Tíminn - 12.08.1958, Síða 6

6
T í M I N N, þriðjudaginn 12. ágúst 1958,
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur f Edduhúsinu vi3 Lindargöt*
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12321
Prentsmiðjan Edda hf.
Sjálfstæðisflokkurinn verður að taka
hreina og hiklausa afstöðu
AÐ sjálfsögðu er mikið
rætt um þau skoðanaskipti
formanns Sjálfstæðisflokks-
ins, að liann krefst þess nú
í toréfi til forsætisráðherra,
að rifjaðar verði upp að
nýju deilur, sem hann hefir
áður talið skaðlegar fyrir
landhelgismálið og því ekki
viljað taka þátt í. Hafi þess
ar deilur verið skaðlegar áð-
ur, er vissulega ekki síður
skaðlegt að rifja þær upp
nú, heldur enn skaðlegra,
þar sem nú er verið að gera
lokaihríðina til þess að fá
nágrannaríkin til að viður-
kenna útfærslu fiskveiði-
landhelginnar áður en hún
tekur gildi. Aldrei hefir það
verið meiri nauðsyn en ein-
mitt á þessu stigi málsins, að
þjóðin sýni einhug út á við.
Þessvegna er von að menn
spyrji: Hvað veldur skoðan-
skiptum formanns Sjálfstæð
isflokksins? Er hér kannske
verið að leika sama leikinn
og þegar „Wall Street Journ
al“ birti hið fræga viðtal við
hinn „grama“ leiðtoga Sjálf
stæðisflokksins rétt áður en
gengiö var frá láninu til
nýju Sogsvirkjunarinnar?
í BRÉFI sínu heimtar for-
maður Sjálfstæðisflokksins
að fá vitneskju um það,
hvernig hafi verið unnið að
því að afla útfærslunni
skilnings og viðurkeningar
annarra þjóða. Mbl. tekur
mjög eindregið undir þessa
kröfu. Vafalaust mun þó
mörgum finnast nær að
Mbl. geri sjálft hreint fyrir
sínum bæjardyrum í þessum
efnum áður en það telur sér
heimilt að spyrja aðra. Eftir
því hefir vissulega verið tek-
ið af andstæðingum okkar,
hvernig stærsta blað lands-
ins og aðalmálgagn Sjálf-
stæðisflokksins hefir skrif-
að um málið. Hvað hefir t.
d. Mbl. birt undanfarið af
greinum, þar sem gerð er
grein fyrir afstöðu og rök-
um íslendinga? í stuttu
máli sagt ekki neitt. Hins-
vegar hefir Mbl. birt all-
margar greinar, sem hafa
verið fullar af ónotum yfir
framkvæmd málsins, hálf-
velgju og tvístígandahætti.
Nú er hka svo komið, að að-
almálaaen brezkra togara-
eigenda birtir fagnandi und-
ir stórum fyrirsögnum út-
drátt úr forustugreinum
Mbl., og dregur af
þeim þær ályktanir, að ís-
lendinaar séu á báðum átt-
um í málinu.
Þannig hefir „Sjálfstæðis-
barátta“ Mbl. verið í þessu
máli, er á reyndi, og er hún
vissulega ekki í neinu ósam-
ræmi við ,sjálfstæðisbaráttu‘
þess fyrr og síðar. Einu sinni
fögnuðu danskir kaupmenn
yfir skrifum þess eftir að
Þorsteinn Gíslason hafði ver
iö hrakinn frá ritstjórninni.
Nú eru það brezkir togara-
eigendur, sem fagna. En
hvað myndi þeim Benedikt
Sveinssyni og séra Sigurði í
Vigur finnast um slíka
„sjálfstæðisbaráttu", ef þeir
væru nú ofar moldar?
