Tíminn - 03.09.1958, Blaðsíða 8

6
Dánarminning: Sigurjón Danivalsson
i framkvæmdastjóri
í»egar ég, laugardagskvöklið 16.
ágffist s. 1. heyrði í útvarpstil-
kýnningu lát Sigurjóns Danívals-
eonar, setti mig hljóðan.
iHvemig stóð á því ag þessi sí-
starfandi áhuga- og hugsjónamað-
ur, var kallaður burt héðan svona
snemma? Ég átti bágt með að
skilja þetta og sætta mig við
það.
En svona kom fyrr en varði.
Aúðvit'að hefir honum verið ætlað
annað og meira hlutverk fyrir
handan landamæri lifs og dauða.
Og fyrst þetta var Guðs ráðstöfun
hlaut hún að vera rétt. Var það
líka ekki got't að þurfa ekki að
heyja glímu við ellina? Jú, vissu
lega. Og hafi Sigurjón, vinur
minn, nokkru kviðið, sem ég efast
þó um, þá hefir það helzt verið,
as verða svo gamall, eða heilsu
hilaðúr, að hann yrði aðeins á-
horfandi að starfi annarra, það
var svo fjarri honum.
Iteiðir okkar Sigurjóns Dani-
válsson Lágu fyrst saman haustið
1920, þegar við hófum nám við
bændaskólann á Hvanneyri. Þar
Vorura við herbergisfélagar í 2
vetur, og þar tókst með okkur sú
vinátta sem aldrei bar skugga á.
m hafði ekki verið Sigurjóni
lengi samtíða þegar ég varð þess
var að hann var að ýmsu leyti ó-
venjul-egur maður, þó hann gerði
sér ekki far um að auglýsa það
fyrrr öilum. Hann mun þá þegar
hafa verið farinn að glíma við
ýmsar gátur lífsins — og dauðans
— énda komst ég að því að hann
hafði nokkra dulræna hæfileika.
Hann fór því sínar eigin götur,
og gæti ég nefnt um það dæmi,
sem sannar, að hann var fram-
eýnni og hyggnari en flestir okk-
ar hinna skólabræðra hans.
Ég sé það því betur sem lengra
líður, hvað snemma Sigurjón fór
að temja sér sanna mannkosti,
sem síðar áttu eftir að bera ríku
legan ávöxt. Þessi glöggi skilning
ur hans á sannleik þess spakmælis
„að hvað ungur nemur, gamall
temur“, sýndi sig bezt í því að
um margra ára skeið fórnaði hann
miklu af starfskröftum sínum fyr
ir ajskulýðinn. Það mun hafa ver
ið sko'ðun Sigurjóns, að allir menn
væru góðir — meira og mínna, —
þrátt fyrir ytri framkomu, hjá
sumum var nokkuð djúþt á þess
um góðu eiginleikum, en að þeim
leitaði hann og glæddi þó eftir
föngum. Hann reyndi að örva og
hvetja unglinga til íþrótta, fjalla-
ferða og annarra hollra skemint-
ana, og þá um leið, og þannig,
forða þeim frá skaðnautnum svo
'S'em notkun tóbaks og áfengis.
Þannig vann hann m. a. að því
sem var rauði þráðurinn í öllu
hans starfi að heilbrigð sál byggi
f hraustum líkama.
Sigurjón Danívaldsson var íædd
ur 29. október árið 1900 að Litla
Vatnsskarði 1 Iíúnavatnssýslu.
Hann mun, eins og fleiri á þeim
árum hafa alizt upp við fátækt. En
þegar hann stálpaðist nokkuð flutt
ist hann að Sjávarborg í Skaga-
firði t'il Árna Daníelssonar, sem
varð nokkurs konar fósíurfaðir
hans.
S>að var ekki óalgengt á þeim
árum þegar Sigui'jón var að alast
upp, að unglingar klifu þritugann
hamarinn til þess að afla sér ein-
hverrar menntunar og mun hugur
hans háfa staðið til þess, en til
þess voru þá ekki margar leiðir
fyrir fáíæka unglinga, því fátt
var um skóla. Ekki veit ég það
með vissu hvort það hefir verið af
því, að á árinu fyrír 1920 var
Hvanneyrarskóli talinn einn ó-
dýrasti skóli sem þá starfaði, eða
það hefir verið af öðrum ástæðum,
að Sigurjón valdi sér þann skóla
til að nema í. En ég áMt áð hánn
hafi aldrei verig staðráðinn í því
að gera búskap að lífsstarfi sínu,
svo ekki sé hægt að segja að hann
hafi þar brugðizt neinum skyld-
um. Enda má segja að sú rœktun
eém hann vann að, og helgaði að
síffustu alla kráfta slna, væri í
i
fullu smræmi við, og beint tengd
ræktun og gróanda jarðarinnar.
