Tíminn - 12.05.1959, Blaðsíða 8

8
T í M I N N, þri'ðjudaginn 12. maí 1959.
Minningarorð: Sigurður Jánsson
frá Stöpum
Fæddur 2. maí 1893. — Dáinn 18. febrúar 1959.
Sigurður fæddist á Stöpum á
Vatnsnesi 2. maí 1893. Bonur
hjtaaittna Jóns Péíurssonar og
Júlíim-u Margrétar Magnúsdóttur.
Jón Péturssoii. var frá Deildar-
hoti á Álftaoiesi, em föðurætt hans
var nuxrðleinzk. Júlíama Margrét
-kona hans var ættuð af Vatos-
nesi. Foreldrar hermar voru
hjónin Magnús Árnason bóndi á
Valdiahæk og Viguís Ámundadótt-
jr, £rá Sauðadalsá Bjarnasonar,
en móðir Vigdísar var Margrét
Jómsdóttir, Jóttssonar stúdenits á
Þóreyjarnúpi, Símonarsonar. Jón
Símottarson var Skagfirðingur en
f! uttiat vestur í Húttavatassýslu á
síðari hluta 18. aldar, og eru af-
lsom«ndur hans margir á ’ Vatns-
íiosd og víðar í Ve.stur-H ú nava t n&-
Býslu.
Börn hjónarm.a á Stöpum
Jóns Péturssoniar og Júlíönu Mar-
grétar, voru sex, tvær dætur og
fjórlr syinir. Fjögur þeirra- eru á
lifi, Vigdís og Sigríður, nú báðar
húseftrtar í Reykjavík, Júlíus Á-
mundi, einnig í Reykjavík, og Ari
sem undanfama áratugi hefir dval
ázt í -Ameríku. — Látnir eru Pét-
ur Theódór, bóndi í Tuingukoti á
Vaitasnesi (dó 1941) og Sigurður.
Jlaun var yngstur bræðran-nia.
Ég var um fermiingaraldur þeg-
ar ég kynmist þeim Stapabræðr-
um, sonum Jóns Péturssonar. Þeir
komu stundum í vin-nu á Hvamms
Itainga. Kauptúnið var þá fáinenn-
ara en síðar varð, og þangað
komu menn úr nálægum sveitum
í vimttu þegar mest var að gera,
l.d. í haaistkauptíðuitt og eiiwiig
á öðrum tímum, þegar vöruskip
komu þangað. Það var gamatt
að sjá þá bræður ganga að verki.
Jijá þeirn fór saman miikill dtign-
aður, vinttiik-app og ósérhlífni,
svo að þeir voru í röð þeirra af-
kasbamestu að hverju sem þeir
litttHi. Þeir voru prúðmenni og
drefQgfflegir í íiijamgöngu og
skemmítilegir í viðræðum..
Si-gurður var kominn yfir tví-
tugt þegar hanvn fór til náms í
Flemsborgairskólann í Hafnarfirði.
Ha-nn þifflrfttt, eims og fleiri á
þesim tímia, að vinna sér inm peni-
inga til greiðslu á námskostnaði
áður en haidið vair út á þá braut.
Vorið 1917 lauk hann námi við
J>anm skól-a, fór skömmu síðar í
Ken-ttaraskólaiin og itók þar fcen-n-
arapróf árdð 1921. Hanin hafði
ógæta námshæfll-eika, stundaði
námið af kostgæfni eitis og allt
enaað, sem hanní tók sér, fyirir
hendur, og lauk góðu prófi frá
báðum skól-UTium.
