Tíminn - 26.08.1958, Qupperneq 6

6
T í M I N N, þri'ðjudaginn 27. ágúsí 1958.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINK
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur f Edduhúsinu við Lindargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Aðstoð er óhjákvæmileg
„------MIN var lund af
þreytu þjáð þessa hunda-
da.ga'. Svo mælti norðlenzkur
hagyrðingur einhverntíma á
árunum milli 1920 og 1930.
Og hætt er við að morgum
bdndanum hafi oft verið
þungt i sinni þessa hunda-
daga, sem nú eru senn að
enda.
Hteyskapartíð hefir verið
með eindæmum erfiö í sum
um landshlutum að þessu
sinni. Á það einkum við um
útsveitir norðaniands og
norðaustanlands. Nú er aö
byrja nítjánda vika súmars
ins og þó er enn svo ástatt
í þessum sveitum, að bænd
ur hafa ýmist engri þurr-
heystuggu náð í hiöður eða
mjog litlu.
í viðtali, sem Tíminn hef
ir átt við Gísla Guðmunds-
son, alþingismann, en hann
er nýkiominn úr ferðalagi um
kjördæmi sitt, lét hann svo
um mælt, m.a.: „Það er nú
auðséð, að sérstakra ráðstaf
ana til heyöflunar þarf við í
mörðum sveitum norðaustan
lands, ef víkja á vá frá dyr
um og komast hjá verulegri
bústofnsskerðingu.“
Hvernig svo sem skipast
kanu um veðurlag héðan af
í sumar, er augljóst, að hey-
fengur hænda á hrakviðra-
svæðunum hlýtur að verða
bæði lítill og léiegur. Við
þetta bætist svo það, að síð-
astliöinn vetur var óvenju
harður og snjóþungur í sum
um þessum byggðarlögum. í
Fljótum og Ólafsfirði t. d.
var ekkert jarðarbragð að
hafa mestallan veturinn og
fram yfir sauðburð. Allt
bjangaðist þó af en ýmsir
urðu eölilega að kaupa hey,
fyrir utan óvenju mikla fóð
urbætiseyðslu. Og um fyrn
ingar er ekki að tala. Þetta
segir sína sögu um það,
hvernig vorið hafi verið.
Dæmi munu til þess, að
þegar sláttur var hafinn af
fulium krafti víða um land,
þá voru bændur í harðinda-
sveitunum að dreifa áburði
og iágu þó enn víða skaflar
á túnum. Er ekki að undra,
þótt þeir bændur, sem þann
ig hafa átt bæði við að búa
stutt sumar og slæmt, horfi
með ugg til komandi vetrar,
sem enginn veit fyrirfram,
-nú frtemur en endranær,
hvaö bera muni í skauti
síuu.
„ÉG ER BÓNDI, allt mitt á
undir sól og regni,“ kvað
Klettafjallaskáldið. Þann-
ig ítefir líka verið ástatt fyr
ir íslenzkum bændum frá
upphafi, að sól og regn hafa
ráðið úrslitum um efnalega
afkomu þeirra. Og víst er
þaö ótrygg undirstaða. Á síð
ustu árum hefir þetta þó
breytzt til mikilla bóta víða
um land og enda alls staðar
nokkúð. Veðurfarið hefir
ekki eins afgerandi áhrif á
fóðuröflun og áður var. Vot
heysgerð hefir rutt sér til
rúms og þó í minna mæli en
Iætla mætti. — Ætti þaö
að vera algjört iágmark, að
bændur hefðu aðstöðu til að
verka helming heyfengs síns
sem votliey ef svo ber undir.
Með því tryggja þeir sér
tvennt: mikið öryggi um hey
öflun þótt illa viðri og ágætt
fóður. Svo er það súgþurrk-
unin, sem sífellt færir út kví
arnar en þarf að verða al-
menn meðal bænda sem
allra fyrst. Þegar það tak-
mark hefir náðst, að bænd-
ur landsins geti jöfnum hönd
um súgþurrkað heyið og
verkað það sem blautfóður,
þá hafa orðið aldahvörf í bú
skapnum. Og sem betur fer
er þessi þfóun á góðri leið.
