Tíminn - 22.01.1959, Qupperneq 6

6
T f M I N N, fimmturtaginn 22, janúai 1959.
Útgefandl : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur 1 Edduhúsinu vi3 Xrtndargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn>
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13948
Tengslin miili þingmanns og kjósenda
I HINNI snjöllu ræðu,
senl GLsli Guðmundsson
flutti á fundi Stúdentafélags
Reykjavíkur þegar rætt var
ura kjördæmamálið, rifjaði
hann upp nokkur ummæli,
er Tryggvi Þóriiailsson sagði
á Alþingi fyrir 28 árum síð-
an, þegar rætt var um það
að afnema kjördæmin líkt
og fyrirhuguð' er nú.
Tryggvi Þórhallsson sagði
m.a.:
„Ég fullyrði, að núverandi
kjördæmaskipulag hafi flutt
héruðunum úti um land hin
ar mestu hagshætur.
Þingmenn hinna einstöku
kjördæma hafa í mörgum til
fellum verið hinir allra þörf-
ustu forgöngumenn um brýn
ustu nauðsynjamál hérað-
anna.
Hið nána persónulega sam
band, sem verður milli kjör-
dæmisins og þingmannsins,
sem af alhug setur sig í fylk
ingarbrjóst um að fullnægja
réttmætum kröfum frá hér-
aðsins hálfu, það kemur
miklu góðu til leiðar.“
EFTIR að hafa rifjað
upp þessi ummæli Tryggva
Þórhallssonar, fórust Gísla
Guðmundssyni þannig orð:
„Með afnámi kjördæm-
anna glastast að verulegu
léyti þeir möguleikar, sem
verið hafa á samstarfi þing
manns og kjósenda. Og að-
staða þingmannsins til þess
að afla sér traustrar þekk-
ingar á staðháttum og þörf-
úfxi i kjördæmi sínu versnar
að sama skapi. Sama er að
segja um aðstöðu fólks til
þess að skýra mál fyrir þing
manni sínum og njóta að-
stoöar hans við lausn mála
af ýmsu tagi, sem ekki verða
leyst að fullu heima fyrir,
en oft standa í beinu eða
óbeinu sambandi við löggjöf
eða landsstjórn.
Eins og nú er háttað kjör
dæmaskipun og hefir verið,
er óhætt að fullyrða, að flest
ir kjördæmakosnir þing-
menn verði mjög vel kunn-
ugir í kjördæmum sínum,
einkum þeir, sem lengi sitja
á þingi fyrir sama kjördæmi.
Margir þingmenn hafa frá
öndverðu átt heima í kjör-
dæmum sinum eða alizt þar
upp. En jafnvel þótt svo sé
ekki, verður kunnugleikinn
mikill. Og á þennan hátt
hygg ég bezt fyrir þvi séð,
að Alþingi í heild öðlist stað
góða þekkingu á landshög-
um. Það var lengi siður, að
þingmaöur héldi árlega leið-
arþing í hverjum hreppi, þar
sem um sýslukjördæmi er að
ræða, og nokkuð er um það
enn. Með hinni fyrirhuguðu
nýskipan, hljóta slík fundar
höld að leggjast niður með
öliu."
GÍSLI Guðmundsson sagði
enn fremur um þetta atriði
í ræðu sinni:
„Það gefur auga leið, að
í kjördæmi, sem nær yfir
hálfan eða heilan landsfjórð
ung eins og nú er talað um,
er mjög hætt við, að af hálfu
þingmannanna verði minnst
samband við hinar afskekkt
ustu og fámennustu byggð-
ir, og að þá verði út undan
að sinna málum þeirra. Fyr-
ir þær byggöir getur þetta
haft meiri og alvarlegri af-
leiðingar en menn nú al-
memit gera sér grein fyrir.
En einnig fyrir fólk, sem á
heima í hinum fjölmennari
byggðum, getur skortur þing
manna á kunnugleika og
staðarþekkingu orðið afdrifa
ríkur.