Eftár að Sigurður lauk námi í
Kettttara-skólanu rn varð hann skó-i-a
stjóri barroaskóllans á Seltjarnar-
nesi og gegndi því starfi tíi ævi-
!oka. Allir, sem tii þekkja, eru á
eiuu máli um það, að hann hafi
verið ágætur kennari og skóla-
stjóri. Það varð hans aðaistarf,
en hamn hafði- jafnframt mörgu
öðru að sinna, því að skömmu
eftár að ha-nn settist að á Sel-
tjianflannesi völdu hreppsbútar
hatnn -til margra trúnaðarstarfa
fyrir sveitairféfagið. Ekki kom þar
til púlátískt flokksfylgi, því að Sig
iirður fylgdi F-ram sók-n-arfl okkn-
-IIm að málum, en aiwtar stjórn-
máiaflokkur var liðfleiri þa-r í
sveit. En- það m-un- hafa verið rétt
álylatað hjá sveiltuttgum hans þar
á inesiiuu, a-ð þeir ættu ekki völ
á maumi, sem betur væri freyst-
andi til opinberr.a- starfa, því að
öll þau verk, siem homium vor-u
f-alin, leysti hann af höndum með
frábærri vandvirkni og samvizku-
Kemi. Vegma hinna- mörgu -a-uka-
starfa í almen-ningsþágu var virunu
d-agur hams venjuleg-a lamgur og
tómstuindir fáar. Hann hafði því
mjög takmr.-rkaðan tíma til að
vittna -að öðrum viðfangsefnum,
sem banitt h-a-fði áhuga fyrir, svo
sem athugun þjóðleg-ra fræða, en-
hamn var vel -að sér í þeim efn-
um.
Sigurður átti fyrirmyndarheim-
ili í Mýrarhúsasicóla. Kamn var
kvffifltur Þuríði Helgadóttur, æbt-
a&tú úr Árnessýslu. Böm þeirra
Minning: Kristján Kristjánsson
skipstjóri og fornbóksali
eru fjögur, einm sonui' og þrjár
dætur.
Fráfall Sigurðar skólastjóra bar
a-ð með skjótum hæ-tti. Haron varð
bráðkvaddur á heimili sím-u 18.
fehr. í vetur. Útför hams fór fram
firá Neskirkju 26. febr., og var
þar mjög fjölmenmt. Sói-staka at-
hygli va-kti, hvað m-argt var þiar
af börnum og unglingum. Það
voru ungmeninim af Seltjar-nar-
mesi, sem voru að kveðja ástsæl-
am og ágæ-ían f-ræðara sínm og
leiðsögumiainn.
Á útfiar-ardagiinn var Sigurðar
heitins mi-nnzt í greiinum hér í
blaiðiflu. Ég kom því ekki við að
senda kveðjuorð frá mér þamm
dag. Og síðam hefir það dregizt
þar til mú, á afmælisdegi hams. í
dag eru 66 ár líðin frá fæðingu
hams. Víst höfðum við vænzt þess
að mjóba samfylgdar hans lemgur.
En þó -að æviár Sigurðar yrðu
-ekká fleiri, hafði hainn skilað
miklu og góðu d-agsverki.
Þei-r eru margiir, sem siakma Sig-
urðar frá Stöpum. Fy-rst og frennst
ástvini-r, en eiinn-ig nemendur
hans, siamistarfsitteinn, vinir og
ku-nniimgjar á þeim slóðum, þar
sem hann vamn sitt að-alstarf. Við
erum líksa mörg í ættarhéraði
ha-ns, sem kveðjum hann með
eftiirsjá. H-anin u-nmi mjög æsku-
stöðvum- s'ínum, hélt alltaf nánu
sambandi við þær o-g fólkið, sem
þar býr. H-ann fylgdist af áhuga
með því, sem þar gerð'ist, og það
var honum kært umræðuefni.
Við, sem eigum lieima í því hér-
-aði, áDbu-m allt-af góðu að mæta
hjá 'honum. Við þökkum honum
'liðn-ar samveirustuindir og g-eym-i
um góðar minníingar um hann.
2. maí 1959.
Sk. G.
í dag verður til moldar borinn
merkur og þekktur borgari, Krist
ján Kristjánsson, fyrrum skip-
stjóri og fornbókasali.
Kristjá-n Kristján-sson var Vest
firðingur að ætt, af góðu og
traustu bergi brotin-n. Ætt hans
kann ég ekki að rekja, enda skipt
Lr maðurinn meiru en ættin.
Eins og mar-gir unglingar þar
ve-stra fór Kristján að síunda sjó
mennsku um fermingaraidur. En
hann hu-gsaði sér hærra en sitja
undir ár á vestfirzkum fjörðum
og fór til Reykjavíkur árið 1895
og tók að stunda skips-tjórnarnám.
Að því loknu gerðist hann skip-
st'jóri á skútum og síðar togurum
o-g gat sér gott örð fyrir stjór-n
semi og gætni og var mjög vin-
sæll af undirmönnum sínum. Enda
maðurinn traustur og krafðist' eigi
meir af öðrum en sjálfum sér.
