Tíminn - 19.04.1958, Blaðsíða 4

1
T f M I N N, laugardaginn 19; apríl 1958*
Skákþing íslendinga
Sigur Inga R. Jóhannssonar á
Skákþingi íslendinga kom víst
engum á óvart. Ilann hlaut 10
vinninga af 11 mögulegum (9
unnar, 2 jafntefli), og voru yfir-
bur'ðir hans slíkir, að sigur lians
var þegar tryggður fyrir síð-
ustu umferð mótsins. Nú vœri
víst að bera í bakkafullan læk-
inn, að fara að hrósa Inga eða
lýsa stíl hans að nokkru, því
að það yrði einungis upptugga
úr umsögmim frá fyrri niótum.
Ingi er alltaf samur við sjálfan
sig í taflmennsku sinni og stíli
hans hefir engum sjáanlegum
breytingum tekið írá því í Skák-
þingi Reykjavíkur, enda væri
þess ekki þörf, meðan hann
reynist svo vel sem raun er á.
Ég ætla því ekki að orölengja
þetta nánar, en óska Inga til
hamingju með nafnbót sína og
verðskuldaðan sigur.
Ingimar Jónsson, ungur og
efnilegur sfeákmaður frá Akur-
eyri, hlaut að þessu sinni 2.
sætið. Hann hefir töluvert kom-
ið við sögu skákmála á síðustu
árum og er í stöðugri framför,
ei-ns og að líkum lætur. Ingi-
mar tefldi mjög vel í móti
þessu, bann fétek áreiðanlega
ekki fleiri vinninga en efni
stóðu til og hann var sá eini,
sem var fær um að veita Inga
nokkra keppni um efsta sætið.
8 fyrstu umferðirnar voru þeir
óaðskifjanlegir, en í 9. umferð
spilltist sú vinátta til muna í
ínnbyrðis viðureígn þeirrá og
fór Ingimiar þar með skarðan
Mut frá borði. Áður en iengra
er haldið ætla ég að gefa les-
eiKtum kost á að kynnast þess-
ari úrslitasennu að eigin raun:
Hv.: Ingi R. Jókannsson
Sv.: Ingimar Jónsson
Sikileyjarvörn.
1. c4—c5 2. Rf3—(16 3. <14—
cxd 4. Rxd4—Rf6 5. Rc3—g6.
(Hið svonefnda Drekaafbrigði
Sikileyjarvarnarinnar, sem gef-
ur svörtum trausta stöðu en
þrönga.) 6. Be3—Bg7 (Að sjálf-
sögðu ekki 6. —Rg4? vegna 7.
Bböf og svartur tapar manni.)
7. Bc4—-0—0 8. f3 (Þessi upp-
bygging ásamt hrókun drottn-
ígnarmegin þykir gefa hvítum
góða mögulöika.) 8. —Rc6 9.
Dd2—RxR (Svartur hyggst
létta á stöðu sinni með upp-
skiptingu, þótt hann nái engan
veginn að jafna taflið.) 10.
Bxd4—Ba5 11. 0—0—0—Bc6
12. Bb3 (Eins og Ingi bendir
réttil’ega á, gæfi 12. Bxe6 senni
lega betri raun.) 12. —Bxb3 13.
cxb3—Hac8 14. Kbl—Hfd8
(Hrókurinn virðíst eiga lítiið
erindi til d8. Betra virðist að
forða svörtu drottningunni úr
skotlínu hvítu drottningarinnar,
enda þótt eftirfarandi uppskipti
séu svörtum ekki mjög hættu-
leg.) 15. Bxf6 (Á þennan hátt
hvggst Ingi treysta stöðuyfir-
burði sina og fá fram hagstætt
endatafl. Hann gat einnig blásið
til atlögu á kóngsvæng og hafið
sókn með 15. g4) 15. —exf6?
(Hér bregst Ingirnar bogalistin.
Rétt var 15. —Bxf6 16. Rd5—
DxD 17. Rxfðf—ICg7 18. Rh5f
—Ivhfj 19. HxD—•KxR og svarta
staðan hefir engar þær vetlur,
sem hvítur getur notfært sér á
auðveldan hátt). 16. Rd5—BxD
17. HxЗKf8 18. Hhdl—a6 19.
Ile2—Hxíl 20. Kxlí—Hc8f 21.
