Tíminn - 04.01.1959, Blaðsíða 4

&
T f MIN N, sunnudaginn 4. janúar 1959.
IÐMAÐURINN 1958
Eftir Harry Frederiksen
fólks, sem -ekki treystir sér í
ihiin erfi'ðari störf. Það verður
því að telja þjóðhagslega hag
kvæmt að iðnaðm' skuli vera rek
inn í landinu, sem getur notað
þetta vinnuafl, sem annars færi
kannski að mestu forgörðum, en
það ihlýtur að eiga að vera ráð
andi sjónarmið, og það eina sem
getur skapað þjóðinni góð lífs-
skily.rði er, að allir geti haft
vinnu, og það nokkurnveginn í
samræmi við getu og hæfni hvers
og eins. Því iþarf vinnan að vera
fjölþætt .... Þvi miður virðist
mjög skiptar skoðanir um, hvort
verksmiöjurnar eigi hér rétt á
sér. Mun iþví jafn gleymt, að
það er ekki síður sköpun verð
mæta, þegar varan er unnin fyrir
hieáhaamarkað heldur en þegar
unnið er fyrir sölu á erlendum
markaði. Með því að kaúpa inn
í landið allar iðnaðarvörur, sem
þjóðin þarf, væri um leið keypt af hálfu hins opinhera
HARRY FREDERIKSEN
til
inn í landið erlent vinnuafl, en stuðla að auknum iðnaði, enda camvhi-inif!'>lapat?nfUvlnno^mpst C“Str°S í,New Yoric' sa8ði frétia-
það þýðir aftur á móti, að íslend 'hefur það sýnt sig, að þær þjóðir . ® eineönmi úr hrá' Ts'hfi!? frtf’ að V°r« ™y"d“ um,
ingar þyrftu að stunda landbún sem mikinn iðnað starfrækja, , , ? iandhiinaðinifm riald u ,f °ttame”U fra .Cu.bu 1
að svo nægilegt erlent fjármagn standa á traustuni grunni. . , , , i Bandarxkiunum. Um helmmgur
fengizt til að mæta innflutnings- Stóriðnaður, eins og hann er €jnsno "un el 1V1 oveul e&- heiri-a t.-nci l>»tt beint og óbeint
þörfinni. Hafandi þessar stað- oftast nefndur ihér ,er að vinna Þar sem ég minntist aðeins á 1 nooreisnartilraun Castros og
reyndir í huga er það næsta furðu mikið magn með stórvirkum vél- innflutningsmál iðnaðarins áðan hefðu stutt hann. Líkleat væri. að
legt tómlæti, sem vii'ðist ríkjandi um og tækjum með sem fæstum væri ekki óeðlilegt að geta um 11,11 20 hús. þessara manna. hyrfi
hjá þeim stofnunum, sem með inn mönnum, en til samanburðar dett verðlagsmál iðnaðarins um leið, ”u. e’m; lllvntii stjórmn sjá
flu'tningsmálin fara, í garð iðn- ur mér i hug úraiðnaður Sviss- en því mikla máli verða lítil skil 001,11 /vrir ókeypis ferð til heima-
aðarins. Ef kaupa þarf vél, sem lendinga, sem er þekktur um all gerð í stuttu viðtali. Eins og Ialld‘;ins'
iðnaðinum er nauðsynleg, getur an heim og mikilsverð útflutnings kunnugt er, er öll iðnaðarfram- ; uae 10ru Pr.lar korvettur og
tekið mánuði og jafnvel svo árum varfl frá Sviss. Úrin eru eins kon leiðsla undir ströngu verðlagseft tmr kafbatar ur Bandarikjaflota
aleiðrs til Cuhu. Eiga herskipin
að vera til taks, ef nauðsynlegt
revndist að flytja heim eða vernda
bandaríska borgara.
(Blaðið fór þess á leit við
Uarry Frederiksen framkvæmda
stjóra Iðnaðardeildar SÍS, að
hann gæfi því nokkrar upplýs-
i.ngar um iðnaðinn á árinu 1958)
Því her að fagna, og verður að
íeljast merkilegt spor í iðnaðar-
eögu landsins, að sementsverk-
nmiðjan á Akranesi tók til stai'fa
á s. 1. siunri. Landsmenn hafa
oar stigið annað sporið til að verða
r-jálfum sér nógir um mikla nauð
rynjavöru, sem ómögulegt er fyrir
: andið að vera án. Fyrsta sporið
var Áburðarverksmiðjan. Þessar
yerksmiðjur báðar má kalla stór-
ðnað, en undirstaðan undir þeim,
uins og öðrum iðnaði í landinu, er
raforkan. Til raforkuframkvæinda
úefur verið eytt miklu fé undan
arin ár, þó vantar enn á að^raf
orkuþörfinni sé fullnægt. Árið
.953 er talið að vatnsaflsstöðvar
l'iafi framleitt 197 milljónir kíló
vattstundá en 1957 er framleiðsl-
xn orðin rúmlega 400 millj. kw-
•tunda og enn er unnið að
byggingu nýrra rafstöðva. Af
iiessu má nokkuð marka þróun
ðnaðarins á undanförnum árum,
■n hann mun ihafa fengið meiri
ilutaun af raforkuaukningunni.