Þingmennirnir sjálfir munu
fljótlega finnahverjum erfið
leikum það er bundið að vera
fulltrúi fyrir stórt sameigin-
legt kjördæmi margra byggð
arlaga, ef rækja skal þing-
mannsskyldu á svipaöan
hátt og nú er gert í minna
kjördæmi, og jafnvel þótt
þar verði nokkur breyting á
frá því, sem nú er. Sennilega
reyna ýmsir þingmenn að
leysa þennan vanda á þann
hátt að gefa aðallega eða ein
göngu auga þeim málum,
sem hinir aðsópsmestu
flokksmenn þeirra í kjör-
dæmi hafa einkum áhuga
fyrir og vekja athygli á. En
það er sízt til bóta, að meira
verði unnið á þann hátt en
nú er gert. Nú, þegar eru
sjónarmið flokksmennskunn
ar svo rík hér á landi, að
ekki er á það bætandi — að
flokkafyrirkomulaginu ólöst
úðu að öðru leyti“.
VIÐ þessar röksemdir
Tryggva Þórhallssonar og
Gísla Guðmundssonar þarf
ekki neinu að bæta. Svo aug-
ljósar eru þær. Þetta er ekki
veigaminnsta ástæða til þess
að út um heim er það vax-
andi stefna, að horfið er frá
hlutfallskosningum að ein-
menningskjördæmum. Þann
ig segir ameríska stórblaðið
„The New York Times“ ný-
lega frá því í fréttum, að
barátta de Valera fyrir ein-
menningskjördæmum eigi
vaxandi fylgi að fagna í Eire
meðal óháðra kjósenda, og
ráði það viðhorf meira um
það en nokkuð annað, að
þeir telji, að nú sé samband
ið oflitið milli þingmanns og
kjósenda — t.d. miklu minna
en i Bretlandi, þar sem
þingmenn reka mjög erindi
kjósenda sinna — og úr
þessu telja þeir vænlegast
að bæta með þvi að hverfa
frá hlutfallskosningum aö
einmenningskjördæmum.
Það er vissulega fullgild
ástæða til þess fyrir kjós-
endur kjördæmanna að
spyrna fast gegn því fótum,
að þingmaðurinn sé tekinn af
þeim, eins og raunverulega
gerist, ef úr fyrirhugaðri sam
steypu þeirra verður. Ann-
ars afsala kjósendur sér dýr
mætum rétti, sem ekki verð-
um bættur. Þessum rétti
mega þeir ekki fórna á altari
misskilinna flokkshags-
muna.
Forustugrein úr ,,The Observer“
Heimsókn Miko jans til Bandaríkjanna
gerbreytti áliti almennings á Rússum
Margt Hefir verið rætt og
ritað um för Mikojans til
Bandaríkjanna og hver hafi
verið tilgangur hennar. Hef-
ir Sovétstjórnin raunveru-
lega í huga að taka upp vin-
samlegri samskipti við
Bandaríkin eða eru áróðurs-
áhrif heimsóknarinnar talin
mestu skipta? — Eftirfar-
andi grein um för Mikojans
og tilgang hennar er laus-
lega þýdd úr Observer.
Tilgangur Krustjoffs með því
að senda Mikojan til Bandarikj-
anna er augljós. Ibmn vill brjóta
niðrn- þann múr, sem Dulles hefur
reist fyrir öll samskipti og samn-
inga við Rússa. Markmið hans er
3ennilega að knýja fram fund
æðstu manna meðan enn er tími
til að koma’í veg fyrir kjarnorku
væðingu Þýzkalands. Krustjoff
greip til svipaðra bragða 1955 þeg
ar hann kom sjálfur til Bretlands
með Bulganin í för með sér. (Þá
sendi hann Malenkoíf á undan sér
eins og Mikojan nú). I>á óttaðist
brezka ríkisstjórnin að markmið
hans væri að komast upp a milli
Bretlands og iBandaríkjanna þótt
hann stefndi raunverulega að því
að verða kynntur fyrir Bandaríkja
forseta — eins og hann sagði sjálf
ur berum orðum.
' En nú hefur 'hann komizt niður
á snjallari aðferð. Mikojan hefitr
brotið sér braul inn í Iívíta húsið
með stuðningi alls almennings i
Bandaríkjunum, og*Eisenhover og
Dulles hafa orðið að láta sér þetta
lynda og fallizt á viðræður við
hann ef ekki ihreina samninga. —
Tæpast er hægt að efa að raun-
verulegir samningafundir muni
fylgja í kjölfarið. Allt er þetta
gott og blessað — en hvernig má
það vera að Mikojan takist svona
auðveldlega að konia þessu til leið
ar þegar allar fyrri tilraunir Sovét
stjórnarinnar og jafnvel banda-
manna Bandríkjanna sjálfra hafa
brugðizt?
