs-
flokk.
Það er vcl skiljanlegt, að AI-
þýðuflokkurinn uni illa meiri-
Itlutavaldi kommúnista í verka-
lýðshreyfingunni. En leiðin til
þess áð efla gengi Alþýðuflokks-
ins þar að nýju, er áreiðanlega
ekki sú að fela Sjálfstæðisflokkn-
urn forustu í verkalýðsfélögunum.
Þáð cndar með því að efla Sjálf-
stæðisflokkinn á kostnað AJpýðu-
flokksins og efling' Sjálfstæðis-
flokksins í verkalýðshreyfingunni
mun fyrr en síðar verða vatn á
myllu kommúnista. Það er gömul
og ný reyusla, að í skjóli íhalds-
yfirráða dafnar kommiinisininn
bezt,