íveitir landsins munu hafa feng
; ð nokkui'n hluta til ljósa og upp
íitunar. Eldra fólk í landinu má
nuna tímana tvenna, frá því að
vjástra við grútarlampann og þá
itlxr ljóstýru sem hann gaf, eða
i '.ins og uú er komið, að stið.ia
ðeins á ein.n hnapp, og hýbýlin
viru böðuð í rafmagnsljósi.
Það má einnig telja til merkis
iðburða, að erlendir sérfræðing
: xr hafa komist að raun um, að
iveragerði sé mjög heppilegur
laður til framleiðslu á þungu
aíni, vegna hins mikla jarðhita,
•em þar er. Einnig hefir verið
ætt um saltframleiðslu, þang- og
>araverksmiðju og ýmsa stórfram
i eiðslu á sviði efnaiðnaðar. Eg
ril þó í þessu sambandi geta þess,
•jð þrátt fyrir að gaman er að fjalla
mi stóriðju á ýmsum sviðum, má
i.íkki gleyma því, að mestur olckar
ðnaður er í smáum stíl. Hann
r engu að síður merkilegur, og
■nar þáttur í efnahagslífi þjóðar
nnar. Talið er að við iðnaðar-
störf vinini rúmlega 11 þúsund
nanns, og er byggingariðnaður
; nn þá ekki meðtalinn.
Bændur landsins eru um 6200 skiptir að fá leyfi til að kaupa ar heimilisiðnaðar á svipaðan
/g fiskveiðar stunda að meðal- vélina. Verður þá oft að notast hátt og heimilisiðnaður þróaðist
ali á ári um 4500 manns. Á kaup við gamlar og úreltar -vélar, sem á sveitaheimilum hér á landi fyrr
kipaflotanum eru að jafnaði 500 ekki geta skilað góðri framleiðslu. á árum. Vaðmál voru unnin í fatn
nanns. Aðeins harðduglegir menn Slífet er iðnaðinum dýrt óg stend að og prjónles til úlflutnings.
i hezta aldri eru færir um að ur eðlilegri þróun hans fyrh' þrif Landsmen mesa ekki láta
tunda sjó við strendur landsins. um. Nokkuð fer þetta á sama veg rugia sjg um 0f meg hlnu sj.
'>ama er að segja um landbúnað- þegar minnst er á hráefni þau fdjda ta]i um stói-iðnað með
nn í okkai' harðbýla landi. Þar sem iðnaðurinn þarf til fram- honum mikla og auðunna peninga.
oarf árvekni og þrautseigju, nú leiðslu sinnar. Vegna nkjandi gtofnkostnaður slíkra stórfyrir-
,.æm áðui'. ef vel á að fara, þrátt gjaldeyrisástands er aldrei að vita tækja er mikilL og fjármagn ekki
•yrir þau storvirku og fullkomnu hvert má snúa sér með hráefna- auðfengjð [ landinu þessi árin
æki, seiu iðnaður annarra landa kaupin hverju sinni, Hlýtur hver Ýmiskonar heimilisiðnaður og
íiefur fært íslendingum til notk maður að sjá hvernig starfræksla cmíifínrpirofn.- á iwí f„iinn r4tf á
mai' á sjó og í sveit. Afköstin þeirra fyrirtækja gengur, sem ^ ^9 íoni ber a» hlS oí
íafa margfaldazt með miklu færra aldrei geta vitað með nokkurri efla j,ann
Tólki en áður var. Léttur verk vissu hvenær og hvar næst má . ‘ ’
smiðjuiðnaður getur aftur á móti festa kaup á hráefnunum. Slíkt ,.vl m ,ur eru, , 1 111 neinar
ækið við og nýtt vinnuafl ungl- mun algerlega óþekkt fyrirbæri í nyjai, [llelldarskyrslur um iðnað
inga, húsmæðra og fullorðins öðrum löndum þar sem allt er ger( lnn 1 landmu en vissulega væri
nauðsynlegt að þexm væri safnað
saman á hverju ári eins og' skýrsl
um um fiskveiðarnar og landbún-
iðinn. Þá mundi greinilega sjásl
liver þáttur iðnaðarins raunveru:
l.ega er í • rekstri þjóðarbúsins
Ileildarvei'ðmæti . iðn«ðarfram-
ieiðslunnar mætti. siú af þéin
iköfctum ,'sem iðnaðurinn greiðir;
m á hann er lagður 3% söluskatt
ur og 6% fara í útfluthingssjóð til
verobóta á aifiutningsafuröirnar
Þetta er mikið áiag á íðnaðarfrar.
leiðsluna Nokkur hluti þes?.
