Tíminn - 23.12.1958, Blaðsíða 8

8
A höröu vori |
r'rafnnald af 3. siðu. 1
sögn af mörgu sem lýsir árferði
og menningar- og slarfsháttum
þeirra tíma, sem flestir eldri
menn manu kannast við. Og þarna
er af frábærum næmleik gripið
á viðkvæmum atburðum og augna
blikum af djúpri samúð og skiln
ingi viðkvæmrar sálar. Mun flest
um verða ógleymanleg lýsingin á
brottflutningi foreldra hans með
búrkistuna og saumavélina frá
Torfmýri. Þar bregður hann upp
Uiynd, sem ég hygg að eigi fáa
'sina Mka í ísl. bókmenntum. j
i»essi hluti bókarinnar, heima í
Skagafirði er ekki saga mikilla
viðburða. og nokkuð orðmörg. En
varia mun lesandinn finna svo
mjög til þess. Stíil höfundar er
alis staðar léttur, og penna hans
er tamt að gera hin smæstu at
riði að einhverju leyti frásagnar
verð.
Þá kemur kaflinn um förina að
heiman, austur að Eiðum, og um
skóiaveruna þar. Mega Eiða-menn
þeirra tíma vel við una þá Iýs
ingu er höf. gefur af veru sinni
á Eiðum, ekki sízt skólastjórinn,
sr. Ásmundur Guðmundsson, núv.
biskup. Og Ben. sál. Blöndal er
höf. mat mikils. Þar telur hann
sig hafa orðið fyrir ailsterkum
áhrifum. En heimförin frá Eiðum
vorið 1920 var ekki þrautalaus,
og hefur skólafólk nútímans, sem
þýtur um loft og láð i mjúkum
sasftum hraðskreið.ra farartækja, j
gott af að kynnast því sem feður j
þeirra og mæður þurftu á sig að'
leggja til þess að „komast áfram.“
Fjórtánda kafla nefnir höf. Suð
ur yfir heiðar. Þar lýsir hann I
síðasta kvöldinu sem hann átti1
heimili að Torfmýri, því að nú
skyldi haldið í suðurátt, til Reykja
víkur, íil náms í Kennaraskóla ís
lands. Þetta kvöld kveður hann
bernzkustöðvar sínar með bljúg
um hug, og er þetta fallegur þátt
ur, og mun áreiðanlega snerto við
fcvæma strengi í brjóstum þeirra,
sem lifað hafa svipaðar stundir
fyrr eða síðar á æfinni. Og svo
hefst förin suður, tveir fótgang
andi piltar suður í Borgarnes, við-
burðafá en vel sögð, og góð Iýs-
ing á umkomuieysi fátækra sveita
drengja þeirra tíma. En hér sem
víðar bregður fyrir glettai og
gamansemi í stíl og frásögn höf
undar, og þó enn frekar í næsta
kafla, sem hann nefnir Á Grundar I
stíg 7. Sá kafli er skemmtilegur,
— fullur af góðlátlegri kímni mn
líf beirra félaga i súðar-kytrunni.
þar.
I 16. og 17. kafla segir frá
komunni í Kennaraskólann, og
kennurunum þar, og ýmsu úr |
bæjarlífinu, meðal annars hand-
töku Ólafs Friðrikssonar, sem
þótti stór viðburður í þá daga.
Þetta eru góðir kaflar, og fróð-
legír á ýmsa Iund, og margt í
þeim í skemmtilegum og snjöll
um frásagnastíl Höfundur dáir
kennarana, ekki sízt þá Ásgeir
Ásgeirsson og Steingrím Arason,
en einkum þó skólastjórann sr. j
Magnús Helgason, hinn alkunna'
ágæíismann, og fer um hann
miklum lofsorðum. Og allur fær
keonarahópurinn góðan viínisburð. j
Er birta og ylur yfir allri frá-'
sögn úr Iífi og starfi þassara ára,
og raargt í léttum og gamansöm
tua tón. Og yfirléitt má segja, að
síðustu kaflarnir séu þannig rit-
aðir. En þen- eru um sumarvinnu
höfundar „Á slóðum Mýramanna"
— símaviiinu í Borgarfirðinuni,
um „Vegabréfið“, það er síðari
vetui’inn í Kenanraskólanum, og
sitthvað sem þá skeður, og brott-
förina þaðan. Og siðan kemur kafl
inn er hann nefnir ..í biðstofunni",
og er athyglisverður. En þá eru
hér fveir ungir menn (og að sjálf
sögðu miklu fleiri), sem vilja
vinna og þurfa að fá vinnu, en fá
hana ekki. Þannig var atvinnuleys
ið hér uppúr fyrri heimsstyrjöld
inni. Slíkt fyrirbæri þekkist nú
ekki sem betur fer.
