Tíminn - 02.09.1958, Side 7

T i IVII N N, þriSjudagiim 2. sei»teinber 1958.
7
Orftsending til þeirra,
er ftugsa sér a<S fá
Hannes Pálsson
lán til íbúðabygginga á vegum
Húsnæðismáiastofnunar ríkisins
Vegna hinna mörgu húsbyggj-
enda, sem búsettir eru utan
Reykjavíkur og ekki eiga kost á
að ná tali af húsnæðismálastjórn,
þykir mér hlýða, að vekja athygli
þeirra á nokkrum atriðum varð-
andt nauðsynlegan undirbúning
lánsumsókna, svo þeirra hlutur
verði ekki fyrir borð borinn.
Hvenær á að sækja urn lán?
Réttast er að sækja um lán strax
og húsbyggjandi hefur fengið lóð
og fullgerða teikningu af fyrir-
huguðu húsi.
Þetta er nuðsynlegt fju’ir hús-
byggjendurna, vegna þess að hver
umsækjandi fær 1 stig fyrir hvern
mánuð, sem umsókn hans liggur
óafgreidd 'hjá Húsnæðismálastofn-
uninni.
Strax og íbúðarbyggjandi hefurj
gert íbúð sína fokhelda, ætti hann
að senda húsnæðismálastofnun-
inni vottorð hlutaðeigandi bygg-
ingarfulitrúa, þar sem þeir eru
ekki, þá oddvita, um að ibúð hans
sé fokheld.
Þetta er sérstaklega nauðsynlegt
sökum þess, að hver lánsumsækj-
andi, á að fá 3 viðbótarstig fyrir
hvern mánuð, frá því íbúð hans
er fokheld og þangað til hann fær
lánsúthlutun. En stigafjöldi iáns-
umsækjanda ræður því í hverju
einstöku byggðarlagi, í hvaða röð
lán haais verður afgreitt. Auk þess
er réít að taka það fram, að eng-
inn fær úthlutað iáni né loforði
fyrir láni, fyrr en vottorð áður-
nefndra aðila, um fokhelda íbúð,
er komið til húsnæðismálastjórnar.
Ef t. d. 2—3 menn eru að byggja
í einhverju þorpi, en trassa, að
senda vcttorð oddvita, um það, að
hús þeirra sé fokhelt, þá tapa hlut-
aðeigandi þorp úthlutun á því fé,
sem þeim ber samkvæmt reglu-
gerð unr þau efni, og fénu verður
útblutað fil annarra byggðarlaga.
Gætið þess því iiúsbyggjendur,
a® senda vottorð um fokheldu
húss ykkar, strax og það er fok-
Iielt.
Fokhelt telst bús þegar pappi er
kominn á þak og gler í glugga.
Útfyliing unisóknareyðubiiaða.
Miklu skiptir að iánsumsóknar-
eyðublað sé rétt útfyllt, og allt,
sem úhrif getur haft á stigatölu
iánsumsækjanda komi þar fram,
því eftir stigatölunni eru umsóknir
afgreiddar. I»ó getur þar komið til
greina undantekning.
Fyjcir að búa í heilsuspiilandi
húsnæði eru gefin 50 stig. Þess
vegna er það nauðsynlegt, að láns-
umsækjandi, sem býr í heilsuspill-
andi htrsnahii,' áður en hann fer að
byggja, sendi vottorð héraðslæknis
síns ttm það, að íbúð hans sé
heilsuspillandi.
Ef íbúö er óbæf fyrir hlutaðeig-
andi umsækjanda, t. d. vegna
heilsutars fjölskyldu hans, eða
vegna of iítils loftrýmis miðað við
stærð fjölskyidu, þá fær lánsum-
sækjandinn 30 stig fyrir það, þó
íbúðin kunni að teijast íbúðarhæf
fyrir aðra fjölskyidu.
Með tilliti til þessa, er nauðsyn-
legt að lánsumsækjendur athugi
að senda slík vottorðj frá héraðs-
lækni, ef þannig lagaðar ástæður
eru fyrtr hendi.