EKKERT er nauðsynlegra
í landhelgismálinu, ef það á
að leysast fljótt og farsæl-
legast, en að þjóðin standi
einhuga um stefnuna út á
við. Alveg sérstaklega er þaö
þó nauðsynlegt nú, þegar
lokahríðin er gerð til þess
að fá nýju landhelgisreglu-
gerðina viðurkennda áður en
hún tekur gildi. Ef hinir er-
lendu anstæðingar gera sér
vonir um, að íslendingar séu
þar eitthvað tvístigandi og á
báðum áttum, munu þeir að
sjálfsögðu verða óþjálli og ó-
bilgj arnari og hugsa sem svo
að bezt sé aö draga allt á
langinn i þeirri von að sundr
ung magnist hér á landi og
ef til komi hér ríkisstjórn,
sem verði fáanleg til aö setja
ekki viðurkenningu á tólf
mílna fiskveiöilandhelgi á
oddinn.
ÞÓTT skrif Mbl. hafi tví-
mælalaust þegar gert mikið
ógagn, og bréf formanns
Sjálfstæðisflokksins geti
einnig haft áhrif á sömu leið
er þó enn hægt að bæta fyrir
þetta að mestu. Það, sem nú
þarf að koma fram af hálfu
íslendinga, er ótvíræð sönn
un þess, að þótt deilt sé um
ýms framkvæmdaatriði, eru
þeir sammála um megin-
stefnuna, sem er þessi: Fisk-
veiðilandhelgi íslands verði
tólf mílur frá 1. september
og frá þeirri víðáttu á fisk-
veiðilandhelginni verði ekki
vikið.
Þótt deilur stjórnarflokk-
anna um ýms framkvæmda-
atriði landhelgismálsins hafi
verið til leiðinda, hafa þær
ekki gert ógagn að því leyti,
að þær hafi gefið til kynna
neitt undanlát frá þessari
meginstefnu.
Það hefir hins vegar hálft
í hvoru mátt álykta af hálf-
velgjuskrifum Mbl. Þess
vegna verður Sjálfstæðisflokk
urinn nú að ganga hreint til
verks og gefa um þetta skýra
og hiklausa yfirlýsingu, ef
hann vill ekki ýta undir
þann grun útlendinga, að ís
lendingar séu eitthvað klofn
ir í málinu og spilla þannig
fyrir framgangi þess.
ÞJÓÐIN biður eftir því, að
Sjálfstæöisflokkurinn marki
hér hreina og hiklausa af-
stöðu. Engin undanbrögð
munu lengur gagna honum í
þessum efnum.
Að óreyndu verður því ekki
trúað, að foringjar Sjálfstæð
isflokksins séu raunveru-
lega óheilir í þessu máli,
heldur hafi þeir verið hér
undir þeim áhrifum ömur-
legra skapsniuna, sem hafa
birzt þannig undanfarið að
þeir hafi verið á móti ríkis
stjórninni í öllum málum,
oft gegn betri vitund. Þeir
hafa enn tækifæri til að láta
ekki skapbrestina leiöa sig
algerlega afvega í þessu ör-
lagamáli þjóðarlnnar.
ERLENT YFIRLH
Aðdragandinn að aukaþingi S.Þ.
Kína hefir bersýnilega vaxandi áhrif á afstöftu Sovétríkjanna
SÍÐASTLIÐINN föstudag birtist
í enska blaðinu „Daily Express“
mynd eftir hinn ft-æga skopteikn-
ara Cummings. Á mynd þessari
sjást þeir Macmililan og Krustjoff
mætast á miðri leið og er sá fyrr-
nefndi að koma frá Washington
en sá síðarnefndi frá Peking. Und-
ir hendinni bera þeir báðir plögg
nokkur, sem gefa til kynna, að
Macmillan komi með fyrirskipun
frá Washinglon, en Krustjoff með
skilaboð frá Peking.
