Tíminn - 06.07.1958, Side 4

4
T í MI N N, sunnudaginn 6, júlí 1958.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18302, 18303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 623. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
íslendingar og Bretar
I BREZKUM blöðum
hefur verið heldur lítið rætt
um nýju reglugerðina um
fis'kveiðilandhelgina, sem
var gefin út á mánudaginn
var. Þetta verður að telja
góðs vita og merki þess, að
Bretum sé ljóst við nánari
athugun, að hér sé bæði um
réttlætismál íslendinga að
ræða og minna hagsmuna-
mál fyrir Breta, en þeir hafa
í fyrstu viljað vera láta.
í þessu sambandi má t.d.
vel minna á það, að áður en
íslendingar færðu út fisk-
veiðilandhelgina 1952, héldu
Bretar þvl fram, að það yrði
mikið áfall fyrir fiskveiðar
þeirra við ísland. í skýrslu,
sem brezka stjórnin hefur
látið ensk blöð fá um hina
nýju deilu við fslendinga,
kemur í ljós, að þeir hafa
t.d. fengið meiri afla á ís-
landsmiðum á seinasta ári en
fyrir útgáfu reglugerðarinn-
ar '52, og fyrsta árið eftir að
reglugerðin tók gildi, settu
þeir aflamet á íslandsmið-
um. Þamnig hefur reglugerð-
in frá 1952 síður en svo orð-
ið nokkurt áfall fyrir brezk-
an sjávarútveg, þótt brezkir
togaraeigendur reyndu að
nota hana til að spilla með
ofbeldisaðgerðum rótgróinni
vináttu Breta og íslendinga.
í ÁÐURNEPNDRI skýrslu
brezku stjórnarinnar kemur
það einnig fram, að veiðar
Breta við ísland hafa ber-
sýnilega mjög litla þýðingu
fyrir þjóðarbúskap þeirra.
Árlegt verðmæti aflans, sem
Bretar veiða á íslandsmið-
um, er talið um 9 milljónir
sterlingspunda. Árið 1955
nam útflutningur Breta rúm
um 3000 millj. sterlings-
punda og hefur aukizt síð-
an. Við þetta er svo að at-i
huga, að samkvæmt upplýs-
ingum brezkra ráðherra, er
þeir gáfu nýlega í þinginu,
er meirihluti þess fisks, sem
Bretar hafa veitt á íslands-
miðum, veiddur utan 12
mílna svæðisins. Brezkur
þjóðarbúskapur verður því
ekki fyrir nema örlitlu tjóni,
þótt hann missi af þeim afla,
sem brezkir togarar hafa
fengið innan 12 mílna svæðis
ins. Langlíklegast er einnig,
að þennan missi geti brezkir
togarar unnið upp með því
að strmda önnur mið betur,
alveg eins og þeir hafa bætt
sér upp þann missi, er þeir
héldu sig verða fyrir við út-
gáfu reglugerðarinnar 1952.
ÞEGAR það er borið sam
an annars vegar, hve íslend-
ingar eiga afkomu sina alveg
undir fiskveiðunum, og hins
vegar, hve fiskveiðar Breta
við ísland er lítill þáttur í
þjóðarbúskap þeirra, hljóta
augu allra sanngj arnra
Breta að opnast fyrir því, að
þótt ekki sé litið nema á
þetta eitt, hafa íslendingar
réttinn sín megin.
Það ber líka vott um vax-
andi skilning brezkra stjórn
arvalda á þessum málum, að
á Genfarráðstefnunni
greiddu þeir atkvæði með
því, að ríki, sem ekki hefði
orðið fyrr erlendum ágangi
á fiskimiðum sínum, mætti
áskilja sér rétt til 12 mílna
fiskveiðilandhelgi. Það er
vitanlega ekki nema rök-
villa og ósanngirni, að ætla
ríki, sem hefur orðið fyrir á-
gangi á fiskimiðunum, minni
rétt. Réttur þess ætti þvert
á móti að vera ótvíræðari
en hins, sem engum ágangi
hefur orðið fyrir, enda er
hann fyrrnefnda ríkinu
miklu nauðsynlegri. Bretar
eru svo rökvísir menn og
sanngjarnir, þegar til alvör-
unnar kemur, að þeir hljóta
áreiðanlega að gera sér
grein fyrir þessu.