Búi iánsumsækjandi í leiguíbúð
og hafi verið sagt upp húsnæði, er
honum fyrir beztu, a'ð láta upp-
sögnina fylgja, eð'a s'enda hana
ef lrún berst á méðán;:hús hans er
í byggingu, því "íyi'if rhúsnæðis-
leysi íá znenn 15 st'ig.
Sé skoríur á þié'gin'dum t. d.
ekkert bað, W.C. mlðúÖðrum, úti-
salerni eða eittliváð þvíumjíkt, þá
er rétt að tak'á-f>að'~'ír8m.
Ef beilsuleysi er Hjá.ieinhverjum
í fjölskyldu urhkeekjflflda, þá er
rét't að senda lækhisW.torð þar að
lútandL '•'SVSP'ifc.'
•Margir 1 ánsuxtl'sækyeiidur hafa
kvaidaö midan liinit’ flokna um-
sóknareyðublaði, einktim kostn-
aðaráætluninni. iHúsnæðismála-
Hannes Pálsson
stjórn leggur takmai’kað upp úr
kostnaðaráætluninni, og þurfa
umsækjendur því ekki, að svo
stöddu, að leggja á sig heilabrot
og erfiði við sundurliðun kostn-
aðaráætlunarinnar. Umsóknareyðu-
blöðin. eins og þau eru úr garði
gerð, eru gefin út á ábyrgð for-
manns húsnæðismálastjórnar og fé
lagsmálaráðherra, gegn vilja allra
húsnæðismálastjórnarmanna ann-
arra en forinanns hennar.
Hins vegar er sjáifsagt að fylla
út. fjárhagsáæílunina, sem er á
annarri síðu umsóknareyðublaðs-
ins. Eyðublöð undir lánsumsóknir
eiga að fást hjá öllum oddvitum
og bæjarstjói’um utan Reykjavík
ur.
Á 1. síðu umsóknareyðublaðsins
er ætiazt til að umsækjandi skýri
frá stærð íbúðar þeirrar, sem hann
býr í þegar hann byrjar á bygg-
ingu þeirri, er hann sækir um lán
út á.
Við þá útfyllingu skal urnsækj-
andi gæta þess að tilgreina aðeins
fjölda íbúðarherbergja og flatar-
metra þeiri’a samanlagt. Ekki að
taka með geymslur, bað ganga né
forstofu. Stærð eldhúss tilgreinist
sérstaklega.
Vottorð oddvita um tölu heim-
ilisfólks lánsumsækjanda skal
ávallí fylgja lánsumsókn.
Lán til útrýmingar
heilsuspillandi liúsnæðis.
Samkvæmt lögum um Húsnæðis-
málastofnun ríkisins o. fl., er svo
ákveðið, að í’íkissjóður leggi ár-
lega frarn 4 milljónir króna til út-
í’ýmingar heilsuspillandi húsnæðis.
Framlag þetta er veitt, sem lán
til þeirra sveitarfélaga, sem vilja
leggja frarn jafn háa upphæð og
ríkið lánar, og sjá um að j'afn-
margar heilsuspillandi íbúðir séu
teknar xir notkun, eins og lán er
veitt til af áðurnefndu fé.
Lán þessi eru með mjög góðum
kjörum. Þau eru veitt til 50 ára og
vextir eru aðeins .4%.
Lánsupphæð á hverja einstaka
ibúð er ekki ákveðin í lögum, en
hefur oftast verið frá 50—70 þús.
kr. á íbúð, með jafn hárri upphæð
frá hlutaðeigandi sveitai’félagi.
Fram að þessu hefur rnest af
þessu fé verið lánað Reykjavíkur-
bæ, því Reykjavíkurbær hefur
bezta aðstöðu til að notfæra sér
þetta framlag ríkisins, þar sem
engin bæjarstjórn hefur jafn ótak-
markaða möguleika til útsvarsá-
lagningaz’, og auk þess mikið af
húsnæði, sem bærinn á sjálfur,
en þarf að rífa. Ég tel rétt að vekja
athygli hinna mörgu smáu sveitar-
félaga, fyrir því, að nóg er af
heilsuspillandi húsnæði i hinum
litlu þorpum, og mikil nauðsyn ber
til að hjálpa þeim, sem í því búa til
að komast í sómasamlegt húsnæði.