AF ÞVÍ sem hér aö ofan
er sagt, má öllum ljóst, að
til einhverra ráðstafana verð
ur að grípa, svo aö bægt.verði
vá og vandræðum frá dyr-
um bænda í óþurrkasveitun
um. Er það og ekkert eins-
dæmi að þannig þurfi að
rétta hjálparhönd, er að ber
sérstaka og óviðráðanlega
erfiðleika og hefir sú að-
stoð oft verið almennari og
stórfelldari en um er að gera
í þetta sinn. En þess er eng
in von, að bændur fái al-
mennt af eigin orku, einni
saman, enn sem komið er,
risið undir þeim afleiðing-
um, er fimbulvetur, óvenju
hart vor og illt sumar hefir
fyrir afkomu þeirra. Er þess
að vænta, að stjórnarvöld
landsins láti safna skýrslum
um ástandiö og geri síðan í
samráði við hlutaðeigandi
aðila, þær ráðstafanir, er
duga til þess, að forða frá
því fári, að bændur á ó-
þurrkasvæðunum þurfi aö
farga verulegum hluta af
bústofni sínum á næstu
haustnóttum.
HÉR SKAL ekki um það
rætt, með hverjum hætti sú
aðstoð skuli veitt. Getur að
sjálfsögðu bæði verið um að
ræöa, að styrkja bændur til
hey- eða fóðurbætiskaupa
eða hvors tveggja, eftir at-
vikum. Við eigum okkar
Bjargráðasjóð. Ekki skal um
það fullyrt, hversu öflugur
hann er en áþreifanlega
þyrfti hann að vaxa til þess
að geta jafnan verið fær um
að gegna því þýðingarmikla
hlutverki, sem nonum er ætl
að að leysa. Komi í ljós, aö
hér þurfi meira til en svo,
að Bjargráðasjóður sé fær
um að hlaupa til fulls undir
baggann, gæti ef til vill
verið athugandi, að hann að
stoðaði bændur á hinum tak
markaðri svæðum, en þegar
um heila landshluta er að
ræða, verði þörfinni mætt á
annan hátt. Það er þó auðvit
að ekkert aöalatriði hvern
ig málið veröur leyst að
þessu leyti, heldur hitt, að
menn verði aðstoðaðir til
þess að komast yfir örðug-
leikana svo, að þeir valdi
þeim ekki verulegu og varan
legu fjárhagslegu tjóni.
ERLENT YFlRLll:
Samkomulagið á aukaþingi S.Þ
Þaí var ósigur fyrir Rússa, en ekki heldur sigur fyrir vesturveldin
ÞEGAR aukaþing Sameinuðu |
Þjóðanna kom saman fyrir 18
dögum síðan, þóttu litlar lik-
ur til þess, að þvi myndi ljúka í
sátt og samlyndi. Þvert á móti
þótti flest benda til þess, að það
myndi frekar verða til að auka ó- í
samkomulagið og herða kalda stríg
ið milli austurs og vesturs.
Eins og kunnugt er, fjallaði Ör
yggisráðið allmikið um málefni
Arabalandanna eftir að Banda-
ríkjamenn og Bretar fluttu herlið
til Libanon og Jórdaníu að beiðni
viðkomandi ríkisstjórna. Endalok
málsins þar urðu þau, að felld var
tillaga Rússa um að krefjast tafar
lauss bröttflutnings á herliði
Bandarikjanna og Breta frá Lib
anon og Jórdaníu, en Rússar
beittu hins vegar neitunarvaldi til
þess að fella tillögu frá Japönum
þess efnis, að S. Þ. tæki að sér
landamæragæzlu í þessum lönd-
um með óvopnuðu liði gegn því, að
Bandaríkjamenn og Bretar færu á
brott með her. sinn. Eftir þessi úr
slit, óskuðu bæði Rússar og Banda
rikjamenn þess, að aukaþing S. Þ.
yrði hvatt saman til að ræða mál-
ið. Þetta drógst hins vegar nokk
uð vegaa þess, að Krustjoff stakk
rétt á eftir upp á því, að haldinn
yrði fundur æðstu manna til að
ræða þetta mál. Eftir það varð
nokkurt þóf um fyrirkomulag
sliks fundar, unz Krustjoff féll
frá honum að ioknum viðræð-
um þeirra Mao Tse Tung og tók
upp í staðinn fyrri tillögu Rússa
um sérstakt aukaþing S. Þ.
TILGANGUR Rússa með auka-
þinginu var auðsær frá upphafi.
