Tíminn - 03.09.1958, Blaðsíða 5

Tíminn - 03.09.1958, Blaðsíða 5
T í MIN N, miðvikudaginn 3. scptembcr 1958. 5 Hesturinn licfir verið kallaður þarfasti þjónninu okkar íslend inga, og hvergi á lándi hér hefir hann átt 'það nafn með meiri rétti en á Búnaðarsambandssvæði Suðurlands. Bæði er að um það falia sumar af rnestu stórám landsins, sem ekki varð farið yfir nema á hes'tum og ferjum, og svo voru aðdrætt'ir til heimil anna langir, meðan allar vörur tii búlsins þ^rfti að isækja á „Bakkann“, en þar var verzlun íyrir allt svæðið. Nú er þetta orð ið breytt. Bílarnir hafa leyst hestana af hólmi hvað alla að árætti snertir. Og þurfi menn að fara í ferðalög, þá er sjaldan lagt á hestinn, heldur setzt inn í bílinn, og í honum brunað úr hlaði. ' Nú eru líka ailar ár á aðal leiðum brúaðar og á svæði Bún aðarsaanbandsins er korninn bíl vegur heim á hvern bæ. Þó að þarfasti þjónninn væri enn not aður sem í gamla daga væri starf hans hægara. Þó er ekki víst að honum þætti betra. Hörðu veg unum mundi hann ekki fagna, og iheldur vilja synda yfir árnar Páll Zóphóníasson Búnaðarsamband Hálfrar aldar minning miklu mciri en hún nú er. Rófna rækiin í Rangárvallasýslu var mikil, en hefir eins og í Árnc > sýslu snarminnkaði hún milli 1940 og 1945 og má nú telja engin, o; langt frá því að vera handa hein. ilunum sjálfuir,', enn síður tií S'ölu. _ ,, , c. , . _ , , Ræktun garðávaxtanna hefií’ Þetta hefir tekið toluverðum breyt yerið hlutfallslega nokkuð jöfn í, 1n',, ninn rvrf pnf'l' n !■ t1 nnni 4. grein Suðurlands sem allmargir hafa komið á rið andi. í Rangárvallasýs 1 unni eru fol öld alin til slátrunar, og hros's haldin beint í þeim tilgangi að fá folöld til slátrunar. Og þeir vilja hafa þau sem flest og sem vænst, að minnsta kosti í sumum ■sveitunum. Meðan fj'árpestirnar gengu yfir, og kjöt var ekki nægj anlegt á markaðinum til að full þeita fyrir hestumj eða dráttar vélum. Hjá öðrum er garðræktin að verða eða orðin að akuryrkjú Þeir hafa garða sem eru svo stór ir að vinna má alla vinnu við þá með verkfærum drifnum af mót orum. Mannshöndin stjórnar að cins vélunum, og eru þá stundimi fleiri saman um garðlöndin og notkun vélanna. Loks koma svo nægja innlenda markaðinum, var þeir sem hafa skapað sér aðstöðu en ganga á brautunum dag eftir dag meö riddarann eða klyfjarnar Þau UPP °= á bakinu. uð reiöhes'tum, þá munu gott fyrir alla að hafa folöldin til að slátra. Þau gáfu eigendunum tekjur, og neytendunum mat á borðið. Nú 'horfir málið öðruvísi við. Sláturmarkaðurinn fyrir fol öldin fer minnkandi og þó að reynt sé áð selja þau á erlendan markað, og takast kunni í bili að telja kaupendum trú um að gert þeir Bílar voru þá lika í sýslunum fljótt reka sig á að ekki verða þrcmur sem hér segir 1. janúár Þau eftirsóttum reiðhest 1958. um, sem hægt sé að leika sér á. í Árnessýs'lu: Þessir menn vilja fá folöldin væn, 496 fólkstoilar 6 manna og minni en ^ Þess a® sv0 megi verða 22 __ 7 stærri Þurf& þcir aðra graðhesta handa 104 vörubílar 2—6 farþega 266 — 1 farþega 888 bílar alls. í Rangiárvallasýslu: 260 fólksWlar 6 manna os 10 — 7 — — 30 vörubílar 