Tíminn - 23.10.1958, Síða 7

T j M I N N, fimmtudaginn 23. október 1958.
a
Skýrslur atvinnutækjanefndar 1955—1957 7. grein
Um atvinnuástand og aðstöðu til atvinnurekstrar
í bæjum, þorpum á Norður- Austur- ogVesturlandi
Hvammstangi
íbúatala.
1930 .... 204 1955 .... 308
1940 .... 314 1958 .... 310
1950 .... 311
Verkafólk 1956: S.jó,menn 3,
verkamenn 50, iðnstörf 5.
Höfnin.
Lengd legurúms við bryggju:
5 m d|ýpi og meira 0 m
4—5 m dýpi 25 —
3—4 hi dýpi 95 —
0—3 m dýpi 160 —
Mest djrpi við bryggju 4,1 m.
Minnst dýpi í innsiglingu 6,5 m.
Olíugej'jnar: Gasolía 100 tonn.
Landbúitiður.
Ræktað land 30 ha., kýr 50, sauð
fé 940, garðávextir 1955 40 tunnur.
Iðnaður.
1 bifreiiaverkstæði, sláturhús.
Rafmagu.
ftíkisrafvejta, Laxárvatnsvirkjun.
Frá Hvammstanga
Athugasetndir.
íbúatala og’ atvinna. íbúalala
hækkaSi um rúml. þriðjung á árun
um 1920—40, en heita má, að hún
hafi sfcaöið í stað síðan. Þorpið er
aðalverilunarstaður V.-Húnavatns-
sýslu. Taiið er, að 20 (manns hafi
atvinna annars staðar hluta úr ári.
Á sui*rom hafa þorpstoúar nokkra
atvinnu við framkvæmdir í hérað-
inu.
Höfnin o. fl. Hafnarbryggjan er
steþíbryggja. Talið ersjaídgæft, að
skipaafgrciðsla tefjist vegna veð-
urs. Bílvog engin. .Löndunarkrani
enginai, Stíiri minni ísi. kaupskip
geta lagat við bryggju. Vitamála-
skrifst*fan hefir gert áætlun um
lengingu bryggjunnar. Eitt ker
var í sm'iðum á árinu 1957. Þil-
farsbátar og opnir vélbátar voru
gerðir út frá Hvammstanga fyrir
nokkmm árum, en sú útgerð lagð-
ist niðuiy/og 'er þar nú engin út-
gerð til fiskveiða, þó eru enn á
staðnum Í5 opnir vélbátar, litlir, og
1 þilfarstoálur, 4 rúml., en sjávar-
vöruframieiðsla engin fram tal.in í
skýrsiu hreppsnefndar. Á mið
Strandamanna og Skagstrendinga
er langt að sækja frá Hvamms-
tanga. Kaupfélag V.-Húnvetninga
á sfórt og að mestu nýbyggl' slátur-
og kjötfivstihús. í því eru 2 hrað-
frystitæki, en húsið ekki að öðru
leyti útbúið sem fiskfrystihús.
Landbúiiáður, iðínaður o. fl.
Hreppurinn á jörðina Kirkju-
hvamm og land það, sem þorpið
stendur á. Ræktunarmögulsikar
eru góSír. Hrossaeign er allmikil
(55). Bifreiða- og búvélaverkstæði
er á staðnum, og mjóikurvinnslu-
stöð var í smíðum árið 1957.Slátur
fjártala 1956: 26.435. Þorpið fær
rafmagn frá Laxárvatnsvirkjun í
A.-Húnavatnssýslu.
Blönduós
íbúatala.
1930 .... 287 1955 .... 529
1940 .... 436 1956 .... 528
1950 .... 460
Verkafólk 1956: Verkamenn 62,
iðnstörf 15„ verksmiðjufólk 5.
Höfinin.
Lengd legurúms við bryggju:
5 m dýpi og meira 0 m
4—5 m dýpi 25 —
3—4 m dýpi 15 ■—
0—3 m dýpi 80 —
Mesl dýpi við bryggju 4,2 m.
Minnst dýpi í innsiglingu 4,5 m.
Olíugeymar: Gasolía 160 tonn.
Landbúnaffur:
Ræktað land 60 ha„ kýr 60, sauð
fé 1200, garðávextir 1955 76 tn.
Iffúaður.
1 biíreiðaverkstæði, 1. trésmiðja,
1 pípugarð, 1 sláturhús, 1 mjólkur-
stöð.
Rafnagn.
Ríkisrafveita, Laxárvatnsvirkjun
464 kw.
Athugasemdir.