Kom, sá og sigraði
Ástæðan felst í hinu sérkenni-
lega eðli kalda slriðsins. Á síðustu
tíu árum hefur Sovéíríkjunum ver
ið lýst fyrir Bandaríkjamönnum
sem fjandsamlegu, hættulegu og
dularfullu stórveldi er ævinlega sé
við því búið að grípa hvert tæki-
færi til að ráðast á Bandaríkin.
í þessari mynd tolandaðist að vissu
leyti sannlcikur og hálfur sann-
leikur saman við fjarstæðukennd-
ar öfgar, og margur Bandaríkja-
maður trúði þessari lýsingu skil-
málalaust. Eftir að fallizt hafði
verið á þessa hugmynd lá í aug-
um uppi aS allir samningar við
Sovétríkin voru stórhættulegir, og
það jaðraði við föðurlandssvik að
telja að Rússar hefðu nokkuð til
• síns máls í einhverju efni, — svo
sem um endurhervæðingu Þýzka-
lands.
■Gallinn á hugmyndum sem þess-
ari er, að svo auðvelt er að hrekja
þær og mola sundur. Bandaríkja-
menn eru í eðli sínu hreinskilin
og vinsamleg þjóð og vilja trúa
hinu bezta um Tiáungann. Þegar
menn sáu svo að Mikojan var
bara venjulegur maður, með tvo
handleggi, tvo fælur og höfuð
— þá voru þeir á augabragði orðn
ir honum hliðhollir. Eftir að þeir
höfðu lesið í blöðum að hann
hefði snætt hádegisverð í Wall
Steet og drukkið te í Ifollywood
voru þeir eiginlega reiðubúnir til
að trúa hverju því sem hann
sagði. Og þegar þeir heyrðu —
margir hverjir í fyrsta skipti —
röksemdir hans um endurhervæð
ingu Þýzkalands og bandarískar
herstöðvar erlondis virtist þeim
'hann opinbera nýjan og áður ó-
þekktan sannleika.
MarkmitS fararinnar fyrst o? fremst a$ vinna
a8 fundi æístu manna á næstunni
Mikojan
NauSsyn stefnubreytingar
Það liggur í augum uppi, . að
slik skyndiieg skoðanabreyting
getur verið hættuleg. Það er
harla ósennilegt að stjórnarstefna
ICrústjoffs hafi breytzt og ef alvar-
legar samningaviðræður eiga eftir
að fara fram munu Bandaríkin
komast að raun um að Sóvétríkin
eru nú jafn hörð í horn að taka
og áður. En það bætir engan veg-
inn úr skák að synja þvert fyrir
öll tengsl við Rússa heldnr er
nauðsynlegt að miða að því að
taka upp stöðuga og skynsamlega
stefnu sem ekki færist úr lagi við
það eitt að almenningsálit bi-eyl-
ist í Bandaríkjunum eða foringja-
skipti verði í Sovétríkjunum. Und
irstaða slíkrar stefnu ætti að vera
að viðurkenna að Sóvótríkin hafa
alveg jafnmikinn hug á því að
forðast styrjöld og Bandarikin
og samkomulag sé. þess vegna ong
an veginn óhugsandi.
Að sjálfsögðu eru tit rnenn
bæði í Bandaríkjunum og Evrópu,
sem telja þetta ekki rétt. Þeir' á-
líta að allir samningar við Sóvét
ríkin hlytu að vera Veslurveldún-
um í óhag, og væri ekki svo
myndu Sóvétrikin rjúfa gerða
samninga strax og það væri þeim
í hag. Þeir telja að allar tilslak-
anir myndu vera hættulegar vegna
þess að Sóvétstjómin sé ems 'og
stjórn nazista á sinni tíð ili 'að
eðli og því bljóti öll samskipti við
hana að hafa iilar aíleiðihgai': 4
Friðarvilji Sovétríkianriia
En það er mikilvægur ntuniir á
Sovétríkjunum og Þýzkatandi Ifitl
ers. Munurinn er ekki sá að Sóv-
étríkin séu á einhvern hátt „fram
farasinnuð" þar scni Hitlers-'Þýzka
land hafi verið ,.afturhaldssamt“
— heldur fellst hann fyrst og
fremst í þvi að þótt Sóvétríkin
séu heimsveldasinnað slórveldi
ræður ekki hernaðarstefna þar lög
um og lofum. Leiðtogar þeirra eru
með réttu ráði, þeir keppa ekki
að styrjöld vegna sjálfrar styrjald
arinnar. Það var óhugsandi að
semja við Hitler vegna þess að
hann æskti ekki samkomulags:
Hann vildi síyrjöld. Sóvétríkin
kjósa frið eins og komið hefir
fram í öllum átökum efiir styrj-
öldina.