Síðustu kaflarnir tveir eru svo
frásagnir um fyrsta kennsluvetur
ina westur í Dölum, gönguför norð
ur og sumarvinnu þar, og Ioks er
svo „Land fyrir stafni.“ Höfundur
hefur fengið kennarastöðu við
foarnaakólann á Fáskrúðsfirði, og
eí kominn þangað í bókarlok.
Þegar litið er á þessa bók í
heild, má segja að ekki sé hér
Stórbrotið söguefni. Hundruð
T í M I N N, þriðjudaginn 23. dcsetnber 1958.
ungra manna hafa átt svipað sögti
efni af sjálfum sér og umhverfihu,
en skort hæfileikann og starfsvilj
ann til að færa það í letur. En hér
er hæfileikinn ótvíræður, hvers-
dagsleikinn gerður frásagnarverð
ur, og allar lýsingar og Öll frásögn
trúverðug. Og blær og andi bókar
innar, í öllu láíleysi hennar, er
þess eðlis að manni líður vel við
lestur hennar. Þetta er saga gáí-
aða en fátæka sveitadrengsins,-
sem þarf mikið á sig að leggja til
þess að ná því marki, að fá að
njóta hæfileika sinaa og verða
sjálfstæður maður, Og hún er þann
ig sögð, oft af gamansamri alvöru,
ef svo má segja, að maður sér
hann og skilur við þær aðstæður,
er samfélag hans átti þá við að
búa. á hinu „harða vori“, og hann
hlaut að gjalda. Ungmenni þeírra
tíma urðu fyrst og fremst að gera
kröfu til sjálfra sín, og urðu að
spila á eigin spýtur. Það þóttL öll
um sjálfsagt. Og ekki ásakar höf-
undur neinn né mælir æðruorð.
Hann skilur og fyrírgefur, enda.
er faann ema af átján og í. sama
bát Ailt viðhorf hans er jákvætt
og drengilegt. Hann ber öllum
góða sögu. ritar skilningsríkt og
skemmtilega um margt sem fyrir
ber, kemur fyrst og fremst auga
á hið góða í hverjum manni og
hverri athöfn, og villir livergi á
sér heimildir. Ilér er mannkosta-
maður á ferð, prýðilega ritfær, og
ber þessi toók hans gott vitni um
hvorttveggja.
Snorri Sigfússon.
Skáld samúðar
Framh. af 3. aíb'u.
málum, og er enn að vinna sér
ný lönd. Einn dagur er hinni ger-
ólík. Hún felur í sér mjög bein-
skeytta ádeilu á því miður algengt
og áreiðanlega allörlögþrungið
samfélagslegt fyrirbrigði, en verk-
ar þó svo ’lífrænt, að varla annar
en Sigurður A. Magnússon — með
al íslenzkra ritdómara skuggi hins
borgaralega tómlætis, viljaleysis,
stefnuleysis og formfitls — mundi
telja hana Iíða við ádeiluna, sem
í henni feíst. Þó að sögurnar, sem
ekki hafa verið nefndar, nái ekki
þessum tveimur, eru þær allar
það veigamiklar sakir gerðar sinn-
ar og þess persónuleíka, sem hef-
ur sett á þær svip sinn, að þær
vekja athygli og umhugsun les-
anda, sem ekki annað tveggja er
ringlaður bandingi í ró’lu vilja- og
stefnuleysis og greinir því ekki
verulegt frá óverulegu — éða hef-
ur rýnt úr sér augun á bál mann-
fórnanna í austri'.
Vinir Elinborgar, sem enr mjög
margir —ekkí sízt meðal andlega
óvilltrar alþýðu þessa Iands,
mundu lesa þessa bók sér til vsru-
Iegrar ánægju,, og margri hégórna-
kind'inni mætti hún verða til þarfr
ar uppbyggingar — e£ slíkar
mannkindur fengjust til að hrist'a.
slundarkorn af sér gervireyfi
ginningafiflsins.
Guðm. Gíslason Hágalín.
BíldudaVur
Sjö s‘égm
Framh. af bls. 3.>
festu í ibyggingu, og þær flytja er-
indi sitt við lesendann ekki nógu
skýrlega. Manni finnst, að þær
hljóti að vera — flestar -— upp
gjör höfuiidarins við sjálfan sig,
og oft er sem hann sé að kveða
niður gamlar vofur, sem valdið
hafa reimleikum í sál lians s.íálfs.