ætti að fara í sérsíakan sjóð t.
d. Iðnlánasjóð, sem síðan gæt:
veitt lánsfé til nýrra framkvæmd;
>g til eflingar þeirn úðnaði, sen
iyrir er í landinu. Slíkur sjóðu:
ir iðnaðinum nauðsynlegur. Stpf>
iður hefur verið Iðnaðarbanki, er
lann er févana og lítils megnugur
þó hann liafi verið einstöku iðn
xyrirtækjum nokkur stoo.
Geta má þess, að á árinu var
stofnað félag til að reisa sýning-
arskála fyrir atvinnuvegina. Frá
unum og öðru slíku, sem allt hefur
undir eins áhrif á verðlag fram*
leiðslunnar. Hvar í veröldinni
mun iðnaður starfræktur við slík
þvi að iðnsynmgin var haldin hér skilyrði og óvissu, sem hér ríkir?
ái’ið 1952, hefur mönnum orðið f>rl mun fljótsvarað •— hvergi.
það æ ljósara hver nauðsyn er á
að hægt sé að hafa hér vörusýn- Es mun ekki fara fleiri orðum
ingar. Er þess að vænta, að hægt nm verðlagsmálin en mín skoðun
verði fljótlega að hefjast handa er sú, að samkeppnin muni vera
um hyggingu sýningarhúsanna. Að hezti mælikvarðinn á verðlagið,
félaginu, sem hlaut nafnið „Sýn- og hið sígilda lögmál um framboð
ingarsamtök atvinnuveganna h. f.“, og eftirsnurn muni ráða fram-
standa stofnanir og félög atvinnu- leiðslumaaninu. Enginn framleiðir
veganna í landinu og Reykjavíkur vöru til lengdar án þess að n'eta
bær, en hann afhenti samtökunum selt hana, og enginn kaupir vöru
mikla og góða lóð við Suðurlands til lengdar án þess að hafa not fyr
braut, sunnan og austan við hið ir hana. Þar mun jafnvægið skap
nýja íþróttasvæði. ast.
Að lokum vil ég geta þess, að
iðnaður samvinnufélaganna hefir
gengið sæmilega á árinu og um
nokkra framleiðsluaukningu er að
ræða hjá flestum verksmiðjanna,
svo mun einnig vera um iðnað
aimai'ra aðila í landinu, þó ég
geti ekki sagt um það með vissu,
Gleðilegt nýár.
75 þús. flóttamenn
NTB — NEW YORK, 2. jan.
að þar sem engar skýrslur liggja fyr Einn af fvleiunönnum Fidels
SementsverksmiSjan á Akranesi.
irliti, og væri ekkert við þvi að
segja ef Verðlagseftirlitið hefði
þá aðstöðu og þá margvíslegu sér
þekkingu, sem slík stofnun óhjá
kvæmilega þarf að hafa til að
'geta gegnt hlutverki sínu, sem
réttlátur mælikvarði á hvað er
rétt verð og hvað rangt á hverri
vörutegund, sem framleidd er í
landinu við ihin ólíkustu' skilyrði
og margbreytilegu frávik í fram
leiðslunni. Það er margt sem gerir
verðlagseftirlitinu erfitt fyrir
ekki síður en framleiðendum sjálf
Norskir og hol-
lenskir hvalfang- 1
arar skerast úr leik
NTB—H/VAG. 2. Jan. Ríkis*
stinrn Hnllands hefir ákveðið,
með nnkki'inn fv’rivara þó, að
se»ia unn a<V,'Id landsins að al*
þjnðasainþykkt um hvalveiðar.
Jafnframt er tilkvnnt, að stjórn-
in muni eera sitt ýtrasta til að fá
frarn samkomulag um mál þessi,
svn að 'ftkki komi til úrsaenar aí
hálfu Hollands. Hvalveiðimenn í
Haae eru beir’-ar skoðúnar. að al-
bióðasambvkk’tin sé nú einskis-
virði eft.ir að Noregur liftfir á
sama hátt oeHoltand. ákveðið a8
rifta aðdd að sambvkktinni. Það
er einknm deilur um skerf hveri’-
ar veiðibjóðar í Suðnrishafinu,
sem valda bessari afstöðu Norð-
um. Eitt mcsta vandamálið eru manna oe Hollendinea. Sérfræð-
'hinar sífelldu kaupbreytingar, ým msar í Hollandi eru þeirrar skoð-
ist vegna nýrra kaupsamninga eða unar t. d., að mun meira megí
vegna breytinga á framfærsluvísi veiða ai bláhvölum í Suðurhafinu,
tölu, jafnframtþessu nýjar breyt- en nú er leyfilegt.
ir.gar L efnahmálum með tollahækk
S'föðvarhúsið að Efra-Sogi (líkan).