Æskilegt væri, að hreppsnefndir
og bæjai’stjórnir, í hinum minni
kauptúnum og kaupstöðum tækju
til athugunar hvort þær gætu ekki
notfært sér þetta fé að einhverju
leyti, því það virðist lítil sa-nn-
girni, að eitt sveitarfélag njóti alls
þessa ríkisframlags.
Hreppsnefndir sveitahreppa ættu
einnig að taka þetta til athugunar,
því ekki er hægt að sjá, að neitt
sé í veginum, að lána af þessu fé
tii endurbyggingar sveitabæja, sem
eru heilsuspillandi. En mörg jörð-
in hefur farið í eyði sökum þess
að hlutaðeigandi bóndi hefur ekki
haft bolmagn til að byggja íbúðar-
hús, þegar ekki er lengur Idft i
gamla bænum, þrátt fyrir það þó
hann hafi átt kost á hagstæðu láni
frá Byggingarsjóði Búnaðarbank-
ans.
Hannes Pálsson.
Guðbrandur Magnússon:
Minnkandi laxagengd skelfir veiði-
menn á NV-strönd Bandaríkjanna
Þrátt fyrir ströng veiðiákvæ<Si, er framtííin uggvænleg
Minnkandi laxagengd skelfir út-
gerðai’- og veiðiniemi á Norðvest-
urstönd Bandaríkjanna.
Þrátt fyrir ströng’ veiðiákvæ'ði,
er framtíðin uggvænleg.“
[Slík var aðalfyrirsögnin á 1. síðu
í stórblaðinu „The Seattle Sunday
Times“ hinn 17. ágúst 1958. Jafn-
framt var tekið fram að þetta. væri
fyi’sta greinargerðin um vandarnál
laxveiðanna, og þann ágreinmg,
sem uppi sé um þetta mikla al-
vörumál. Höfundur: Stanton H.
Patty.J
Hvað hefir komið fyrir laxinn?
Þessi spurning krefst aðgerða
þegar í stað, og gildir allt svæðið
sunnan frá Oregon, uin hið nú svo
sólríka Pugetsund og allt norður
til hinna þokufullu Alaskastranda!
Laxgengdin við strendiu’ Wash-
ingtonfylkis hefir nú failið niður í
lágmark þess, sem sagau greinir!
Horfur eru hinar uggvænleg-
ustu, þrátt fyrir ströng veiðiákvæði
sem sett hafa verið, bæði sport-
veiði og atvinnuveiði!
Enn strangari veiðiákvæði hljóta
hér að koma til.
Aðstæðurnar í þessu efni eru
einnig alvarlegar í Alaska. Eina
undantekningin þar er „Bleiki-
laxinn“. Af honum hafa á þessu
ári veiðzt 1.328.313 kassar, eða tvö-
falt magn, miðað við fyrra ár.
Hins vegar hafa í Bristolflóa,
sem löngum hefir verið uppgripa-
mesta laxveiðisvæði Alaska, aðeins
veiðzt. 232.145 'kassar af ,,sockeye“-
laxi (Oncor hynchus nerka) og er
það aðeins helmingur á við það,
sem veiddist á fyrra ári. Þessi lax-
tegund hefir verið verðmætust af
þeim, sem veiðast i Alaska, og
fyrir fáum árum nam hún reglu-
bundið um milljón kössum árlega.
Hver er skýringin?
Hvað er hér að?
Skoðanir skiptar.
'Hagfræðitölum og skýringum
rignir þegar spurt er hvað sé að!
Skulu algengustu hugmyndirnar,
sem tald-ar erU til skýringa, hér
tilgreindar:
Vatnsvirkjanir og aðrir farar-
tálibar, sem settir eru í ár, úr-
gangsefni, sem komast í ár og
menga þær, aðferð við vega- og
brúagerðir, vatnsveituframkvæmd-
ir, skyndilegar veðui’farsbreyting-
ar, hundfiskui*, hákarl og aðrh’
ránfiskar, hinar óskipulögðu veiðar
Indíána, japanski fiskiflotinn, sein
svo víða fer, og loks — ofveiði!