Rc3— (Ekki 21. Kd3 vegna —15
og svartur hefir rétt úr kútn-
um). 21. —Ke7 22. IId5—Ke6
23. b4—f5 (Svartur verður fyrr
eða síðar að taka á sig þetta ein-
angraða tvípeð vilji hann öðlast
mótspil). 24. exft—g*f 25. IId2
—d5 26. Itdá—f4 27. Rc2—Be5
28. g3 (Annars ætti hvítur erf-
itt uin vák eiftir —Hg8). 28.
—fxg3 29. hxg3—Hc4 (Staðan
hefir jaínazt við síðustu upp-
skiptin, en nú vex*ður svörtum
á í messunni. Hann átti að leita
mótaðgerða á kóngsvæng og
leika strax 29. —h5, sem kemur
í veg fyrir g4 hjá hvítunx). 30.
a3—Hc8 (Betur heima setið).
31. b3—Hg8 32. Hdl (Nú hefir
b-peðið hvíta vikið af skotlínu
svarta biskupsins og hvíti lxrók-
urinn er frjáls fei’ða sinna. 32.
—Bxg3 strandar nú á 33. Hgl).
32. —f6 33. Hhl—Hg7 34. g4—
b5 35. Rd4t—Kd7 36. Rf5 (36.
a4 kom sterklega til greina). 36.
—Hf7 37. a4—Kc6 38. Ilcl—
Kb6 39. Hc5—Hc7 40. a5t—Kb7
41. Re3—Hxc5? (Meiri varnai’-
nxöguleika veitti 41. —Bd6.
Hvítur fær að vísu bæði peð
svarts kóngsmegin, en frípeðið,
sem svartur myndar sér á drottn
ingarvæng, getur orðið erfitt
viðureignar. Eítir 41. —Hxe5
fær hvítur valdað frípeð á c-
línunni og þá er ekki að sökum
að spyrja). 42. bxc5—Ke6 43.’
b4—d4 44. Rf5—Kd5 45. Re7f
—Ke6 46. Rc6—Kd5 47. Rxe5—
Kxe5 (Eftir 47. —fxe5 vinnur
Iivútur á einfaldan hátt: 48. Kd2
—Kc6 49. Ke2—h6 50. Kd2—
Kd5 51. Kd3—KcC 52. Ke4—
Kd7 53. f4). 48. f4t—ÍId5 (Ekki
48. —Kxf4 49. c6). 49. Ke2
Riistjóri -. FRIÐRIK OLAFSSON
(Með ixæstu leikjum sínum
kemur hvítur andstæðiíigi sín-
um í leikþvingiín). 49. —Ke6
50. Kd2—Kd5 51. Kd3—h6 52.
Kd2—Ke6 53. Ke2—f5 54. gxfðf
—Ivx5 55. c6—Ke6 56. f5f—Kd6
57. f6 og svartur gafst upp.
Unx aðra keppendur er fátt
eitt að segja. Ýmsir stóðu sig
eftir atvikum vel, aðrir verr og
má í því sambandi geta fyrrver-
andi íslandsmeistai’a Lárusar
Johnsen, sem í þessu móti varð
að lúta í lægra haldi fyrir mörg
um hinna yngri skákmanna. En
Lárus er sýnil. æfingarlitill og
ber þvi ekki að taka frammi-
stöðu hans hér alvarlega. Kapp-
inn Gilfer var rneð sem jafnan
og istóð hann sig vel í baráttunni
við hina ungu kynslóð.
Hér kemur svo lausnin á
skákdæminu í síðasta þætti.
Staðan: Hv.: Ke7, Hc5, Bh2 og
peð á f5 og g6. Sv.: Ke8, Hh8,
Bal og peð á f7. Lausn: 1, Be5
—BxB (Eða 1. —Hhl 2. BxB—
IIxB 3. g7—Hgl 4. He5 mát).
2. HxBf—KÍ8 3. He8f—KxH
4. g7—Hg8 5. f6—Hf8 6. gxf8t
-Kxt8 7. Kd7 og livítur vinmir.
F-. OI.