Þótt segja megi'að sjómennskan
væri honum í blóð borín, var það
fleira sem á-tti hug hans, en hafið.
Frá æ-sku hafði hann verið bók-
elskur og fróðleiksfús, enda fór
svo að bækurnar drógu hann að
landi. í siglingum sínum til út'-
landa hafði hann kynnst erlend-
um fornbókasölUm, og átt við-
skipti við þá! Árið 1918 stofnaði
hann hér í Reykjavík forbóka-
verzlun, sem hann rak til ár-sins
1940 og naut í því starfi vinsælda
-og trausts bókamanna. Fornbóka
verzlun þessi er enn starfandi und
ir hans nafni, þótt ei-gcndaskipti
hafi orðið.
Jafnhliða fornbókasöi-unni gerð
ist Kristján mikiil bóksafna-ri og
átti um skeið eitt stærsta, eða
jafnvel stasrsta bókasafn hér á
landi, einkum var safn hans af
blöðum og ijóðabókum talið frá-
-bært. En hann ge-rði' meira en
safna bókum. H-ann las alla tíð
geys'míikið o-g var því gagnfróður,
KaupféSag Héraðsbúa
(Framhald af 7. síðu)
við hafnlausa strönd. í meira en
þúsund ár fóru maður og hest-
ur saman yfir háa fjallvegi og
sáu fyrir aðdráttum. Nú er orðið
greiðfært um byggðir. Velbúin
verzlunarstöð við ágæta höfn á
Reyðarfirði er miðstöð viðskipta
og samgangna. Þaðan liggja
greiðfærar brautir á landi og
stórvirk farartæki bruna nú yfir
fjallvegina, þa sem menn og
hestar fikruðu sig áfram í þús.
und ár.
—gþ.
Á víðavangi
(Framhald af 7. síðu)
iir hann ekki auga á ýmsar a'ðr
ar hækkanir, sem því miður hafa
átt sér stað, svo ekki sé minnst
á lækkanir sem áttu að verða í
hlutfalli við lækkun launa en
sem lítið fer fyrir. Fóikið
á heim.tingu á að því sé sagt satt
se-gja ílannes og ýrnsir fleiri
frómir menn. Já, það er nú svo.
Próf 1 tamningu hésta við
19 luku kurtfararprófi í vor
Bænclaskólanum á Hólum
var slitið 30. apríl s.l. Þar
voru í vetur 34 nerpendur,
19 luku burtfararprófi, þar
af 13 eftir tveggja vetra
nám, en 6 eftir einn vetur
(bændadeild).
-Hæstu einkunn hlaut Sigfús
Ólafsson frá Gröf á Höfðaströnd,
9.10 í meðaleinkunu. Árni Sigur-
jónsson, Rútsstöðum í Svínavatns-
hreppi, hlaut hæstu einkunn eftir
tveggja vetra nám, 8,82.
Verðlaun úr verðlaunasjóðum
bændaskólanna hlaut Árkni Sig-
urðsson, verðlaun frá SÍS Sigfús
Ólafsson, Morgunblaðsskeifuna
fyrir tamningu hesta, Stefán
Jónsson, Hrepphólum, Ilruna-
mannahreppi, pappírshníf frá
sama fyrirtæki Hilmar Einarsson,
Rvík. Úr minningarsjóði Tómasar
Jóhannssonar, leikfimiskennara,
voru nú í fyrsta slcipti veitt verð-
laun fyrir beztu úrlausnir í leik-
fimi. Þau hlutu Ingólfur Krist-
jánsson og Skarphéðinn Sigurðs-
son. Sjóður þessi var stofnaður
1957, en í ár eru 30 ár liðin frá
dauða Tómasar. Hann kenndi við
Hólaskóla frá 192—1929.
Nú var í fyrsta skipti tekið pyóf
í tamningu hesta og gengu 12
menn undir próf í þeirri grein
búfjárræktarinnar. Tamin voru
27 hross undir leiðsögn Páls Sig-
urðssonar í Varmahlíð.
í skólanum voru gerðir 58
smíðisgripir í vetur og bundnar
200 bækur. Verðmæti handa-
I vinnunnar má áætla að sé 70 þús.
I króna virði.
! Heilsufar var gott í vetur.
