Tíminn - 19.09.1958, Page 4

4
TÍMINN, föstudagimi 19. september 1958,
tónlist, balletf cg leiklist á listahá-
nns
250
manns og
‘ borgarháfíðarinnar — ffárkrög
Hin tólfta listahátíð Edin-
fjorgar er nú aS enda kom
On. Hún hefir staðið yfir
meS mikium blóma í þrjár tónlistarráðunautur ríkisóperunn- hljóðfæraleikur þeirra var með
\/ikur, og hefir um 250.600 ar í Augsburg, en fluttist síðan til mjög miklum yfirburðum, en sér
(Tiranns alls síaSar aS Úr Achen. Árið 1953 kom Sawallish staklega miá geta Giinter Köpps.
' leiminum sótt hátíðina. Þar f^st framJ Edinhorg og stjórn- Wettagrans sem gagnrýnend..
..., aði þa Berhnar Phiiharmonic ur hcr toldu arftaka Dennis
að auki hafa fimm^ , nljom- hljómsveitinni. Síðan hefir hann Brains, og Hans Giesselers, sem
.iveitir, 9 kammerhljómsveit verið fastráðinn í Bayreuth, þar lék 1. fiðlu í oktettinum. Leikur
[r, ríkisóperan í Stuttgart, sem hann einmitt nú í sumar þéirra setti mjög sterkan svip á
ioænskur óperuballett og 16 færði UPP óPeru Wagners: Trist- oktettinn, og hlutu þeir einróma
V , K ■ - an og Isold. , lof gagnrýnenaa. A kammertón-
(íinleikarar veriS her, sam leikunum daginn eftir lék hinn víð
als um 2000 listamenn. Wolfgang Sawallish er ekki svo frægi ungverski V
mjög þekktur hljómsveitarstjóri fjmmia kvartett Haydns og kvart-
Dagskrá hátíðarinniar hefir enn’ hafa ett nr. 2 eftir Brahms'. Var sam-
ndanfarin ár verið einkennd af J®11?, hÍ„J^n^r..™ leikur þeirra svo fínn, að ekki
raikilli íhaldssemi, en í ár hefir en . cgf eíast. ehkl um’ ,að hann var unnt að'dæma neinn betri en
'iátíðarnefndin tekið skeiðina í hina' Aðeins Þótti me* Þaö
Mnwuawuu *c“*w * hljómsveitarstjóra í framtíðinni.
, :ðra hond, og hef.r her venS JKammertón eikarnir hafa verið
liærður upp fjoldi nutimaverka.
niesta dirfskan 'hefir lcomið fram* ...... _ ^ ______________
li ballettsýningum, sem nærri
ndantekningarlaust hafa verið jÆk
:iý verk.
Vegna lengdar dagskrárhátíð- mmmm
rinnar, og fjöibreyttni, vil ég fljHHHBpl:
1 akmarka þessa grein mina við jtmSk
(’ags'krá fyrstu vikunnar.
I'ónlistin
Sinfóníutónleikarnir hófust
mnnudagskvöldið 24. ágúst. Vorn
[)á einungis leikin verk eftir
Beethoven. Hinn aidraði Beet-
'ioven-túlkari, Ottló Klemperer,
itjórnaðí hljómsveitinni Pliil-
í arm'oníu. Hlutu þeir mjög mikið
i of gagnrýnenda, eins og einnig
(nðtti búast við, þegar Ottó Klemp
rer átti í hlut.
Það mun verða of langt mál
o.ð rekja alla tónleikana, og vil
g þess vegna aðeins drepa nið-
r hér og þar. |
að Iri^artett, sem er eins
fyrir túlkun sína á nútímaverkum
og Vegh-kvartettinn, skuli ekki
fafa helgað a. m. k. einum kons-
írt verkimi yngri höfunda.
Balletlinn
Henning Kronsfam og Kirsten Simone í „Ocfet".
Yehudi Menuhin
„'Oranks". Tónlistina við ballett ritið eftir pöntun, en án iimhlást*
injj samdi hínn þekkt'i austuríski urs,
h'öfundur tólf-tóna hverfisins, Frammistaða leikaranna var
Arnold Sohönherg. mjög góð, einkum hins virðiúega
Síðasti bailett' fyrstu vikunnar Paul Rogers í hlutverki Lord
var „Octet“, samirtn yfir sam- Clavertons, — the elder states-
nefndu tónverki Schuberts. Dansa mans. Henry Sherek setti leikritiS
höfundurinn var John Taras, sem á svið, en hann er mjög kunnur
sumir e. t. v. muna eftir í sam- fyrir sviðsetningu, hæði á Bret-
bandi við hinn umdeilda hallet't landseyjum og víðar.