Ætiun j eirra. var að nota það til
aukins áróðurs gegn Bandaríkja
mönnum og Bretum. Rússar gerðu
sér að vísu ljóst, að þeir myndu
ekki fá tillögu sína samþykkta um
að fordæma herflutninga til Lib-
anons og Jordaníu og krefjast taf
arlaust brottflutnings. Hins vegar
gerðu þeir sér vonir um, að þeir
gætu með þessum umræðum um
málið aukið andúð gegn Bretum og
Bandaríkjamönnum meðal þjóða
Asíu og Afríku.
Það var líka orðið ljóst fyrir
þingið, hvernig Bandarjkjamean
og Bretar myndu haga vörn sinni.
Hún var fólgin 1 því að endur
taka fyrri yfirlýsingar þeirra, að
þeir myndu flytja heri sína strax
frá Libanon og Jórdaniu og við-
komandi stjórnir óskuðu eftir því
eða S. Þ. hefðu komið upp nægu
eftirlitskeríi meg landamærum
umræddra ríkja. Þá lýstu þeir
einnig yfir, að þeir væru reiðubún
ir til að sfýðja efnahagslega við
reisn Arabarikjanna innan ramma
S. Þ. Hefði slík yfirlýsing verið
gefin strax eftir Suezævintýri
Brela og Frakka myndi nú áreið-
anlega öðruvísi ástatt í þessum
löndum. í stað þess buðu Banda-
ríkin þá upp á Eisenhowerkenn-
inguna, scm var bundin pólitískum
skilyrðum, er ekki samrýmdust
hlutleysisstefnu þessara landa.
Eisenhowerkenningin eyðilagði
þvi þann velvilja, sem Bandaríkin
höfðu áunnið sér með framkomu
sinni í Suezdeilunni.
STKAX eftir að aukaþingið
kom saman, hófst mikil glima að
tjaldabaki um það, hvernig álykt
unum þingsins skyldi háttað. Rúss
ar vissu vel, að tillögur þeirra
ýrðu ekki samþykktar, en þeir
gátu samt unnið nokkum sigur, ef
þeim tækist að hindra samþykkt
ályktunar, er fæli í sér beinan eða
óbeinan stuðning við málstað vest
urveldanna. Þess vegna beindist á-
róður þeirra mjög að því, að fá
nógu mörg Asíu og Afríkuríki til
þess að vera á móti málamiðlun,
er vesturveldin gætu sætt sig við.
Aí hálfu vesturveldanna voru
Dag Hammarskjöld
ýmis smáriki fengin til að gang
ast fyrir málamiðlunartillögu, sem
þau gætu sætt sig við. Forustan
féll einkum á herðar norska full-
trúans Hans Engens, sem er mikill
persónulegur vinur Ilammars-
skjölds. Með Hammarskjöld að bak
hjalli, íókst Engen að semja til-
lögu, er fullnægði vesturveldun-
um, en aðalefni hennar var að fela
Hammarskjöld að reyna að koma
upp gæzlusveitum S. Þ. í Libanon
og Jórdaníu með það fyrir augum,
að her Bandaríkjanna og Bret-
lands færi síðan. Þá var gefið fyr-
irheit um efnahagslega aðstoð við
Arabaþjóðirnar. Allt var þetta
orðað mjög ákveðið til þess að afla
tillögunni sem víðtækasts fylgis.
Horfui- voru á því, að þessi til-
laga gæti fengið tilskilinn meiri-
hluta atkvæða (% hluta greiddra
atkvæða), en sá meinbugur var
samt á, að flest Arabaríkin og sum
áhrifamestu Asíuríkin, þar á með-
al Indland, voru á móti henni.
Þessi ríki vilju leggja áherzlu á
tafarlausan brottflutning banda-
ríska og brezka hersins frá Liban
on og Jórdaniu. Þau málalok
hefðu ekki verið óheppileg fyrir
Rússa.
ÞEGAR hér var komið sögu,
hófust ýms Arabaríkin handa um
það, að Arabar sjálfir beittu sér
fyrir lausn, sem allir gætu sætt
sig við. Forustu um það höfðu
Sudan, Túnis, Marokko og Lybia.
Fulltrúar Egypta tóku þessu einn-
ig vel. Niðurstaðan varð svo sú,
að þessi ríki náðu samkomulagi
um orðalag tillögu. Aðaléfni henn
ar er að fela Hammarskjöld að
finna leiðir til að herir Breta og
Bandaríkjanna verði fluttir frá
Libanon og Jórdaníu og að undir-
búa till. um efnahagslega aðstoð
við Arabaríkin. Þá er Hammar-
skjöld falið að gefa skýrslu um
þessi störf sin fyrir 30. september
næstkomandi.