Hringrás fosforsins
Fiilltráafimdur Sambands
ísleezkra sveitarfélaga
Fulltrúaráðsfundur Sambands ísl. sveitarfélaga var nýlega
haldinn. Fundinn sátu auk stjórnar sambandsins 19 fulltrúar
af 20, sem þar gátu átt sæti. Auk reikninga sambandsins fyrír
s. 1. ár og íjái’hagsáætlunar fyrír yfirstandandi ár svo og
nokkurra annarra mála, sem sérstaklega varða sambandið
sjálft, svo scm útgáfa nýrrar handbókar fvrir sveitai'stjórnir,
og útgáfa tímaritsins Sveitarstjórnarmál, voru helztu málin,
sem fundttrinn fjallaði um, þau er hér greinir.
Varanleg gatnagerð í kaupstöð-
um og fcauptúnum. Um það mál
var gerð eftirfarandi ályktun:
I. í framhaldi fyrri samþ. full-
trúaráðsins og með sérstaki’i hlið-
sjón af erindi því er flutt hefir
verið á fundi þessum um varanlega
gatnagerð í kaupstöðum og kaup-
túnum, samþykkir fundur fulltrúa-
ráðsins eftirfarandi:
1. Fulltrúaráðið telxu’ mjög æski
legt og aðkallandi að til staðar séu
i fyrirtæki, er annazt geti skipulagn-
ingu og tæknilegar leiðbeiningar
iog jafnframt tekið að sér að
nokkru eða öllu leyti að fram-
icvæma varanlega gatnagerð og ef
til vill fleiri islík veiJk fyrir sveitai’-
félög, enda hafi slikt fyrirtæki yfir
að ráða hagkvæmum vélakosti til
nxalbikunar o. fl., er geri unnt að
fi’antkvæma slík verk á sem hag-
felldastan hátt.
I 2. Fundurinn telur mjög til at-
hugunar, þar sem vel hagar til, að
nokkur sveitarfélög myndi samtök
um sameiginleg kaup og rekstur
stórvirkra vinnuvéla til verklegra
framkvæmda, gatnagex’ðar o.fl. og
sfeipuleggi saxxieiginlega senx' hag-
felldasta ixotfeun siíkra tækja eða
geri sameiginlega samninga við
i slik fyrirtæki, ef til eru.
! 3. Fundurinn felur stjórnúxni að
lxafa nú þegar saniband við sveitai’-
félög um m'ál þessi, kynna sér að-
stöðu þeirra -og afstöðu til sanx-
vinnu í þessum efnuni, viija þeirra
og áætlanir um fi’amkvæmdir á
þessu sviði næstu ár.
4. Fulilrúaráðið beinir því til
stjórnar sambaxidsins að útvega
sem ýtarlegastar upplýsingar unx
það á hvern hátt er hægt að gera
viðunanlegar vegabætur á ódýran
háít.
III. Fulltrúaráðið lýsir sluðningi
sínuin við þá meginstefnu, sem
felst í frv. þessu, og felur stjórn
sambandsins, að berta sér fyrir því
við rlkisstjórnina, að það verði lög-
fest.
Fulitrúaráðið leggur áherzlu á
nauðsyn þess, að löggjöf um sveit-
arstjórnarmálefni verði endursrkoð-
uð hið fvrsta x’ saxnræmi við fengna
reynslu, enda sé haft samráð víð
Samband ísl. sveitarfélaga um það
efíii.
Lagt. var fyrir fiuidinn til um-
sagnar friunvarp til laga xun breyt
ingu á lögutn um sveitarstjórnar-
kosningar, sem nú liggur fyrir Al-
þingi, flutt af Friðjóni Skaii'phéð-
inssyni þingm. Akureyi’ar.
Fundurinn samþykfeti í þessu
máli eftirfarandi ólyktun.
IV. Fundurinn er því fylgjandi
að almeniiar fcosningar til sveitar-
og bæjarstjórna fari frani samtímis
unx land allt fjórða hvert ár.
Fundux’inn er því og samþj'fekur
að kjöi’skrá ti'l sveitarstjórnarkosn
inga skuli samdar samtimis um
land a'Ht og stefnt að því, að kjós-
andi hvoi-ki falli af skrá við aJm.
kosningar, xxé sé samtímis á kjör-
skrá í fleiri sveitarfélögum en
einu.