Undir myndina hefir svo teiknari
sett þessi örð: Ég spái því, að í
kjölfar seinustu ferðar Krustjoffs
fylgi fleiri ferðir hans og eftir-
manna hans.til Peking til þess að
fá fyrirmæli þar . . . og að lok
um standi Sovétríkin í svipaðri að-
stöðu gagnvart Kína og Bretland
gagnvart Bandarikjunum.
ÞÓTT EKKI sé að öl'lu leyti rétt
að taka þennan spádóm' Cuimmings-1
bókstaflega, felast þó áreiðanlega
mikil sannindi í homuim.
Það er nokkurn veginn víst, að
það er fyrir bein áhrif Kínverja,
að Krustjloff íhætti við að fallast
á fund æðstu manna í Öryggisráð-'
inu eftir að hafa farið óvœnt og
skyndilega til Kína. Áður var hann
búinn að játa því að taka þátt í
þessium fundi gegn vissum skilyrð-
um. Vesturveldin voru að mestu
leyti búin að ganga að þessum skil-
yrðum, þegar Krustjoff lagði upp
í förina til Peking. Yfirleitt var því
búizt við þvi. að lokasvar hans yrði
jákvætt. Svo varð hins.vegar ekki.
í því féll hann frá öllum tillögum
sínum um fund æðstu manna, en
tók hins vegar upp hina gömlu
tillögu Rússa og Bandaríkjamanna
um aukafund allsherjarþings S. Þ.
Með því var hugmyndin um fund
æðstu manna 'lögð >til hliðar um
ófyrirsjá'anlegan tíma.
Það, sem vafalaust hefir ráðið
mestu um þessi snöggiu skoðana-
skipti Krustjoífs, er afstaða Kín-
verja. Kínverjar hafa ekki farið
dult með það, að þeir hafa lítinn
áhuga fyrir fundi æðstu manna,
þar sem Kommúnista-Kina er ekki
þátttakandi. Þetta hefir nú komið
enn greinilegar í ljós og fyrir því
hefir Krustjoff italið rétt að beygja
sig.
UM ÞAÐ enu lika no'kíkuð skiptar
skoðanir, hvað áhugasamur Krust-
joff hefir í raun og veru verið um
fund æðstu manna. Orðsendingar
hans varðandi slíkian fund bárii
vissulega þann svip, að hann vildi
frernur fá slíkan fund í áróðurs-
skyni en ti'l friðvænlegs árangurs.
Sennilegt er þó, að Krustjoff hafi
heldur vilj'að fundinn, þar sem
hann fengi þar þó alltaf tækifæri
til að láta 'ljós sitt skiína, en Krust-
joff er bæði m'iikill og snjall aug-
lýsingamaður.
Margir fréttamenn telja það lí'k-
legt, að’ þeir forráðamenn rúss1-
neskra kominvúnista, sem taldir eru
andstæðasíir Krustjoff, hafi frá
upphafi verið andvígir fundinum.
Það er þvl viss sigur fyrir þá, að
Mao Tse Tung hefir snúizt á sveif
með þeim og Krustjoff því orðið
að láta í minni pokann. Það er
einnig talinn sigur fyrir þá, hve
afdráttarlaust var ráðizt gegn Tító-
is'manum í hinni sameiginlegu yfir-
lýsingu þeirra Krustjoffs og Maos
eftir fund þeirna. Yfirleitt er nú
talið af fréttamiönnum í Mosk'vu, að
Krustjoff sé valtari í sessi eftir
þessa atburði en áður og glöggt sé
nú klomið í ljós, að hann só hvergi
nærri búinn að ná jafn algerum
völdum og Stalin. Af mörguim frjáls
lyndum mönntun vest'an tjalds er
það því harmað, að vesturveldin
skyildu ekki koma betur til möts
við Krustjoff, þegar hann boðaði
til fundar æðstu manna og tryggja
þannig að fundurinn vrði baldinn.
Rökstyðja þeh- þetta með því, að
kommúnistaríikm anyndu taka upp
enn óvægnari stefnu en nú, ef and-
i stæðingum Krustjöffs í Kreml
I tækist að ná í völdtn.