2—6 farþega 94 — 1 farþega 394 bílar alls. hryssum sínum en þá sem s’tóðu j á sýningunni. Þeirra stefna í I hrossaræktinni er því öll önnur en reiðhrossamannanna, sem nú ráða stefnunni í hrossaræktinni. til garðræktar, þar sem j'arðhiti er. Þar eru víða gróðurhús og í þeim ræktaðar jurtir sem ekki eða illa þrífast úti, þó að í jarð hita sé, jurtir, sem ýmist eyu not aðar til matar eða skrauts. Þeir sem hafa garðræktina í samtoaiidi við jarðhita, hafa með sér félag', og þeir gengust fyrir sýningu í sambandi við sýningu Bnaðarsam bandsins. Þar sýndi Sölufélag garðyrkjuroanna í Reykj'avik vör ur framleiddar af garðyrkjutoænd um í Árnessýslu. Mátti þar bæði sjá garðmat ræktaðan úti, við jarSihita, svo sem káltegundir margs konar, gulrætur o. fi. o. fl., og inni í gróðurhúsum, svo sem tómata, gúrkur o. fl. Enn fremur ber, svo sem kirsiber, banana o. fl. Blóm bæði í pottum og afskorin f Vestur Skaftafellssýsiu eru minni Loks eru svo menn, s’em enn sýndu ýmsir garðyrkjubændur og stærri notá hestana til ýmiss konar var prýðilega fyrir komið, og starfa á heimilunum. Þeir vilja sýningin. hin fegursta. í Árnes hafa þæga og góða brúkunar sýslu er mest af garðrækt viö hesta til hvers sem er, geta látið jarðhíta. Þar eru milli 60 oig 70 þá draga æki, notað þá við smala menn sem hafa það að aðalatvinnu. mennsku o. s. frv. Þeirra krafa Fyrsta sjálfstæða garðyrkjustöðin alls 144 bifreiðir, en ekki er mcr til hcstanna er fyrst og fremst var stofnuð 1929 af Sigurði Sig kunnugt um, hvernig þær skiptast su> a® Þöir s’eu Þægir og óhræddir urðssyni fyrrv. búnaðarmálastjóra, í fJokka, enda er þessi tala miðuð við ilvað sem Þeim mætir, svo og er hún nú rekin af syni hans, 'við daginn í dag en ekki áramót lleir §eti látið ungling'a raka með Ingimar, með mikilli prýði. Alls síðustu. þeim dreif, aka skít á vöil o. s. eru í Árnessýslu nálægt 10 hckt Af þessum tölum um fjölda bif irv- Tru'að gæti ég að enn ríkti reiðanna mega menn glöggt sjá Þeiia sjónarmið hjá mörguin V. að löngu og erfiðu lestaferðirnar Skaflfell/ingum, og nokkrum í eins og úr Fljótshverfi á Bakk Rangárvallasýslu. ann eru niður lagðar. Trúað gæti ég, og veit reyndár, Hrossunum hefir þá lík'a fækkað að margir þeir sém fl'est eiga ög hefir tala þeirfa verið sem lirössín aðgæta ekki hvaða fóður hér segir: þau þuría, og livort ekki væri ingurn eins og sést af s'kýrsiunni. Árnessýslan ræktar tiltölulega mest á árunum 1926 til 1930. Þá er röskur fimmti hluti af ölium kv-'töfluin sem ræktajðar eru í landinu ræktaðar í Árnessýslu. Síðan hefir þetta minnkað. Ilver er orsökin Árnesingár? Ekki vant ar markaðinn. Og hér og þar má hafa kartöflur í heitum jarðvegi, og selja á s'umrin snemma. Frá 1911 til 1942 er tiltölulega mikil rófnaræ'kt í "Árnessýslu. Þá eru þar ræktaðar 15 til 20% af öllum rófum sem ræktaðar eru í land inu, en síðan dettur rófnaræktin niður? Ilvað veldur? Iiófuarækt í sýslunni var me'st 1915, þá 4905 tunnur. Minnst var hún 1949 þá 57 tunnur. Kartöfluræktin í Ár nessýslu var minnst 1914, þá 1880 tunnur, en mest 1953, þá 17134 tunnur. RangárvaHasýsl. ræktaði minnst ar