Og hann sækir stundum svo hart
að því markí, að hann hleypur
úr böndum listræns aga. í þess
um sjálfreynslusögum sleppur höf
undurinn ætíð vel — allt of vel.
Nú er því ekki að neita, að slíkt
uppgjör við sjáífan sig er oft faið
bezta skáldskaparefni, en það
fcrefst mikillar ósérhlifni og. hvik
Iausrar hörku og verður aldrei
samræmt sáttagjörð höfundar við
liðna tíð. Því aðeins að hann Ieggi
sársauka sinn ódeyfðan jafnt sem
óblandna gleði í verkið,, öðlast
það gildi, sem á eríndi til annarra
manna.
En enginn vafi er á því, að með
þessum sögum hefir Steingrímur
stigið feti framar á höfundar-
braut sinni, og hann hefir alla
burði til þess að halda áfram; mál
ið fagurt, stíllinn persónulegur,
beinskeyttur og myndríkur og mcð
íTamhald af 7. síðu).
Þetta yrði yfir 200 fermetra gólf-
flötur og tvær hæðir. Kennslu-
pláss fyrir um 100 börn í einu.
Við höldum, að í svipinn séum
við einna verst settir af Vestfirð-
ingum með aðstöðu til kennslu,
og við höfum mikinn áhuga fyrir
að bæta úr því.
Ófriðlegt
— Hvað um útgerðina, Sæ-
mundur?
— Útgerðina ... Ég hef nú ver
ið að dunda við hana í hjáverk-
um. Okkur þykir nú heldur ó-
friðlegt hér á næstu miðum. Þáð
virðist einsog Bretinn vilji nú
helzt vera hér sem næst okkur,
og oldcur hefir dottið í hug, að
skýringin væri sú, að það er tals-
vert af kola hér, og það er þeirra
uppáhaldsfiskur.
Fram að 1952 var kola- og stein
bítsveiði í dragnót annar aðalþátt
urinn í útgérðinni hér. Þá skipti
alveg um. Öll dragnótaveiði lágð-
ist niður því beztu miðin og raun-
ar flest lentu innan við friðunar-
línuna. Fram að þeim tíma var
útvegur stundaður á fremur ódýr-
um bátakosti, allt frá fimm, uppí
tuttugu og tvö tonn. Að'eins
stærstu bátarnir voru notaðir á
vetrarvertíð; hinir lágu á meðan,
enda kostaði ekkert að láta svona
litlar fleytur liggja. Og allt að
helmingi aflaverðmætis fengum
við í dragnót á sumrinu.
Það er óhætt að segja, að þessi
lokun hafi komið sér ákaflega
illa fyrir okkur hér á Bildudal,
hélt Sæmundur áfram. — Og
raunar fleiri. Fyrir 1952 starfaði
frystihúsið allt árið, en hefir
aldrei borið sit barr síðan; alltaf
liðið fyrir hráefnisskort.
Koíapólitík
— Við höfum oft farið fram á
það, að dragnótaveiði yrði leyfð
hér innan viö línu á takmörkuð-
um svæðum. Þessi friðun á kolan-
luiii er engum til gagns nema
'Bretum, sem taka hann, þegar
hann gengur út. Og okkur þykir
honum heldur illa varið þannig.
í sjálfu sár hefir okkur fundizt
þessi kolapólitik fyrir neðan allar
hellur. Friðunaraðgerðir ættu að
vera til að ná hámarksarði af
einhverju veiðisvæði, en ekki bara
til að friða, — og sízt fyrir Bret-
ann. Sumir halda því fram, að
dragnótaveiði geri ungviðinu
skaða, en við erum ekki ó s’ama
rr.áli. Það eru nú liðin 6—7 ár
síðan friðunin var gerð, og það
verður ekki séð, að fiskgengdin
í fjörðinn hafi aukizt nokkurn
skapaðan hlut.
— Hvað um útgerðina í vetur,
Sæmimdur?
— Ég er nú að dingla með helm
ing í einum bát og þriðja part í
cðrum. Báðir þeir verðá gerðir
út í vetur, en varla fleiri Iínubát-
ar. En það er enginn vafi, að
komist þessi útgerð í gang og fá-
ist þetta togaraskip, þá verður
iþörf fyrir meira vinnuafl hjá
frystihúsinu og sérstaklega kven-
; fólk.
Hans or5 voru gild
Pétur Bjarnason er með elztu
mönnum á Bíldudal. Hann er
fæddur á Vaðli á Barðaströnd
1876, en fluttist snemma í Duf-
ansdal. Um það leyti var Pétur
Thorsteinsson að byggja á Bíldu-
dal. Pétur Bjarnason hefir því
séð þorpið vaxa frá fyrstu byrjun.