Þessi tiliaga Araba var sam-
þykkt samhljóða af aukaþingínu,
en aðrar tillögur dregnar til baka.
Yfirleitf eru þessi málalok .tal-
in talsverður ósigur fyrir Rússa,
þar sem ekki fellst í tillögu Araba
nein fordæming á herflutningum
Bandaríkjanna og Breta til Liban
ons og Jórdaníu og ekki er heldur
krafizt tafarlauss brottlflutnings
á herjum þeirra. Þessi málalok
verða hinsvegar ekki talin sigur
fyrir vesturveldin, þar sem alveg
er fellt úr tillögunni að tala nokk
uð um að gæzlulið S.Þ. verði aukið
í þessum löndum og taki við af
herjum þeirra, er þeir verða fjutt
ir brott. Fyrir Bandaríkin gérir
þetta minna til, þar sem sennilega
kemst á laggirnar alltraust
stjórn í Libanon, þegar hinn nýi
forseti tekur við og þeir geta þá
talið hlutverki sínu lokið. Allt
bendir til afj Bandaríkin muni
hefja brottflutning liðs síns frá
Libanon áður en Hammarskjöld
gefur skýrslu sína 30. sept. Fyrir
Breta verður þetta erfiðara, því að
alla horfur eru nú á, að Hussein
missi völdin strax og brezku
hersveitirnar verða fluttar frá
Jórdaníu. Annað hvort verða Bret
ar að fara í burtu, án þess að
geta bent á nokkurn jákvæðan
árangur, eða ag þrjóskast við og
sitja áfram í trássi við Arabaþjóð-
irnar og halda lífi í stjórn, sem
meirihluti viðkomandi þjóðar er
vafalaust á móti. Sennilega á það
því efth' að koma í ljós, að her-
flutningar Breta til Jórdaníu liafi
verið lítið hyggilegir.
ÚRSLITIN á aukaþinginu eru
mestur sigur fyrir einingarstefnu
Araba. Sennilega styrkja þau tals-
vert aðstöðu Nassers, sem reynd-
ist hin liprasti i samningum. Hann
mun líka telja sér óhætt að fara
gætilega, þar sem ekki sé nema
tímaspursmál, hvenær Hussein
steypist úr sessi.
Þá þykja úrslitin á þingi S.Þ.
benda til þess, að hlutur hinna
minni þjóða fari þar vaxandi og
stórveldin hafi ekki jafn mikil
ítök og áður.
Það starf, sem aukaþingið lagði
á herðar Hammarskjölds er meira
en erfitt og vandasamt. Þessvegna
mun því mjög veitt athygli, hvern
ig honum reiðir af fram til .30.
sept.
>. Þ.
'RAÐSroMN
Pétor Hoffmann Salómonsson hefir
ferðast um Suðvesturland og
Vestfirði í sumar og haldið sýn-
ingu á munum, sem hann hefir
fundið á „gullströndinni" í Sels-
vör í Reykjavík. Á sýningum Pét-
urs hafa verið margir merkileg
ir hlutir, sem skolazt hafa á
ströndina með ýmsum leiðum.
Vestfirðingar og reyndar flestir aðr-
ir tóku Pétri tveimur höndum og
var alls staðar mikil aðsókn hjá
honum á sýningunum, enda
margt að sjá fleira en gull- og
silfurmuni t. d. hafði hann með-
ferðis málverk af „Orrustunni í
Selsvör".
Þegar Pétur var í Borgarnesi rétti
Borgfirðingur einn hoiium þessar
vísur, sem: þakklætisvott fyrir
komuna. -
Pétur marga hildi háð
hefir bæði á sæ og láð
ef að væriialit það skráð'*
yrði sú bófc um hreysti »g dáð.
Ýturvaxinn étti flein ,
oft hann lyfti þungum stein
ýtti skeið frá háli’i hlei'n
hóf upp segl á báruflein.
Hraustur gegnum brimið bríiuzt
bragi smjatla kvað við raust
hélt um stýri höndin traust
hlaut oft feng að bera í naust.
Gekk i haug að gömlum sip
gullið færði i dagsljósið
afla sótti út á mið
átti 1 stríði Breta við.