karíöflur 1914, aðeins 1997 tunnur, en mest 1953, þá 14094 tunnur. Rófnaræktin varð minnst 1947,. aðeins 8 tunnur, 1915, þá 4393 tunnur. hefir kartöfluræktin í Rangárvalla sýslu aldrei orðið hlutfallslega eins mikil og í Árnessýslunni, en þó mikil og oft 10—15% af heild aruppskeru landsins'. Skilyrði til kartöfluræktar eru víða ágæt í RangárvalTasýslu, og enginn vafi á að kartöflurækt þar getur verið árviss með uppskeru og verið Skaftafellssýslu, líklega mest fií heimilanna, og er þá kartöflunotl: un sæmileg, en gæti eflaust meir. verið. Þó að skilyrði til kartöfL, ræktar séu ágæt víða í sýslurm er langt að fcoma þeim á markac, og þvi líklega ekki hu'gsað uir: að rækta meira en gert er, eð:.. nægjánlegt til heimilanna. í Vestmannaeyjum hefir garO mataruppskeran verið á'kaflegr. misjöfn og breytileg. 1956 er kart öfluræktin komin niður í 37 tun:, ur, en var mest 4200 tunnur 1931. og rófnaræktin var 10 tunnui: 1955, en mes't 1941, og þá 180. tunnur. Annars var ræktun karí: aflna allt fram um 1950 það mik. að ætla má að hún hafi lágndrægk nægt Vestmannaeyingum til eigri notfá, en síðan hefir garðræki þar minnkað _ mjög og má heifc: horfin síðustu árin hvað seri, veldur. Verður þó að ætla að þ; séu góð skilyrði til kartöflurækí; ar, og muni annað valda að garc5 en mest ræktin hefir svo til lagzt niðu. Annars Engan vafa tel ég á því, að gar..1 ræktin muni aftur færast í aukar. á Suðurlandi, og þurfa jarðrækí: arráðunautar foúnaðarsambandsing að styðja að þva, því það er tiii skammar að rækta ekki nægjaii legan garðmat til eigin neyzi.i: Iianda okkur, sem landið bygg.i um, heldur þurfa. að flytja har. ■ inn árlega. SKYRSLA HROSSAFJÖLDI á starfssvæði Búnaðarsambands Suðurlands Tala hrossa Hlutfallstölur arar lands undr gleri. Talið er, af kunnugum rnönnum, að í kringum þriðjungur af vermihúsunum sé notaður til blómaræktai’, en tveir þriðju til grænmetisræktar ýmiss konar, þar með talin ber og tóm atar. í mannlölum or það fólk sem hefir aðaltekjur sínar af rekstri gróðurhúsanna ialið með þeim er liafá framfærslu sína af land búnaði, en það munu vera miUi Ár Árness. Rángárv. V.S’kaft. Árnes. Rang. V.Skaft 500 og 520 rnenn í Árnessýslu, er SKÝRSLA 1910—1914 5062 6160 1811 100 100 100 framfærslu hafa af gróðurhúsa um hlutfallslega bátllöku mánnaá svæði Búuaðarsambands Suðt. 1915—1919 1920—1924 4920 4965 6529 6599 1765 1573 97 98 106 107 97 87 rækt. Mjög er langt frá að jarð hitasvæðin í Árnessýslu _séu full lands um ræktun garðmatar. 1925—1929 5434 7125 1742 107 116 96 nýtt. Má auká og stækka ylræfctar Ár Arnessýsla Rangárvallasýs. V.-Skaftafellss. Vm.eyjar 1930—1934 5205 6922 1566 103 112 86 löndin mikið, og að því er nú Kartöfl. Rófur Kartöfl. Rófur Kartöfl. Rófur Krtfl. Rófu. 1935—1939 5156 7563 1473 102 123 '81 virðist fyrs't um sinri, eftir því 1911—1915 17,7 19,5 14,7 18,9 3,0 4,5 6,7 4,0 Í940—1944 6201 8507 1506 122 138 83 sem menn hafa' orku til, og márk 1916—1920 16,0 18,3 13,8 18,3 1,9 3,2 8,2 5,( Í945—1949 4689 5511 1127 93 899 62 áður fyrir vörurnar til lætur. í 1921—1925 19,4 16,3 11,8 16,9 4,6 • 5,0 5,8 3,0 1950 3973 4812 892 78 78 49 hinum sýslunum er Htið úm jarð 1926—1930 21,3 16,5 13,6 12,9 5,1 3,8 2,7 3,-G 1951 4266 5398 825 84 87 46 hita, en þó er hann til í Rangár 1931—1935 14,5 15,8 9,2 11,7 4,5 3,5 2,9 2,6 1952 4072 5459 801 80 39 44 vall'asýslu. 