Satt er að yísu að Sóvétríkin
kjósa frið til að efla sinn eigin
styrk og til að efla útbreiðslu
kommúnismans út um heim. Sam-
komulag um Þýzkalandsmálin eða
um afvopnun mundi þess vegna á
engan hátt breyta því að Vestur-
veldunum er nauðsyn að keppa
við Sóvétrikin i Asíu og Afríku.
En hitt er ekki satt að Vesturveld
in og Sóvétríkm eigi engra sam-
eiginlegra hagsmuna að gæta. Báð
iFramh a 8. síðu.)
Barnahjálp S.Þ. veitti iæknishjálp og
hjúkrun um 50 millj. barna og mæðra
Árið, sem leið nutu rúm-
lega 50 milljónir sjúkra
barna og mæðra víðs vegar
í heiminum aðstoðar frá
Barnahjálp Sameinuðu þjóð-
anna — UNICEF. Ekki eru
hér taldar með þær milljón-
ir barna og mæðra þeirra,
sem nutu góðs af mjólkur-
gjöfum og beint eða óbeint
frá heilsuverndarstöðvum
UNICEF.
Stjórn UNICEF, en hana skipa
fulltrúar frá 30 þjóðum, veitti ár-
ið sem leið 22,6 milljónir dollara
trl framkvæmdar á 325 áætlunum.
Fyrir hvern dollara, sem UNICEF
lagði fram, komu að jafnaði 2,5
frá því landi er UNICEF starfaði.
Eins og er, starfar UNICEF í 97
löndum og lendum.
Af þeirri hjálparstarfsemi, sem
UNICEF gekkst fyrlr á árinu 1958
má nefna:
Rúmlega 30 milljón börn og
mæður voru varin gegn malaríu.
15 milljón börn voru bólusett
gegn berklaveiki.
Um 3,5 miljónir barna nutu
læknishjálpar vegna hitabeltis-
sárasjúkdómsins jaws.
1,3 milljónir barna nutu læknis-
hjálpar vegna tracóma og annarr-
■ar skyldrar augnveiki.
Um 800,000 manns nutu aðstoð-
ar vegna holdsveiki.
! 5,3 milljónir mæðra og barna
nutu mjólkurgjafa í skólum . og
öðrum stofnunnm fyrir tilstilli
UNICEF.
Heilsuverndarstöðvum, sem
komið hefir verið,upp fyrir milli-
göngu UNICEF fjölgaði á árinu
og eru þær nú samtals 19,000 tals-
ins í öllum heiminum.
Af þeim 174 stöðvum til geril-
sneyðingar mjólknr og til fram-
leiðslu á þurrmjólk, sem UNICEF
hefir átt frumkvæðið að, eru nú
144 þegar teknar til starfa,
89,000,000 flugfar-
þegar árið sem leið
Árið 1958 nam taLa flugfarþega
í heiminum samtals 89,000,000.
Hér eru taldir þeir farþegar, sem
flugu með flugvélnm atvinmiflug-
véla eingöngu, en ekki þeir, er
kunna að hafa flogið með herflug-
véliim eða einkaflugvélum.
Upplýsingar þessar eru frá Al-
þjóðaflugmálastofnun Sameinuðu
þjóðanna í Montreal — ICAO —
Aukning flugfarþega reyndist
ekki eins mikd á s. 1. ári eins og
hún hafði verið á árunum þar á
undan, er hún var að jafnaði 12%
á ári.
Farþegaaukningin í fyrra reynd-
ist nema nm 4%, það er, að 3
milljónir fleiri farþegar tóku sér
far með flugvélum árið 1958 en
árið 1957.