Að loknu tveggja vetra námi á
Hvanneyri fór Sigurjón til Amer-
íku og dvaldist þar við ýmis störf
í um það bil 2 ár. Eflir heim-
komuna að vestan vann hann fyrst
alls konar vinnu, en nokkru síðar
stofnaði hann Bifreiðastöð íslands
og rak hana um nokkurt skeið. Þá
mun hann og hafa farið að sinna
Æélgsmálum og tóku þau æ meira
af starfskröftum hans, unz hann
gaf sig svo til eingöngu að þeim.
Það er áður dre^pið á að hann
hafi unnið fyrir æskufólk Reykja
víkur, hann var nokkur ár í stjórn
Bandalags æskulýðs Reykjavíkur
og nú síðast formaður þess. Þá
var hann einnig áhugasamur um
vöxt og viðgang Náttúrulækninga
félags íslands, og þegar félagið
hóf að hyggja heilsuhæli í Hvera
gerði á árunum 19,>3—5 var Sig
urjón ráðinn þar framkvæmda-
stjóri, og var það til dauðadags.
Og hann var framkvæmdastjóri
meira en að nafninu til, hann
vann sjálfur að öllu því sem hann
komst yfir, og leit eftir öllu, hann
taldi sitt st'arf þjónustuhlutverk í
þess orðs bezu merkingu. Það var
fjarri honum að vera fram-
kvæmdasjóri til þess eins að ganga
í fínum fötum og segja öðrum
fyrir verkum. Frá því á s. 1. vori
helgaði hann svo heilsuhæli Nátt
úrulækningafélagsins alla starfs
krafta sína, enda var það ærið
verk einum manni. En starfsdagur
inn var líka oft langur, bæði fyrr
og síðar, og baráttan hörð fyrir
framgangi áhugamálanna, sem
eins og gengur um stór hugsjóna
mál, mættu ekki æfinlega fullum
skilningi, en þegar mótstaðan var
mest, Sást bezt hvað í manninum
bjó.
Sigurjón var alvörumaður, en
þó glaðsinna, þetta tvennt hláiid
aðist' saman á svo undarlega hug
ljúfan hátt. Hann setti oft fram
ábendingar sínar og heilræði í
léttum íón en, alvaran var auð-
fundin á balc við. Sem dæmi þess
má nefna að eitt sinn í sumar, þeg
ar, þegar komið var að því að
loka hælinu um kvöld, hafði
einhver orð á því, að
full snemmt væri að fara að
hátta, þá sagði Sigurjón. „Þið eig
ið að fara snemma að bátta, en
líka snemma á fætur til að sjá
morgundýrðina", hann vissi vel
hvaða þýðingu þett'a atriði hafði
fyrir heilsuna. Sjálfur fór hann
oft á fætur á undan öðrum, og
naut morgunstundarinnar í kyrrð
og ró áður en önn dagsins hófst.
i vorínu og bjarma rísandi morg
unsólar fann hann sig sterkast
tengdan almættinu.
Sigurjón var mikill ferðamaður
hann var allmörg ár fararstjóri í
hópferðum, bæði í Þórsmerkur-
og Iíekluferðum, í hvern þennan
stað mun hann hafa farið tugi
ferða, og nolið óskoraðs trausts,
sem bezt sést á því að á þessu
sumri var enn til hans leitað um
fararstjórn í Þórsmerkurferðum,
sem hann þó vegna annríkis gat
ekki tekig að sér. En hvenær sem
tækiíæri gafst, livort sem var á
suinri e'ða vetri, lagði hann leið
sína til fjalla.
Eg hefi nú drepið á nokkra þæiti
úr lífi og starfi Sigurjóns Dani-
valssonar, en að sjálfsögðu er
margt ótalið. Hann dreymdi stóra
drauma um framtíð og vöxt heilsu
hælis N.L.F.Í. í Hveragerði, og
hafði meira að segja gerf suma
þeirra ag veruleika. Það skerðir
ekki heiður Jónasar læknis Krist-
jánssonar, þó sagt sé að Sigurjón
hafi verið hans önnur hönd við
að koma þessu stórmáli í fram-
kvæmd, enda mun samstarf þeirra
hafa vcrið mjög gott, og traust
vinátta þeirra.