ÖLL skynsamleg rök
mæla þannig með því, að
þetta mál eigi ekki að spilla
neitt sambúð Breta og ís-
lendinga, eftir að það hefur
hlotið æsingalausa íhugun.
Þvert á móti ætti það að geta
aukið gagnkvæma virðingu.
Út á við er það ekki lítil-
vægt fyrir Breta að geta bent
á, hve ólík er t.d. aðstaða
íslands og Eystrasaltsrikj -
anna. ísland getur sótt rétt
sinn gegn brezka heimsveld-
inu meðan þjóðir Eystra-
saltsríkjanna eru hnepptar
í hina verstu fjötra. Það eru
slikir siðferðislegir sigrar,
sem munu ekki ráða minnstu
um það, hvort lýðræðið eða
kommúnisminn eiga eftir að
eflast í heiminum.
Stóreignaskattur og veltuútsvar
. MORGUNÍBLAÐIÐ læt-
ur nú eins og flokkur þess
hafi þungar áhyggjur út af
stóreignaskattinum, en sam-
kvæmt honum munu rík-
ustu einstaklingarnir greiða
samtals 13 millj. kr. árlega
næstu árin, til byggingar-
sjóðs ríkisins og veðdeildar
Búnaðarbankans. Virðist
ekki ósanngjarnt, að þeir,
sem mest hafa grætt á verð
bólgunni, stuðli þannig að
framkvæmdum þeirra, sem
orðið hafa fyrir einna þyngst
um búsifjum af völdum
hennar.
Mibl. talar mjög um það,
að skatturinn torveldi at-
vinnurekstur viðkomandi að
ilja. Það talar hinsvegar ekki
um það, að veltuútsvarið í
Reykjavík torveldi atvinnu-
reksturinn, enda þótt það
nemi árlega tvöfaldri til
þrefaldri upphæð stóreigna-
skattsins, og leggst á fyrir-
tækin án tillits til efna og
ástæðna. Þvert á móti ráð-
gerir íhaldsmeirihlutinn að
þyngja veltuútsvörin.
Meðan íhaldsmeirihlutinn
heldur veltuútsvörunum á-
fram í óbreyttu formi, ætti
Mbl. ekki að vera að flagga
með þvi, að Sjálfstæðisflokk
Nýr tími mun renna upp í bókmennt-
um er tilraunastefnu nútímans lýkur
Brezka lárviðarskáldið
John Masefield varð áttræð-
ur snemma í síðastliðnum
mánuði. í tilefni af afmælinu
birti The New York Times
Book Review grein um skáld
ið og líf hans í ellinni eftir
brezkan rithöfund, J.H.B.
Peel. Fer sú grein hér á eftir
lauslega þýdd og nokkuð
stytt.
Vera má að lárviðarskáldið sjálft
opni, ef við knýjum dyra hjá hon-
um á áttræðisafmælinu á heimili
hans í þorpinu Glifton Hampden
skammt frá Oxford. Hann er há-
vsxinn, bláeygur og hefir hraust
legan litarhátt — alveg eins og bú
ast má við af gömlum sjómanni.
Eg hefi séð gleraugu á skrifborð-
inu hjá honum, en aldrei á nefi
hans. Heyrn hans er næm, rödd-
in hljómmikil, og hann talar með
öryggi þess sem alla ævi hefir iðk
að orðlist. Við göngum inn í vinnu
stofu hans sem hlaðin er bókum.
