Alþýðublaðið - 13.09.1927, Blaðsíða 2

k
alpvl utLAt-:ii

t
ALÞÝÐUBLAÐIÐ |
J kemur út á hverjum virkum degL
\ Afííreidsla í Aipýöuhúsinu við
í Hverfisgötu 8 opin írá kl, 9 árd.
í íil kl. 7 síðd.
S Skrifstofa á sama stað opin kl.
j 9‘/s —10 Vs árd- og kl. 8—9 siðd.
Simar: 988 (aígreiðslen) og 1294
(skrifstoían).
Verðlags Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, sömu simar).
I
Gal liálfsystkinanna.
Jafnve! Berléme-tíðindin, sem
Valíýr og Jón Kjartansson hafa
gengið á mála hjá, geta ekki
annað en viðurkent ágæti starfs
Jóns Sigurðssonar forseta fyrir ís-
lenzku þjóðina. Hann er líka dá-
inn fyrir mörgum tugum ára, og
brigzlin, sem á honum voru látin
klingja, um að hann hefði selt
síg dönsku stjórninni, þegar hann
kom í veg fyrir, að íslendingar
eyddu fjárstofni sínum með nið-
urskurði, en barðist fyrir lækn-
ingu sauðfjárins af fjárkláðanum,
eru löngu ómerk orðin. Hitt er
öllum heiiskygnum mönnum auð-
sætt, að hefðu Berléme, D. D. P.
A. og „Morgunblaðið“ svo nefnda
verið þá á foldUj þá hefði mál-
gagn Stórdanans og olíuhrings-
ins launað eldi sitt og íhalds-
jns með því að niða Jón Sigurðs-
son, þann Is'.endinginn, sem Ber-
lémum þsirra tíma stóð mestur
ótti af, á milli þess sem það hefði
frætt lesendur sína um tannhvala-
rengi og önnur þvílík Valtýs-vís-
indi. Jóni Sigurðssyni kom aldrei
til hugar, hve þröngur, sem fjár-
hagur hans var, að ganga að því
skilyrði, sem danska stjórnin setíi
honum, að hætta gð hlutast til
unt íslenzk stjórnmál, þó að þá
stæði honum til hoða að verða
vel Iaunaður .embættismaður.
Skuldir hans ukust, því að tekj-
urnar voru mjög af skornum
skamti, en hann sþaraði manna
sízt fé sitt til þess að verða lönd-
um sínum að Iiði. Var um. hríð
hætta á, að hann yrði gjaldþrota.
Þá var það, að Eiríkur Magnús-
son, bókavörður í Cambridge á
Englandi, fékk enskan mann til
eð hlaupa undir baggann og
ieggja fram fé ti! að greiða skuld-
ir hins íslenzka stjórnmálafor-
ingja.
Peim, er farnir »ru að kynsiasí
blaðamenskunni, sem höfð er í
fósturbiaði Ber'émes og Coplands,
er engin ráðgóta, að hátt hefði
látið í rengisbolnum um föður-
jpndssvik og sjálfssölu, sem Jóni
Sigurðssyni og Eiríki hefðu þar
verið borin á brýn, vegna þess-
«xar fjárhjáJpar útlendings við ís-
Jenzka sjálfstæðismenn, ef þá
hefði verið búið að vekja „Mgbl."
upp til baráttu fyrir dönsku, ís-
lenzku og amerísku auðvaldi. Það
er og ekk.i eð undra Mútublað
Stórkostleg sjóðpurð
undir handarjaðri íhaldsstjörnarinnar.
Hvers vegna þegir nú „Morgunblaðið“?
Nú þessa dagana, þegar „Morg-
unblaðið", málgagn Aage Berlé-
mes og velunnári Knúts Berlíns,
hins alkunna Islandsfjanda, er að
ófrægja það,
að clanskir verkamenn styðji
stéttarbræður sína hér í bar-
áttunni gegn yfirráðum
danskra auðkýfingahérá landi,
sem eiga fréttastofu bg blaðakost
i A'usturstræti 8 í Reykjavík á
ísiandi og peningaverzlunina- ís-
iandsbánka, sem sýgur blóðið úr'
æðum fátækrar alþýðu á íslandi
,og kúgar svo sjómenn um land
alt, þð sérstaklega í Vestmanna-
eyjum og á isafirði, að þeir að
síðustu neyðast til að afhenda
henni litlu framleiðslutækin sín,
vélbátana, að meira eða minna
leyti upj) í
vafasamar skuldir,
—- sömu dagana er að komast
upp um flokksbræÖur þess —
þjóna Berlémes, Berlíns, Islands-
hanka og íhaldsins — einhver hin
stærstu fjársvik og falsanir, sem
komið haía fyrir á voru Jandi. Um
það þegir „Mgbl.“
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að það er regla íhaldsins
að verðlauna „einstaklingsfram-
takib“ til óhappaverka með þögn.