íbúatala og atvinna. íhúum hef-
ir fjölgað um nál. 35% síðan um
1930. Fjölgaði um nál. 150 á ár-
unum 1930'—40, en síðan hefir
fjölgað um nál. 100 manns. Þorpið
er aðalverzlunarslaður fyrir mik-
inn hluta Austur-Húnavatnssýslu.
Talið er, að 8 manns hafi haft at-
vinnu annars staðar hlut úr ári.
Af verkamönnum eru 14 bifreiða-
stjórar. Gistihús er á staðnum og
allmakil greiðasala og áætlunarbif
reiðar fara þar um á leiðinni milli
landsfjórðunga. Margir vinna á
sumrin við framkvæmdir í hérað-
inu.
Höfnin. Höfnin er fyrir opnu
haí'i og er erfitt um afgreiðslu
skipa af þeim sÖkum. Hafnarhryggj
an er sleinbryggja. Hin minni kaup
skip geta lagzt að bryggju. Bílvog
engin. Löndunarkrani enginn.
Vitamálaskrifstofan hefir gert á-
ætlun um lengingu bryggjunnar.
Útgerð er engin á Biönduósi og
hefir ekki verið, að talizt getur,
enda eru þar engin fiskiskip fram
talin ög engra sjómanna gstið. Eng
in aðstaða í.il fiskverkunar.
Landbúnaffur, iffmður o. fl. í
þorpinu er allmikil atvinna við
landbúnað og iðnað, sbr. skýrslu.
Talið er, að 30—40 fjölskyldur
stundi landbúnað að meira eða
minna leyti. Lóðir eru eign hrepps-
ins,. og á hann allmikið af rækt-
uðu og ræktanlegu landi, sem
þorpsbúar nytja. Hrossaeign er all-
mikil, eins og viðar á þessum slóð-
um (86!). Allmikið bíla- og búvéla
verkstæði er á staðnum. Sömuleií
is trésmiðja og pípugerð. Ennfrem
ur mjólkurvinnslustöð fyrir héraf
ið. 1 henni er framleidd þurrmjólk.
Innvegið mjólkurmagn 2,5 millj.
lítra. Á staðnum er stórt sláturhús
og kjötfrystihús eign Sláturfélags
Austur-Húnvetninga. Siáturfjártala
1956: 27712.
Skagaströnd
íbúatala.
1930 .... 234 1955 .... 540
1940 .... 315 1956 .... 515
1950 .... 606
Verkafólk 1956: Sjómenn 50,
verkamenn 70, verkakonur 50, iðn-
störf 19.
Höfnin.
Legurúm og dýpi við bryggjur:
5 m dýpi og meira Om
4—5 m dýpi 255 —
3—4 m dýpi 155 —
0-—3 m dýpi 170 —
Mest dýpi við bryggju 4,9 m.
MLnnst dýpi í innsiglingarleið 6
m. Tæ.ki við höí'nina: 1 lyftikrani,
1 bílvog.
Olíugeymar: Gasolía 700 tonn,
jarðolia 5000 tonn.
Fiskiskip.
Þiifarsbátar yfir 30 rúml. 1 41 rl.
— undir 30 rúml. 4 81 —
Opnir vélbátar 5 12 —
134 —
+ 1957 keyptur 1 'bátur 8 —
— bátur (nýr) 75 —
— 1 bátur 38 —
í árslok 1957 255 —
Vinnslustöðvar.
2 fiskfrystihús. Afkastageta 35
onn af hráefni. Geymslurúm fyrir
/00 'lunn.
1 síidarverksmiðja. Afkastageta
Í000 mál síld, 20 tonn mjöl.
Hjailarúm fyrir 70 tonn.
3 söltunarstöðvar.
Afli og framleiffsla. 1955 1956
Afli, tonn 1501 1794
Hrafffrystur fiskur, tonn 370 476
Skreiff, tonn 16 0
Saltf., óverkaffur, tn. 30 90
Þorska- og karfamjöl 152 197
Þorska- og karfalýsi tn. 31 31
Saltsíld, tunnur 60 3198
Landbúraffur.
Ræktað land 130 ha., kýr 65,
sauðfé 2000.
Iðnaffur.
1 vélaverkstæði, 2 trésmíðavinnu
stofa, 1 slálurhús.
Rafmagn.
Ríkisrafveita, Laxárvatnsvirkjun
Athugasemdir.
íbúatala og atvinna. íbúatala
jókst á síldveiðiárunum, en síðan
FramLald á 8. síðu.