Hér sézt aðeins eitt allra þeirra
virðingartákna, er hann hefir
hlotið um ævina — heiðursmerkið
Order of Merit, fjöldi heiðurstitla,
forsetastaða í Society of Authors
o. s. frv. og það er skrá þess efnis
að hann sé heiðursborgari í sveita
bænum Ledbury í Herefordshire,
þar sem hann er fæddur og upp-
alinn. Masefield er hreykinn af
þessum sóma. Hann sagði mér eitt
sinn frá því, að sem heiðursborg-
ari hefði hann rétt til að virða að
vettugi lög, —eins og þau er mæla
fyrir um það á hvað tíma Eng-
lendingar megi neyta áfengis á
kránum. Sjálfur er hann bindindis
maður, hann reykir ekki einu
sinni, svo að væntanlega hefir
hann aðeins notfært sér þennan
rétt í hugheimi.
Þegar maður ræðir við Mase-
field hefir maður stundum á til-
finningunni að hann. gæti haft yfir
meira af skáldskap en flestir hafa
lesið um ævina. Engu að síður
ræðir hann um allt milli himins
og jarðar, knattspyrnu, minnkandi
biblíutestur, rómverska vegi í Eng-
ilandi, Ijóðmæli Andrew Young
og óhóflegt dálæti sumra kollega
sinna á bjórdrykkju.
Afstaða til nútímabókmennta
Á heimili skáldsins er að sjálf-
sögðu mikið af bökum, þær verða
fyrir í flestum herbergjum í hús-
inu. Þar á meðal eru spænskir sí-
gildir höfundar, verk Williams
Morris og spánýr Ijóðaileilkur eftir
ungan höfund í Lundúnum. Á borð
inu liggur The Times Literary
Supplement með fréttir af því sem
er að gerast í bókmenntaheimin-
Um þessa dagana. Masefield hefir
ákveðnar skoðanir á nútímabók-
menntum. Hann sagði eitt sinn við
mig um kunnan, núlifandi rithöf-
und: „Eg get ekki viðurfcennt
þennan mann. Hann er óhreinn og
píndur.“ Masefield hefir sjálfu|r
fjallað um átök, þjáningar og á-
stríður í ritum sínum, en þessa at
hugsasemd hans má leggja út þann
ig, að hann geti ekki viðurkennt
það sem er óhreint aðeins vegna
óhreinindanna sjálfra.
Hann er efcki hrifinn af kröfum
nútímans um að skáldskapur sé
myrkur, örvæntingarfullur eða
þrunginn ástríðum, ©n engu að síð
ur hefir hann stöðugt lifandi á-
huga á nýjum bókum. Fyrir
skömmu hitti ég hann við að iesa
leikrit eftir Patric Dickinson, lít-
ið þekktan höfund. „Þetta er á-
gætt“, sagði Manefield. Meðal eftir
lætisskálda hans núlifandi er
Andrew Young, sveitaklerkúr, sem
orðið hefir fyrir áhrifum af Ro-
bert Forst. Hann dáir rit Churc-
hills og sömuleiðis skáldsögur
Charles Morgans.
Sagt frá heimsókn til brezka lárviíarskáldsins
John Masefields á áttræÖisafmæli hans
urinn sé mótfallinn sköttum
á atvinnufyrirtækjum. ÞaS
er of augljós sýndar-
mennska.
En Masefield er ekki haldinn
neinni örvæntingu um bókmennt-
ir nútímans. Hann er sannfærður
um að þær muni íljótlega losa sig
við sum hin leiðinlegri einkenni
sín. „Fegurðin mun alltaf hrífa
þá er kunna að skynja hana“, seg
ir hann. Og fyrir skömmu gerði
hann þessa trúarjátningú. Maður-
inn verður aðeins að herjast til
þess að vinna hann. Kvæði meiri
Ilíonskviðu, leikrit meiri Macbeth,
sögur meiri Don Quixote bíða þess
er leitar þeirra og finnur.“
SíSari verk
Masefield er einn hinna fáu höf
unda er semja fyrsta flokks verk
fram í háa elli, og á bann í því
sammerkt mönnum eins og Verdi
eða Tliomas Hardy. Eg met mikils
ýmsar bækur er hann hefir ritað
á áttræðisaldri. Ein þeirra er ljóða
safnið On the Hill, önnur er sjálfs
ævisaga So Long to Learn, sem
vekur öfund og hrifningu fyrir
einfaldleika sinn og málfegurð.