Á þessu sumri er sjór hlýrri en
venjulega í Kyrrahafi, og er þessu
fyrirbæri gefin nákvæm athygli
Margir sérfræðingar telja að lax
sé viðkvæmur gagnvart hitabreyt-
ingum í sjó, og leiti þá lengra frá
venjulegum uppeldisstöðvum að
æskilegum lífsskilyrðum.
Allar þessar kenningar eru uppi
og enn fleiri!
Lífeðlisfræðingar vinna af ákafa
að leit á skýringum. En í þessari
hringiðu allri, eru siðan sportveiði-'
menn, atvinnu-útgerðarmenn og
eigendur leigubáta, hver með sín-
ar sérskoðanir. En ágreiningur
meðal þessara aðilja hefir staðið
árum saman!
Fimm mismunandi laxtegundir
er um að ræða fyrir ströndum
norðvestur-Ameríku, frá Alaska til
ICaliforníustranda. Verður ein
þeirra aðeins tveggja ára, en all-
ar leita þær í ár til að hrygna.
Veiðiaðferðir atvinnumanna eru
ýmsar, og hinar veiðisælustu stæl-
ing á veiðiaðferðum Andíána. Ein
er sú, að beitt lína er dregin hægt
á eftir bátnum, en flestar eru að-
ferðirnar einhvers konar netja-
veiði.
Hér í Washington deila atvinnu-
menn og sportmenn og spyrja þá
m. a. hvorir færi ríkinu meiri
hagnað.
Fiskimálaráðuneytið hefir við
þessu greið svör: „Báðir eru þessir
hópar mikilsverðir“!
Arið 1957 höfðu „sportménn“
landað 835.650 löxum að verðmæti
S 4.251.400. Er talið að örugglega
kosti öll útgerð þessara „íþrótta-
veiðimanna“ sem svari $3.00 pr.
pund.
Sama ár veiddu atvinnu-laxveiði-
menn samtals 44.627.240 pund af
laxi, og fengu fyrir þau $ 9.496.572.
Verðmæti þessarar síðartö’du
veiði, eftir að búið var ýmist að
sjóða hana niður, hraðfrysta eða
reykja, var $ 15.194.515. En þetta
magn, þegar selt hafði verið í smá-
sölu, nam að verðmæti $ 21.225.117
En alls hafði Washington á
þessu ári innheimt af þessuni veið-
um í skatta, sektir og veiðileyfi
$ 576.541.00.
Síðasti hluti þessarar frásagnar
er útdráttur, en þangað til er um
orðrétta þýðingu að ræða.
Fórst á fleka
á Kyrrahafi
NTB—Pai’ís, 1. sept. Frakkinn
Erick de Bisschop fórst í dag, er
fleki hans strandaði á Rank-Han
oa eyju á Kyrrahafi. Fjórir aðrir
menn, sem voru á flekanum björg
uðust. De Bisschop, sem var 66
ára, var kunnur fyrir rannsóknif
sínar á Kyrrahafi og í Polynesíu.
Hann hélt því fram, að í fyrnd
inni hefðu rnenn frá Polynesíu
farið á flekuni til S-Ameríku og
væru það frumbyggjar þess lands.
Þetta hefði þeim verið kleift á
flekum sínum sökum strauma, er
Iægju í Kyrrahafinu. 1956 lagði
hann á stað á fleka yfir Kyrrahaf
til S-Ameriku og var í 260 sjé-
milna fjarlægð frá meginlandinu,
er ofsarok gerði og honuin var
með naumindum bjargað af flek
anum. Þótt tilraun hans mistæk
ist þannig, hélt hann því stöðugt
fram, að kenning sín væri rétt og
vann að því að færa sönnur á hana.
A víðavangi
Ræðan, sem hvarf
Mbl. hefir öðru hvoru verig a9
birta útdrátt úr ræðunx þeim?
sem Sjálfstæðisbi’oddarnir hafa
lesið upp á vaknmgasanikomuni
sínum út um land, nú undanfær
ið. Allar eru þær á eina leiffi,
hver tygigur upp eftir öðrum’
svikabrigslið en auðvitað örlaí*
hvergi á nokkru úrræði til lækn
íngar á því ástandi, sem. þesslr
raunamæddu upplesarar eru at)
segja okkur að allt sé að færa ♦
kaf.