. „Morgunblaðið" bregður því
ekki út af venjum. Pað þegir,
— steinþegir.
Alþýðubiaðið sér enga ásíæðu
til að ganga í þessa samábyrgð
auðvaldsblaðanna. Pað er mál-
gagn f jöldans og stendur á verði
fyrir hann. Pvi er þess vegna
skylt að gera það iýðum Ijóst,
sem á sér stað á „æðri“ stöð-
um, þó aö leynt eigi að fara og
reynt sé að þegja það í hel.
Alþýðublaðið reyndi að afla
sér upplýsinga um þetta mál á
ýmsum stöðum, en það gekk treg-
lega. Samábyrgðin um þögnina
er orðin mjög víðtæk og því
erfitt að komast fyrir kjarna
málsins, en svo mikið gat þó AI-
þbl. fengið aö vita, að urn
60—70 þúsuntí kröna sjóðþurð
er í Brunabótafélagi íslands.
Sjóðþurð þessi hlýtur að ná
yfir nokkur undan farin ár.
Brunabótafélag íslands stendur
undir eftirliti atvinnumálaráðii-
Stórdanans, sem flestum hefir
reynst argari andstæðingur sjálf-
stæðiskrafna tslendinga, dæmir
eðliíega eftir eigin verkum, því
að hver er sínum hnútum kunn-
ugastur.
Nú munú þó fíestir sjá, að fjár-
lán Énglendingsins var engin
múta, en varð tslendingum til
gagns og b'essunar. Berléme-éðl-
ið, sem heimtar erlendan fulltrúa
í útgáfustjórn íelenzks stjómmála-
bteðs, var þar ek'ki t:! staðdr,
neytisins. Atvinnumálaráðherra var
Magnús Guðmundsson.
Ární Jónsson frá Múla, fyrr ver-
andi alþingismaður, tók við
forstöðu félagsins fyrir rúm-
lega tveimur árum,
— bitlingur, 'sem Ihaldið veitti
honum. Endurskoðendur félagsins
hafa verið undan farin ár þeir
stjórnarráðsfulltrúarnir
Páll Páimason og Vigfús
Einarsson.
Pað verður. að kallast mjög
undarleg og einkennileg stjórn-
semi og mjög
slælegt eftirlit
hjá íhaldsstjóminni, ef hún hefir
ekkert vitað um fölsun starfs-
ínanna Bruirabótafélags Islands
um hag sjóðsins. Eða hefir end-
urskoðun undirmanna i halds-
stjómarinnar verið svo ónákvæm,
— hafa þeir kastað svo til henn-
ar höndunum, að þeir hafi ekki
séð fölsunina?
Eða hafa þeir og þar með hús-
bændur þeirra, íbaldsráÖherrarnir,
vitað alt og hylmað yfir?
Fjársvikin verða ekki uppvís
fyrr en nýja stjórnin er tekin við
stjórnartaumunum.
Hverju sætir það?
Alþýðublaöið krefst þsss í nafni
almennings, að það verði upplýst,
hvort sé réttara,
að íhaldsstjórnin hafi ekkert
vitað eða hvort hún hafi
hflmað yfir.
Það krefst þess að fá að vita,
yfir hve mörg ár fjársvikin ná.
Tvö ár eru síðan, að Árni frá
Múla tók við forstjórn Bruna-
bótafélagsins.
Alþýðublaðið krefst þess, að
ekkert verði undan skilið í þessu
máli. Pað krefst þess, að alþýðan
fái að vita alt.
Fleiri hneykslismál úr stjómar-
tíð íhaldsins, sem „Morgunb!aðið“
er málgagn fyrir, munu nú um
það bil uppvís.