Hins vegar er fundurinn þeirrar
skoðunar, að í frv. sé um of styttur
fresturinn frá flutningsdegí kjós-
p andans, þar til hann fær kosningar-
1 rcttinn í sveitarfélaginu, sem hann
flytur til.
| Miðað við alm. kjöi'dag í maí—
júni þykii’ fullti'úaráðsfundinixun
því sanngjarnt að kosningaréttur
sé bundinn við búsetu 1. desember
árið óður (þjóðslci'árdag), enda
þólt kjörskx'á verði elíki fonmlega
árið sem kjósa skal. '
samin eða farinlögð fyrr en í marz
Fyrir fundinum lá einnig til
unxsagnar frunxvai'p til laga um
breytingu á útsvarslögum og var
samþykkt að vísa því máli tii stjórn
ar sambandsins til umsagnar og
ennfremur þingsályktunartiilögur
um aðsetur ríkisstofnana og emb-
ættismanna. Mælti fundurinn með
því að tillagan yrði saxnþykkt með
smávægilegri breytingu.
Fjáriiagsnefndin bar fram eftir-
faraixdi tillögu, sem samþykkt var
með öiilum atkvæðum.
Œ ÞESSUM þætti verður drepið
á Ihið einkennilega frumefni fos-
£or, sem ekki er til í frjálsu á-
standi, en er þó engu að síður lífs-
nauðsynlégt næringarefni fyrir
jurtir. Ef inenn vilja fá hreinan
forfór, verður að afla hans á efna-
fræðiiegan hátt. Það fer fraan þann
ig, að fosfórinn er aðskilinn frá
efnasainbandi, sem hann hefir
myndað með öðrum frumefnum.
Þar.nig •ébundinn fosfór verður að
geyma í vatni. Hann er guit efni,
áþekfet vaxi og lýsir af honsm í
myrkx'i.
Enda þótt hreinn fosfór sé nvjög
örðugur í meðförum, er hann þó
mikið notaður í efnaiðnaðinum og
senx dæmi um það skal hér aðeins
nefna kveikiflötinn ó eldspýlu-
stðkknum og vis-sa tegund slcor-
dýi-aeiturs.
FOSFÓRINN er talinn til mikil-
vægustu frumefnanna og ástæðan
er fyrst og fremst sú, að hann er
ómissandi (hluti af öllum lifandi
verum og er liísnauðsynlegur fyr-
ir jurta- og' dýrax'íikið, við sjálí þar
meðtalin. í kú af meðaistærð eru
3 til 4 kg og í ineðalþungum manni
uin 0,5 lcg. af fosfór, sem dreifður
er lun allan lílkamann, í beinagrind
inni. í vöðvunum, kirllunum. blóð-
, ,
f lÚífcí'" ;■•’") r":■:, P.J. ;
ixxu — í sérhverri frumu í vefjum
og líffærum dýranna. Án fosfóra
verður engin frumumyndun. Þess
vegna verður fæði manna og dýx’a
óhjókvæmilega einnig að geyma
visst magn af þessu mikilvæga
efni.
I
Jurtirnar nauðsynlegiir
milliliöur í hringrásinni.
í hringrás ftorforsins í náttúr*
unni eru jurtirnar nauðsynlegur
miilú'ður. Þær taka efnið í ólíf-
rænní mynd dr moldarsafanum, og
um leið og þær vaxa og þroskast,
búa þær txl lífræna fosfórblöndu,
efnasamband, sem verður viður-
væri maxina og dýra. Það er eir,-
göngu úr jurtaríkinu, sem við
menmrnir og búfé okkar i'á undir
venjulegum kringumstæðuni þanh
forfór, sem við notum, og eí jurt-
unum er ekki séð nógu vél fyrir
fosfór á vaxtarskeiði þeirra, leiðir
það túl fosfói’sakorts, sem getur
valdið óiireysti, t. d. beinkröm hjá
böi’num og steinefnaskorti hjá ung-
um dýrum. Jurtirnar þarfxiast ios-
fórs, bæði vegna eigin viðgangs og
með tilliti til næringargildis
þeirra fyrir menn og dýr. Fosfór-
inn rnyndar, ásamt köfnunarefnj
og kalíum þrenningu, sem nefnd
(Fraxxxh. á 9. síðu)
” -x. .- mÉM Æ
*kk .. aÍ
: ^ • ■ /ý :'-v’ . 4 ' ^ 'ét* >;'■ “ » \
V '
Á vissum stöðum á jörðinni heflr
náthiran endur fyrir löngu myndaS
og safnað saman miklum birgðum af
máimsteinsöltum, sem að meginhiuta
eru fosfórsúrt kaik (calcíum-fcsfat).