— Hann keypti allan fisk af
bændum hér í firðinum, segir Pét
ur um nafna sinn Thorsteinsson.
— Seldi liann til Spánar. Hans
verzlun átti flest 16 skútur hér
á Bíldndal. Og hann var með út-
gerð á Vatneyri og í Hafnarfirði.
'Bíldudalur hefir aldrei eignazt
annan eins mann. Hans orð voru
gild, eíns og stafur á bók. Hann
lét leggja járbraut um allt þorpið
til að flytja fisk og salt. Vögn-
umim var ýtt á undan sér ef-tir
teirrunum. Það var mikill léttir.
— Þú hefír verið á skútum hjá
Thorsteinsson?
— Ég byrjaði mína skútxivist á
gáfum hans og heitfengi verður
ekki annað séð, en traustar stoðir
renni undir glæsilegan rithöfund-
arferil. —AK.
Þórleifur Bjarnason:
Tröllið sagði
Þórleifur Bjarnason iýsir hér
stórbrotnum átthögum sínum á
Hornströndum, rekuir baaráttu
mannsins við umhverfið og
umhverfisins við manninn,
bregður upp myndum atburða
og þjóðhátta liðins tíma, en
fellir inn í heildarmynd nátt-
úrunnar, örlagaríka persónu-
sögu húsbóndans á Hóli, sem
hefst úr fátækt og umkomu-
leysi til karlmennsku, auðs og
mannvirðingar.
Guðiwundur Ingi
Kristjánsson:
Þetta er tvímælalaust bezta
ljóðabók Guðmundar Inga.
Hann magnar beztu kvæði sín
listrænum töfrum, sem hefja
þau hátt yfir stund og stað.
Allir, sem ljóðum unna,
kaupa Sóldögg.
Astrid Lundgren:
Karl Biémkvist
og Rasmus
Leynilögreglumaðurinn Karl
Blómkvist vaknar til dáða,
þegar hann verður þess var
að barnaræningjar nema Ras-
mus litla á brott.
En skyldi Kalia heppnast að
bjarga Rasmusi úr klóm ræn-
ingjanna?
Skemmtileg bók handa
drengjum og stúlkum á aldrin-
um 9—90 ára.
Hjartanlegar þakkir fyrii auösýnda samóö og vmarhug við andlát
og jarSarför föSur okkar og tengdaföður,
Vilmundar Ásmundssonar.
Fyrir hör.d dætra og tengdasona hins látna,
Jón Árni' Vlimundarson.
BróSir minn.
Sigurður Guðmundsson
húsameistari.
lézt sunnudaginn 21. desember.
Jenný Guð'mundsdóttir.

Patreksfirði, en svo komst ég
hingað. Hef verið á sjónum eigin-
lega síðan, í 65 ár, eða við hann
algerlega; lifað af því.
— Og hvað er nú langl síðan
þú liefir farið á sjó?
— Ég er á honum dags daglega,
að minnsta kosti á sumrin. En ég
s'akna skaksins. Bara þelta, að
maður er orðinn svo helvíti gam-
all annars væri cg alveg til í að
gera út kollu. Það getur enginn
trúað því, hvað maður skemmti
sér við að sigla.
í kolamyrkrinu
— Svo var ég á varðskipi,
Haraldi frá Akranesi, með Eiríki
Kristóferssyni. Nú vildi cg bara
ná í hendina á honum. Við tók-
um þá sjö, alla með ólögleg veið-
arfæri. Við uppað þeim I kola-
myrkrinu; ekki noltkur asskotans
glæta. Og svo beindum við á þá
kas'tljósunum. Aniiar féiagi minn,
sem mig langar til að heilsa, er
Kristján Bjamason, bátsipaður á
Maríu Júlíu. Mér er sem ég sjái
hann, þegar helvitin voru komin
uppá lxerðar á honum um borð
í Paynter og . ætluðu að kyrkja
hann. Þetta var ófyrirleitinn
strákur — duglegur. Já, þeir eiga
heiður skiliö, þessi'r var'ðskips-
menn okkar. Þeir eru víða séðir,-
— Hvað segir þú um dragnóta-
veiðina, Pétur?
— Ég held það s'é villeysa að
leyfa hana ckki um vissan tíma,
þó með eftirliíi. Það er alls kon-
ar helvízkt rusl komið í fjörðinn,
lötaska og annað. Við höfum ekk-
ert gott af kcianum. Bretinn tek-
ur hann' haust og vor. þegar hann
kemur og fer.. B.Ó.