Ekki getur Mbl. annárs en
þessi lestur liafi yfirleitt x’eriö-
fluttur með sæmilega siðmafm-
legu orðbragði. Þó virðist uokI<
xið hafa borið þar af leið Izjá
prúðmenninu alkunna Pétrv
b.ankastjóra Bei’.ediktssyni, en
en hann ku hafa flutt fyi’irlest-
ur á íhaldsballi uppi í Borgai-
firði nú nýlega. Ræða þessi e:i’
ftin hin kostulegasta súpa af fúk
yrðum, slefsögum, fjarstæðum
og' mútubrigzlum, sem sézt hefir
á prenti. Lestur þessa ræðusIiS
urs rifjar það upp, að á s.
vori efndi Stúdentafélag Reykjn
víkur til umræðufundar um efnn
hagsnialin. Þar voru þeir fram
sögumenn hagfræffingaruir Jón
as Haralz og dr. Jóhaimes Noi'
dal. Bankastjórinn hafði konaið í*»
þennan fund og flutí þar eirw
konar ræðu. Ræðurn þeim, er
fluttar voru á fundinum, var sii>
an útvarpað, nema einni og þaö
reyndist vera ræða banka-
stjórans. Einhverra hluta vegna
hefir bankastjóranum sjálfuro,
eða þó sennilega fremur eœ •
hverjmn öðrum, honum meö
nokkrum hætti nákomnum, ekkl
þótt ástæffa til, aff ræffan værl
látin ná eyrum alþjóðar. Veittn
inenn þessu að vonum athygliL
þar sem um svo háttsettan mamni
var að gera. Og það sem meirr.
var: Hún liefir ekki hcldxir sétö
á síðiun Mbl. Gegnir sú liógværtf
iikkurri furffu, því aldrei er þaö
nú nema merkisatburður, þegar
þvílíkur mektarmaður, sem Péí
ur bankastjóri, flytur ræðu, þótfc
áhrifin af þeirri starfsemi fcan>i
getl orðið ýmiss konar. Vill sv©
oft fara fyrir þeim, er forsjónim
hefir verið óþarflega veifcul við
á vissa eðlisþætti en sparsöm um
of á aðra og er ekki um að fást.
„LoftarSu þessu, Pétur"?
En þar kom að því. I ræðfí
bankastjórans er að finna mjöt<
frumlega uppástungu. Hann seg:
ir: „En það er til Ieið út úr þesj
um ógöngum, — aff við iosuzn
o.kkur við ríkisstjórnina og gröí
um allt styrkjafarganið meö
henni.“ Ekki verður annaS sagt>
en þetta sé róttæk tillaga. Það e.i’
hætt við að lítið fari fyrir Jóh»
okkar á Akri úr þessu. Hann heif
ir talið að það „bjargrᮓ mund-*
duga, að fórna bara fjármálarátt
herranum. En einn kenmr íiðruiu
rneiri, eins og' vera ber. Pétuu*
éttast að ekki nægi minna. en aö
molda alla ríkisstjórnina. Og
reyndar ekki nóg með það: Allir
styrkir, sem veittir eru fraro-
leiðslunni til Iauds og sjávar,
skulu fara sömu Ieiðina;.
thaS, sem gleymdist
aS rtefna
Því verffur ekki neitað, aö
,,bjargráðið“ virðist einfalt, i
ýmsum skiiniugi. Að því Ieyt4
gefur það ekki eftir neintz
„pennastriki“. Sanit sem áðuar
býr manni það nú í grun, að e.
fc'v. standi ekki hliff efnahagslegr
ar Paradísar upp á gaít fyrir
þessari þjóð neina fleira komi til
en þessi áminnsta larðarföi'.
Fýrst er nú það, að ixun yrði
sennilega nokkuð umfangsmikil,
ef á einu bretti ætti -xi husla
alla þá, seni einhvern jtátt hafa
átt í því, að styrkjaleiðin var
og er farin. Hætt er viiJ, að ein
hverjir lentu í þeim Iioci, er má-
komnari eru bankastjóranum en
núverandi ráðherrar. Þar. >ð aukl
má þykja líkiegt, aff ritthvaö
bramhild á 3. jíðu.