Alþýðublaðið krefst að fá að
vita alt um þau. Og það mun
fiytja nákvæmar fregnir af öll-
um svikum og fölsunum, sem þaö
fær pata af, þrátt fyrir tilraunir,
sem gerðar eru af hálfu auövalds-
ins tii að dylja þess hátfcar fyrir
alþýðu manna.
enda hefði Jón Sigurðsson áreið-
anlega ekki þegið hjálpina, ef sá
böggull hefði fylgt. —
Undanfama daga hafa Berléme-
tíðindin látið brjóstmylkinga D.
D. P. A. ga a um, að eitthvað hlyti
að ve:a Ijótt í þvl, að jafnaðar-
menn eins lands styrki félaga
sína í öðru landi. Samkvæmt
þeirri kenningu væri stórhættu-
legt, ef t. d. sænskir kristindóms-
vinir legðu eitthvað af mörkum
tél efiingar áhugamálum trú-
bræðra sinna í Noregi, og ekkí
hefðu þá þótt ótta'aus afskifti
Englendingsins af fjárhag Jóns
Sigurðssonar. —
Þeir fáu menn, er sjá blaÖ það,
sem Frelsisherinn .svo nefndi er
að basla við að láta sjá dagsins
ljós í.jiokkrar vikur enn þá, hafa
e. t. v. tekið eftir því, að það
setur upp hátíðhsvip, svipaðan og
Gróa á Leiti myndi hafa gert, ef
hún hefði þózt hafa tálbeitu fyr-
ir sögubita í skrafskjóðunni, og
skýrir frá uppgötvun hálfsystkin-
is síns hjá Berléme með svuntu-
hornið fyrir öðru auganu og hikst-
ar á föðurlandssvikabrigzlum, rétt
eins og þegár niðurskuröar-attani-
ossar hvísluðu sannfærlngarsölu-
getgátur um Jón forseta, þegar
hann hafði tekið lækningu .sauð-
fjárins í sínar hendur. Hins vegar
minnist blaðið ekki einu orði á,
hversu Spánarvínareglugerðin var
úr garði gerð eftir Danmerkur-
för Sigurðar Eggerz forðum og
gleymir alveg að snökta yfir „bú-
setu“ danskra áfengissala í ís-
lenzkum ■ stjórnmálum. Um það
efni gæti það þó sennilega flutt
eina grein, sem einhverjum þætti
læsileg, og þá e. t. v. lifað einni
viku iengur fyrir bragðið.
■ ¥ítaverð stJÓrn.ar*'
ráðstofun.
Á síðasta þingi var samþykf
þingsályktunartillaga, er Magnús
Kristjánsson bar fram á þessa
leið:
„Sameinað alþingi ályktar að
skora á ríkisstjóraina:
1. Að láta á næsta sumri rann-
saka, hvað kosta muni að stofn-
setja nýtízku-síldarbræðslustöð á
hentugum stað á Norðurlandi, sem
geti unnið úr alt að 2000 tunnum
síldar á sólarhring.
2. að gera ráðstafanir til þess,
að nægilegt land með fulltryggum
lóðarréttindum verði fyrir hendí,
þegar til byggingar slikrar stöðv-
ar kæmi." i j ,
Með ályktun þessari gekk þing-
tið í raun réttri inn á þá braut, að
rétt væri, að ríkið kæmi upp
siórri síldarverksmiðju á Norður-
landi, ef rannsóknin leiddi ekkert
sérstakt fram á móti því, — meí&
öðrum orðum gekk inn á þjóðnýt-
ingarkröfur jafnaðarmanna á þess-
um atvinnuvegi, að minsta kosti
að einhverju leyti. Mátti því búast
við því af nýju landsstjórninm,
að hún myndi ganga vel frá þessu
máli með því að velja mann til
rannsóknarinnar, sem ekki væri
fyrir fram vitað um aö væri and-
stæður þjóðnýtingu á síldarvehk-
smiðjum, heldur væri hins vegar
vel hæfur til starfans.
Pað heyrðist nýlega, að Jón
Porláksson sækti það mjög fast '
við nýju stjórnina að fá þennan
starfia, iog undruöust það margir,
þar eð þeir hugðu, að honum
mynctu geðfeidari önnur störf en
þau, sem standa í sambandi við