En þrátt fyrir það hvað heilsu-
hælið rúmaði þegar marga sjúkl-
inga, álit ég að það hafi legið
þyngra á Sigurjóni heldur en
marga grunaði hvað orðið var
erfitt að fullnægja eftirspurninni
eftir hælisvist, því samúð hans
: I
með þeim sjúku var svo sterk.
Enda gekk hann lengra í að taka
á móti sjúklingum heldur en með
góðu móti var hægt. Til dæmis
um það var að Sigurjón lánaði
sjúklingum skrifstofu sína, í hæl-
inu, eina eða fleiri nætur, þar1
til rúm losnaði í sjúkrastofunum,
og sj'álfur bjó hann í tjaldi í sum-
ar til að taka ekki upp rúm inni
í hælinu.
Eg sagði áðan að samúð Sigur-
jóns hefði verið sterk, ég varð
þess oft var í sumar í viðtali við
hann, og verkum hans, ‘ég nefni
þó hér aðeins eitt dæmi. Það var
mikið veik kona á hælinu. Um
hana sagði hann: Mikil ósköp líður
konunni oft illa, það er bágf að
geta ekkert fyrir hana gert. Og
þetta voru m'eira en orð; raddblær
inn lýsli því bezt hve þungf hon-
um féll að ekki skyldi vera hægt
að bæta heilsu eða líðan kon-
unnar.
Sigurjón var giftur Sólvoigu
Lúðvíksdóttur, ættaðri úr Mývatns
sveit. Þau eignuðust 2 börn, dreng
og stúlku, en urðu fyrir þeirri
sáru sorg að missa drenginn a£
slysi, á barnsaldri, en nú hefir
litli drengurinn heimt pabha sinn
„heim“ og það er ljós í því sorgar
myrkri, sem nú umlykur eftir-
lifandi ástvini þeirra. Og aldrei
er ljósið meira virði heldur en
þegar myrkrið er sem svartast.
Sigurjón Valdimarsson.
T í M I N N, miðvikiidaginn 3. scptcinber 1958.
Baráttan gegn afbrotum unglinga
Skýrsla frá S. Þ, um ástandií í þessum efnum
í Norftur-Ameríku
A kvenpalli
Framíiald af 3. síðu
frá Tíhef og Mongólíu á þessar
slóðir. Menn eru sjálfum sér nóg-
ir og einangraðir, en þarna eru
það konurnar, sem ráða lögum og
lofum. Það eru þær, sem biðia
til karlmannanna, þær, sem eiga
ai'fsrétt og hafa í öllu meiri rétt
lagalega. Þó kváðu þær fara mikið
frémur vel með karlmennina og
alls ekki ofþjaka þá með vinnu.
varanir, skilyrðisbundnir dómar
og umsjá harnaverndarnefnda f
Bandarikjunum hallast menn
nrcira að „óopinbcrri meðíerð án
íhlutunar dómsyaldsins". en gert
cr í Kanada. Arið 1955 fengu að
cins' 2.5% allra, sem koniu fyrir
dómstólana í Kanada vegna ungl
ingaafbrola, sýknunardóm. Tilsvar
andi hlutfallstala í Bandaríkjunum
það ár var 49%.
í skýrslunni er þess getið, að
bæði í Bandaríkjunum sém og
Kanada sóu menn farnir að hallast
meir og meir að því að leyfa ungl
ingum a hetrtinarhælum að klæð
ast venjulegúm fötum í stað ein
kennisfatnaðar. .
Hvað Bandaríkin snertir, segir
í skýrslunni, hefir verið forðazt
að gera of almennar reglur um
meðferð unglinga og afbrota þeirra
af ótta við að of mikið v'ald í þess
um efnunt safnaðist fyrir á éinum
stað, og að áhríf einstakra fylkja
myndi þá gæta minna en ella.
Þéssí stefna hefir leitt til þess, að
það skortir tilfinnanlega samvinnu
milli fylkja í baráttunni g&gn af
brotum unglinga, segir að íokum
í S. Þ. skýrshmni.
(Frá upplýs'ingaþjónustu S. Þ.).
W.V,Mf.V.V.V.V.V.VAV.V
UR og KLimKUR
■ViOgerCir á úrum og klukk-»:
■um. Valdir fagmenn og fuU-»í
■komið verksíæði tryggja*:
■örugga þjónustu %
jAfgreiðum gegn póstkröfu.;|
ilim Sípuntlsson \.