Undir nafninu hráfosfat eru þessi
málmsteinssöit grundvöllur allrar
verksmiðjuframleiðslu á súperfosfati.
Þau fosfórsambönd, sem í hráfosfati
eru, eru mjög torleysanleg, en verða
uppleysanleg í vatni, þegar brennl-
steinssýra er látin hafa áhrif á þau.
Varan, sem fæst úr hráfosfati me3
brennisteinssýruaðferð er sem kunn
ugt er súperfosfat. Myndin er frá
Marokkó, en þaö land er mjög auð-
ugt af hráfosfati. Fjallháar dyngjur
af hráfosfati bíða útfíutnings til iðn»
aðarborga Vestur- og Norður-
Evrópu.
Fnxmvai’p að launareglugerð fyr
ir fasta starfsmenn kaupstaðaruia.
Tillögur um breytingu á launa-
kjörum oddvita.
Laun Bveitai’stjóra.
Um þessi nxál voru gerðar eftir
farandi samþykktir.
II. Launasaxnþykkt fyrir fasta
starfsmenn kaupstaða.
Fullti’úaráðsfundiu’inn fagnar
því, að di'ög að samræmdi’i launa-
samþylcfet fyrír fasta starfsmenn
feaupstaðanna, sem gerð hefk’ ver-
iö í samráði við fulltrúa fi-á B.S.-
R.B., liggja nú fyrir.
Telur fundui’inn rétt, að þessi
drög að launasamþyfekt verði send
bæjarsfjórnum til hliðsjónar við
ákvötöun launafejara bæjarstarfs-
manxia.
Laanakjör oddvita.
Fulll.rúaráðsfundurinn bendir á
hið mikla ósamræmi, sem er á
láuiáakjömm oddvita og teíur að
stefna beri að því, að oddvitar fái
minnst 4% inniheimtulaun af út-
svöa’unx og öðrum sambærilegunx
tekjum sveitarfélaganna.
Launakjör sveitarstjóra.
Fulltrúaráðsfundurinn telur
æsfeiiegt, að niyndaðar verði regl-
ur um stai’fskjör og laun sveitai’-
stjóra til leiðbeiningar fyrir hrepps
nefndir.
Beinir funduTÍnn því til stjórn-
arinaiax’, að 'liún láti afla upplýsinga
um ráðningarfejör núvei’andi sveit-
arsljóra og geri tillögur til sam-
ræmingar á kjörum þeirra.
Breytingar á lögum um Bjarg-
ráðasjóð íslands.
Fyrii’ fun'dinum lá ýtarlegt frum-
varp um breytingu á lögum Bjarg-
ráðasjóðs íslands. Fi’umvarpið var
samþykkt með nokkrum smávægi-
legum breytingum og stjórn sam-
bandsins falið að vinna að frarn-
gangi málsins við ríkisstjórn og
Albingi. <
Breytingarnar samkv. frumvarp-
inu xniða að því að auka tekjur
sjóðsixxs og gera hann að lánastofn-
im fyrir sveitai’félög landsins.
Frumvarp til laga um bókhald
sveRarfélaga og endurskoðun
•reikninga þeirra var aígrcitt með
eftirfarandi áiyktim.
V. Fulltrúaráðrfundur Saxn-
bands ísl. sveitarfélaga 1958 skor-
ar á ríkisstjórn og Alþingi að
hæfeka árlegt framlag ttl' Sam-
bandsins í kr. 75.000.00.
f íundarlok ávarpaði formaður
sambandsins, Jónas Guðinuiidsson
fundarmenn, þakkaðí þeim kom-
una, vel unnin störf á bessuna
fundi og öðrum fundum fulltrúa-
ráðsins, en þetta var síðasti reglu-
legur fundur fulltrúaráðs sam-
bandsiais. bar sem landsþing þess
verður háð næsta ár og nýtt full-
trúaráð þá kosið.
Að fundi lofenum kl. 5 síðdegis
á mánudag bauð félagsmálaráð-
herra fulllrúum til kaffidrykkju í
r áðhex’mbústaðnum;