1936—1940 13,6 16,7 8,6 11,4 3,9 4,2 2,9 3,0 1953 4169 5778 820 82 94 46 Þó að mikils sé urn vert, að 1941—1945 11,7 10,7 8,7 10,6 3,6 7,5 3,6 6,0 1954 3949 5745 820 78 93 46 geta ræktað við jarðhita jurtir 1946—1950 11,4 2,2 10,8 1,0 2,6 6,7 1,3 1,0 1955 3771 5181 790 74 84 44 sem ekki þrífast á bersvæði, og 1951 10,3 1,4 9,4 2,6 2,9 5,3 0,8 1,0 1956 3700 5079 773 73 82 43 geta með því bæði gert viðurværi 1952 13,7 2,4 15,9 1,7 2,9 1,7 0,1 o,s 1957 3511 5015 ? 69 81 ? manna fjölbreyttara og hollara, og 1953 11,2 4,3 9,2 0,3 2,1 0,3 0,7 o.c tun uppskeru g'arðmatar á svæði Búnaðarsambands Suðurlanú: Arnessýsla Rangárvallas. V.-Sk.s. Vm.eyjar Allt landif Kart- Kóf- Kart- Róf- Karl-Róf- Kart- Róf- Kart- RóL Ar öflur ur öflur . ur öílur ur öflur ur öflur ur 1911—1915 4366 2694 3635 2610 738 620 1653 550 24733 13823 1916—1920 4548 2306 3942 2309 533 408 2339 633 28512 12565 1921—1925 4856 1557 2950 1616 1164 489 1440 362 24994 956? 1926—1930 7838 2367 .5007 1847 1883 544 976 488 36726 1433? 1931—1935 6343 2733 3913 2021 1932 611 1225 456 42642 17310 1936—1940 10824 3100 6871 2104 3075 786 2308 701 79741 1850? 1941—1945 9949 1165 7445 1153 3058 813 3080 654 84986 1079S 1946—1950 7992 155 7603 69 1832 487 892 95 70000 7021 1951 8836 103 3065 190 2515 391 644 136 85545 7328 1952 9879 98 11395 72 2111 72 102 12 71778 4118 1953 17163 863 14094 73 3205 73 1171 168 153508 2011Í 1954 9312 112 11805 36 '2130 169 171 17 95322 7251 1955 4694 164 6750 8 1211 257 80 10 51590 763-. 1956 7843 529 10611 126 1902 535 37 13 67159 5507 í Rangárvallasýslu hefir hross betra að láta aðrar skepnur nota unum fækkað tiltölulega litið, sér það. Mætti segja mér að jafn aðeins um ca. firrimta liiuta, og vel sumafhagana á bökkum Þver geta menn gizka'ð á, hvort sú fækk ár, Affalls', Ála og Markarfljóts un stendur í hlutfalli við minnk mætli hagnýta b.etur af nautgrip andi nötkun. Þar eru yfir 100 um og sauðfé en hrossum. Og þó hross’ á tveimur bæjum. í Arnes' að 'þau bjargi sér oft vetrarlangt sýslunni hefir þeim fækkað um ári þess að þurfa heygjöf, þá mega nærri þriðjung, en í Vestur Skafta allir muna að fyrír koriiá vetur fellssýsTunni um meira en Ttelm er það þarf að gefa þeirn, og ing, og skyldi rnaður sizt ætla þá stundum hey frá öðrum skepn það, eftir staðháttum öllum. um, hafi hrossunúm e'kkert verið Annars eru ólík sjónarmið með ætlað, eins og á sér stað, og þá al manna í hrossarækt okkar og getur illa farið. Allt í allt tel é svæði Búnaðarsambands Suður ég að enn eigi hrossunum að iands liygg ég að þeirra gæti fækka stórlega á svæði Búnaðar alli-a. Á sýningunni gæíti þó að sambands Suðurlands, og ég vona eins eins, þ.e. sjónarmiðs þeirra manna sem vilja l'áta okkar hesta verða góða reiðhesta, með alhliða gang og mikinn vilja. Þar vorti sýnd nokkur hross sem öll báru ú sér einkenni reiðhesta. Ég hygg að þetta 