Sfcartgojwvsrelur. \
Laugaveg 8.
ítfWWWWtóðSW.WV/W
«u6l?sið s nmmm
Þáð er ástæða til þess að geng
ið sc rösklegar til verks en verið
hefir í baráttunni gegn al'brotum
unglinga. Þáð þarf að skipuleggja
þessi niál betur og það cr þörf
fleiri sérmenntaðra manna, seg
ir I skýrslu, sem Sameinuðu þjóð
irnar hafa nýlega birt uni afbrot
unglinga í Ndrðnr-Ámeríku.
í formála að skýrslunni er bent
á, a'ð á tuttugus'tu öldinni hafi
áhugi fyrir vandamálum æskunnar
aukizt til muna, en að þær varúðar
ráðstafanir, sem gerðar séu til þess
að koma í veg fyrir löghrot æsku-
manna, beri oft merki innbyrðis
ósamkomulags og skorti sameigin
legan heildarsvip.
Skýrsluna, sem er samlals' 134
blaðsíður, samdi að mestu dr. Paul
W. Tappan, sem er prófessor í fé-
lagsfræði og lögfræði við New
York háskóla. Skýrslan er raun-
verulega aiikin og endurbætt út-
gáfa af skýrslu um ranns'óknir,
sem gerðar voru 1952 samkvæmt
beiðni Efn’ahags- og félagsmálaráðs
Sameinuðu þjóðanna. Áður hafa
verið gefnar iit skýrslur á vegum
S. Þ. um afbrot í Evrópu, Suður-
Ameriku, Asíu og hinum fjarlægu
Austurlöndum. Ný útgáf'a af skýrsl
unni frá Suður-Ameriku er í undir
búningi.
Afbrot imglínga í Band'aríkjun
um og Kanada ér efni þeirrar
skýrslu, sem hér um ræðir. Þar er
s'legið föstu, að mikill hluti alvar,
legra afbrot'a í Bandarí'kjunum séu
framin af ungum mönnum. Árið
1956 voru 66.4% allra bí'laþjófnaða
og 53.9% allra innbrota framin af
unglingum innan 18 ára. í Kanada
voru 70,3% allra afbrota, sem
gerð voru í auðgunarskyni árið
1955, framin af piltum og stúlkum
innan 18 ára að aldri. Átta árurn
áður (1947) var hundraðstalan þó
ekki nema 58.8.
Bæði í Bandaríkjunum og
Kanada eru gerðar ýmsar varúðar
ráðstafanir áð.ur en unglingum er
varpað í fangelsi eð'a þeim komið
fyrir á hælum. Alengastar cru að-
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiitiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiimiuiiiiti
Gabriclle Bertrand
| Skrifstofustarf |
Ungur maður með Verzlunarskóla- eða Samvirinu- 1
skólamenntun óskast til skrifstofustarfa nú þegar. 1
Æfing í meöferð skrifstofuvéla æskileg. Tilboð |
merkt: „Skrifstofa" sendist blaðinu fyrir íöstu- |
| dagskvöld. |
— 5
íiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiifi
KappreiSar
(Framhald af 5. síðu)
Þar urðu úrslit þau, að Forkur
Guðlaugs Jónssonar, Vík, sigraði á
25 sek. Annar varð Vaskur, eigandi
Anton Guðlaugsson, Vík, á sama
tíma og þriðji Vinur, Sigurjóns
Guðmundssonar írá Hólakoti, á
25,lsek.
Á skeiði kepptu 7 hestar. Þrír
þeirra kepptu til úrslita og sigraði
j||ndvari Þorláks í Eyjarhólum.
í folahlaupi kepptu aðeins þrír
hostar. Það vann Krummi Þor-
steins Guðlaugssonar, Vík, á 23
sek.
Að kappreiðunum loknum fór
fram naglaboðreið milli Mýrdæl-
inga og Eyfellinga og sigruðu þeir
fyrrnefndu.
Síðasta atriði dagskrárinnar var
sýning á ungurn gæðingsefnum í
tamningu fjá félagsmönnum. Þau
leiðu mistök urðu, að nokkrir fol-
ar sluppu úr vörzlu meðan á kapp-
reiðunum stóð og varð því þátt-
takan minni en ella hefði orðið.
Meðal álitlegustu hestanna í þess-
um hópi voru Neisti Árna Sigur-
jónssonar, Vík, lírafn, Þorláks
Björhssonar, Eyjarhólum og Perla,
Antons Guðlaugssonar, Vík.
Að kappreiðunum loknum var
svo stiginn dans.