Mao Tse Tung
— hann vill ekki láta 'halda. fund
æðstu manna að sér fjarverandi -
FRÁIIVARF Krustjof'fs frá því
að halda fund æðstu manna að svo
stöddu þykir bóífa það, að korom-
únistar muni frekiar herða kalda
stríðið en draga úr því í næstu
framtíð. Samkívæmt þessu má vel
gera sér ljóst hver afstaða Rússa
verður á aukafundi alisherjarþings
S. Þ. Þeir muiiu hamra á því, að
hersetu Bandaríkjamanna í Liban-
on og Breta í Jórdaníu fyl'gi mikil
og vaxandi stríðshætta og því verði
að flytja hinn vestræna her frá
þes'sum löndum hið allra fyrsta.
Þetta mun svo verða endurtekið laf
fulltrúum annarra komimúnista-
ríkja á þinginu.
Afstaða vesturveldanna á
aúkaþingi S. Þ. verður þeim ekki
eins einflöld og fyrirhafnarlítil og
afstaða k'omimúnistaríikjánna er
þeim. ÞVí er líka talið, að nokk-
ur ágreiningur hafi verið uim það
í Washington, hver afstaða Banda-
ríkjanna eigi að vera. DuHles er
sagður vilja mæta áróðri komlmún-
ista með gagnsókn um undirróður
og valdahrölt þeirra í hin-
um nálægari Austurlöndum. Nixon
varaforseti og 'fleiri eru hins veg-
ar taldir vera því mó'tfallnir að
aðallega verði l'ögð á'herzla á að
mæta áróðri Rússa með neiljvæðri
gagnsókn. Þessir menn vilja, að
Bandaríkin lieggi jafnframt fram
jlákvæðar tillögiur um m'álefni
hinna náilægari Austurlanda. Af
legt að sjá, hver afstaða Banda-
þessum ástæðxun verður því fróð-
ríkjanna verður endanlega á auka-
þinginu.
EINS OG VÍÐAR hefir verið
sagt frá, munu aukaþingið fjalla
eingöngu um mál nálægari Aust-
urlanda. Á s'etningarfundi þess á
föstudaginn var, fluttu beir Munro,
forseti al'lsherjarþingsins, og
Hammarskj'öld, framkvæmdastj óri
S.Þ., ræður, en aðrir töluðu þá
ekki. Almennar umræður hefjast
ekki fyrr en á morgun og verða
þá utanríkisráðherrar allra stór-
veldanna viðstaddir. Það mun þá
koma í ljós, hvaða boðskap þeir
hafa að flytja.
í ræðu þeirri, sem Hammar-
skjöld flutt'i á föstudaginn, minnt-
ist hann á nokkur atriði, sem hafa
yrði í huga við lausn þessara m'ála
og helzt mátti líta á sem til-
lögu hans. Þessi atriði voru:
1 1. Arabarfkin lofi að virða sjá'lf-
stæði hvers annars og ihætti áróðri
og ásökunum hvert gegn öðru.
2. S. Þ. hafi aukin afskipti í
Jórdaníu, t.d. gæzlu. á, landamær-
unum.
3. Komið verði á heildarsam-
vinnu þessara ríkja um framleiðslu
og flutninga á olíu.
4. Komið verði á samvinnu
þessara rí'kja uin skipulega nýtingu
fljóta á þessu sviði.
5. Efnahagsleg aðstoð við þau
verði aukin og fari fram á vegum
S.Þ.
Ýmsir blaðamenn teljla líklegt,
að Bandarikin muni styðja þessar
ti'Mögur Hammarskjölds, en hins
vegar muni þeir álíta nauðsynlegt
að gera þær víðtækari, t.d. með
því að koma á samvinnu Araba-
landa, sem framleiða olíu, og
þeirra ríkja, sem kaupa 'hana.