Hin þriðja af nýlegum bókum
hans er An Elizahethan Theatre
in London, þar sem mælt er með
að komið verði upp þjóðleikhúsi
er sýni verk hinna stærstu meist-
ara, fornra og nýrra, án tillits itil
fjárhagshliðar málsins, sviði þar
sem skáld, leikarar og leikstjórar
geti unnið í sem fullkomnustu
samstarfi.
Eins og sæmir lárviðarskáldi
yrkir hann öðru hverju viðeigandi
tækifæriskvæði. E’kki fyrir löngu
síðan birti The Times kvæði til
ikrokketleikara, Eighty-Five to Win
og þar áður lofkvæði um fræga
hallettdansmær. Og í framtíðinni
mun vera von á enn einu bindi
hinna hrífandi minninga hans.
Hinn bezti skáldskapur er aldr-
ei eins manns verk, og beztu verk
Masefields hafa orðið til undir
handarjaðri konu hans, Consbance
en margar bækur hans eru tileink
aðar henni. Þau giftust fyrir hálfri
öld og hafa síðan lifað í hamingju
og -eindrægni. Margur gestur hefir
komið til áð heimsækja húsbónd-
ann, en síðan orðið til að hlýða á
konu hans. Og hún getur rætt af
þekkingu um viÉLt blóm, tamin
skáld og hvað þeir Willie eða Tom
hafi sagt toér á árunum. — Willie
var William Yeats og Tom Thomas
Hardy.
Nýr tími í enskum
bókmenntum
í stjórumálum er Masefield
andsósíalisti, og hann hikar ekki
við að lýsa því yfir. En hann er
ekki slíkur að hann geri ekki ann
að en lofsyngja liðna tíma. Á
heimili hans hangir til dæmis
mynd af seglskipi fyrir fullum
seglum. „Þetta voru falleg skip“,
sagði ég við Masefild. Hann kink
aði kolli — hann hefir lifað um
borð í þeim og ritað um þau —
og sagði: „En þau voru hreint víti
að lifa í þeim.“
Á yngri árum hefir Masefield
ferðast um þvert og ©ndilamgt Eng
land og enn hefir hann gaman af
að aka um nágrennið. Af öðrum
löndum þykir honum m-est til Am-
eríku koma. „N-ew York er drottn
ing -meðal iborga“, hefir hann sagt,
og hann hefir margsinnis lofað-
fólkið er hann kynntist í Amerí'ku
fyrir sex-tiu árum og síðar.
Masefield gerir hvorki að líta
-um öxl í -reiði eða rýna fram á
leið i vonleysi. Hann býst við að
nýr tími mun-i renna upp — þót.t
það verði ekki á morgun — og
bókmenntir enskumælandi þjóða
hafi hrist af sér ailar ásóknir til-
rauna-s-tefnu nútímans og bergi á
ný a-f brunni arfleifðarinnar, svo
að Chaucer eða Shakespeare eða
Emerson- gætu lesið þessa arftaka
-sína og sagt um þá: „Þessir náung
ar gátu þá skrifað eftir alll sam-
an.“
Á meðan heimsækja yng-ri menn
irnir ha-nn- og skrifa um hann, og
mörgum þeirra hefir hann hjálp-
að bet-ur en með einum saman orð-
um.
Innbrot-
8 j)ús. kr. stoliS
' Akureyri 3. júlí. — Síðastliðna
j nótt var framið hér innbrot og
I stolið rúmlega átta þúsund krón-
um í peningum. Brotist var inn
í Bílasöluna hf. hér í bæ. Komust
þjófarnir fyrst inn á bifreiðaverk
stæði, síðan úr því inn í vöru-
geymslu og verzlun, sem er í
sörnu byggingu. Mál þetta er í
rannsókn. Auðséð er á verksum-
merkjiun að þjófamir hafa haft
nógan tíma og nokkur tæki.