Vantar góða stúlku
til afgreiðslustarfa í veitinga-
sal og aðra til eldhúsverka.
Brynjólfur Gíslason
Tryggvaskála, Selfossi
mmm:m:mmm:m:mm:«:m:»m
ekki að ein-s um bækur, þótt fáir
muni hafa verið hans líkar í þeirri
grein á þessari öld, heldur eihnig
um flest það a-nnað, er bækur
veita fróðleik um.
Eg, sem þet'ta -rila, tók við forn
, bókaverzlun hans, er ha-nn hætti
j -fornbókasölu. Við fyrslu kynni
j fannst mér hann nokkuð þurr á
1 man-ninn. En þega-r nánari kynni
'tókust kom fram sú hiýja og trygg
lyndi er honum var eiginlegt'.
Hann var ætíð -boðinn og búin-n til
að leiðbeina mér -sem byrjanda,
vcitti mér holl ráð og fræddi mig
,af hinni þrotlausu þekkingu sinni
á íslenzkum bókum, blöðum og
tí'maritum. Verða mér ætíð ó-
gleymanlegar þær stundir, er við
'sátu saman og h-ann var áð upp-
fræða mi-g, segja mér frá skemmti
iegum atvikum úr starfi sínu
-sem fornbóksali, uppboðunum í
Bárunni, kynnum hans af þjóð-
kunnum bókamönnum og fræði-
mönnum.
Annarra sérs-takra ánægjustunda
minnist ég með þessum horfna
vi-ni mínurn. Það var þegar vi'ð
fórum saman á íþróttavöllmn. Eg
hefi varla kynnst' einlægari að-
dáenda iþrótta en Kristjáni. Við
fórum á-rum -saman á kapplei-ki,
bæði í frjálsum íþróttum og á
knattspyrnulei-ki. Það, að sjá hina
hraustu æsku keppa, gerði hann
að y-ngri ma-nni. Hann gekk ætíð
iéttur í spori heim ,af íþróttavell
[ inum, þótt aldinn væri orðinn,
einkum ef íslendingar höfðu bor-
ið sigur úr bít'um í k-eppni við er
lenda þjóð. Hann átti mikinn metn
að fyrir land sitt. En ha-nn fór
ekki eingöngu út á íþróttavöllinn
til þess að iskemmta sér. Hann
fylg'dist af lífi og sál mc'ð af-
rekurn íslenzkra íþróttamar.na inn
an lands og ut'an, kuuni tíma
hlauparanna, hæð og lengd
stökkva og vissi upp á sentimeter
hvað þes-si eða hinn hafði kastað
kringlu, kúlu eða spjóti. Betri
og áhugasamari félaga var ekki
hægt að kjósa sér á íþróttavell
inum, e,n þangað fór hann fr-am
yfir áttræðisaldur.
Eg var um margra ára skeið
tíður gestur á heimili Kristjáns
og hinnar góðu konu han-s Sigur-
laugar Traustadótt'ur og dóttur
þeirra, Rakelar.
Það er eitt af þessum gömlu
góðu heimilum, þar sem öllum líð
ur vel er þangað koma. Þar b.iuggu
þau þrjú, fróður og skemmtilegu-r
húsbóndi, virðuleg og myndai'leg
húsmóðir. og gáfuð og listhneigð
: dóttir í óvenjulegri og clskulegri
I sambúð. Eg var al-ltaf be-tri maður
| er ég gekk út úr þeirra húsi.
Þe-ssar línur eru kveðja til hús-
bóndans, e,n jafnfr-amt þakkir til
þeírra allra. Eg þakka hinum
horfna vini mínum, margra ára
vinállu og ógleymanlegar slundir
innan húss og utam, og votla konu
hans og dóttur innilegusu sam-
úð. Egill Bjarnason.
TilrætSi við lýíveldK
(Framhald af 5. síðu)
mælgi. Sumir hafa tröllatrú á því,
að það meðal muni og verka úti
á landsbyggðinni, er miðstjórnin
tekur kosningabaráttuna í sí-nar
hendur.
Þeir menn,*sem í dag ráða mál-
efnum Sjálfstæ'ðisflokksins, hafa
löngurn verið kenndir við eiuræð-
isbrölt. Listakjörið skapar þeim
aukin völd' ag flokksleg yfirráð.