Fyrstu ballettarnir, sem færðir Francoise Sagans: „The Broken Til Edinborgar kom einnig hi3
/oru upp, voru „Still she wished Date“, sem færður var upp í París fræga „Old Vic Company11, sem
for company“ og „Les Faeheuses í vetur. Aðalhlutverkið í „Octet" sýndi leikrit Shakespeares:
Recontres.“ dansaði danska dansparið Henning „Twelfth Night“ og „Mary Stuart*'
Ballettinn „Still she wished for Kronstam og Kirsten Simone. eftir Sdhiller við mjög góð'an or3
company“ er saminn af hfnum Þessir fjórir ballettar gerðu sain stfr:
víðfræga dansahöífundi Walter tals dagskrá fyrstu vikunnar.
Gore, fulltrúi Frankfurt-óperunn-
ar í ár. Mörg verk hans hafa Leiklistin
þegar hlotið almenna viðurkenn-
ingu og sveigja allt frá snilldar- Leikrit voru mjög mörg færð
lega einfaldleika ballettsins UPP f fyrstu vikunni. Má þar af að vfsu nokkrir fjárhagsörðugleik
„Simple Symphony" til hins stór- neír|a »The Elder Statesman“ eft ar> en búizt er við að ráða fram
brotna melódrama „Winter Night“. ir hinn fræga enska leikrit'ahöfund úr þeim.
Tónlistina víð ballettinn útsetti T. S. Eliot, Leikrit þetta varð
Charles Mackerras úr tónlist eftir mjög mikið deiluefni gagnrýnenda
Bach. Baliettinn hefir auðsjáan- og hefir margt verið skrifað um
lega isnert viðkvæmas'ta strengi í það. T. S. Eliot samdi leikrit sitt
hjarta Waiter Gores, og fjallar sérstakiega fyrir EdinborgarhátiS-
Eg hef undanfarið gruflazt fyr
ir um framtíð Edinborgarhátíðar
innar, og hef fengið st'aðfestingu
á ódauðleika hennar!? Það verða
þeim.
Gunnar Kjartansson.
MénudaigskvölMið 25. á'g. lék , .. . , .
Vehudi Menuhin fiðlukonsert til húsa í frímúrarahöllinni hér um tortryggm og feimni ungra ma i ar, og haida margir því fram
íijostakovits, og þótti það yfirleitt í Edinborg. Þeir voru haldnir fyrir ásta; - , með óbifanlegri hörku, að þetta
akast miður. Það er eins og það hádegi, kl. 11, og hlutu mjög Fímmtudagskvoldið 28. ag. var se bæði snjallasta og „mannleg-
igi mjög illa við hið ungverska rtiiklar vinsældir meðal áheyr- frumsýndur hallettinn Pierot' ast'a“ leikrit, sem hann hefir skrif
ðlisfar Menuhins að leika svo enda. Salurinn var lítill og snot- Lunaire. Dansana samdi John að. Aðrir segja jafn ákveðnir, að
: am-rússneskt verk og var það ur, og með afbragðs hljómgrunn. Cranko, sem einmitt nú er að lélegra og leiðinlegra leikrit hafi
ngu líkara en Menuhn næði aldrei Á fyrstu tónleikunum lék oktett setJa á svið nýjan hallett við hann aldrei skrifað, og muni von-
i ernum tökum á verkinu. Síðast úr Berlínar Philharmonic hljóm- „Romeo -and Julfet", eftir Prokol andi aldrei skrifa aftur. Persónu-
ú tónleikunum var leikin sinfónía sveitinni æskuverk eftir banda- iev-'í La Scala. Fjöldi verka hans lega fannst mér dálítið ósamræmi , .. . , -
rr. 6 (Pathétique) eftir Tschai- ríska tónskáldið Howard Fergu- eru enn á dagskrá margra helztu í því og boðskapurinn frekar vafa jöndin hriú hefirSn
I owsky, undir stjórn Ernest Ans- son, og septett Beethovens, sem leikhúsa Evrópu, eins og ballett samur. Það bar vott um mjög lip- M J ' 1 g rm 111 ”K lsau
Qrmets. Voru dómarnir allmis- einnig er æskuverk; Túlkun og arnir „Prinee of the Pagodas“ og urt leikritaskáld, sem samdi leik-
afnir. Sumir hældu Ans'ermet upp
Rafokuframkvæmd-
ir, Finnland, Nor-
egur, Svíþjóð
Raforkumálanefnd Norðurlandrj
ráðsins, sem undanfarið hefir at-
hugað sameiginlegar raforkuvirkj
skýín fyrir frábæra túlkun, en
:ðrir létu sér mislíka ýmis at
riði. Hann skipti sinfóníunni nið-
nr í tvo hluta, annars vegar hina
r.'órhrotnu ,,dramatík“ fyrsta og
ríðaista kaflans, sem hann lék
Ivöruþrungið og hægt, — hins
■regar annan og þriðja kaílann
r;em hann lék mjög hratt og létti
i ega. Með þessari skiptingu setur
Ansermet upp andstæðulrnar í
r.'ifi Tsc'haikowskys, máiað í mjög
rterkum litum, og þótti mér per-
r ánulega þessi túlkun hans frá-
bær.