MARGIR bjúggust við því, þeg-
ar aukaþing S.Þ. kæmi saman,
aff Rússar heimta viðurkenn-
ingu á Pekingistjörninni ikínversku.
Svo varð þó ekki. Það mál' mun
hins vegar vafalítið koma fyrir
allsherjarþingið, sem kemur sam-
an í næsta mánuði. Þar er þýðing-
armikið mál óleyst og hefir nú
verið minnt á, að ekki sé heppi-
legt að draga lau'sn þess mikið.
Áhrif þau, sem Kína hefir nú
bersýnilega orðið á afstöðu Sovét-
ríkjanna, veikja vis'sule-ga þá
stefnu, að rétt sé að halda Komm
únista-Kína lengur utan við.
Þ.Þ.
Norskar húsmæður haía mikið gagti
af starfi heimilisráðunauta
Fyi’ir skömmu var stödd hér-i
lendis nngfrú Torlaug Sakshaug,'
sem hefir yfirumsjón með störf-
um heimilisráðunauta í Noregi.
Var ungfrú Sakshaug gestur
Steinunnar Ingiinundardóttur,
heimilisráðunautar Kvenfélaga-
i sambancls íslands, en Steinunn
nam og starfaði undir handleiðslu
ungfrú Sakshaug, er hún var að
búa sig undir ráðunautarstarfið.
Ungfrú Sakshaug sagðist svo
frá, að í Noregi væru starfandi 40
heimilisráðunaular og þættiu enn
of fáir. Starfsemi þes'si er rekin af
Iandbúnaðarráðuneytinu á ríkisins
Kostnað, en í náinni samvinnu við
búnaðarfélög landsins. Er starfið
skipulagt á þann h'átt, að yfirstjórn-
in er, sem fyrr segir, í höndum
ráðuneytisins, en síðan eru nefnd-
ir í 'hverju héraði, s'em skipuleggja
starfið þar í einst'ökum atriðum.
Er landinu skipt í 18 héruð og
starfa tveir og þrír ráðunautar í
hverju, en auk þess eru líka rekn-
ar lupplýsingamiðstöðvar í hverju
'héraði, sem Msfreyjur — og bænd-
ur_— geta leitað upplýsinga hjá.
f Osló hefir ráðuneytið sam-starf
við Statens forsöksverksamhet, sem
annast rannsóknir tækja og mat-
i væla.
Menntun sína fá heimiMsráðu-
naiut'ar á húsmæðrtkeiinafaslkólan-
um á Stabekk. og þangað sæ'kja
þær árlega námskeið, þar sem
'kynntar eru nýju-ngar og rifjuð
upp éldri fræði.
Starf ungfrú Sahshaúg er m. a.
í því fól’gið að ferðast ár'lega millí
allra ráðunautanna o:g fyl'gjast með
starfi þeirra. Segir ungftú Slein-
unp, sem verið hefir með henni á
sllíiku-m ferðum, að h-ún sé m-eð af-
brigðum snör og r-áðagóð, enda er
hún óvenjulega röskleg og geislar
af á’huga og þrótti, er ’hún ræðir
starf sitt.
Ungfrú Sakshauig segir, að
nors'kar húsmiæður telji sig hafa
ómetanlegt gagn af starfi heimilis-
ráðunautanna, en þær veita upp-
lýsingar um og halda námiskeið og
sýnikennslu r fles'tum starfsgrein-
um, sem að heimilishaldi lúta.
Búnaðarfélögin hafa einnig vak-
andi áhuga á starfi þeirra, því að
bændur vita af eigin reynslu, hve
mi'kið gagn er að starfi landbúnað-
arráðunauta og’skiilj'a að óhyggil'egt
'er að beita ekki sömu aðferðum
’til að þær greinir búskapar, sem
eru- í verkahring húsfreyjunnar,’
verði unnar á siem hagkvæmastan
I (Framhald á 8. síðu)