Nú þarf ekki lengur persónuleika'
til þess að vinna kosningu í átök-
um við harðan andstæðing í ein-
menningskjördæmi, og gefst þá
kostur að koma að hinum auð-
sveipu fylgifiskum, sem ekki geta
orðið meðalmeiinskunni hættuleg-
ir. I stað Péturs Ottesen og Jóns
Pálmasonar mun verða teflt fram
sálum á borð við Þorvald Garðar
og Guðjón i Iðju, en Alþingi mun
setja niður.
Vaxandi itök og -aðhald flokks-
foringjanna mun að hinu Íeýtinu
ýta undir. stofnun nýrra flokka,
svo sem reynslan hefir verið.
Hin fjölmörgu hagsmunasamtök í
landinu, sem sum eru þeg-ar orðin
nokkurs konar ríki í ríkinu, munu
krefjast þess að fá menn á list-
ana, ellegar leggja fram sína eigin.
í þeim hópi mætti nefna Lands-
samband íslenzkra útvegsmanna,
Landssamband iðnaðarmanna,
Verzlunarráð og kaupmannafélög,
líklega einnig Alþýðusamband og
önnur stéttasambönd. Sá mö.gu-
leiki er fyrir hendi, að þessar
voldugu stofnanir muni, er þær
hafa náð fótfestu á Alþingi, snið-
ganga kosningaréttinn og útnefna
fulltrúa sína til þingsetu, og höf-
um við þá fascisma að ítalskri
fyrirmynd (corporate state). Hví
skyldu örlög sem þe3si ekki geta
hent okkur líkt og-Þjóðverja og
F.akka, er þeir tóku upp hlutfalls-
kosningar og listakjör?
Kommúnistar og aðrir, sem
telja sig vera að grafa Framíókn-
arflokknum gröf. .geta fallið í hana
sjálfir. Eihar Olgeirsson, Benedikt
Gröndal og Sigurður frá Vigur,
sem nú tala i'jálglegast um „rétt-
lætið“' eru einmitt' hin dæmi-
•gerðu flón, sem einræðisöflin
kunna svo vel að gera sér mat úr.
Með frumvarpi þríflokkanna um
hrottfellingu einmenningskjör-
dæma cru höfð í frammi hin
verstu vélabrögð, runnin undan
rifjum ósvífinna flokksforingja í
Reykjavík. Reynt er að svipta
héruðin sjálfsforræði og rétti, en
koma á flokksiegu einræði í höf-
uðstaðnum. Þetta er lævísleg
valdaránstilraun, sem þjóðin verð-
ur að hrinda skilyrðislaust, ef hún
vlli lifa lýðfrjáls í lahdinu.
3. síðan
sem tilraunir hafa verið gerðar
með, hafa fallið í léttan svefn,
sem þó er nægilega djúpur til þess
að menn finna ekki fyrir hor tann
læknisins. Um það hil 35% falla í
dýpri svefn. Hægt er að skipta um
umbúðir á svöðusárum, án þ.ess
að þeir verði þess varir. 20% falla
í svo djúpan dásvefn, að hægt' er
að gera á þeim uppskurði. Það er
hægt að taka af þeim handlegg
eða fót og jafnvel gera keisara-
skurð á konum, án þess að þær
verði varar við það.
Hvað verður?
Læknar virðast ekki í neinum
vafa um, að í framtíðinni verði
dáleiðsla mikið notuð til lækninga.
Það er líka ekki amalegt til þess
að hugsa, að hægt sé að setjast í
stólinn hjá tannlækninum ■sínuin
og láta bora upp jaxlana, án þess
að hafa hugmynd um það.
í bókinni segir einnig frá ýms-
um skemmtilegum atvikum, sem
mörg hver sýna að dáleiðsla er
ekki algilt læknisráð. Meðal ann-
ars er sagt frá strákhnokka einurn
sem átti að venja af því að sjúga
þumalputtann. Han var dáleiddur
og læknirinn sagði við hann, að
næst þegar hann stingi. upp í sig
puttanum, mundi hann vera voncl
ur á bragðið. Stráksi. stakk hægri
puttanum upp í sig, og fussaði og
sveiaði bragðinu. Strax á eftir
stakk hann upp í sig þumalfingri
vinstri handar og hrópaði:
— Nanun, naram!