Miðvikudaginn 27. ágúst lék
Philharmonía-hljómsveitin undir
r riórn Wolfgangs Sawallish. Ein-
í.eikari með hljómsveitinni var
l.ánn þýzki píanóleikari Hans
Hiehte-Haaser. Hann lék fjórða
s'.íanókonsert Beethovens mjög
■ yfirborðskennt og tæknilega, og
voru dómarnir yfirleitt slæmir.
Bn þar á eftir var færð upp
fjórða sinfónía Schumanns, og
r.ýndi hinn mikli snillingur Saw-
r liish enn einu sinni hvað í hon-
v.m býr. Öilurn bar saman um,
3 þetta væri með beztu uppfærsT
' m hátiðarinnar. Það var hein-
l'inis áþreifanlegt, hve hljómsveit
i r naut þess að leika, enda áttu
úöðin engin orð til nógu stór
'•fir fráhæra túlkun hans á sin-
: úníu Séhumanns.
Sawallish hóf mjög seint tón-
iistarferi'l sinn, og hefir siðan
nnið sig upp smátt og smátt.
„irið 1946 varð hann fastráðinn
um starf sitt. Þar segir, að orku-
iíndir í norðurlandamærahéruðum
hessara ríkja, sem nefndin hcfir
•■annsakað. muni geta fi'amleitt St
,r,ga 87 milljarða kilóvatt-stunda á
vti, en af hví magi sé 'aðeiris búið
■'ð virkja þriðja hiutann. Til sam-
^nburðar má geta hess. að raforku
'töðvar í þessum þremiir löndum
"ramleiða nú allar til saman um
"9 milliarða kvst. á ári. Tffiögur
-’ofndarinnar ganga í þá átt að
,i;ta reisa raforkustöðvar og vatns
Hflur ð landamærunum hremur
'ða- meðfram beim. Neftidhi flyt-
’r einnig sérstakar tillögur um
■ð láta gera áætlun um stóra Taf-
■>rkustöð við Tor.ne-fljótið. Þeýár
■’liar orkulindir á Torne-svæðinu
’æru virkjaðar. myndu fé.st þar
n—8 miiijarðar ikvst. á ári, og
væmu um 15% af þeírri órkú í
vinlands Mut. Einnig er í sthugun
•>ð f engja raforku.net ailra &riggja
landanna saman, með það fyrir
’ugum. að þau miðli hvert öðru
-'rku eftir þörfum, Finnland1 er vel
‘!I þess fallið að taka við og geyma
afgangsórku á smmrin qg þr.rf
miMð rafmagn á vetúrna. Noregur
getur látið sMka afgangsorku í té,
ag Svíþjóð hefir áfgangsv.nutgorkU
á sumrin og getur einaiig samtengt
og -leifct. afgangsorku fró hinum
ýmsu orkusvæðum Noregs. Ejiida
barfnast Svíþjóð ódýrrar viðbótar
við eigin raforku á vetnrníi.
Finnland og Svíþjóð hafa nú iok
ið samningi um að' tengja orku-
kerfi sín með 200 kílóvatta orku-
AtriSi úr leikrjti T. S. Eliots: „The Elder Statesman". Tll vlnstri á myndinni sést Paup Rogers í hlutverkl Lord |mfSnæ,s^a)^u?' ^ fteau
Clavertons. (Huvudstadsbladet, 16. 8. ’58).
Gunnar KJartaiisssa skrifali í TÍMANEð
á miSwikucfsg um kvikmyiiítir á Edinborg-
arhátíSinni. Qnmir grein hans fjailar um
2000 listamenn
— framtíð Edin