6'jónarmið sé nokkuð al gengt í Árnessýslú, þar eru fram kvæmdar hrossakynbætur sem Btefna að því að fá reiðhestaeðlið ECin mest í kynið. Þar eru líka Iiestar notaðir no'kkuð til reiðar, að svo verði. ! híbýlin vinalegri og hlýlegri með skreytingu blóma úr vermihúsun um, þá skiptir heildina þó meira að nóg sé ræktað af þeirn garð matnum s'em hún neytir mest' en það eru kartöflur og gulrófur. Eins oig allir vita þola kartöflur ekki frostnætur á vaxtaskeiði sínu. Þær verða þvi vart ræktað ar um land allt, því víða má bú ast við frostnóttum í Öílum mán uðum ársins. Súðuriandið er eitt af svæðum hér á landi þar sem venjulega koma ekki næturfrost á vaxlartima kartaflanna, og mátti því vænta þess að þær væru rækt aðar þar á hverjum bæ. Svo er þó ekki, og ’er leitt til þcss að i vita. Skýrsla sú er hér með fylgir 1954 1955 1956 9,8 9,1 11,7 1.5 2,1 9.6 12,4 13,1 15,8 0,5 0,0 2,3 2,2 2,3 2,8 2.3 3.4 9,7 0,2 0,1 0,0 0.Í, 0.‘, 0.G Fjölsóttar kappreiðar hestamanna félagsins Sindra í skínandi veSri Fyrri hluta júlímánaðar mátti keppni var fyrsta atriði dagskrá. oft á síðkvöldum sjá jóreyk slíga innar. Þar kepptu 16 hestar. Fyrst , til himins frá flötunum við Péturs- verðlaun hlaut Sörli, jarpúr, lí ey í Mýrdal. Hér voru á ferð 'fé- vetra. Hann er frá Álftargróf i’. lagar xir hestamannáfélaginu Mýrdal, sonur Þokka írá Brún. Eie Sindra að æfingum fyrir kaþpreið andi hans er Tómas Lárusson é ar félagsins. Sá háttur er á hafður,; Álftargróf. Önnur góðhestaveic að nokkru fyrir kapprciðarnar | laun hlaut Þokki, brúnn, 8 vetrí Garðræktin á Suðurlandi er’sýnir hve mikið er ræktað af sturiduð á margá vegu. Sumir hafa kartöflum og gulrófúm í hverri garða á jörðum sínum, í hlaðvarp sýslu á Sambandssvæðinu. Aftast anum eða annars staðar, og hafa er sýnd heildarræktun allra lands þar kartöflur, eða rófur eða hvort manna sömu árin. tveggja, og þá ef til viTl einhverj Á annarri skýrslu sést hve mik ar káltegundir í einu heðimi eða ill 'hluti af uppskcru alls landsins svo. Þessir menn stinga sjálfir fellur i hlut sýslnanna 6 sam upp garðinn sinn la'Ilílestir, en bandssvæðinu, cða hve mikill sums staðar er hánn svo stór, áð hundraðshluti er ræktaður og hef ég kornið þar á samkomur þeir plægja hann og herfa og hverri sýslu af landsuppskerunni: koma félagarnir hér saman mcð hesta sina, hafa þá hér í girðirigu og koma á hverju kvöldi til æfinga að vinnudegi lok'num. Þetta fyrir- komulag hefur geíið góða raun. Kappreiðarnar voru svo haldnar sunnudaginn 13. júlí í skínandi fögru veðri við ágæta aðsókn. Venjulega hafa þær verið haldnar fyrr en nú, en vorkuldarnir átlu í sök á því, að þeim seinkaði. Dró þetta nokkuð úr þátttöku. Góðhesta ættaður frá Geirshlíð í Dölun Guðlaugur Jónsson í Vík í Mýrös. er cigandi lians. Báðir hlut'ú þes: ir hestar silfurskeií'ur að verf’ launum. Dómnefndina skipuði' Ragnar Jónsson, verzlunarstjórl Vík, Einar IL Einarsson, bond: Skammadalsheiði og Gunnar Sai: monsson frá Ketilsstöðum. Þessu næst fóru fram kapprei ■ ar. Á 300 m. stökki keppu 8 hesta.. Framhald á 8. síðu

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.