Á víðavangí
Hæpin upplýsingaþjónusta
Hér á dögunum brá Heimdell-
ingur nokkur sér „austur yfir
fjall“ í því skyni að upplýsa
rangæska bændur í sámvinnu-
fræffum. Ekki liggur með öllu
ljóst fyrir hvaðan piltungi þess-
um er komin samvinnuþekking
sú, er hann taldi þörf á aff boða
búandmönnum þar eystra, en
sterkar líkur liggja aff því, að
hclzta heiinildarritið hafi verið
Mbl. og er svo sem ekki „ullar-
leit í geitnakofa“ að afia sér þar
upplýsinga um samyinnumál.
Allt um það virðist þó Heim: ,
dellingurinn umgangast alkunn-
ar staðreyndir full fljótfærnis-
lega og er því „fræffslan“. öll í’
vafasamara lagi. Varla er þó
sanngjarnt aff saka Mbl. Uni þfcssi
mistök, þar sem vitað er, aff
sanngirni þess og sannleiksást
gagnvart samvinnufélögunum
nálgast þaff aff vera ofurmann-
Jeg, heldur mun Heimdellingur-
inn hafa misskilið eitthvað lieira
ildarriliff og er ekki nema mánn-
leg't.
Sýnishom
Heimdellingurinn segir, og er
að vonum mikiff niðri yrir:
„Skyldi gömlu liugsjónamöim-
unum, þeim Tryggva Gunnars-
syni, Benedikt Jónssyni frá Auðn
um og Jóni Sigurðssyni á G.aut-
löndum ekki bregffa, ef þeir
fengju nú séff livernig forráðg-
menn Framsóknarflokksins hafa
leikið hugsjón þeirra meff því áð'
hneppa hana í stjórnmálá'léga
ánaúð, stefnunni til mikils skáða
og þó sérstaklega þeim, sem hún
á lielzt að vinna fyrir, íslenzkúm •
bænduni, samtímis því sem mestu .
fjandmenn bændamenningar og
sjálfstæðs búrekstrar, koinmún-
istar, liafa verið leiddir í valda-
stól á íslandi, fyrir beina tilstuffl
an þeirra inanna, sem segjast
öffrum fremur bera liagsmunl ís-
lenzkra bænda fyrir brjósti“.
Tarna var nú meiri málsgrein-
in.
Þyrfti að læra betur
Ef þessi fræffimaffur úr Heim-
dalli hefffi nú gefið sér tíma til,
þess aff athuga eilítið betur
þennan fyrirlestur sinn áður en
hann var fluttur, er sennilegt,
aff liann liefffi komiff auga á ýms
ar veilur í lionum. Þaff voru á
símim tíma forystumenn 'sarn-
vinnusamtakanna, sem áttu ineg-
in þátt í myndun Framsóknar-
flokksins. Þar kom til þeirra
framsýni. Þeim var Ijóst, aff and-
stæffingar samvinnuhreyfingar-
innar myndu fyrr eða síðar
stofna sinn stjórnmálaflokk -óg
aff á hiiium pólitíska vettvaúgi
yrffi út um það gert, hvort sam-
vinnustefnan ætti áff halda áfram
að fá aff þróast á íslandi effa yrffi
þurrkuff út. Veit ekki þessi pilt-
ur, aff kaupmannavaldið í iiaus
eigin flokki myndi fyrir longu
vera búið að krenkja svo kösti'
samvinnufélaganna að þeim væri
ekki lengur lífvænt í landinu, ef
árásunum hefði ekki jafnaii ver-
iff hrundið af Framsóknarflökkn-
um? Þekkingarsviff mannsins á
öllu því sem lýtur aff samvinnu-
málum er eins og eyffimörk.
Ilann hefir enga hugmynd úm,
að Benedikt á Auffnum, seni
hann er þó aff minnast sem sám-
vinmimanns, var eldheitur Fram
sóknarmaffur. Tryggvi Giinnars-
son og Jón á Gautlöndum voru
uppi fyrir daga núverandi flokka
skipunar. En hvaffan kemur
manninuni sú vizka, aff þeir
hefffu litið öffruin augum á þessi
mál en forvígismenii santvinnu-
félaganna gerðu 1917 og síffán?
Hver lieldur Iianii að hafi verið
afstaffa þeirra til „tvöfalda
skattsins", sfcm kaupmamtavald-
iff reyndi í árdaga samvinnuhreyf
ingarinnar aff þvinga hana undir
og sem íhaldiff væri fyrir löngu
búið áð lögfesta, cf ekki hefði
notiff við þingstyrks Framsókn-
arflokksins? Heldur hanu, að
þvílíkar aðfarir séu einhver sér-
stakur velgerningur við íslenzþa
bændur?
1 Framhald á 8. síðu.
Frá öiunduooi.